EDWƐKƐ 4
EDWƐNE 30 Me Ze, Me Nyamenle Nee Me Gɔnwo
Gyihova Kulo Wɔ Kpalɛ
“Selɛ ne kulo bɛ.”—DWƆN 16:27.
BODANE
Kɛzi Gyihova ɛlɔlɛ ne bamaa yɛabikye ye na yeamaa yɛade nganeɛ kɛ yɛlɛ banebɔlɛ, ɔnea yɛ kpalɛ yɛɛ ɔmaa yɛ nwo tɔ yɛ la.
1. Saa ɛdwenle Gyihova anwo a, duzu a ba ɛ ti anu a?
ASOO wɔbɔ mɔdenle wɔpɛ kɛzi Gyihova de la anwo nvoninli ɛlɛ ɔ? Saa ɛlɛtendɛ wɔahile ye wɔ asɔneyɛlɛ nu a, duzu a ba wɔ adwenle nu a? Yɛngola yɛnnwu Gyihova ɛdeɛ, noko Baebolo ka kɛzi ɔde la anwo edwɛkɛ wɔ ndenle ngakyile zo. Ɔka kɛ Gyihova le “sɛnzɛne nee enyinlike” yɛɛ ɔle “sendɔlɔra.” (Edw. 84:11; Hib. 12:29) Yizikeɛle hanle kɛ ɔzɔho ezukoa bolɛ mɔɔ ta, na ɔde safaya bolɛ belemgbunli ebia zo yɛɛ nyangondonle ɛbɔ ye ɛyia. (Yiz. 1:26-28) Bie a ɔ nwo edwɛkɛ ɛhye mɔ bayɛ yɛ azibɛnwo anzɛɛ ɔbaha yɛ ɛzulolɛ.
2. Duzu a bahola azi bie mɔ adenle kɛ bɛbabikye Gyihova a?
2 Kɛmɔ yɛnnwu Gyihova la ati, bie a ɔbayɛ se kɛ yɛbalie yɛali kɛ ɔkulo yɛ. Ɔlua ngyegyelɛ mɔɔ bie mɔ ɛva nu wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu wɔ mekɛ mɔɔ ɛze ɛhɔ la ati, bɛsuzu kɛ Gyihova ɛngulo bɛ. Bie noko a bɛannyia selɛ mɔɔ kulo bɛ la ɛlɛ. Gyihova te nganeɛdelɛ ɛhye mɔ nee kɛzi ɔmaa ɔyɛ se kɛ yɛbabikye ye la abo. Amaa yeaboa yɛ la, yela ye subane ngɛnlɛma ne mɔ ali wɔ ye Edwɛkɛ ne anu.
3. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛsuzu Gyihova ɛlɔlɛ ne anwo yɛkɔ moa a?
3 Edwɛkɛkpɔkɛ ko mɔɔ kile kɛzi Gyihova de anu kpalɛ la a le ɛlɔlɛ. (1 Dwɔn 4:8) Ye debie biala kile kɛ ɔle ɛlɔlɛ. Ɛlɔlɛ a ka ye maa ɔyɛ debie biala a. Nyamenle ɛlɔlɛ ne maa ɔyɛ nyele yɛɛ nuhua yɛ se kpalɛ ɔti ɔmaa ɔda ye ali ɔkile bɛdabɛ bɔbɔ mɔɔ bɛngulo ye la. (Mat. 5:44, 45) Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, yɛbazuzu Gyihova nee ye ɛlɔlɛ ne anwo yɛahɔ moa. Mekɛ mɔɔ yɛlɛsukoa Nyamenle anwo ninyɛne dɔɔnwo la, ɔbamaa yɛanyia ɔ nwo ɛlɔlɛ kpole.
