February

Ọke Orodje Hezekiah o kpomẹ gbangbanhon, nọ nẹrhomo vwe i Jehova nọ ha userhumu riẹn no simirhọ. Ọrẹ ẹkpahenrhọ, Jehova no simirien. (2 Ki. 20:​1-6) Ọrẹn, ọke ọnyikọ Paul ọ nẹrhomo vwe i Jehova no tiẹ ‘uvwẹn rọ ha ugboma yen’ nie, Jehova o tiẹ obẹnbẹn na nie-e. (2 Cor. 12:​7-9) Uvwrọke owu Orodje Herod nọ guọlọ kpe ọnyikọ James ọrhẹ Peter hwuẹ. Ọrẹn, ne kpe i James hwu, Peter no simirhọ izede igbevwunu. (Acts 12:​1-11) Ana sabu roro, ‘Mesoriẹ i Jehova o simi Peter, ọrẹn James o hwuru?’ Baibol na ọ ta kpahiẹ-ẹn. Ọrẹn, e vwo imwẹro taghene izede i Jehova ephian “egbare.” (Deut. 32:4) Ọkezẹko, Jehova ọnọ sabu kpahenrhọ ẹrhomo ọwan izede re vwe fiẹrorhọ. Ọrẹn, fọkime ọwan i hẹroso izede ẹguọlọ ri Jehova ọ kpahanrhọ ẹrhomo ọwan lele, e vwe brenu kpahen oborẹ ọ guọlọ kpahenrhọ ye lele-e.—Job 33:13. w23.11 21 ¶6

Jehova o mwu i James ya taghene ihworho ri vwo ẹghwanren i ‘mwuegbe aye ina huvwele.’ Roro kpahen oborẹ ọrana o mevirhọ. O fori ne vwo omwemẹ ọrhẹ oruru ra na huvwele ihworho ri Jehova o tiobọnu ibiẹ omẹgbanhon usun riẹn. Itiọrurhomẹmro, Jehova ọ guọlọ na huvwele ohworho rọ ta rẹn ọwan na kparehaso ekama Enẹye-en. (Acts 4:​18-20) Ọnọ sabu lọhọ ra na huvwele i Jehova ghwẹ ọrẹ onyakpọ. Ọke ephian yi Jehova ọ yẹ ọwan ọkpọvi ri gbare. (Ps. 19:7) Ọrẹn, ọ vwọ kiki phia omaran rhẹ ituakpọ ri vwo omẹgbanhon usu-un. Udabọ ọrana, Jehova o tiobọnu omẹgbanhon usun ezẹko rẹn emiemọ, ere suẹn ọrhẹ ekpako ukoko. (Prov. 6:20; 1 Thess. 5:12; 1 Pet. 2:​13, 14) Arha huvwele aye, ọwan na ji huvwele i Jehova. w23.10 6 ¶2-3

Izede owu ene ru ruẹ esegburhomẹmro ọwan gbanhon yẹ, ọrẹ ene roro kpahen omẹgbanhon i Jehova. O vwo omẹgbanhon rọ nọ ha ọsoso ive yi te orugba. Ọye yẹ Osolobrugwẹ Ọrọmaigbanhon na. (Job 42:2; Mark 10:27; Eph. 3:20) Ọ ta rẹn Abraham ọrhẹ Sarah taghene aye ine vwiẹ ọmọ ọhworhare uvuẹn erhirhiẹ ọho aye. (Gen. 17:​15-17) Jehova nọ ji ta rẹn Abraham taghene emọyen ine rhirhiẹ otọre i Canaan. Uvwre ẹgbukpe buebun rẹ emọ Abraham ri rhiẹ emọ Israel e rhiẹ evrẹn uvuẹn Egypt, ọnọ sabu họhọ taghene ive ọrana o ruẹgba dẹ-ẹ. Ọrẹn, o rugba. Nọ ta rẹn Mary, ro vwo ji chọghọ taghene ono vwiẹ Ọmọyen, ọnana nọ ha ive ri Jehova o veri ẹgbukpe buebun ne uvuẹn ogba Eden—te orugba! (Gen. 3:15) Erhe roro kpahen oborẹ i Jehova ọ ha ive sansan te orugba ne, ne ruẹ esegburhomẹmro ọwan gbanhan kpahen omẹgbanhon rọ nọ ha ive akpọ ọkpokpọ na te orugba.—Josh. 23:14; Isa. 55:​10, 11. w23.04 28 ¶10-12

Jehova ọ kpahenrhọ ẹrhomo i David nyoma ro simie. (1 Sam. 19:​10, 18-20; 2 Sam. 5:​17-25) Ana ji sabu vwo aruẹ imwẹro ọrana. (Ps. 145:18) Ọkezẹko, Jehova ọ vwọ kpahenrhọ ẹrhomo ọwan izede re fiẹrorhọ-ọ. Paul ọ rẹ i Jehova no tiẹ ‘uvwẹn rọ ha ugboma yen nie.’ Uvuẹn erhirhiẹ esa yi Paul ọ nẹrhomo kpahen obẹnbẹn ọnana. Jehova ọ kpahenrhọ ẹrhomo i Paul? Ee, ọrẹn orhiẹ izede ri Paul o fiẹrorhọ-ọ. Ukperẹ ono tiẹ obẹnbẹn na nie, Jehova nọ yẹriẹ omẹgbanhon rọ guọlọre nọ sabu fuevwan ga ye. (2 Cor. 12:​7-10) Ana ji sabu mẹrẹn ẹkpahenrhọ ẹrhomo ọwan izede re vwe fiẹrorhọ. Ana sabu vwo imwẹro taghene Jehova o rhe izede rọ mai rhomu rọ nọ ha userhumu rẹn ọwan. Ọnọ sabu ru “vrẹn ekwakwa rẹ ọwan i nekpẹn yen mie yi yanghene erẹ ọwan i tobọ roro kpahen.” (Eph. 3:20) Fọkiẹ iroro ọrana, ẹkpahenrhọ ẹrhomo ọwan ọnọ sabu rhe uvuẹn ọke yanghene izede re vwe fiẹrorhọ. w23.05 8-9 ¶4-6

