June

Jehova ọ ha ebrurhọ rẹn Ilele Kristi erukaro na fọkime aye i wene lele oborẹ erhirhiẹ na ọ havwọ. Ọgbọ buebun a kparehaso aye, ọkezẹko ọ phiare ọke aye i vwe fiẹrorhọ. Roro kpahen oborẹ ọ phia rẹn Barnabas ọrhẹ ọnyikọ Paul ọke aye ghwoghwo uvuẹn amwa i Lystra. Ọke ukaro, era kerhọ aye i rhiabọ dede aye. Ọrẹn ọke oru, era kparahaso aye “ni riẹriẹ otu na,” omarana, ezẹko usuẹn eri kerhọ aye ni ha ikpokpo fiẹ Paul joma uhwu. (Acts 14:19) Ọrẹn, Barnabas ọrhẹ Paul ni ye ghwoghwo uvuẹn ekete ọrọrọ. Me yo nerhumie rhe? Aye ni “ruẹ idibo ezẹko avwaye,” ẹmro ọrhẹ udje aye nọ bọn Ilele Kristi erana gbanhon. (Acts 14:​21, 22) Ilele Kristi buebun i mẹrẹn erere fọkime Barnabas ọrhẹ Paul e fiobọrhotọre-e, ọke aye a dẹrughwaroghwu ẹkparehaso aye i vwe fiẹrorhọ. Erhe fiobọrhotọre uvuẹn owian ri Jehova ọ yẹre ọwa-an, ana ji mẹrẹn ebrurhọ. w23.04 16-17 ¶13-14

Orodje David ọ dẹrughwaroghwu evwreghrẹn buebun uvuẹn ọsoso akpenyerẹn yen, ọrẹn nọ guọlọ userhumu i Jehova ọrẹ ẹrhomo. David o vwo imwẹro taghene Jehova o rhon, ji kpahenrhọ ẹrhomo enẹyen. Wu na ji sabu vwo aruẹ imwẹro ọrana. Baibol na ọ yẹre ọwan imwẹro taghene Jehova ọnọ sabu yẹ ọwan ẹghwanren ọrhẹ omẹgbanhon re ne diẹn ebẹnbẹn. Ọnọ sabu ha imizu ukoko na, yanghene ihworho ri vwa ga ye vwana ha userhumu rẹn ọwan izede ezẹko. Dedevwo orhiẹ ọke ephian yi Jehova ọ kpahanrhọ ẹrhomo ọwan izede re fiẹrorhọ-ọ, ọrẹn e rheri taghene ọnọ kpahenrhọ aye. Ọnọ yẹ ọwan oborẹ a ghwai guọlọ uvuẹn ọke ra guọliẹ. Omarana, jena rha nẹrhomo ọrẹ esegburhomẹmro, fiudugbere taghene Jehova ọnọ hẹrote ọwan vwana, jeghwai “hẹrote edamẹ i kemru kemru ro nyerẹn” uvuẹn akpọ ọkpokpọ rọ sa na.—Ps. 145:16. w23.05 8 ¶4; 13 ¶17-18

Ono rhomu wu rha tẹnrovi ebrurhọ wu na mẹrẹn wu rha nyamwu ẹkẹ enọ. Ebrurhọ ego wu na sabu tẹnrovi? Orhianẹ ẹkẹ wu bruru ọrẹ wu ne se i Baibol yanghene nẹrhomo, roro kpahen oborẹ ono ru ruẹ onyerẹnkugbe ọnọ rhẹ Jehova gbanhon. (Ps. 145:​18, 19) Orhianẹ ẹkẹ wu bruru ọrẹ wu ne vwo uruemru Olele Kristi owu, tẹnrovi oborẹ ono ru ruẹ onyerẹnkugbe ọnọ rhẹ awọrọ rhomurhọ. (Col. 3:14) Ono rhomu wu rha ya ọsoso iroro ri na lẹrhuọ nyamwu ẹkẹ enọ rhotọre. Rhe ni ekwakwa wu yare na sua ọke ephian. Habaye, Ghwọghọ ọke rhẹ ihworho ri na lẹrhuọ vwo omwemẹ. (Prov. 13:20) Itiọrurhomẹmro, ono vwo ẹdẹ ezẹko re ne je vwo omwemẹ re ne ruẹ emru owuorowu. Ọnana no mevirhọ taghene a sabu wian kpahen ẹkẹ ọwa-an? Ẹjo. Ana ji sabu wian kpahen ẹkẹ ọwan orhianẹ e vwo omwemẹ dede-e. Dedevwo ọ guọlọ omerhesun, ọrẹn emru aghọghọ ono nerhumie rhe. w23.05 27-28 ¶5-8

Fọkime e rheri taghene ana rioja oborẹ o nerhumu orhienbro ọwan, no mwu ọwan rhian edandan ọwan, kpọ orusọ ọwan viẹ, ji kẹnoma na ja vwanriẹn aye. Aruẹ idjaghwẹ erana ina ha userhumu rẹn ọwan fikparobọ uvuẹn orhẹ arhọ na. Orhianẹ wu sabu wene orhienbro ọsọsọ wu bruru-u, rhiabọ ha erhirhiẹ na. Wu vwe kpokpoma, ji ghwọghọ ọke ọnọ chochọn oma-a, yanghene kperi oma ọrhẹ awọrọ-ọ. Ukpomaran, kwerhọ orusọ na, ji ruẹ ekete omẹgbanhuọn o teri vwana. Ẹhọn orho kpokpuo fọkiẹ emru obiobiomu wu ruru, homariotọre nẹrhomo vwe i Jehova, kwerhọ orusọ na, ji rẹ ye nọ harhomuo. (Ps. 25:11; 51:​3, 4) Rhomunu rẹn ihworho wu rusọ na, orho serhọ nekpẹn userhumu mie ekpako na. (Jas. 5:​14, 15) Yono nẹ orusọ enọ, ne wu ji damoma ja vwanriẹn aye. We rhe ruẹ omaran, wu na sabu fiudugbere taghene Jehova ono gbe arodọmẹ wẹn, ji yọ obẹhatua wu guọlọre.—Ps. 103:​8-13. w23.08 28-29 ¶8-9