GYIHOVA KULO YƐ KPOLE KPALƐ
4. Kɛzi Gyihova ahunluyelɛyelalɛ ne maa ɛte nganeɛ ɛ? (Eza nea nvoninli ne.)
4 “Gyihova lɛ ahunluyelɛyelalɛ.” (Gye. 5:11) Wɔ Baebolo ne anu, ɔfa ɔ nwo ɔtoto mame mɔɔ lɛ ahunluyelɛyelalɛ la anwo. (Aye. 66:12, 13) Wɔmɔ pɛ ɛrɛladane bie mɔɔ ɔlɛnea ɔ ra ekyi bie kɛnlɛma la anwo nvoninli. Ɔfa ye ɔto ɔ gyakɛ azo na ɔtendɛ bɛtɛɛ ɔkile ye. Saa ɔsu anzɛɛ ye ɛleka bie ɛlɛyɛ ye nyane a, ɔnea kɛ ɔbayɛ mɔɔ ɔhyia nwo la yeamaa ye. Saa yɛwɔ nyanelilɛ nu a, yɛbahola yɛava yɛ nwo yɛado Gyihova ɛlɔlɛ ne azo. Edwɛndolɛnli ne hɛlɛle kɛ: “Mɔɔ adwenleadwenle bole me nwo zo la, ɛkyekyele me rɛle na ɛmaanle me ahonle dɔle me azule nu.”—Edw. 94:19.
“Kɛ mɔɔ mame kyekye ɔ ra nrenyia arɛle la, zɔhane ala a mebahɔ zo meakyekye bɛ rɛle a” (Nea ɛdendɛkpunli 4)
5. Duzu a wɔnwu ye wɔ Gyihova ɛlɔlɛ kpundii ne anwo a?
5 Gyihova da ɛlɔlɛ kpundii ali. (Edw. 103:8) Saa yɛyɛ ɛtane a, ɔngyakyi kɛ ɔbala ɛlɔlɛ ali yeahile yɛ. Yizilayɛ maanle ne bɔle Gyihova arɛle fane dɔɔnwo; noko mɔɔ ye menli ne nlunle bɛ nwo la, ɔluale edwɛkɛ ɛhye azo ɔlale ye ɛlɔlɛ kpundii ne ali ɔhilele bɛ: “Kɛmɔ ɛnee ɛsonle bolɛ wɔ me nye zo la ati, menlile wɔ eni yɛɛ mengulole wɔ.” (Aye. 43:4, 5) Nyamenle ɛlɔlɛ ne ɛtɛkakyile. Yɛbahola yɛava yɛ nwo yɛado zo dahuu. Saa yɛyɛ nvonleɛ mgbole bɔbɔ a, Gyihova ɛtɛkpole yɛ. Saa yɛnu yɛ nwo na yɛsia yɛkɔ Gyihova ɛkɛ a, yɛbanwu kɛ ɔtɛkulo yɛ. Yebɔ ɛwɔkɛ kɛ ‘ɔbava ɛtane yeahyɛ bɔkɔɔ.’ (Aye. 55:7) Baebolo ne ka kɛ ɛtanefakyɛ ɛhye maa yɛnyia ‘anwodɔlɛ mekɛ yɛfi Gyihova ɛkɛ.’—Gyi. 3:19.
6. Duzu a Zɛkalaya 2:8 kilehile yɛ wɔ Gyihova anwo a?
6 Kenga Zɛkalaya 2:8. Kɛmɔ Gyihova kulo yɛ la ati, ɔnwu kɛzi yɛte nganeɛ la ndɛndɛ na ɔlɛ ɛhulolɛ kɛ ɔbabɔ yɛ nwo bane. Saa yɛlɛdi nyane a, ɔdi nyane. Yemɔti, yɛbahola yɛayɛ asɔne kɛ: “Bɔ me nwo bane kɛ ɛ nye ma ne la.” (Edw. 17:8) Yɛ nye le yɛ sonlabaka ne nvɛyeba mɔɔ ɔle bɛtɛɛ yɛɛ ɔsonle bolɛ kpalɛ ɔmaa yɛ. Ɔti mɔɔ Gyihova vale yɛ totole ɔ nye ma ne anwo la, ɔle kɛ asɛɛ ɔlɛka kɛ, ‘Me menli, awie biala mɔɔ ɔbava ɔ sa yeaha bɛ la ɛva ɔ sa ɛha debie mɔɔ sonle bolɛ maa me la.’
7. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛmia anwodozo mɔɔ yɛlɛ wɔ Gyihova ɛlɔlɛ ne anu la anu a?
7 Gyihova kulo kɛ yɛdie yɛdi bɔkɔɔ kɛ ɔkulo yɛ nuhua ko biala. Noko ɔze kɛ ɔlua ngyegyelɛ mɔɔ yɛva nu wɔ mekɛ mɔɔ ɛze ɛhɔ la ati, bie a yɛngola yɛnnwu ye saa ɔkulo yɛ a. Anzɛɛ bie a kɛkala bɔbɔ yɛwɔ tɛnlabelɛ bie mɔɔ sɔ anwodozo mɔɔ yɛlɛ wɔ Gyihova ɛlɔlɛ ne anu ɔnea la anu. Duzu a bamaa yɛamia anwodozo mɔɔ yɛlɛ ye wɔ ye ɛlɔlɛ ne anu la anu a? Ɔwɔ kɛ yɛnwu kɛzi Gyihova da ɛlɔlɛ ali kile Gyisɛse, menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ yɛɛ yɛ muala la.
KƐZI GYIHOVA DA YE ƐLƆLƐ NE ALI LA
8. Duzu ati a ɛnee Gyisɛse die di bɔkɔɔ kɛ ɔ Ze kulo ye a?
8 Gyihova nee ye kulovolɛ Ralɛ ne ɛbɔ mɔdenle ɛva ɛvolɛ dɔɔnwo kpalɛ ɛmia bɛ agɔnwolɛvalɛ ne nee ɛlɔlɛ mɔɔ la bɛ avinli la anu. Bɛ agɔnwolɛvalɛ ɛdeɛ ne a ɛhyɛ kpalɛ wɔ aleɛabo a. Gyihova da ɛlɔlɛ mɔɔ ɔlɛ ɔmaa Gyisɛse la ali wienyi, kɛ mɔɔ yɛnwu ye wɔ Mateyu 17:5 la. Anrɛɛ Gyihova bahola aha kɛ, ‘Ɛhye a le awie mɔɔ melie ye medo nu a.’ Noko kɛmɔ ɔkpondɛ kɛ yɛnwu kɛzi ɔkulo Gyisɛse kpole la ati, ɔvɛlɛle ye “me Ra mɔɔ mekulo ye.” Ɛnee Gyihova anye ɛlie Gyisɛse nee mɔɔ ɔnrɛhyɛ ɔbayɛ la anwo kpalɛ. (Ɛfɛ. 1:7) Yɛɛ ɛnee Gyisɛse ze ye bɔkɔɔ kɛ ɔ Ze kulo ye. Ɛnee ye adwenle nu ɛnyɛ ye kesee fee wɔ Gyihova ɛlɔlɛ ne anwo. Ɔvale anwodozo ɔhanle ye fane dɔɔnwo kɛ Selɛ ne kulo ye.—Dwɔn 3:35; 10:17; 17:24.
9. Edwɛkɛ boni a maa yɛnwu kɛzi Gyihova kulo menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la a? Kilehile nu. (Wulomuma 5:5)
9 Eza Gyihova maa yɛnwu ɛlɔlɛ mɔɔ ɔlɛ ɔmaa menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la. (Kenga Wulomuma 5:5.) Yɛ edwɛkɛ mɔɔ bɛvale bɛlile gyima bɛhilele kɛzi Gyihova kulo bɛ la nzonlɛ. Ɔse Gyihova ɛmaa ɛlɔlɛ “ɛyi” bɛ ahonle ne mɔ tetɛkɛɛ. Buluku bie vale Nyamenle ɛlɔlɛ ne totole azudenle nwo. Ndonwo ɛhye maa yɛnwu kɛzi Gyihova kulo menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la kpole la! Menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la ze ye kɛ ‘Nyamenle kulo bɛ.’ (Dwu. 1) Ɛzoanvolɛ Dwɔn hɛlɛle kɛzi bɛte nganeɛ la anwo edwɛkɛ kɛ: “Bɛnlea kɛzi Selɛ ne ɛhulo yɛ kpole a, kɛ bɛvɛlɛ yɛ Nyamenle amra!” (1 Dwɔn 3:1) Asoo bɛdabɛ mɔɔ bɛkpokpa bɛ la ala a Gyihova kulo bɛ a? Kyɛkyɛ, Gyihova ɛhile kɛ ɔkulo yɛ muala.
