Jenẹ Uruemru Dẹndẹn o Dje Omẹgbanhuọn Phia

1. Me ya na sabu nọ ọwan kpahen uvuẹn ekete ra wian yanghene obẹ isukuru?

MARHẸ oma o ruo ọke ohworho we lele wian kugbe, yanghene ọmọ isukuru ọnọ, ọrhọ nọ kpahen imwẹro wu vwori? Udu o bruo? Udu o bru ọwan buebun. Ọrẹn aruẹ onọ ọrana, ọnọ sabu lẹrhẹ ọwan rhe oborẹ ohworho rọ nọ onọ na o roro, rọ nọ lẹrhẹ ọwan ghwoghwo riẹn. Ọrẹn ọkezẹko, ohworho ọnọ sabu nọ fọkime ọ guọlọ titietio. Ọrana o vwo gbe ọwan unu-u. Fọkime ihworho ezẹko e rhon iyẹnrẹn efian kpahen imwẹro ọwan. (Acts 28:22) Habaye, ọwan e nyerẹn uvuẹn “ẹdẹ oba na,” ọke ihworho buebun i “vwa nyamwu ẹmro aye,” ji “djoma” dede.—2 Tim. 3:1, 3.

2. Mesoriẹ uruemru dẹndẹn orhiẹ oborẹ a guọlọre?

² Wu na sabu roro, ‘Marhẹ mi ne ru vwo uruemru dẹndẹn ọke ohworho orho titietio kpahen imwẹro mẹ?’ Me yọ nọ ha userhumu wẹn? Uruemru dẹndẹn. Ohworho ro vwo uruemru dẹndẹn, ọ vwọ kiki tuekwẹre-e, ọrẹn ọ sabu suẹn omayen ọke erhe ruie sọ, yanghene o rhe oborẹ ono ruo-o. (Prov. 16:32) Itiọrurhomẹmro, ọ vwọ phẹrẹ re ne dje uruemru dẹndẹn phia-a. Marhẹ wu ne ru vwo uruemru dẹndẹn? Marhẹ wu ne ru kpahenrhọ ye dẹndẹn ọke ohworho orho titietio kpahen imwẹro enọ? Orhianẹ wẹwẹ ọmiọmọ, marhẹ wu ne ru ha userhumu rẹn emọ chochọn imwẹro aye izede dẹndẹn? Jene yono kpahiẹn.

OBORẸ ENE RU VWO URUEMRU DẸNDẸN

3. Mesoriẹ ana sabu ta taghene uruemru dẹndẹn o mevirhọ omẹgbanhon orhiẹ ovwiẹlẹme-e? (2 Timothy 2:24, 25)

³ Ohworho ro vwo uruemru dẹndẹn rhẹ ọvwiẹlẹ-ẹ. Ọ guọlọ omẹgbanhon ne vwo ẹhẹn ọfọfọ ọke ra ha erhirhiẹ ra damu ọwan nẹ. Uruemru dẹndẹn usuẹn oghọn “omamọ ẹhẹn ọfuanfon na.” (Gal. 5:22, 23) Ọkezẹko, a ha ẹmro i Greek re se “uruemru dẹndẹn,” e dje esi ro djoma ra dabu yono nọ fọ ne. Roro kpahen esi rọ djoma bi, ro ruẹ dẹndẹn ne. Nọyẹ dẹndẹn, ọrẹn o ji vwo omẹgbanhon. Marhẹ ọwan ri rhiẹ ituakpọ ine ru vwo uruemru dẹndẹn, ji vwo omẹgbanhon? Ọwan i sabu ruie nyoma omẹgbanhon ọwan ọvo-o. Ofori na nekpẹn ẹhẹn ọfuanfon mie Jehova, nọ ha userhumu rẹn ọwan vwo uruemru dẹndẹn. Iyẹnrẹn o djerie phia taghene ana sabu ruie. Iseri Jehova buebun i kpahenrhọ ye dẹndẹn ne ọke awọrọ e lele aye titietio kpahen imwẹro aye, rọ lẹrhẹ ihworho ra mẹrẹn aye ha omamọ ukẹro ni aye. (Se 2 Timothy 2:24, 25.) Marhẹ uruemru dẹndẹn ono ru dje omẹgbanhuọn phia?