Jehoiada ọ ha userhumu rẹn orodje Jehoash rhiẹ omamọ ohworho. Omarana, Jehoash no vwo ẹhẹn rọ nọ ga i Jehova. Ọrẹn, ọke i Jehoiada o hwu hin, Jehoash nọ kerhọ ekakuro ri rhiẹ inyikọ efian. (2 Chron. 24:​4, 17, 18) Ọnana ọ miami Jehova omamọ, omarana ‘no dje emẹraro enẹyen vwe aye nẹ aye i ghwẹriẹ, ọrẹn aye e kwe kerhọ-ọ.’ Aye a tobọ kerhọ ọmọ i Jehoiada re se Zechariah, ro rhiẹ ọmẹraro ọrhẹ orherẹn i Jehova-a, ọye ji ọmọ omizu i Jehoash. Itiọrurhomẹmro, Orodje Jehoash no kpe Zechariah hwu. (2 Chron. 22:11; 24:​19-22) Jehoash o vwo obọdẹn ofẹnzẹ i Jehova-a. Jehova nọ tare: “Ihworho ri sẹrerhumuji mẹ vwo, mi ne ni aye sakamu.” (1 Sam. 2:30) Ibiẹ otu isodja i Syria, ni fiẹ “isodja buebun” ri Jehoash o vwori kparobọ, ji kon Jehoash omamọ. (2 Chron. 24:​24, 25) Idibo i Jehoash ni kperie hwu fọkime o kpe i Zechariah. w23.06 18-19 ¶16-17

Ọnyikọ Paul o rhirhiẹ Ephesus ibiọke, no ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na ji yono aye. (Acts 19:​1, 8-10; 20:​20, 21) O vwo ẹguọlọ kpahen imizu na omamọ, omarana, nọ guọlọ ha userhumu rẹn aye nẹ aye i fuevwan ga i Jehova. Itu Ephesus ri Paul ọ ya ileta vwe, aye evrẹn harẹn iyono ẹga efian ọrhẹ irueruo imajiki. Ephesus ọ vuọnren rhẹ irueruo ọfanrhiẹn, habaye ofa ọ vwọ ji ruẹ aye rẹ aye ine ruẹ irueruo enana-a. Ihworho amwa na a ta erharhere ẹmro uvuẹn ekete aye e nughe ọrhẹ ekete aye a riorẹ. (Eph. 5:3) Buebun aye i “kpariroro vrẹn irueruo ẹfuọn ephian ne,” ro mevirhọ taghene “ẹhẹn aye o vwo rho kpokpo aye-e.” (Eph. 4:​17-19) Bọmọke itu Ephesus i ki yono kpahen oborẹ ọgbare ọrhẹ oborẹ ọsọre, ẹhẹn obrorhiẹn aye o vwo kpokpo aye-e. Ọnana yọ soriẹ i Paul ọ ta taghene aye i ha “uvuẹn okuku ọrẹ iroro aye, a ji hẹriẹ aye nẹ arhọ rẹ Osolobrugwẹ o tiobọnẹ.” Ọrẹn ezẹko usuẹn itu Ephesus, a daji uvuẹn okuku na-a. w24.03 20 ¶2, 4; 21 ¶5-6

Owian oguẹnzọn i Gideon, ọ guọlọ omẹgbanhon. Ọke itu i Midian a zẹ nẹ uvweri na uvuẹn ason, Gideon nọ hatua aye nẹ Ekete ro riotọre ọrẹ Jezreel ye te izede ro riẹ Urhie i Jordan na. (Judg. 7:22) Gideon ọ domaji uvuẹn Jordan na? Ẹjo! Dedevwo oma ọ rhọriẹ ne, ọye ọrhẹ isodja ye ri te 300 ni danvrẹn ji hatua aye. Obẹtaye, aye ni mwu itu i Midian na, ji fiẹ aye kparobọ. (Judg. 8:​4-12) Gideon ọ hẹroso i Jehova taghene ọnọ yẹ ye omẹgbanhon, Jehova nọ ghini yẹ ye. (Judg. 6:​14, 34) Uvuẹn erhirhiẹ owu, Gideon ọrhẹ isodja ye i ha oghwẹ le irodje itu i Midian awanva, ọrẹn irodje na a ghwa ijaki. (Judg. 8:​12, 21) Nyoma userhumu i Jehova, emọ Israel ni fikparobọ. Ekpako ina ji sabu hẹroso i Jehova, fọkime “oma ọ vwọ rhọye yanghene ghwọghiẹ-ẹ.” Ọnọ yẹ aye omẹgbanhon ọke aye a guọliẹ.—Isa. 40:​28, 29. w23.06 6 ¶14, 16

Ana sabu vwo ọmudu rọ gbanhonron, o toro aruẹ edamuni ra na dẹrughwaroghwu-u. Omarana, hẹroso i Jehova. Roro kpahen oborẹ i Barak o ru vwo efikparobọ fọkime ọ hẹroso ọkpọvi Jehova. Dedevwo o vwo ikpọfia uvuẹn ọsoso ẹkwotọre na-a, ọrẹn Jehova nọ ha ọkpọvi riẹn no yo fiuvweri haso egba uvweri itu i Canaan ọrhẹ olotu aye re se Sisera, ri dabu vwo ekwakwa uvweri. (Judg. 5:8) Ọmẹraro ọmase Deborah nọ ta rẹn Barak nọ ruotọre nẹ ugbenu na bru i Sisera ọrhẹ isodja ye ri te 900 uvuẹn otọre rọ phiọnren. Dedevwo ọnọ bẹn emọ Israel ina wọnrọn haso aye uvuẹn otọre rọ phiọnren na, Barak nọ huvwele. Ọke isodja i Sisera a ruotọre nẹ Ugbenu i Tabor, Jehova nọ lẹrhẹ oso rhọ nẹ odjuwu. Ekalokpọ uvweri Sisera ne kperuẹ epọtọ na, Jehova nọ lẹrhẹ i Barak fikparobọ. (Judg. 4:​1-7, 10, 13-16) Omaran ọ ji havwọ, Jehova ọnọ yẹ ọwan efikparobọ arha hẹrosuiẹ, ji nyalele ọkpọvi ro tiobọnẹ nyoma ukoko yi. w23.07 19 ¶17-18