10. Duzu titili a Gyihova ɛyɛ ɛva ɛhile kɛ ɔkulo wɔ a?
10 Duzu titili a Gyihova ɛyɛ ɛhile kɛ ɔkulo yɛ a? Yemɔ a le ɛkpɔnedeɛ ne—ɔle ɛlɔlɛ mɔɔ tɛla biala mɔɔ bɛla ye ali wɔ aleɛabo a! (Dwɔn 3:16; Wlo. 5:8) Gyihova maanle ɔ Ra ne mɔɔ sonle bolɛ la wule maanle alesama amuala amaa bɛava yɛ ɛtane bɛahyɛ yɛ na yɛahola yɛayɛ Ɔ gɔnwo mɔ. (1 Dwɔn 4:10) Saa yɛdwenledwenle afɔle mɔɔ Gyihova nee Gyisɛse bɔle la anwo dɔɔnwo a, ɔbamaa yɛade kɛzi bɛkulo yɛ nuhua ko biala la abo kpalɛ. (Gal. 2:20) Tɛ kɛ Gyihova pɛlepɛlelilɛ ne kile kɛ ɔwɔ kɛ bɛtua ɛkpɔnedeɛ ne la ati a bɛduale a. Ɔle ahyɛlɛdeɛ mɔɔ kile ɛlɔlɛ. Gyihova ɛva debie mɔɔ sonle bolɛ kpalɛ maa ye, Gyisɛse, ɛbɔ afɔle ɛva ɛhile kɛzi ɔkulo yɛ la. Ɔlua yɛdayɛ ti, Gyihova maanle ɔ Ra ne nwunle amaneɛ na ɔwule.
11. Duzu a yɛsukoa yɛfi Gyɛlɛmaya 31:3 anu a?
11 Kɛ mɔɔ yɛnwu ye la, Gyihova ɛnde nganeɛ kɛ ɔkulo yɛ ala, emomu ɔda kɛzi ɔkulo yɛ la ali ɔkile yɛ. (Kenga Gyɛlɛmaya 31:3.) Gyihova ɛhwe yɛ ɛbikye ɔ nwo ɔluakɛ ɔkulo yɛ. (Fa toto Ditilɔnomi 7:7, 8 anwo.) Debie biala anzɛɛ awie biala ɛnrɛhola ɛnrɛhwe yɛ ɛnrɛvi ɛlɔlɛ zɔhane anwo. (Wlo. 8:38, 39) Kɛzi ɛlɔlɛ ɛhye maa ɛdawɔ mumua ne ɛte nganeɛ ɛ? Kenga Edwɛne 23, na nea kɛzi Gyihova ɛlɔlɛ ne hanle Devidi nee kɛzi ɔbahola yeaha yɛ muala la.
KƐZI GYIHOVA ƐLƆLƐ NE MAA ƐDAWƆ MUMUA NE ƐTE NGANEƐ Ɛ?
12. Pɛ Edwɛne 23 sikalɛ.
12 Kenga Edwɛne 23:1-6. Edwɛne 23 ne le edwɛne mɔɔ da anwodozo mɔɔ yɛlɛ wɔ Gyihova ɛlɔlɛ ne anu la ali a. Devidi mɔɔ hɛlɛle edwɛne ɛhye la hanle agɔnwolɛvalɛ kyengye mɔɔ wɔ ɔ nee ye Neavolɛ Gyihova avinli la anwo edwɛkɛ. Devidi anzulo kɛ ɔbamaa Gyihova ahile ye adenle, na ɔvale ɔ nwo ɔdole Gyihova anwo zo bɔkɔɔ. Ɛnee Devidi ze kɛ Gyihova ɛlɔlɛ ne bali ɔ nzi wɔ ye ngoane mekɛ kɔsɔɔti anu. Duzu a maanle ɔnyianle anwodozo kpole zɛhae a?