4. Me ya na sabu yono kpahen uruemru dẹndẹn nẹ udje Isaac?

⁴ Baibol na o vwo iyẹnrẹn buebun ri ta kpahen ọghanronmẹ uruemru dẹndẹn. Jerẹ udje Isaac. Ọke ro rhirhiẹ amwa i Philistine ọrẹ Gerar, fọkiẹ omẹriọ ere rhirhiẹ kẹriẹ ni gbe edje idibo ọsẹ ye i tọnren. Ukperẹ ọnọ wọnrọn fọkiẹ edje na, Isaac ọrhẹ ekruien ni kwa nẹ avwaye riẹ ekete oseseri, ji tọn edje erọrọ. (Gen. 26:12-18) Ọrẹn, itu i Philistine na ni tare taghene ame rọ ha ekete ọnana ọrẹ aye. Udabọ ọnana, Isaac nọ kpare idjaghwẹ ufuoma. (Gen. 26:19-25) Me yọ ha userhumu riẹn ru dẹndẹn, ọke awọrọ e ruẹ oborẹ ono biomie evwan? Ọ nyalele udje eri vwiẹriẹ, ji yono nẹ irueruo ufuoma Abraham kugbe uruemru “fọfọ ọrhẹ ẹhẹn dẹndẹn” ọrẹ Sarah.—1 Pet. 3:4-6; Gen. 21:22-34.

5. Udje ọgo yo djephia taghene emiemọ Ilele Kristi ina sabu yono emọ aye ọghanronmẹ uruemru dẹndẹn?

⁵ Emiemọ ri rhiẹ Ilele Kristi, are ina sabu yono emọ are ọghanronmẹ uruemru dẹndẹn. Roro kpahen udje Maxence, rọ ha ẹgbukpe 17. Ọ mẹrẹn ihworho ra tuekwẹre uvuẹn isukuru ọrhẹ uvuẹn owian aghwoghwo na. Eri vwiẹriẹ ni vwo erhionrin yonie no vwo uruemru dẹndẹn. Aye ni tare, “Maxence ọ mẹrẹnvwrurhe ne taghene ọ guọlọ omẹgbanhon re ne zikẹn ọke awọrọ i rhe ru ọwan sọ, ghwẹ ọrẹ ana kpahenrhọ ye ọrẹ ekwẹre yanghene ozighi.” Ọrẹ omamerhomẹ, Maxence o yono oborẹ e vwo uruemru dẹndẹn ne.

6. Marhẹ ẹrhomo ono ru ha userhumu rẹn ọwan rhe dje uruemru dẹndẹn phia?

⁶ Me ya na sabu ru ọke awọrọ i rhe ruẹ oborẹ obiomurun ọwan evwan, jerẹ ọke ohworho ọrhọ rhaphiẹ odẹ Osolobrugwẹ yanghene ta orharhere ẹmro kpahen Baibol na? Ofori na nekpẹn ẹhẹn ọfuanfon ọrhẹ ẹghwanren mie i Jehova, na sabu kpahenrhọ ye izede dẹndẹn. Me ye ne ruo orhianẹ a kpahenrhọ ye izede dẹndẹ-ẹn? Ana ji sabu rharhumu nẹrhomo, ji roro kpahen oborẹ ene ru ru rhomurhọ ọke ọrọrọ. Ọke ọrana, Jehova ọnọ yẹ ọwan ẹhẹn ọfuanfon na neneyo a sabu sun ekwẹre ọwan ji dje uruemru dẹndẹn phia.

7. Marhẹ oghwẹmro i Baibol ezẹko re rheri ine ru ha userhumu rẹn ọwan sun ẹmro ọwan ọrhẹ oborẹ a kpahanrhọ ye lele uvuẹn erhirhiẹ egbogbanhon? (Proverbs 15:1, 18)

⁷ Eghwẹmro i Baibol ezẹko ina sabu ha userhumu rẹn ọwan sun ẹmro ọwan ọke erhe rhiẹromẹrẹn erhirhiẹ egbogbanhon. Ẹhẹn ọfuanfon i Jehova ọnọ sabu lẹrhẹ ọwan karorhọ eghwẹmro erana. (John 14:26) Jerẹ udje, iruemru-urhi ri ha ọbe i Proverbs ina sabu ha userhumu rẹn ọwan vwo uruemru dẹndẹn. (Se Proverbs 15:1, 18.) Ọbe i Baibol ọrana, o ji dje kpahen erere ri havwiẹ erhe dje omerhesun phia.—Prov. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15.