Erhionrin ọ ghanren rẹn usimirhọ ọwan. Jerẹ idibo i Jehova ri fuevwan ọke ahwanren, o fori ne vwo erhionrin hẹrhẹ orugba ive i Jehova. (Heb. 6:​11, 12) Baibol na ọ ha erhirhiẹ ọwan dje ọrẹ ọghwẹrẹ. (Jas. 5:​7, 8) Ọghwẹrẹ ọ wian gbanhan wọ ewawọ ye, ji kpọtiẹ, ọrẹn o rhe ọke rọ nọ họ-ọ. Omarana, ọghwẹrẹ na nọ hẹrhẹ, ji vwo imwẹro taghene ono vuon ewawọ. Omaran ọ ji havwọ, ọwan a wian gbanhan uvuẹn ogame i Jehova, dedevwo e “rhe ẹdẹ Ọrovwori [ọwan] ọnọ rhe-e.” (Matt. 24:42) Ọwan e vwo erhionrin, rhẹ imwẹro na taghene uvuẹn ọke ro serhọ, Jehova ono ruẹ ọsoso ive yi gba. Erhe vwo erhionri-in, oma ọnọ sabu rhọ ọwan, rọ nọ lẹrhẹ ọwan nyaji Jehova vwo bibiesuọn. Ana sabu rha hatua ekwakwa ri na yẹ ọwan omamerhomẹ ogege. Ọrẹn, erhe vwo erhionrin, ana sabu vwo edirin toba ji simirhọ.—Mic. 7:7. w23.08 22 ¶7

Nyoma ra ha aruẹmẹrẹn ọnana rọ ha Daniel 2:​41-43 vwanvwọn aruẹmẹrẹn erọrọ uvuẹn ọbe i Daniel ọrhẹ Revelation, ana sabu ta taghene isinhaghwẹ na o mevirhọ usun Anglo-America, ro rhiẹ omẹgbanhon akpọ ephian inyenana. Sekpahen omẹgbanhon usun akpọ ọnana, Daniel nọ tare taghene “omaran owuobọ uvie na ọnọ gbanhon, owuobọ nọ nọ ji vwiẹlẹ.” Mesoriẹ owuobọ ọ vwiẹlẹ? Fọkime ihworho ghemeghe ra ha dje ọphiẹ ọlolọhọ na, i vwa lẹrhiẹ ha omẹgbanhon uteru ro vwori ruiruo-o. Ọwan i yono irhomẹmro eghoghanren nẹ idjedje i Daniel kpahen oma na. Ọrukaro, Omẹgbanhon Usun Anglo-America, o dje ọdo usuien phia nyoma izede ezẹko ne. Jerẹ udje, aye i fikparobọ uvuẹn Uvweri Akpọ Ephian Ọrukaro ọrhẹ Ọreva. Ọrẹn, e ruẹ omẹgbanhon usun ọnana vwiẹlẹ nyoma uvweri uvwre ihworho re rhirhiẹ ẹkwotọre aye e suẹn. Ọreva, omẹgbanhon usun ọnana yọ kẹta ro no suon bọmọke Uvie Osolobrugwẹ ọnọ ghwọghọ usuon ituakpọ ephian. w23.08 10-11 ¶12-13

Ọkezẹko, ẹhẹn i David o seriotọre fọkiẹ ọsoso ebẹnbẹn ọrhẹ edamuni ro rhiẹromẹrẹn. (Ps. 18:​4, 5) Ọrẹn, obọdẹn ẹguọlọ ọrhẹ ẹruete i Jehova nọ rhuọnrhuọn omayen. Jehova no sun ugbehian yen oma ọ ghwọghọre riẹ “ekete irhorhomu rẹ ẹbe i vuọnren” ọrhẹ “ekete ame ọ vuọnren.” Fọkiẹ ọrana, David nọ rharhumu vwo omẹgbanhon, rọ lẹrheriẹ rha ga i Jehova rhẹ aghọghọ. (Ps. 18:​28-32; 23:2) Omaran ọ ji havwọ inyenana, “fọkiẹ ẹguọlọ atamwu i Jehova yọ soriẹ ọwan e ji nyerẹn” ọke arha dẹrughwaroghwu edamuni ọrhẹ ebẹnbẹn akpọ. (Lam. 3:22; Col. 1:11) Ọgbọ buebun yẹ arhọ i David ọ ha erhirhiẹ imwofẹn, o ji vwo evwreghrẹn buebun ri gbanhonma. Ọrẹn, ẹguọlọ i Jehova ọ lẹrheriẹ vwo omefuon ọrhẹ usimi. David nọ mẹrẹnvwrurhe taghene Jehova rhẹ ọye i havwiẹ uvuẹn erhirhiẹ ephian, ọrana nọ yẹriẹ uduefigbere. Omarana, nọ sabu so: “[Jehova] o simirin mẹ nẹ ofẹn mẹ ephian.” (Ps. 34:4) David o ghini rhiẹromẹrẹn erhirhiẹ ri mwuofẹn; ọrẹn, ẹguọlọ i Jehova ọ gbanhon ghwẹ ofẹn yen. w24.01 30 ¶15-17