Nẹ ọke ruẹ ọke, o fori nẹ ọwan ephian i roro kodo kpahen ive ẹrhọmọnuhwu rọ ha i Baibol na. Mesoriẹ? Fọkime e rhe ọke re ne kpomu emiamo rọ nọ sabu ha arhọ ọwa-an, yanghene ọke ohworho re vwo ẹguọlọ kpahen ono hwu-u. (Eccl. 9:11; Jas. 4:​13, 14) Ifiẹrorhọ ẹrhọmọnuhwu na ọnọ sabu ha userhumu rẹn ọwan diẹn ebẹnbẹn. (1 Thess. 4:13) Baibol na ọ yẹre ọwan imwẹro taghene Jehova ọ dabu rhe ọwan, ji vwo ẹguọlọ okokodo kpahen ọwan. (Luke 12:7) Roro kpahen oborẹ i Jehova o rheri ọwan te, rọ nọ sabu lẹrhiẹ rharhumu ma ọwan rhẹ aruẹ iruemru ọrhẹ iroro re vwori bi. Fọkime Jehova o vwo ẹguọlọ okokodo kpahen ọwan, nọ yẹre ọwan uphẹn re ne vwo arhọ i bẹmẹdẹ ọrhọ tobọ rhiẹ ọrẹ ọnọ rhọmọ ọwan nuhwu! Mesoriẹ ene vwo imwẹro kpahen ive ẹrhọmọnuhwu na? Fọkime e rheri taghene ohworho ro vive na o vwo oruru ọrhẹ omẹgbanhon, yanghene omwemẹ ro no ruẹ ive na gba. w23.04 8-9 ¶2-4

Joseph ọrhẹ Mary i wian kugbe sẹrorẹ onyerẹnkugbe aye rhẹ Jehova gbanhon. Aye i rheri taghene ọ ghanranren nẹ aye i ga i Jehova kugbe jerẹ ekrun. (Luke 2:​22-24; 4:16) Aye omamọ udje rẹn eri rọnmọren inyenana! Wu rhe vwo emọ jerẹ Joseph ọrhẹ Mary, ọnọ sabu bẹn wu ne ruẹ ẹkwaphiẹrhotọre are ine riẹ uyono ukoko yanghene ruẹ ogame ekrun. Ọnọ tobọ bẹn omamọ are ine yono yanghene nẹrhomo kugbe jerẹ esa ọrhẹ ane. Udabọ ọrana karorhọ, are arha ga i Jehova kugbe are ne tiẹkẹriẹ rhọ, ji tiẹkẹrẹ owuowọnwan. Omarana, ha ogame rhiẹ emru ukaro. Orọnmo are orho vwo ebẹnbẹn, are i rhe vwo ẹhẹn are ine ruẹ ogame ekrun kugbe ọrẹ omamerhomẹ-ẹ. Orhiomaran, are i tonrhọ rhẹ uyono kpeke rọ merhen are oma. Udjoghwẹ ọrana ọnọ sabu bọn onyerẹnkugbe ọrhẹ oruru are ina ga i Jehova kugbe gbanhonrhọ. w23.05 22 ¶7-8

Marhẹ obọdẹn ofẹn o ru ha userhumu rẹn Obadiah? Ọ lẹrheriẹ rhiẹ ohworho ra hẹrosua rọ ta urhomẹmro; omarana, orodje na nọ hariẹ mwu nọ hẹrote unuoghwa ye. (Haye vwanvwọn Nehemiah 7:2.) Fọkime Obadiah o vwo ofẹnzẹ i Jehova, no ji vwo uduefigbere ọgbogbanhon—uruemru rọ ghini guọlọ. O nyerẹnren ọke Orodje ọvwọkon Ahab o suẹn. (1 Ki. 16:30) Habaye, ane i Ahab rọ ga i Baal re se Jezebel, o vwo utuoma kpahen Jehova omamọ te erhirhiẹ rọ damoma ro no tiẹ ogame urhomẹmro nẹ obọrẹ o rierun uvuẹn uvie na. Jezebel ọ tobọ kpe emẹraro i Jehova buebun. (1 Ki. 18:4) Ọke i Jezebel ọ guọlọ emẹraro i Jehova ro no kpe hwu, Obadiah no tiẹ awan 100 nu, nyoma rọ ghale “aye rhẹ ẹko 50 uvuẹn unu atita, ji kpare emaren ọrhẹ ame vwe aye.” (1 Ki. 18:​13, 14) Orhianẹ e mwurien bi, manẹ e kpe Obadiah ro vwo uduefigbere hwu. Itiọrurhomẹmro, Obadiah onyakpọ, ọ ji guọlọ hwu-u. Ọrẹn, Obadiah o vwo ẹguọlọ kpahen Jehova ọrhẹ ihworho ra ga ye vrẹn arhọ ọnẹyen. w23.06 16 ¶9-10