OBORẸ ỌMẸRẸNVWRURHE O RU HA USERHUMU RẸN ỌWAN RUẸ DẸNDẸN

8. Mesoriẹ o fo ne roro kpahen oborẹ ọsoriẹ ohworho ọ nọ enọ kpahen imwẹro ọwan?

⁸ Ọmẹrẹnvwrurhe ọnọ ji ha userhumu rẹn ọwan. (Prov. 19:11) Ohworho ro vwo ọmẹrẹnvwrurhe o dje omerhesun phia ọke awọrọ erhe titietio kpahen imwẹro ro vwori. Ọgbọ buebun, ọke ihworho a rha nọ ọwan enọ, aye i vwa ta rẹn ọwan oborẹ ọsoriẹ aye a ghini nọ enọ na-a. Omarana, bọmọke ana ki kpahenrhọ ye, ofori na karorhọ taghene ọwan e rhe oborẹ ọsoriẹ ohworho na ọ nọ onọ ọrana-a.—Prov. 16:23.

9. Marhẹ i Gideon o ru dje ọmẹrẹnvwrurhe ọrhẹ uruemru dẹndẹn phia ọke ro lele ehworhare Ephraim ru kugbe?

⁹ Roro kpahen oborẹ i Gideon ọ kpahenrhọ ye rẹn ehworhare Ephraim lele. Ọrẹ ekwẹre, aye ni nọriẹn oborẹ ọsoriẹ o vwo se aye ọke ukaro nẹ aye homaba ye ye fiuvweri haso evwreghrẹn Israel. Ọrẹn, me yọ vi lẹrhẹ aye tuekwẹre? Ọkezẹko, omẹkpare? Oborẹ erhirhiẹ na ọ havwọ ephian, Gideon nọ ha ọmẹrẹnvwrurhe kpahenrhọ ye dẹndẹn rẹn aye. Me yo nerhumie rhe? Baibol na nọ tare taghene, “ẹhẹn aye no totọre.”—Judg. 8:1-3.

10. Me yọ nọ ha userhumu rẹn ọwan rhe oborẹ ana kpahenrhọ rẹn eri nọ onọ kpahen imwẹro ọwan? (1 Peter 3:15)

¹⁰ Ọkezẹko ohworho re lele wian yanghene re lele riẹ isukuru kugbe, ọnọ sabu nọ kpahen oborẹ ọsoriẹ ọwan a nyalele irhi Baibol na kpahen irueruo ẹfuọn. Ana damoma chochọn imwẹro ọwan, ji họghọ rẹn iroro ọravwọ. (Se 1 Peter 3:15.) Omarana, ono rhomu erhe ni onọ yen rhiẹ uphẹn re ne rhe kpahen iroro yi rhọ, ukperẹ ana haye taghene ọrẹ itietio yanghene ẹghwọ. O toro oborẹ o mwu ohworho na nọ enọ-ọ, ono rhomu arha kpahenrhọ ye izede dẹndẹn. Ẹkpahenrhọ ọwan ọnọ sabu lẹrhiẹ wene iroro yi. Ọrhọ tobọ hinmaro ta ye, yanghene ruie ọrẹ itietio, ẹkẹ ọwan ọrẹ ana kpahenrhọ ye izede dẹndẹn.—Rom. 12:17.

11-12. (a) Me ya na sabu roro kpahen vwẹre na ki kpahenrhọ onọ ọgbogbanhon? (Ni ifoto na.) (b) Dje udje oborẹ onọ ono ru lele fi omamọ ikuegbe.

¹¹ Jerẹ udje, orhianẹ ohworho re lele wian nọ nọ oborẹ ọsoriẹ ọwan i vwa riorẹ ẹdẹ re vwiẹ ohworho, wu na sabu roro: Ọ nọ yen fọkime o roro taghene ọwan i vwa riakpọ-ọ? Gbinẹ o roro taghene fọkime ọwan i vwa riorẹ ọrana-a, erhe kwomakugbe ihworho re lele wian kuẹgbe-e? Ana sabu lẹrhẹ ẹhẹn yen totọre, nyoma ra na kpẹmiẹ fọkiẹ ọdamẹ ro vwo kpahen ereva ye ro lele wian, ji je rhe taghene ọwan i guọlọre nẹ ihworho ephian i ru kugbe uvuẹn ekete ra wian. Ọrana ono rhie uphẹn firhọ ra na sabu ta kpahen ukẹro i Baibol na ọ ha ni ẹdẹ re vwiẹ ohworho.