Yono nẹ orhienbro obiobiomu i Jehoash. Ọke Orherẹn Ọduado Jehoiada o hwu hin, Jehoash nọ djẹ orharhere igbehian. (2 Chron. 24:​17, 18) No brorhiẹn rọ nọ kerhọ ọkpọvi ekakuro i Judah ri vwe vwo ẹguọlọ kpahen Jehova. Wu ne kwerhọ ye taghene manẹ Jehoash ọ kẹnoma rẹn ilogbozighi erana. Ukpomaran, nọ kerhọ orharhere ọkpọvi igbehian yen. Itiọrurhomẹmro, ọke omizu i Jehoash re se Zechariah ọ damoma rọ nọ kpọ ye vi, Jehoash no kperie hwu. (2 Chron. 24:​20, 21; Matt. 23:35) Ọrana ọkon ọrhẹ orhienbro ọvwiavwia! Jehoash o nyerẹn omamọ akpọ ọtonrhọ, ọrẹn ọke oru no rhiẹ ọnyikọ ofian ọrhẹ ozighẹ. Obẹtaye, idibo yi ni kperie hwu. (2 Chron. 24:​22-25) Manẹ o nyerẹn obọdẹn akpọ orhianẹ ọ kerhọ i Jehova ọke ephian ọrhẹ ihworho ri vwo ẹguọlọ kpahiẹn! w23.09 9 ¶6

Jesu o rheri taghene Peter ọnọ sabu vwo atamwu. Omarana, ọrẹ izede dẹndẹn, Jesu nọ ta rẹn Peter taghene ‘ọ vwọ zofẹ-ẹn.’ Ẹruẹhaso ri Jesu o vwo kpahen Peter, ọ hobọte yi uvwrọke jijiri. Peter ọrhẹ omizie re se Andrew, ni nyaji eyi irhenrin ekpe vwo, ji rhiẹ ere leli Messiah na ọke ephian, orhienbro ọrana ọ ha ebrurhọ buebun vwe aye. (Mark 1:​16-18) Peter o rhiẹromẹrẹn ekwakwa buebun ọke ro leli Kristi. Ọ mẹrẹn ọke i Jesu o simi ere kpomẹ, le ikpodje, ji tobọ rhọmọ eri hwuru. (Matt. 8:​14-17; Mark 5:​37, 41, 42) Peter o ji rhiẹromẹrẹn emena arudo kpahen odidi Uvie i Jesu uvuẹn obaro na, rọ dabu hobọte yi omamọ. (Mark 9:​1-8; 2 Pet. 1:​16-18) Itiọrurhomẹmro, Peter ọ mẹrẹn ekwakwa buebun ro vwo fiẹrorhọ bi. Oma ọ ghini merhiẹn taghene ọ ha uphẹn rẹn iroro esọsọ kpahen omayen nọ lẹrhiẹ kpare ebrurhọ erana fughwẹ-ẹ! w23.09 21 ¶4-5

Uvuẹn ileta ọrukaro rẹ ọnyikọ Peter ọ yare, nọ ha ẹmro na “ẹguọlọ okokodo” ruiruo. Aruẹ ẹguọlọ ro rhurhu “edandan buebun,” orhiẹ edandan ezẹko ọvo-o. (1 Pet. 4:8) Ọkezẹko, Peter ọ karorhọ uyono kpahen ẹharhomu ri Jesu o yonirien ẹgbukpe ezẹko ri vrẹnren na. Uvwrọke ọrana, Peter o roro taghene ọye o dje uruemru ghwologhwolo phia ọke rọ ta taghene ọnọ harhomu omizie “ọgbọ irhiruẹ.” Ọrẹn, Jesu no yonirien—ọrhẹ ọwan—taghene a harhomu te “ọgbọ 77,” nọyẹ o vwoba-a. (Matt. 18:21) Orhianẹ ọ bẹn wẹn wu na ha urhebro ọrana ruiruo, wu vwe fiobọrhotọre-e! Ọ bẹn rẹn idibo i Jehova ephian ri vwa gba, aye ina harhomu ọkezẹko. Oborẹ ọ mai ghanren vwana, ọrẹ ana kpare idjaghwẹ ra na harhomu omizu ukoko na, ji kwaphiẹrhọ rhẹ ọye. w23.09 29 ¶12

Ọke i Jonah ọ ha uvuẹn evwan erhenrin na, no vwo imwẹro taghene Jehova ọnọ kerhọ ẹrhomo ẹghwẹriẹ rọ homariotọre nẹ vwe yi ji ha userhumu riẹn. Ọke oru, Jonah nọ ghwẹrioma riẹ otọre ọkaka, no ji mwuegbe ro no rhiabọ ha owian ra na yẹ ye, ji wian yen gba. (Jonah 2:10–3:4) Uvwrọke ọdamuni, we brudu te erhirhiẹ wu vwa sabu ta ẹhọn phia uvuẹn ẹrhomo? Yanghene we roro taghene wu sabu yono-o? Karorhọ taghene Jehova o vwẹruọ erhirhiẹ ọnọ gbagba. Omarana, wu rha tobọ nẹ ibiẹ ẹrhomo, wu na sabu vwo imwẹro taghene ọnọ yọ oborẹ wu ghwai guọlọ. (Eph. 3:20) Orhianẹ omiamiamo ugboma yanghene ọrẹ iroro, ọ lẹrhiẹ bẹn wu ne se ji yono, wu na sabu damoma kerhọ ikpekporo isese i Baibol yanghene ẹbe ukoko na ra bọn kpahen i Baibol na. Wu na ji mẹrẹn erere ọke wu rha kerhọ ijoro ukoko na, yanghene ni ividio owu uvuẹn jw.org. Nyoma wa nẹrhomo vwe i Jehova, ji guọlọ ẹkpahenrhọ na uvuẹn iyono i Baibol na ro tiobọnẹ, Jehova no no ruo gbanhon. w23.10 13 ¶6; 14 ¶9