Jehova o ji suẹn ihworho yi inyenana, jerẹ oborẹ o ruru ọke ahwanren. O ruẹ ọrana nyoma i Baibol na ọrhẹ Jesu ro rhiẹ urhomu ukoko na. Ana sabu mẹrẹn ekwakwa ri djerie phia taghene Jehova ọ ji ha ihworho wian uvuẹn ọke ọwan na? Ee. Jerẹ udje, roro kpahen oborẹ ọ phiare uvwrọke ẹgbukpe 1870 ọ vrẹn hin. Charles Taze Russell ọrhẹ ihworho re lelie wian, ni mẹrẹnvwrurhe taghene ẹgbukpe 1914 ono rhiẹ ọke ọghoghanren sekpahen Uvie Osolobrugwẹ ra na ha mwu. (Dan. 4:​25,26) Aye i sabu vwẹruọ ọnana fọkime aye i bọn iyono aye kpahen aruẹmẹrẹn i Baibol na. Jehova ọ ha ọkpọvi rẹn aye uvuẹn uyono ọnana? Ee. Uvuẹn ẹgbukpe 1914 ekwakwa ri phiare uvuẹn akpọ na, i djephia taghene Uvie Osolobrugwẹ ọ tuẹn usuon rhọ ne. Uvweri Akpọ Ephian Ọrukaro nọ tonrhọ, emiamo, otọre ekpogho, ọrhẹ orhọmo ni ha kpahiẹn. (Luke 21:​10, 11) Itiọrurhomẹmro, Jehova ọ ha ehworhare ri vwo omamọ ẹhẹn ha userhumu rẹn ihworho yi. w24.02 22 ¶11

Fọkime ọwan idibo i Jehova, e rheri taghene ọye o vwo ẹguọlọ okokodo kpahen ọwan, ji guọlọ ne nyerẹn obọdẹn akpọ. (Rom. 8:​35-39) E ji vwo imwẹro taghene iruemru-urhi Baibol na ina yẹ ọwan erere arha ha aye ruiruo. (Isa. 48:​17, 18) Ọrẹn, me ye ne ruo ọke erhe rhiẹromẹrẹn ebẹnbẹn re vwe fiẹrorhọ? Jerẹ udje, ohworho ekrun ọwan ọnọ sabu ru oborẹ e vwe fiẹrorhọ. Ana sabu kpomu emiamo ọgbogbanhon, rọ nọ lẹrhẹ ọwan ja wian bun uvuẹn ogame i Jehova. Oghwọghọ kpregede ọnọ sabu hobọte ọwan. Yanghene ana sabu kparehaso ọwan fọkiẹ esegburhomẹmro ọwan. Arha dẹrughwaroghwu aruẹ edamuni erana, ana sabu roro: ‘Mesoriẹ emru omana ọ phia mẹ? Mi ruẹ oborẹ ọsọre? Ọnana o djephia taghene Jehova ọ vwọ ha ebrurhọ mẹ-ẹ?’ Wu vwo aruẹ iroro erana dẹ ne? Orho rhiomaran, wu vwe je ẹhọn seriotọre-e. Idibo i Jehova buebun i vwo aruẹ iroro erana.—Ps. 22:​1, 2; Hab. 1:​2, 3. w23.04 14 ¶1-2

Arha dẹrughwaroghwu ọdamuni, ofori na tiẹn iroro yanghene irueruo rọ nọ sabu ghwọghọ onyerẹnkugbe ọwan rhẹ Jehova. Ọye ọ guọlọre na “huvwele nẹ ẹhẹn rhe.” (Rom. 6:17) Ọkpọvi rọ yẹ ọwan i serhọ, ọwan i ji sabu wene irhi enẹye-en. (Isa. 48:​17, 18; 1 Cor. 6:​9, 10) Dẹbolo ọ ha ozighi ọrhẹ ọhiẹn ruie ne je mevigbanhon. Ẹkẹ ye ọrẹ ọnọ ‘ghwọghọ’ ọwan ọrhẹ onyerẹnkugbe ọwan rhẹ Jehova. (1 Pet. 5:8) A djofẹn mwu Ilele Kristi erukaro na, fa aye, ji kpe aye hwu fọkiẹ omwemẹ aye i vwori aye ine mevigbanhon. (Acts 5:​27, 28, 40; 7:​54-60) Echu ọ ji ha ẹkparehaso ruiruo inyenana. A mẹrẹn ọnana vwrurhe nyoma irueruo gbalogbalo rẹ imizu ọwan ọbe i Russia ọrhẹ ẹkwotọre erọrọ a dẹrughwaroghwẹ, omaran ji te ẹkparehaso nẹ abọ evwreghrẹn ọwan. Echu ọ ji ha “ena” phiẹphiẹphiẹ ba ẹkparehaso ruiruo.—Eph. 6:11. w23.07 15-16 ¶6-9