¹² Ana ji sabu ha ona ọrana ruiruo, ọke ẹmro itietio erọrọ i rha homaphia. Ohworho re lele riẹ isukuru ọnọ sabu ta taghene Iseri Jehova i wene ukẹro aye a ha ni ehworhare ọrhẹ ehworhare yanghene emẹse ọrhẹ emẹse ra djọse. Ọye ọ tẹmro ọrana fọkime ọ dabu rhe kpahen imwẹro Iseri Jehova fiotọre-e? Gbinẹ ọ ta ye fọkiẹ ugbehian yen yanghene ohworho uvuẹn ekruien ro vwobọrhọ irueruo ọrana. Ọye o roro taghene ọwan e vwo ẹguọlọ kpahen ihworho re nyerẹn aruẹ akpọ ọrana-a? Ana sabu yẹ ye imwẹro taghene e vwo ọdamẹ kpahen ihworho ephian, ji je rhe taghene owuowọnwan o vwo omẹgbanhon ro no brorhiẹn omobọ.b (1 Pet. 2:17) Ọke ọrana na na sabu dje riẹn erere ri havwiẹ arha nyalele oborẹ i Baibol na ọ tare.

13. Marhẹ wu ne ru ha userhumu rẹn ohworho rọ ha imwẹro kpahen Osolobrugwẹ djechẹẹ?

¹³ Arha mẹrẹn ohworho ro vwo kwerhọ oborẹ a ta, e vwe kiki brorhiẹn taghene e rhe oborẹ o vwo imwẹro kpahe-en. (Titus 3:2) Jerẹ udje, me wu ne ruo orhianẹ ohworho we lele riẹ isukuru ọ tare taghene o dje ọhọ phia ne vwo imwẹro kpahen Osolobrugwẹ-ẹ? O fori ne wu brorhiẹn taghene o vwo imwẹro ọgbogbanhon kpahen iyono ekwakwa ri varhe? Ọkezẹko, ọ ji dabu roro kpahen urhomu-ẹmro ọrana kodo-o. Ukperẹ wu ne lelie tẹmro kpahen iyono isayẹnsi, wu na sabu dje riẹn oborẹ ono roro kpahen orho ru. Ọkezẹko, wu na sabu dje riẹn iyẹnrẹn ri sekpahen emama uvuẹn jw.org. Ọke ọrana, ọnọ sabu vwo ẹhẹn rọ nọ ta kpahen urhomu-ẹmro yanghene ividio rọ havwiẹ. Itiọrurhomẹmro, wu rha kpahenrhọ ye izede ọghọ, ono mwuien rharhumu roro kpahen imwẹruiẹ.

14. Marhẹ Niall o ru ha iwẹbsaiti ọwan ha userhumu rẹn ọmọ iklasiẹ, rọ lẹrheriẹ wene iyẹnrẹn efian kpahen Iseri Jehova?

¹⁴ Uphuphẹn owu re se Niall, ọ ha iwẹbsaiti ọwan fiẹ iyẹnrẹn efian ihworho ezẹko i vwori kpahen Iseri Jehova kparobọ. Nọ tare: “Ọgbọ buebun yẹ emọ isukuru mẹ a ta mẹ taghene mie vwo imwẹro kpahen isayẹnsi-i, fọkime mi hẹroso i Baibol na.” Ọke ọmọ iklasi Niall o vwo kwe ha uphẹn riẹn no dje kpahen imwẹruiẹ, Niall no dje oghọn owu uvuẹn jw.org riẹn, ro vwo urhomu-ẹmro na “Isayẹnsi Ọrhẹ i Baibol na” Ọke oru, Niall nọ mẹrẹnvwrurhe taghene ọmọ iklasiẹ na o se iyẹnrẹn ri ha uvuien ne, ji vwo omwemẹ rọ nọ tẹmro kpahen oborẹ arhọ o ru tonrhọ. Wu na sabu vwo aruẹ iyẹnrẹn orhorhomu ọrana.

MWUEGBE RHẸ EKRUON

15. Marhẹ emiemọ ine ru ha userhumu rẹn emọ aye kpahenrhọ ye izede dẹndẹn ọke ọmọ isukuru aye orho titietio kpahen imwẹro aye?

¹⁵ Emiemọ ina sabu yono emọ aye oborẹ aye ine ru kpahenrhọ ye izede dẹndẹn, ọke ohworho ọrhọ nọ aye kpahen imwẹro aye. (Jas. 3:13) Emiemọ ezẹko, e dje udje oborẹ aye ine ruie lele uvuẹn ogame ekrun. Aye roro kpahen irhomu-ẹmro ri na sabu homaphia uvuẹn isukuru, aye na ta kpahiẹn, ji dje udje oborẹ emọ na ina kpahenrhọ ye lele rhẹ ẹhẹn bọrọbọrọ izede ro serhọ.—Se ekpeti na “Iyono Udje Ina Sabu ha Userhumu Rẹn Ekruon.”