Tabernacle na ọrhẹ eghwa ẹga ra bọnren ọke oru uvuẹn Jerusalem, i họhọ oma uvuien. Aye i vwo eghọn eva uvuien—“Ekete Ọfuanfon” na ọrhẹ “Ekete rọ Mai Fon”—rẹ ikọtini ra dabu rhuon ọ hẹriẹre. (Heb. 9:​2-5; Ex. 26:​31-33) Uvuẹn Ekete Ọfuanfon na o vwo ikpẹ oro, agbarha ra ha torhẹ ajijan, ọrhẹ imẹdjẹ re fiẹ ibrẹdi ẹhaphia na rhọ. “Irherẹn ra djẹha” ọvo, ya ruẹ Ekete Ọfuanfon na ya wian ewian ọfuanfon aye. (Num. 3:​3, 7, 10) Ekete rọ Mai Fon na, o vwo owọ ọphọ ra ha oro ru ro mevirhọ obaro i Jehova. (Ex. 25:​21, 22) Orherẹn ọduado na ọvo yọ sabu nyavrẹn ikọtini na ruẹ Ekete rọ Mai Fon na uvuẹn Ẹdẹ Omephorho na. (Lev. 16:​2, 17) Ọ ruiẹ rhẹ ọbara eranmo rọ nọ ha ze izobo fọkiẹ edandan enẹyen ọrhẹ erẹ ọsoso agbamwa na. Bibiesuọn bibiesuọn, Jehova no dje fiotọre oborẹ eghọn enana uvuẹn tabernacle na i ghini mevirhọ.—Heb. 9:​6, 7. w23.10 27 ¶12

Ọgbọ buebun uvuẹn i Baibol na, ọwan e se akama ọnana: “Are i vwo ẹguọlọ kpahen owuowọnwan.” (John 15:12; Rom. 13:8; 1 Thess. 4:9; 1 Pet. 1:22; 1 John 4:11) Ọrẹn, ẹguọlọ uruemru rọ ha uvuẹn ọmudu na, yanghene aruẹ ohworho ra havwọ uvuien, o vwo onyakpọ rọ nọ sabu mẹrẹn ọmudu na-a. Omarana, marhẹ ene ru dje ẹguọlọ ọwan phia? Nyoma ẹmro ọrhẹ irueruo. O vwo izede buebun ene ru dje ẹguọlọ re vwo kpahen imizu ukoko na phia. Enana idje ezẹko: “Rha ta urhomẹmro rẹn owuowọnwan.” (Zech. 8:16) “Sẹrorẹ ufuoma rhẹ owuowọnwan.” (Mark 9:50) Are i kobaro “ọghọ e djephia rẹn owuowọnwan.” (Rom. 12:10) “Rhiabọ dede owuowọnwan.” (Rom. 15:7) “Rha . . . harhomu owuowọnwan.” (Col. 3:13) “Rha kpare ohwan owuowọnwan.” (Gal. 6:2) “Are i gba rha ha urhebro rẹn owuowọnwan.” (1 Thess. 4:18) “Rha . . . bọn owuowọnwan gbanhan.” (1 Thess. 5:11) “Rha nẹrhomo rẹn owuowọnwan.”—Jas. 5:16. w23.11 9 ¶7-8

Kẹdẹkẹdẹ, ọwan e brorhiẹn ri guọlọ esegburhomẹmro ọgbogbanhon. Jerẹ udje, e brorhiẹn aruẹ igbehian re ne kwomakugbe, iruẹn ọrhẹ ughe re ne vwobọrhọ, isukuru ọduado ra na nya, orọnmo, emọ re ne vwiẹ ọrhẹ aruẹ iruo re ne ruo. O fori na nọ oma ọwan: ‘Odjẹ mia djẹ o djephia taghene akpọ ọkpokpọ na ono wene akpọ ọkon ọnana phẹrẹkpẹ? Gbinẹ mie nyerẹn akpọ mẹ nọ họhọ erẹ ihworho re nyerẹn kamẹriẹn o vwo odẹrọsa-a?’ (Matt. 6:​19, 20; Luke 12:​16-21) Ene brorhiẹn ri serhọ erhe ruẹ esegburhomẹmro ọwan gbanhonrhọ taghene akpọ ọkpokpọ na o tikẹrẹ ne. Ọwan a ji dẹrughwaroghwu edamuni ri guọlọ esegburhomẹmro ọgbogbanhon. Ana sabu dẹrughwaroghwu ẹkparehaso, emiamo ọgbogbanhon yanghene ekwakwa erọrọ ri na sabu lẹrhẹ ẹhẹn ọwan seriotọre. Ọke ukaro, ana sabu vwo omwemẹ re ne diẹn edamuni na. Ọrẹn, orhianẹ o vwo rho nie-e, jerẹ oborẹ ọ phia ọgbọ buebun, o fori ne vwo esegburhomẹmro na sabu vwo edirien, na ji rha ga i Jehova rhẹ aghọghọ.—1 Pet. 1:​6, 7. w23.04 27 ¶4-5