13. Duzu ati a ɛnee Devidi die di bɔkɔɔ kɛ Gyihova banlea ye a?
13 “Menrɛhyia ɛhwee.” Devidi dele nganeɛ kɛ Gyihova nleanle ye kpalɛ ɔluakɛ ɔmaanle ɔ sa hanle mɔɔ ɔhyia nwo la dahuu. Ɛnee Devidi eza ze ye kɛ Gyihova le ɔ gɔnwo yɛɛ yenyia ɔ nyunlu ɛlolɛ. Ɛhye ati a ɛnee ɔdie ɔdi bɔkɔɔ kɛ, ɔnva nwo mɔɔ bazi kenle bie la, Gyihova bahɔ zo amaa ɔ sa aha mɔɔ ɔhyia nwo la. Ɛnee anwodozo mɔɔ Devidi lɛ wɔ Gyihova ɛlɔlɛ ne anu la anu yɛ se tɛla ye ngyegyelɛ ne mɔ anu biala na ɔmaanle ɔ nye liele na ɔ kunlu dwole ɔ nwo.—Edw. 16:11.
14. Kɛzi Gyihova fi ɛlɔlɛ nu nea yɛ ɛ?
14 Gyihova fi ɛlɔlɛ nu nea yɛ, titili saa edwɛkɛ ɛtane sisi yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu a. Adiema raalɛ Claire,a mɔɔ ɛva ɛvolɛ mɔɔ bo 20 ɛyɛ gyima wɔ Bɛtɛle la annwu kɛzi ɔbaboa ye abusua ne wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee bɛlɛyia ngyegyelɛ ngakyile la. Ye papa nyianle stroke ɛzulolɛ bie, bɛdule ɔ mediema mraalɛ ne mɔ ko bɛvile asafo ne anu yɛɛ ye abusua ne gyima zɛkyele na bɛ sua vile bɛ sa. Kɛzi Gyihova vile ɛlɔlɛ nu nleanle bɛ ɛ? Claire hanle kɛ: “Gyihova vale mɔɔ me abusua ne hyia nwo kenle ko biala la maanle bɛ dahuu. Fane dɔɔnwo ne ala, Gyihova maa bɛ ninyɛne dɔɔnwo tɛla mɔɔ ɛnee me nye la la! Meta medwenle kɛzi Gyihova lale ɛlɔlɛ ali hilele yɛ la anwo na me rɛle ɛnrɛvi ye ɛlɛ. Anwubielɛ ɛhye mɔ boa me maa mekɔ zo mesonle Gyihova wɔ mekɛ mɔɔ melɛyia sɔnea ngakyile la.”
15. Duzu ati a Devidi anwo dɔle ye a? (Eza nea nvoninli ne.)
15 “Ɔmaa me nwo tɔ me.” Ɔyɛ a, ɔlua ngyegyelɛ nee sɔnea mɔɔ Devidi ɛlɛfa nu la ati, ɔmaa ɔ rɛle bɔ. (Edw. 18:4-6) Noko Gyihova ɛlɔlɛ ne maanle ɔ nwo dɔle ye. Gyihova vale ɔ gɔnwo ne mɔɔ ɛwie fɛ la hɔle “adidileka mɔɔ ndile amolɛ wɔ ɛkɛ la” nee “ɛnwomenlelielɛ ɛleka mɔɔ nzule dɔɔnwo wɔ la.” Ɛhye ati, Devidi nyianle anwosesebɛ bieko na ɔhɔle zo ɔzonlenle Gyihova.—Edw. 18:28-32.