Ọke we yono i Baibol na rhọ, ẹguọlọ wu vwo kpahen Jehova no no kodorhọ. Ẹguọlọ ọrana no mwuo ha oborẹ we yono ruiruo. Nu we brorhiẹn ẹghwanren ra bọn kpahen iruemru-urhi Baibol na. Ne wu ruẹ uruemru ọrhẹ irueruo rhomurhọ fọkime wu guọlọ lẹrhẹ oma merhen i Jehova. Jerẹ oborẹ ọmọvwerhe ọ hẹrokele eri vwiẹriẹ, omaran wa ji hẹrokele i Jehova. (Eph. 5:​1, 2) Ana sabu nọ oma ọwan: ‘Ẹguọlọ mi vwo kpahen Jehova ọ gbanhonrhọ vwana ghwẹ ọke mie tu rhiẹ Olele Kristi? Avwọke mie bromarhame na, mia hẹrokele i Jehova ọrẹ iroro ọrhẹ irueruo mẹ—maido ọrẹ mie dje ẹguọlọ rẹn imizu ukoko na?’ Orhianẹ “ẹguọlọ wu vwori ukukaro” na o seriotọre ne, wu vwe jẹ ẹhọn seriotọre-e. Emru omaran ọ ji phia rẹn Ilele Kristi erukaro na. Jesu ọ sẹrerhumuji aye vwo-o, ọ ji sẹrerhumuji ọwan vwo-o. (Rev. 2:​4, 7) Jesu o rheri taghene ana sabu ruẹ ẹguọlọ na gbanhonrhọ, no rhiẹ oborẹ ọ havwọ ọke re tu yono urhomẹmro na. w23.07 8 ¶2-3

Ọnyikọ Peter o ruẹ orusọ buebun. Ọrukaro, Peter ọ hẹroso omayen phan, ji vwonma taghene ọnọ daji kẹrẹ i Jesu, ọrhọ tobọ rhianẹ idibo ri hẹrhẹre i ten riẹn. (Mark 14:​27-29) Ọke oru, Peter ọ sabu dẹrẹ. (Mark 14:​32, 37-41) Peter ọ ji sẹrerhumuji Jesu ọke ilogbozighi e me mwuie. (Mark 14:50) Obẹtaye, nọ tiẹn i Jesu ọgbesa, ji tobọ dumirhonrin taghene o rhe yi-i. (Mark 14:​66-71) Me yi Peter o ruru ọke ro rhe taghene o ruẹ ọdandan ọghwaghwa ne? Nọ viẹre gbangbanhon. (Mark 14:72) Ukperẹ i Jesu ọnọ ghwọghwu i Peter fọkiẹ orusọ ye, nọ ta riẹn taghene ọnọ yẹ ye ewian eduado. (John 21:​15-17) Peter o rheri taghene o ruẹ ọdandan ọghwaghwa, ọrẹn o fiobọrhotọre-e. Mesoriẹ? Fọkime o rheri taghene Jesu ro rhiẹ Oninie, o ji vwo ẹguọlọ kpahiẹn. Me ye yonorin? Jehova ọ guọlọre ne vwo imwẹro taghene o vwo ẹguọlọ kpahen ọwan, o ji mwuegbe rọ nọ harhomu ọwan.—Rom. 8:​38, 39. w24.03 18-19 ¶13-15

Irueruo ọfanrhiẹn ọ suẹ ofa, re ni oma ọwan sakamu, evwan ẹmẹrẹn re vwe roro rhọ, ọ jeghwai ghwọghọ ekrun. Itiọrurhomẹmro, ono rhiẹ emru ẹghwanren ra na kẹnoma rẹn “oghwa” ọmase ughẹnghẹn na. Haba ọrẹ ene je rhiẹ ugbehian i Jehova, ihworho buebun re vwobọrhọ ọfanrhiẹn, i vwo emiamo sansan ri suẹ uhwu rẹn aye. (Prov. 7:23) Oghwẹmro 18 ọrẹ Proverbs urhomu-ẹmro 9 ọrhọ ta: ‘Eri rhiẹ ọpha ruiẹ i ha uvuẹn Usin.’ Ọrẹn, mesoriẹ ihworho buebun e rhiabọ ha use ọphiẹrhọ ọmase ọnana rọ suẹ okpetu na? (Prov. 9:​13-18) Ufi owu yẹ ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ. Ihworho ezẹko e roro taghene aruẹ ughe erana a sọ-ọ. Ọrẹn, ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ ọ suẹ ẹkuọn, ọ lẹrhẹ ohworho ja họghọ rẹn omayen ọrhẹ awọrọ, ọ ji bẹn ra na dobọ ye ji. Ifoto ọfanrhiẹn o rhirhiẹ ye ọke jijiri; ọ bẹn re ne ti aye nẹ iroro ọwan. Habaye, ifoto yanghene ughe ihworho ri banfirhọ, ọ vwọ lẹrhẹ ihworho tiẹn ojemẹ ọsọsọ-ọ; ọ lẹrhẹ aye guọlọ ruie rhọ. (Col. 3:5; Jas. 1:​14, 15) Ihworho buebun re ni aruẹ ughe erana, ne vwobọrhọ irueruo ọfanrhiẹn. w23.06 23 ¶10-11

Dedevwo egbamwa erọrọ a wọnrọn haso Omẹgbanhon Usun Anglo-America, aye i sabu wenie-e. Ọwan i rhe ọnana fọkime “atita” ro mevirhọ Uvie Osolobrugwẹ ọnọ ghwọghọ isinhaghwẹ oma na, ro mevirhọ usun Anglo-America. (Dan. 2:​34, 35, 44, 45) Wu vwo imwẹro taghene aruẹmẹrẹn i Daniel kpahen isinhaghwẹ uteru ọrhẹ ọphiẹ na urhomẹmro? Orho rhiomaran, ọnọ hobọte oborẹ we nyerẹn akpọ lele. Wu hatua ekwakwa ugboma uvuẹn akpọ i Dẹbolo ra na ghwọghọ phẹrẹkpẹ-ẹ. (Luke 12:​16-21; 1 John 2:​15-17) Wu rhe vwẹruọ aruẹmẹrẹn ọnana, ọnọ ji ha userhumu wẹn rhe ọghanronmẹ oborẹ ọsoriẹ o fo ne ghwoghwo ji yono awọrọ. (Matt. 6:33; 28:​18-20) We yono kpahen aruẹmẹrẹn ọnana ne na, o fori wu nọ oma, ‘Orhienbro mẹ e djephia taghene mi vwo imwẹro taghene Uvie Osolobrugwẹ ọnọ fiobarhọ usuon ituakpọ phẹrẹkpẹ?’ w23.08 11 ¶13-14