Jehova ọ guọlọre ne ru lele oborẹ a nẹrhomo kpahan. Jerẹ udje, omizu ọhworhare owu ọnọ sabu nẹrhomo ni Jehova ọ ha userhumu riẹn mẹrẹn ibiọke nẹ iruo yi, nọ sabu vwo ọke riẹ omẹvwa ẹkwotọre. Marhẹ i Jehova ọnọ kpahenrhọ ẹrhomo ọrana lele? Ọnọ yẹ omizu na uduefigbere rọ guọlọre nọ tẹmro rẹn ohworho rọ wian riẹn. Ọrẹn, o fori nẹ omizu na o ru lele oborẹ ọ nekpẹn yen nyoma ro no bru ohworho rọ wian riẹn na. Ọnọ sabu nekpẹn yen ọgbọ buebun. Ọnọ ji sabu lele ohworho ọrọrọ ro lele wian ta oborẹ aye ine ru wene ẹdẹ aye ina wian yanghene ẹdẹ rọ nọ jọ wian na. Jehova ọ guọlọre na nẹrhomo ọgbọ buebun kpahen edamẹ ọwan. Ẹmro i Jesu o djerie fiotọre taghene a kpahanrhọ ẹrhomo ọwan ezẹko ogege-e. (Luke 11:9) Omarana, wu vwe fiobọrhotọre-e! Dabu fiomarhọ ẹrhomo ẹnẹ ọgbọ buebun. (Luke 18:​1-7) Erhe ruẹ omaran, ne djephia rẹn Jehova taghene ọdamẹ na ọ ghini ghanren rẹn ọwan. Ne ji djephia taghene e vwo esegburhomẹmro kpahen omẹgbanhon ọnẹyen rọ nọ ha userhumu rẹn ọwan. w23.11 22 ¶10-11

Jehova o ve rẹn ugbehian yen Abraham taghene ọsoso egbamwa otọrakpọ na, ina mẹrẹn ebrurhọ nyoma ọmọyen. (Gen. 15:5; 22:18) Fọkime Abraham o vwo esegburhomẹmro ọgbogbanhon kpahen Jehova, no vwo imwẹro taghene ive ọrana ono rugba. Udabọ ọrana, ọke Abraham o te ẹgbukpe 100 ne, aniẹ o te ẹgbukpe 90 ne, aye awanva e ji vwiẹ ọmọ kugbe-e. (Gen. 21:​1-7) Ọrẹn, Baibol na nọ tare: “Sekpahen ifiẹrorhọ, [Abraham] no vwo esegburhomẹmro taghene ono rhiẹ ọsẹ rẹn egbamwa buebun, lele oborẹ a tare bi.” (Rom. 4:18) Wu rheri taghene ifiẹrorhọ Abraham o rugba. No vwiẹ ọmọ ro fiẹrorhọ na re se Isaac. Me yọ lẹrhẹ Abraham vwo imwẹro ọgbogbanhon? Fọkiẹ onyerẹnkugbe kpẹnkpẹnkpẹn ro vwori rhẹ Jehova, Abraham no vwo “imwẹro ọgbogbanhon taghene [Jehova] ọnọ sabu ru oborẹ Ọye o veri” gba. (Rom. 4:21) Jehova no vwo ekwerhọ kpahen Abraham, ji seyi ọvwata fọkiẹ esegburhomẹmriẹn.—Jas. 2:23. w23.12 8 ¶1-2

Idama ra hẹroso, ọ dabu gbẹro rhotọre wian ọsoso ewian ra yẹriẹ. Roro kpahen udje ọgbagba ọrẹ Jesu. O nẹro rẹn ewian yen, yanghene wian aye yanghan yangha-an. Ukpomaran, ọ wian owian ri Jehova ọ yẹriẹ, tobọ te uvwrọke ọgbogbanhon. O vwo ẹguọlọ kpahen ihworho—maido idibo yi—o ji vwo omwemẹ rọ nọ ha arhọ ye kpahontọre rẹn aye. (John 13:1) Jerẹ i Jesu, wian gbanhon uvuẹn owian ephian ra yẹruọ. Orhianẹ we rhe oborẹ wu na wian yen lele-e, homariotọre nekpẹn userhumu mie imizu ehworhare ri te edje. Wu vwe ruẹ ibiẹ uchunu wu na sabu ru ọvo-o. (Rom. 12:11) Ukpomaran, dabu wian ewian gba, wian yen rẹn “Jehova, orhiẹ ituakpọ-ọ.” (Col. 3:23) Itiọrurhomẹmro, wa gba-a, omarana vwo omeriotọre ne wu ji kwe orusọ enọ.—Prov. 11:2. w23.12 26 ¶8

Emru aghọghọ re ne bromarhame rhiẹ usuẹn ekrun i Jehova. Eri vwo uphẹn ọduado ọnana i kwerhọ ẹmro ọbo ijoro David, rọ tare: “Omamerhomẹ ọ havwiẹ rẹn ohworho rẹ owẹwẹ [Jehova] ọ djẹha, no rhirhiẹ egodo ọnọ.” (Ps. 65:4) Jehova ọ vwọ kpara ha ihworho ba ekrun ọnẹye-en. O tiẹkẹrẹ ihworho ri guọlọ vwo obọdẹn onyerẹnkugbe rhẹ ọye. (Jas. 4:8) Wu rha homakpahontọre rẹn i Jehova ji bromarhame ne, nu we vwo imwẹro taghene wu rhe bromarhame hin, ọnọ yọ ‘ebrurhọ buebun bọmọke emru owuorowu ọnọ jọ kanruọn.’ (Mal. 3:10; Jer. 17:8) Omebrurhame yẹ ọtonrhọ. Wu na damoma nyerẹnmwu ive omẹhakpahontọre ọnọ, udabọ ẹkparehaso yanghene edamuni. (Eccl. 5:​4, 5) Ru we rhiẹ odibo i Jesu ne na, wu na vi hẹrokele udje i Jesu ji nyalele irhi enẹyen ọke ephian.—Matt. 28:​19, 20; 1 Pet. 2:21. w24.03 8 ¶1-3