16-17. Marhẹ iyono udje ine ru ha userhumu rẹn iphuphẹn?

¹⁶ Iyono udje ina sabu ha userhumu rẹn Ilele Kristi vwo imwẹro omobọ taghene oborẹ aye i vwo esegburhomẹmro kpahen obọdẹn. Oghọn na “Young People Ask” rọ ha jw.org, o vwo ekete iphuphẹn ina sabu ya rhọ oborẹ aye i guọlọ wian kpahen. E ruẹ ọrana neneyo ọ ha userhumu rẹn iphuphẹn ruẹ imwẹro aye gbanhonrhọ, ji lẹrhẹ aye ha obọdẹn ẹkpahenrhọ rẹn awọrọ. Arha ha oghọn ọnana ruẹ uyono ekrun, na na sabu chochọn esegburhomẹmro ọwan rhẹ ẹhẹn bọrọbọrọ izede ro serhọ.

¹⁷ Uphuphẹn owu re se Matthew, o dje oborẹ idje uyono erana i ru ha userhumu riẹn. Oborẹ i Matthew ọrhẹ eri vwiẹriẹ e ruẹ ọke ogame ekrun, ọrẹ aye a ta kpahen irhomu-ẹmro sansan ri na sabu homaphia uvuẹn iklasi. Matthew nọ tare: “Ame e roro kpahen enọ ri na sabu homaphia, ame ne ji dje udje oborẹ mi na kpahenrhọ ye lele sekpahen iyẹnrẹn ame i guọlọ otọre aye na. Ọke mi rhe rhe oborẹ ọsoriẹ mie vwo imwẹro mẹ, ni mie vwo uduefigbere, nọ ji lọhọ mi ne djeyi rẹn awọrọ rhẹ ẹhẹn bọrọbọrọ.”

18. Ọghanronmẹ i me yi Colossians 4:6 o djephia?

¹⁸ Itiọrurhomẹmro, obọdẹn iroro ọvo o te ra na ha userhumu rẹn awọrọ wene imwẹro aye-e. Ọrẹn, arha tẹmro izede ona ọrhẹ izede dẹndẹn, ọnọ ha userhumu phia. (Se Colossians 4:6.) Ọke ra ta rẹn ohworho kpahen imwẹro ọwan ọ họhọ ọke re donron ibọru riẹn. Ana sabu donrien bibiesuọn yanghene gbangbanhon. Erhe donrien bibiesuọn, ohworho we donrien riẹn na nọ sabu mwuie, ji fa ye. Ọrẹ ohọhọme, erhe dje imwẹro ọwan phia izede dẹndẹn, ihworho ni na sabu kerhọ ji tẹmro na riarorhọ. Ọrẹn, orhianẹ ohworho ọ guọlọ frẹfro, yanghene ọ guọlọ ha imwẹro ọwan djechẹẹ, o fo na tẹmro na riarorhọ-ọ. (Prov. 26:4) Udabọ ọrana, mẹrẹnvwrurhe taghene ihworho buebun ina kerhọ.

19. Me yo no mwu ọwan rhe dje uruemru dẹndẹn phia ọke ra chochọn esegburhomẹmro ọwan?

¹⁹ Ọ dabu fiotọre taghene ana mẹrẹn erere buebun arha hatua uruemru dẹndẹn. Nẹrhomo vwe i Jehova nọ yọ omẹgbanhon wu ne vwo uruemru dẹndẹn ọke wa kpahenrhọ enọ egbogbanhon, yanghene awọrọ erhe titietio. Karorhọ, uruemru dẹndẹn ọnọ sabu dobọ iroro sansan re lele fiẹ ẹfro ji. Ẹkpahenrhọ dẹndẹn ro ji vwo ọghọ wu haphia, ọnọ sabu mwu ihworho wene imwẹro aye i vwo kpahen ọwan ọrhẹ i Baibol na. ‘Mwuegbe wu na chochọn oma’ kpahen imwẹro wu vwori, ọrẹn “ruẹ ọnana rhẹ ẹhẹn bọrọbọrọ ọrhẹ ọghọ okokodo.” (1 Pet. 3:15) Omarana, jenẹ uruemru dẹndẹn o rhiẹ omẹgbanhuọn!