Homariotọre kwe taghene ọho, emiamo ọrhẹ erhirhiẹ sansan ina sabu lẹrhuọ ja wian bun vwana. Jerẹ Barzillai, brorhiẹn wu na tiẹn uphẹn ẹga ezẹko, orhianẹ emiamo yanghene ọho ọ lẹrhuọ sabu wian ye-en. (2 Sam. 19:​35, 36) Jerẹ Moses, rhiabọ ha userhumu, ji yẹ awọrọ owian orho serhọ. (Ex. 18:​21, 22) Aruẹ omeriotọre ọrana, ọnọ lẹrhuọ je ru vrẹn ekete omẹgbanhuọn o teri, ji tirierhumu. E vwe kperi oma ọwan fọkiẹ orhienbro esọsọ awọrọ-ọ. Ọwan i sabu brorhiẹn rẹn awọrọ-ọ; yanghene simi aye nẹ oborẹ ono nerhumu odjẹ esọsọ aye i djẹre-e. Jerẹ udje, ọmọ re vwiẹre ọnọ sabu brorhiẹn rọ nọ dobọ ogame i Jehova ji. Aruẹ orhienbro ọrana ọnọ sabu suẹ omiamiamo ọgbogbanhon rẹn emiemọ. Ọrẹn, emiemọ re kperi oma aye fọkiẹ orhienbro ọsọsọ ọmọ aye, a kpare ohwan ọduado. Jehova ọ guọlọ nẹ aye i kpare aruẹ ohwan ọrana-a. w23.08 29 ¶11-12

Samson ohworho rọ vwọ gba jerẹ ọwan, omarana, o brorhiẹn ri sọre ọkezẹko. Owu usuẹn orhienbro erana ọ suẹ ojẹriọ buebun riẹn. Ọke i Samson ọ ga ẹrhẹ oguẹnzọn uvwrọke ne, no “vwo ẹguọlọ kpahen ọmase owu rọ ha Ekete ro Seriotọre ọrẹ i Sorek, odẹ ọmase na Delilah.” Vẹrhẹ bi, Samson ọ san ọmase onyẹ Philistine owu bi ne, ọrẹn okugbe ọrana “obẹ i Jehova yo nurhe,” fọkime ọ “guọlọ uphẹn rọ nọ nya ruẹ itu i Philistine na.” Ọke oru, Samson no rhirhiẹ oghwa igberadja ọmase owu uvuẹn amwa i Gaza rọ ha Philistine. Uvuẹn erhirhiẹ ọrana, Jehova nọ yi Samson omẹgbanhon rọ nọ kpare ighwe amwa ọrana, aye rhe vwo omẹgbanho-on. (Judg. 14:​1-4; 16:​1-3) Ọrẹn, erhirhiẹ ye rhẹ Delilah ọ vẹnẹren, ọrana rhẹ uphẹn rọ nọ ghwọghọ itu Philistine na-a, fọkime ọ họhọre taghene Delilah onyẹ Israel. Delilah nọ ha igho obuebun mie itu i Philistine na, nọ sabu rhẹ i Samson rẹn aye. w23.09 5 ¶12-13

Ọmẹrẹnvwrurhe ọ ha userhumu rẹn ọwan dje uruemru dẹndẹn phia. Ohworho ro vwo ọmẹrẹnvwrurhe o dje omerhesun phia ọke awọrọ erhe titietio kpahen imwẹro ro vwori. Ọgbọ buebun, ọke ihworho arha nọ ọwan enọ, aye i vwa ta rẹn ọwan oborẹ ọsoriẹ aye a ghini nọ enọ na-a. Omarana, bọmọke ana ki kpahenrhọ ye, o fori na karorhọ taghene ọwan e rhe oborẹ ọsoriẹ ohworho na ọ nọ onọ ọrana-a. (Prov. 16:23) Roro kpahen oborẹ i Gideon ọ kpahenrhọ ye rẹn ehworhare Ephraim lele. Ọrẹ ekwẹre, aye ni nọriẹn oborẹ ọsoriẹ o vwo se aye ọke ukaro nẹ aye homaba ye ye fiuvweri haso evwreghrẹn Israel. Ọrẹn, me yọ vi lẹrhẹ aye tuekwẹre? Ọkezẹko, omẹkpare? Oborẹ erhirhiẹ na ọ havwọ ephian, Gideon nọ ha ọmẹrẹnvwrurhe kpahenrhọ ye dẹndẹn rẹn aye. Me yo nerhumie rhe? Baibol na nọ tare taghene, “ẹhẹn aye no totọre.”—Judg. 8:​1-3. w23.09 16 ¶8-9