Orhianẹ wẹwẹ ọrhẹ ọreva i vwa riamerhen ọke are a ghwọghọ kugbe vwo? Me wu ne ruo? Roro kpahen erhanren rọ bara. Ọ vwọ bara gbanhan ukwọgbọ-ọ. Ọ guọlọ erhan re ne firhọ ye bibiesuọn, orho ru ne fiẹ erhan eduado ba ye. Ọrẹ ohọhọme, o fori nẹ are i tonrhọ rhẹ ibiọke are ina ghwọghọ kugbe kẹdẹkẹdẹ. Are i damoma ruẹ oborẹ ọ merhen are awanva oma. (Jas. 3:18) Are i rha tonrhọ bibiesuọn, ẹguọlọ are nọ nọ rharhumu gbanhonrhọ. Ọghọ emru ọghoghanren uvuẹn orọnmo. Ọ họhọ aphẹrẹ ro zuẹ erhanren rọ lẹrhiẹ dabu bara. Orho vwo aphẹrẹ-ẹ, erhanren na no kiki fuẹn. Omaran ọ ji havwọ, orho vwo ọghọ uvuẹn orọnmo-o, ẹguọlọ aye ono seriotọre. Ọrẹn, orhianẹ esa ọrhẹ ane a damoma họghọ rẹn omoma aye, ọke ọrana ẹguọlọ aye nọ nọ rhọ gbanhan. Ọrẹn, o fori wu karorhọ taghene ọnana o sekpahen ọrẹ wu ne roro taghene wu ne dje ọghọ phia-a, ọrẹn o sekpahen ọrẹ ohworho wu rọnmọren ọnọ mẹrẹnvwrurhe taghene wa họghọ riẹn. w23.05 22 ¶9; 24 ¶14-15

Uvuẹn i Baibol na, idibo i Jehova ri fuevwan i tẹmro kpahen ọke aye a ha erhirhiẹ omiamiamo ọrhẹ ofẹn fọkiẹ evwreghrẹn aye kugbe ọhiẹn erọrọ. (Ps. 18:4; 55:​1, 5) Ọrẹ ohọhọme, ana sabu dẹrughwaroghwu ẹkparehaso obẹ isukuru, obẹ iruo, nẹ abọ ekrun ọwan yanghene igọmẹti. Ofẹn ọnọ sabu mwu ọwan taghene emiamo re kpomẹ ọnọ suẹ uhwu rẹn ọwan. Uvwrọke ọrana, ẹhẹn ọwan ọnọ sabu seriotọre. Marhẹ i Jehova o ru ha userhumu rẹn ọwan uvuẹn aruẹ erhirhiẹ erana? Ọ ha urhebro rẹn ọwan, ji ruẹ ọwan gbanhan. Omarana, ghwọghọ ọke kugbe rhẹ Jehova kẹdẹkẹdẹ—nyoma wu na nẹrhomo vwe yi, ji se i Baibol na. (Ps. 77:​1, 12-14) Omarana, ọke wu rhe vwo ọfiamu, nu wa kiki zẹ bru i Jehova nọ yọ userhumu. Ta rẹn Jehova kpahen ofẹn ọrhẹ edamẹ enọ. Ha uphẹn riẹn nọ tẹmro wẹn ji yọ urhebro nyoma i Baibol na.—Ps. 119:28. w24.01 24-25 ¶14-16

Ọ ghanranren ne vwo omwemẹ, orhianẹ a guọlọ nyamwu ẹkẹ ọwan uvuẹn ogame i Jehova. Ohworho ro vwo omwemẹ, o vwo oruru ọgbogbanhon yanghene ojemẹ rọ nọ wian kpahen ẹkẹ ye. Erhe vwo omwemẹ rhọ, ọkezẹko na kiki nyamwu ẹkẹ re bruru. Omarana, me wu na sabu ru ne wu vwo omwemẹ rhọ? Nẹrhomo ne wu vwo omwemẹ rhọ. Nyoma ẹhẹn ọfuanfon na, Jehova ọnọ sabu mwuo nyamwu ẹkẹ wu bruru. Ọkezẹko, ọwan e bru ẹkẹ fọkime e rheri taghene o fori ne ru te omaran, ọrana omamọ emru. Ọrẹn, ọkezẹko e vwo omwemẹ ra na nyamwiue-en. Roro kodo kpahen oborẹ i Jehova o ru wẹn ne. (Ps. 143:5) Ọnyikọ Paul o roro kodo kpahen ẹghẹlẹ ọphẹ ri Jehova o vwo kpahiẹn, ọnana no mwurien wian gbanhon rẹn Jehova. (1 Cor. 15:​9, 10; 1 Tim. 1:​12-14) Omaran ọ ji havwọ, ọke we rhe roro kodo kpahen oborẹ i Jehova o ru wẹn ne, nu we vwo omwemẹ rhọ wu na nyamwu ẹkẹ enọ uvuẹn ogamiẹ.—Ps. 116:12. w23.05 27 ¶3-5

Ọwan a lẹrhẹ oma merhen i Jehova ọke re jiri odẹ ye. (Ps. 119:108) Ọrẹn, ọnana no mevirhọ taghene Jehova ọ họhọ ituakpọ ri vwa gba ra guọlọ ujiri fọkime aye vwo imwẹro kpahen oma aye-e? Ẹjo. Ọke erhe jiri Jehova, ne dje Echu rhiẹ ọmọrenfian. Ọye ọ tare taghene o vwo onyakpọ owuorowu rọ nọ fuevwan chochọn odẹ Osolobrugwẹ-ẹ. Echu ọ tare taghene ọwan i sabu sẹrorẹ emevigbanhon ọwa-an. Nọ habaye taghene ituakpọ ephian ina sẹrerhumuji Jehova, orhianẹ aye i mẹrẹn erere mie yi-in. (Job 1:​9-11; 2:4) Ọrẹn, Job no vwo atamwu dje Echu rhiẹ ọmọrenfian. Nẹ owẹwẹ vwo? Ọwan ephian i vwo uphẹn ra na chochọn odẹ Osolobrugwẹ rhẹ atamwu, ji ruẹ oborẹ ọ merhiẹn nyoma ra na fuevwan ga ye. (Prov. 27:11) Ghini uphẹn ọduado re ne ru te omaran. w24.02 8-9 ¶3-5