Mekɛ mɔɔ ɛnriandilɛ dɔle Devidi anwo bɔbɔ la, Gyihova ɛlɔlɛ ne maanle ɔ nwo dɔle ye (Nea ɛdendɛkpunli 15)
16. Kɛzi Gyihova ɛlɔlɛ ne maa ɛ nwo tɔ wɔ ɛ?
16 Zɔhane ala a ɛnɛ noko, yɛyia sɔnea nee ngyegyelɛ ngakyile wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu a, noko “Gyihova ɛlɔlɛ kpundii ne ati a yɛtɛminlinle a.” (Awo. 3:22; Kɔl. 1:11) Suzu Rachel neazo ne anwo. Mɔɔ ɔ hu gyakyile ye nee Gyihova hɔle wɔ COVID-19 ewulenzane mekɛ ne anu la, ɔ nwo bubule ye. Duzu a Gyihova yɛle maanle ye a? Ɔhanle kɛ: “Gyihova maanle menwunle kɛ ɔkulo me. Ɔmaanle menyianle agɔnwolɛma mɔɔ nyianle mekɛ maanle me, bɛrɛlɛle me aleɛ, bɛhɛlɛle edwɛkɛ nee ngɛlɛlera mɔɔ maa anwosesebɛ la bɛnwanle me, bɛzelele bɛhilele me na bɛhɔle zo bɛhakyele me kɛ Gyihova ɛlɛnea me la. Meyɛ Gyihova mo dahuu kɛ yemaa me abusua kpole ɛhye mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ la.”
17. Duzu ati a Devidi ‘anzulo munzule biala’ a?
17 “Menzulo munzule biala, ɔluakɛ ɛ nee me lua.” Ɛnee Devidi ngoane ta da esiane nu, yɛɛ ɛnee ɔlɛ agbɔvolɛ dɔɔnwo mɔɔ anwo yɛ se la. Noko Gyihova ɛlɔlɛ ne maanle ɔdele nganeɛ kɛ ɔlɛ anwobanebɔlɛ. Ɔmaanle Devidi dele nganeɛ kɛ Gyihova nee ye lua wɔ tɛnlabelɛ biala anu, na ɔ rɛle kyekyele. Ɔti ɔholale ɔdole edwɛne kɛ: ‘[Gyihova] liele me vile me ɛzulolɛ muala anu.’ (Edw. 34:4) Ɛnee amgba ninyɛne bie mɔ ka Devidi ɛzulolɛ, noko Gyihova ɛlɔlɛ ne anu yɛ se tɛla ninyɛne mɔɔ ka ye ɛzulolɛ la.
18. Kɛmɔ ɛze kɛ Gyihova kulo wɔ la ati, kɛzi ɔmaa wɔ anwosesebɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɛzulolɛ baha wɔ la ɛ?
18 Kɛmɔ yɛze kɛ Gyihova kulo yɛ la ati, kɛzi ɔmaa yɛ anwosesebɛ ɔmaa yɛgyinla tɛnlabelɛ mɔɔ ka yɛ ɛzulolɛ la anloa ɛ? Adekpakyelɛnli bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Susi la hanle kɛzi ɔ nee ɔ hu dele nganeɛ wɔ mekɛ mɔɔ bɛ ra nrenyia ne hunle ɔ nwo la: “Saa esiane bie to wɔ a, ɔka wɔ kpalɛ na ɔmaa ɛte nganeɛ kɛ ɛnrɛhola ɛhwee yɛ. Noko Gyihova ɛlɔlɛ ne ɛmaa yɛde nganeɛ kɛ yɛlɛ banebɔlɛ.” Rachel mɔɔ yɛhanle ɔ nwo edwɛkɛ la hanle kɛ: “Kenle ko nɔe bie mɔɔ ɛnee nyane ɛyi me ahonle na adwenleadwenle dɔle me nwo na eza ɛzulolɛ hanle me la, menzunle menvɛlɛle Gyihova. Ɛkɛ ne ala ɔmaanle me nwo gyinlanle me na menziele me nwo dii, kɛ mɔɔ ɛrɛladane yɛ maa ɔ ra adɔma la, na nafelɛ vale me. Me rɛle ɛnrɛvi mekɛ zɔhane ɛlɛ.” Kɛmɔ asafo nu kpanyinli bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Tasos angɔ sogya la ati, ɔlale efiade ɛvolɛ nna. Kɛzi ɔnwunle kɛ Gyihova kulo ye ɛ? Ɔhanle kɛ: “Gyihova vale debie biala mɔɔ mehyia nwo nee ninyɛne dɔɔnwo maanle me. Ɛhye maanle menyianle anwodozo kpole kɛ mebahola meava me nwo meado ɔ nwo zo bɔkɔɔ. Eza Gyihova luale ye sunsum ne azo maanle menyianle anyelielɛ ɔnva nwo kɛ ɛnee mewɔ ɛleka mɔɔ ɛnle kpalɛ la. Ɛhye maanle menwunle ye wienyi kɛ, saa me nee ye dua dahuu a, mebanyia ye kpalɛyɛlɛ ne azo nvasoɛ dahuu. Ɔti membɔle ɔ bo kɛ meyɛ adekpakyelɛ gyima ne bie wɔ mekɛ mɔɔ metɛda efiade la.”