Jehova ọrhẹ Jesu i vwo obọdẹn onyerẹnkugbe rọ ha uvwre ọsẹ ọrhẹ ọmọ. O vwo ẹfro-o, ọ miami Jehova omamọ ọke ra ha oja riẹ i Jesu, ra tiẹn, ọrhẹ ọke ra damiẹ. Ọmiọmọ rẹ ọmọyen o hwu dẹ ne, o rhe oborẹ o miama te ọke ọmọ na o hwu. Dedevwo e vwo esegburhomẹmro kpahen ẹrhọmọnuhwu na, ọrẹn ọ miama ọke ohworho re vwo ẹguọlọ kpahen orho hwu. Udje ọnana, ọ ha userhumu rẹn ọwan vwẹruọ oborẹ oma o ruẹ i Jehova ọke ro ni Jesu rọ rioja, jeghwai hwu uvuẹn ẹdẹ 33 C.E. (Matt. 3:17) Uvwrọke ọnana ye fiẹ Ẹdẹ Ẹkarorhọ na, damoma yono kpahen otan na ọke we ruẹ uyono omobọ yanghene Ogame Ekrun. Uvuẹn ẹdẹ Ẹkarorhọ na, karorhọ ni ividio ẹkwaphiẹrhotọre Ogame Urhiọke ẹdẹ ọrana. Erhe mwuegbe ọmudu ọwan hẹrhẹ Ẹkarorhọ na, ọnọ ha userhumu rẹn ọwan lẹrhẹ awọrọ mẹrẹn erere nie rhe.—Ezra 7:10. w24.01 11 ¶10-12

Izede owu ene ru vwo omẹgbanhon mie i Jehova yẹ ọrẹ ana nẹrhomo vwe yi. Ọrẹ ẹkpahenrhọ rẹn ẹrhomo ọwan, Jehova ọnọ sabu yẹ ọwan “omẹgbanhon rọ vrẹn ovwan.” (2 Cor. 4:7) Ana ji sabu vwo omẹgbanhon ọke re se i Baibol na ji roro kodo kpahiẹn. (Ps. 86:11) Ẹmro i Jehova rọ ha i Baibol na, o “vwo omẹgbanhon.” (Heb. 4:12) Wu rha nẹrhomo vwe i Jehova, ji se i Baibol na, wu ne vwo omẹgbanhon wu guọlọre wu ne vwo edirin, sẹrorẹ aghọghọ ọnọ, yanghene wian owian ọgbogbanhon. Djokarhọ oborẹ i Jehova o ruẹ ọmẹraro Jonah gbanhon lele. Jonah ọ zẹ nẹ owian ọgbogbanhon ri Jehova ọ yẹriẹ. Omarana, nọ joma hwu ọke ogiribo ọgbogbanhon o zu, no ji fiẹ arhọ ihworho ri ha ọkuna na rhẹ erhirhiẹ imwofẹn. Ọke re donrien rhẹ uvuẹn ame na, nọ mẹrẹn omayen uvuẹn ekete ro vwo ji te dẹ—uvuẹn evwan erhenrin ọduado. Me yi Jonah o ruru nọ sabu vwo omẹgbanhon uvuẹn ekete kologho ọrana? Nọ nẹrhomo.—Jonah 2:​1, 2, 7. w23.10 13 ¶4-6

Dedevwo ọnyikọ Peter ọ ya Ileta na vwe Ilele Kristi ọke ọrana, Jehova nọ ji ha ileta erana ba i Baibol na. Omarana, ana sabu mẹrẹn erere nẹ ileta erana. (Rom. 15:4) Ọwan e nyerẹn uvwre ihworho ri vwe vwo imwẹro kpahen aruẹmẹrẹn i Baibol na. Evwreghrẹn ọwan ina sabu ha ọwan djechẹẹ fọkime o jiri ne ra hẹrhẹ oba akpọ ọnana. Ihworho ezẹko ina sabu ta taghene oba na ọ sa dẹ-ẹ. (2 Pet. 3:​3, 4) Erhe rhon aruẹ ẹmro erana mie ọrovwoghwa, ohworho re lele wian yanghene ohworho ekrun ọwan, ana sabu vwo ẹhẹn eveva. Peter o dje oborẹ ọnọ ha userhumu rẹn ọwan. Harẹn ihworho ezẹko, ọnọ sabu họhọ taghene ẹdẹ oba akpọ ọkon ọnana, o kpọke. Ẹmro i Peter ina sabu ha userhumu rẹn ọwan vwo uruemru ro serhọ, fọkime ọ karorhọ ọwan taghene ukẹro ri Jehova ọ ha ni ọke, ọ vẹnẹ ọrẹ ituakpọ. (2 Pet. 3:​8, 9) Harẹn Jehova, ẹgbukpe uriusionrin ọ họhọ ẹdẹ owu. Jehova o vwo erhionrin, fọkime ọ guọlọ nẹ ohworho owuorowu ọ ghwọghọ-ọ. Ọke ẹdẹ ye ọnọ rhiọ, akpọ ọnana no no vwoba. w23.09 26-27 ¶2-5

Mesoriẹ ọnyikọ Paul ọ ya ileta vwe imizu erana re rhirhiẹ Judea? Ọkezẹko, fọkiẹ iroro eva. Ọrukaro, nọ yẹ aye uduẹharhaghwẹ. Buebun aye i vwobọrhọ irueruo ogame itu i Jew, aye i ki rhiẹ Ilele Kristi. Ọkezẹko, ilori ẹga aye bi, ina sabu ha aye djechẹẹ fọkime aye i rhiẹ Ilele Kristi ne. Mesoriẹ? Fọkime Ilele Kristi na e vwo oghwa ẹga ọduado rẹ aye a nya ya ha ogame phia-a, aye vwo agbarha izobo aye ine ze izobo rẹn Jehova-a, o ji vwo irherẹn ri na ha userhumu rẹn aye-e. Manẹ ọnana ọ sabu lẹrhẹ esegburhomẹmro idibo i Kristi seriotọre. (Heb. 3:​12, 14) Ezẹko ina sabu roro taghene ofori nẹ aye i ghwẹrioma riẹ irueruo ogame itu i Jew na. Ọreva, Paul ọ ta rẹn Ilele Kristi erana taghene aye i vwa damoma aye ine vwẹruọ iyono ekpokpọ yanghene iyono ikokodo na-a, ri rhiẹ “emaren eghwaghwa” ri ha Ẹmro Osolobrugwẹ. (Heb. 5:​11-14) Ọrẹ imwẹro, imizu ezẹko a ji nyalele irueruo Urhi Moses na. w23.10 24-25 ¶3-4