Ọke i Moses ọrhẹ Joshua e hwu hin, Jehova nọ ha iguẹnzọn mwu nẹ aye i suẹn ihworho yi. Omarana, uvwrọke irodje na, Jehova nọ ha emẹraro mwu nẹ aye i sun ihworho yi. Irodje ri fuevwan i nyalele ọkpọvi emẹraro na. Jerẹ udje, Orodje David ọ homariotọre ha ọkpọvi mie ọmẹraro Nathan. (2 Sam. 12:​7, 13; 1 Chron. 17:​3, 4) Orodje Jehoshaphat ọ hẹroso ọkpọvi ọmẹraro Jahaziel, ji jirie rẹn ihworho i Judah nẹ aye i “vwo imwẹro kpahen emẹraro [Osolobrugwẹ].” (2 Chron. 20:​14, 15) Ọke Orodje Hezekiah ọ ha obẹnbẹn, no bru ọmẹraro Isaiah. (Isa. 37:​1-6) Kọke kọke irodje na i rha nyalele ọkpọvi Jehova, aye ne vwo ebrurhọ, agbamwa na no ji vwo usimi. (2 Chron. 20:​29, 30; 32:22) Ọ dabu fiotọre taghene Jehova yọ ha emẹraro enẹyen sun ihworho yi. w24.02 21 ¶8

Echu ọ guọlọre ne kwomakugbe ihworho ri na lẹrhẹ ọwan ja sabu mọrẹn irhi Jehova. O fori na karorhọ taghene orhiẹ ihworho ra mẹrẹn ọvo yi na sabu rhiẹ igbehian ọwa-an. Ana ji sabu ha ihworho ra vwa mẹrẹn uvuẹn itanẹti mwu ugbehian. Akpọ ọnana o vwo ni irueruo ọfanrhiẹn fiemru-u, ọrẹn ana vi wọnrọn hasuẹ iroro akpọ na. Ọwan i rheri taghene ọsọre. (Eph. 4:​19, 20) O fori na nọ oma ọwan: ‘Mia damoma kẹnoma rẹn ihworho mie lele wian, ihworho iklasi mẹ, yanghene awọrọ ra vwa nyalele irhi Jehova? Mie fiudugbere nyalele irhi Jehova ọrhọ tobọ rhianẹ awọrọ i vwa nyalelie-e?’ Jerẹ oborẹ a hunute uvuẹn 2 Timothy 2:​20-22, o ji fo na jomarhotọre sanọ igbehian ọwan uvuẹn ukoko na. Fọkime e rheri taghene igbehian ezẹko, i ha userhumu rẹn ọwan fuevwan ga i Jehova-a. w24.03 22-23 ¶11-12

Wu ha ẹhẹn roro kpahen aruẹ ohworho ri Jehova ọ havwọ dẹ ne? Dedevwo ọwan i vwa mẹrẹn i Jehova-a, ọrẹn i Baibol na o djerie izede buebun. O se i Jehova “ọren ọrhẹ ikpọfia” kugbe “erhanren rọ bara gidigidi.” (Ps. 84:11; Heb. 12:29) Ọmẹraro Ezekiel o djerie taghene ọ họhọ atita i sapphire, emru ro lo jerẹ oro ọrhẹ idọlọ efuanfon, ọrhẹ aphoro oso. (Ezek. 1:​26-28) Fọkime ọwan i vwa mẹrẹn i Jehova-a, ọnọ sabu bẹn re ne vwo imwẹro taghene o vwo ẹguọlọ kpahen ọwan. Ihworho ezẹko e roro taghene Jehova ọ sabu vwo ẹguọlọ kpahen aye-e, fọkiẹ ekwakwa ri phia rẹn aye vrẹn ne. Jehova o vwẹruọ aruẹ iroro erana, ọrhẹ oborẹ ọ hobọte akpenyerẹn ọwan lele. Nọ sabu ha userhumu rẹn ọwan, no dje iruemru irhorhomu Enẹyen rhẹ Baibol na. Ẹmro rọ mai dje i Jehova gba yẹ ẹguọlọ. (1 John 4:8) Jehova yẹ ẹguọlọ. Ọ hobọte kemru kemru ro ruẹ. Ẹguọlọ i Jehova ọ gbanhonron omamọ, o ji djeyi phia ghwologhwolo rẹn ihworho ri vwe vwo ẹguọlọ kpahiẹn.—Matt. 5:​44, 45. w24.01 26 ¶1-3

Jehova ọ ha i Moses mwu no sun emọ Israel nẹ Egypt, no mwu aye ẹro, Jehova no tiobọnu usimo avwre uvuẹn ẹdẹ na, ọrhẹ erhanren uvuẹn ason na. (Ex. 13:21) Moses ọ nyalele usimo avwre na, ro sunrien ọrhẹ emọ Israel riẹ Urhie i Red na. Udu no bru ihworho na ọke aye roro taghene isodja itu Egypt re le aye, ine kpe aye hwu. Ọrẹn, rhẹ omara-an. Jehova yọ ha i Moses sun ihworho yi riẹ avwaye. (Ex. 14:2) Jehova no simirin aye izede igbevwunu. (Ex. 14:​26-28) Ọke ẹgbukpe 40 a vrẹn hin, Moses ọ ji hẹroso usimo avwre na rọ ha sun ihworho i Jehova nyavrẹn ato na. (Ex. 33:​7, 9, 10) Jehova nọ tẹmro rẹn Moses nẹ uvuẹn usimo avwre na, orho ru Moses nọ ha ọkpọvi Jehova rẹn ihworho yi. Emọ Israel ni dabu mẹrẹnvwrurhe taghene Jehova yọ ha i Moses sun aye. w24.02 21 ¶4-5