BIKYE WƆ NYAMENLE NE MƆƆ LƐ ƐLƆLƐ LA
19. (a) Saa yɛze kɛ Nyamenle kulo yɛ a, kɛzi ɔbaha mɔɔ yɛka wɔ asɔneyɛlɛ nu la ɛ? (b) Gyihova ɛlɔlɛ ne anwo edwɛkɛ boni a ɛdawɔ mumua ne ɛ nye die nwo a? (Nea ɛlɛka, “Edwɛkɛ Mɔɔ Maa Yɛnwu Kɛ Gyihova Kulo Yɛ Kpole La.”)
19 Anwubielɛ ngakyile mɔɔ yɛzuzu nwolɛ la amuala maa ɔda ali kɛ Gyihova le ‘ɛlɔlɛ Nyamenle.’ (2 Kɔl. 13:11) Ɔ nye die yɛ nuhua ko biala anwo. Yɛdie yɛdi bɔkɔɔ kɛ “Ye ɛlɔlɛ kpundii ne bɔ [yɛ] yia.” (Edw. 32:10) Yɛdwenledwenle kɛzi yela ɛlɔlɛ ali yehile yɛ la anwo dɔɔnwo a, ɔbamaa yɛanwu ye wienyi kɛ ɔdwenle yɛ nwo kpalɛ na yeamaa yɛabikye ye kpalɛ. Yɛbahola yɛahɔ ɔ nyunlu wɔ asɔneyɛlɛ nu mɔɔ yɛnzulo na yɛaha kɛzi yɛhyia ye ɛlɔlɛ ne anwo la yɛahile ye. Yɛbahola yɛaha yɛ ngyegyelɛ kɔsɔɔti yɛahile ye, yɛanyia anwodozo kɛ ɔbade ɔ bo yɛɛ ɔlɛ ɛhulolɛ kɛ ɔbaboa yɛ.—Edw. 145:18, 19.
20. Kɛzi Gyihova ɛlɔlɛ ne maa yɛbikye ye ɛ?
20 Kɛ mɔɔ senle maa yɛ nwo yɛ yɛ wuluwulu wɔ ɛyɛlɛ mekɛ nu la, zɔhane ala a Gyihova ɛlɔlɛ ne kyekye yɛ rɛle wɔ mekɛ mɔɔ yɛlɛyia sɔnea nee ngyegyelɛ la a. Gyihova ɛlɔlɛ ne anu yɛ se yɛɛ ɔmaa yɛ nwo tɔ yɛ. Ɔti maa ɛ nye ɛlie kɛ Gyihova kulo wɔ la. Bɛmaa yɛ muala yɛhile ye ɛlɔlɛ ne anwo anyezɔlɛ na yɛha kɛ: “Mekulo Gyihova.”—Edw. 116:1.
KƐZI ƐBAYE Ɔ NLOA Ɛ?
Kɛzi Gyihova ɛlɔlɛ ne de ɛ?
Duzu ati a ɛbahola wɔanyia anwodozo kɛ Gyihova kulo wɔ kpole a?
Kɛzi Gyihova ɛlɔlɛ ne maa ɛte nganeɛ ɛ?
EDWƐNE 108 Nyamenle Ɛlɔlɛ Kpundii Ne
a Bɛhakyi aluma bie mɔ.