Emẹse ezẹko i brorhiẹn aye ina ja rọnmọ. (Matt. 19:​10-12) Vwo imwẹro taghene Jehova ọrhẹ Jesu, i vwa ha ukẹro sakamu ni Ilele Kristi ri vwa rọnmọ-ọ. Uvuẹn akpọ na ephian, imizu emẹse ri vwa ji rọnmọ, e dje omamọ udje phia uvuẹn ukoko na. Fọkime aye i vwo ẹguọlọ ọrhẹ ọdamẹ kpahen imizu ukoko na, aye i me rhiẹ imizu ọrhẹ izu rẹn aye ne. (Mark 10:​29, 30) Imizu emẹse ezẹko e vwobọrhọ iruo Uvie na vuọnvuọn. Aye ya mai vwobọrhọ owian aghwoghwo na uvuẹn akpọ na ephian. (Ps. 68:11) Wu na sabu brorhiẹn wu ne vwobọrhọ owian Uvie na vuọnvuọn? Wu na sabu rhiẹ ọkobaro, vwobọrhọ owian ebanbọn yanghene riẹ Oghọn Ukoko. Nẹrhomo kpahen ẹkẹ wu bruru. Lele awọrọ ri nyamwu aruẹ ẹkẹ erana na ne tẹmro, ji guọlọ oborẹ wu ne ru mwuovwan. Orho ru, ruẹ ẹkwaphiẹrhotọre rọ nọ ha userhumu wẹn nyamwu ẹkẹ na. Wu rhe vwobọrhọ owian Uvie na vuọnvuọn, wu na sabu ruẹ ekwakwa erọrọ buebun rẹn Jehova. w23.12 22 ¶16-17

Fọkime ukpokpogho rode na o tiẹkẹrẹ ne, ọghanren omamọ na huvwele akama re ne vwobọrhọ owian aghwoghwo na. Ọrẹn, ọnọ sabu bẹn re ne fiomarhọ owian aghwoghwo na, orhianẹ e vwo obẹnbẹn igho, yanghene a dẹrughwaroghwu ẹkparehaso uvuẹn aghwoghwo na. Me yọ nọ ha userhumu rẹn ọwan ha edamẹ Uvie na karo? Erhe vwo uduefigbere taghene “Jehova ro sun emakashe na” rhẹ ọwan i gba havwiẹ. Ọnọ hobọtua ọwan orhianẹ a ha edamẹ Uvie na karo. Omarana, o vwo oborẹ ọnọ lẹrhẹ ọwan zofẹ-ẹn. (Hag. 2:4) Jehova ọ guọlọre na tẹnrovi owian ro simi arhọ ro rhiẹ ọrẹ ene ruẹ idibo. Haggai nọ ta rẹn ihworho i Jehova, nẹ aye i rharhumu tuẹn owian ogame rhọ, nọ họhọre taghene aye a rharhumu bọn usimo oghwa ẹga na. Aye i rhe ruẹ omaran, Jehova o veri taghene ọnọ “ha ebrurhọ” rẹn aye. (Hag. 2:​18, 19) Ana ji sabu vwo imwẹro taghene Jehova ọnọ ha ebrurhọ rẹn omẹdamu ọwan orhianẹ a ha owian rọ yẹre ọwan karo. w23.11 16 ¶8; 17 ¶11

Uvuẹn ileta rọ ya vwe imizu ri ha Rome, ọnyikọ Paul nọ tare taghene ituakpọ ephian iruedandan. Omarana, ana sabu se onyakpọ owuorowu ọvwata yanghene ro vwo vwo upe ro vwo ekwerhọ Osolobrugwẹ? Nọ sabu ha userhumu rẹn Ilele Kristi urhomẹmro kpahenrhọ onọ ọrana, Paul nọ rionbọrhọ udje Abraham. Jehova o se Abraham ọvwata ọke ro rhirhiẹ otọre i Canaan. Mesoriẹ i Jehova o se Abraham ọvwata? Fọkime Abraham ọ dabu nyalele ọsoso Urhi Moses na? Ẹjo. (Rom. 4:13) Ọke i Jehova o se Abraham ọvwata, a ji ha Urhi na mwu rẹn agbamwa Israe-el, e tiobọnie ẹgbukpe rọ vrẹn 400 ọke oru. Omarana, nyoma i me yẹ Osolobrugwẹ o se Abraham ọvwata? Fọkiẹ ẹghẹlẹ ọphẹ Ọnẹyen, Jehova no se Abraham ọvwata fọkiẹ esegburhomẹmro ro vwori.—Rom. 4:​2-4. w23.12 3 ¶4-5

Uvuẹn ason ẹdẹ ọrana rẹ ọmẹraro Nathan ọ tẹmro ri ha oberun na rẹn Orodje David, Jehova nọ ta riẹn taghene orhiẹ David yọ nọ bọn oghwa ẹga na-a. (1 Chron. 17:​3, 4, 11, 12) Marhẹ i David o ru lele ọke ro rhon iyẹnrẹn ọnana? Nọ tẹnrovi ọrẹ ono koko igho ọrhẹ ekwakwa rẹ ọmọyen Solomon ọnọ ha bọn oghwa ẹga na. (1 Chron. 29:​1-5) Ogege i Jehova ọ ta rẹn David taghene orhiẹ ọye yọ nọ bọn oghwa ẹga na-a, nọ riẹ ọphọ rhẹ David. Jehova no ve rẹn David taghene owuọwan usuẹn emọyen ono suon bẹmẹdẹ. (2 Sam. 7:16) Uvuẹn akpọ ọkpokpọ na, roro kpahen oborẹ oma ọnọ merhen i David te, ọke rọ nọ mẹrẹnvwrurhe taghene ọye ọ riamerhen Usun Ẹgbukpe Uriusionrin i Jesu, Orodje ro nẹ uvwiẹ ye rhe! Iyẹnrẹn ọnana ọ ha userhumu rẹn ọwan mẹrẹnvwrurhe taghene orhianẹ a sabu ru ọsoso oborẹ a guọlọ ru rẹn Jehova-a, ọye ọnọ yẹ ọwan ebrurhọ erọrọ re vwe fiẹrorhọ. w23.04 16 ¶8-10

Wu na mẹrẹnvwrurhe taghene wu rhe se eghwẹmro i Baibol na ezẹko, aye ina sabu yọ urhebro ọke ofẹn orho mwuo. Jerẹ udje, wu na sabu mẹrẹn urhebro uvuẹn ọbe i Job, Psalms, ọrhẹ Proverbs, kugbe ẹmro ri Jesu ọ tare uvuẹn Matthew urhomu-ẹmro 6. Ọke wa nẹrhomo vwe i Jehova, ji se i Baibol na, wu na mẹrẹn urhebro ro tiobọnẹ. Ana sabu vwo imwẹro taghene Jehova ọnọ ha userhumu rẹn ọwan uvuẹn ọke edamuni egbogbanhon. Ọ sẹrerhumuji ọwan vwo-o. (Ps. 23:4) Jehova o veri taghene ono sun ọwan, ruẹ ọwan gbanhon, hobọtua ọwan jeghwai yẹ ọwan urhebro. Sekpahen Jehova, Isaiah 26:3 ọrhọ ta: “Wu na sẹrorẹ ihworho ri vi hẹrosuọ; wu na yẹ aye ufuoma ọke ephian, fọkime wẹwẹ yẹ aye i hẹroso.” Omarana, hẹroso i Jehova, rhiabọ ha userhumu ephian ro tiobọnẹ wẹn. Wu rhe ru te omaran, wu na rharhumu vwo omẹgbanhon uvwrọke edamuni egbogbanhon. w24.01 25 ¶16-17

Ẹmro i Baibol erana ro suẹn isese kẹdẹkẹdẹ inyenana, e ruẹgba vwana. Ẹmro urhebro enana i ji sekpahen ọke ọwan na: “Jehova yo no yono ọsoso emọ are, ufuoma emọ are ono gbephe. Are ine vi mevigbanhon uvuẹn irueruo ọsoso. . . . Ofẹn emru owuowu o mwu are-e, o ji vwo oborẹ ọnọ lẹrhẹ are ghweghwe-e, fọkime o bru are-e.” (Isa. 54:​13, 14) Habaye, “osolobrugwẹ enyerẹn ọnana” ro rhiẹ Echu, o vwo omẹgbanhon rọ nọ dobọ owian uyono ihworho i Jehova e tiobọnẹ inyenana ji-i. (2 Cor. 4:4) A ha ogame urhomẹmro mwu ne, e rhe biomie ghwomara-an. Ono rhirhiẹ ye bẹmẹdẹ. O vwo ekwakwa owọnren re ruru haso ọwan ro no vwo efikparobọ-ọ! w24.02 4 ¶10

Fọkime ọwan Ilele Kristi, ọwan a dabu nyamwu ive re ve rẹn Jehova. Ọnana ọ ji hobọte orhienbro ọrhẹ irueruo ọwan sekpahen ekrun ọwan. Ọwan a dabu gbẹro rhotọre hẹrote edamẹ ekrun ọwan, ọrẹn ọwan i vwa ha edamẹ ekrun na karo rẹn oborẹ i Jehova ọ guọlọre-e. (Matt. 10:​35, 36; 1 Tim. 5:8) Ọkezẹko, ọnọ sabu mevirhọ ọrẹ ene brorhiẹn ezẹko ri na lẹrhẹ oma merhen i Jehova, ọrẹn aye i lẹrhẹ oma merhen ekrun ọwa-an. Jehova yọ ha ẹkwaphiẹrhotọre ekrun mwu, ọ ji guọlọ nẹ oma ọ merhen ekrun ọwan. (Eph. 3:​14, 15) Arha ghini guọlọ vwo obọdẹn omamerhomẹ, ofori ne ruẹ ekwakwa ri Jehova ọ guọlọre. O vwo ẹfro-o, Jehova o vwo omamerhomẹ kpahen izobo omobọ wu zeri ne wu sabu ga ye, ọke wa hẹrote ekruon, ji dje ẹguọlọ ọrhẹ ọghọ rẹn aye.—Rom. 12:10. w24.02 18 ¶11, 13