¡Po̱ni de rä ꞌme̱xui ꞌne yꞌo ha rä ñotꞌi!

1, 2. a) ¿Hämꞌu̱, habu̱ ꞌne por hanja rä apostol Pablo bi yꞌopäbi näꞌä rä karta nuꞌu̱ yä kristianu mi ꞌmu̱i ha Éfeso? b) ¿Te mä ntꞌani ma gä thädihu̱?

NUꞌMU̱ rä apostol Pablo bi ñꞌo fadi ha nꞌa rä nguu ha rä hnini Roma, himi tsa dä ma dä nuu märꞌa yä kristianu pa dä nupäbi yä mfeni, hänge bi yꞌopäbi yä karta. Nꞌa de nuya yä karta bi yꞌofo po rä je̱ya 60 o 61 pa nuꞌu̱ yä kristianu mi ꞌmu̱i ha Éfeso (Efes. 1:1; 4:1).

² Ya mi o̱tꞌe kasi 10 nje̱ya nuꞌmu̱ rä apostol Pablo xki ma ha Éfeso pa xki predikabi yä jäꞌi ꞌne xki ꞌñuti de rä Noya Äjuä (Hech. 19:​1, 8-10; 20:​20, 21). Koꞌmu̱ xa mi mädi yä ku, mi ne dä matsꞌi pa dä sigi dä ñꞌo ha rä ꞌñuu rä Zi Dada Jeoba. Pe, ¿por hanja ha näꞌä rä karta bi yꞌofo rä apostol Pablo bi mää de rä ñotꞌi ꞌne de rä ꞌme̱xui? ¿Te dä za gä pädihu̱ de nuꞌu̱ yä konseho bi tꞌumbäbi nuꞌu̱ yä kristianu mi ꞌmu̱i ha Éfeso? Ma gä handihu̱.

BI BO̱NI DE RÄ ꞌME̱XUI PA BI ÑꞌO HA RÄ ÑOTꞌI

3. ¿Te mä noya bi usa rä apostol Pablo ha näꞌä rä karta bi yꞌopäbi nuꞌu̱ yä kristianu mi ꞌmu̱i ha Éfeso?

³ Rä apostol Pablo bi ꞌñembäbi nuꞌu̱ yä kristianu de Éfeso: «Mä mꞌe̱tꞌo nuꞌähu̱ ngi yꞌohu̱ ha rä ꞌme̱xui. Pe nubye̱ gi yꞌohu̱ ha rä ñotꞌi» (Efes. 5:​8, TNM). Rä apostol Pablo bi usa yä noya «ñotꞌi» ꞌne «ꞌme̱xui» pa bi bembäbi nuꞌu̱ yä kristianu hängu yä mpadi xki ja ha yä mꞌu̱i. Pe mꞌe̱tꞌo ma gä handihu̱ por hanja bi ꞌñembäbi «mä mꞌe̱tꞌo nuꞌähu̱ ngi yꞌohu̱ ha rä ꞌme̱xui».

4. ¿Por hanja di handihu̱ ge yä me Éfeso mi yꞌo ha nꞌa rä relijion de gä ꞌme̱xui?

⁴ Mi o ha nꞌa rä relijion de gä ꞌme̱xui. Änte de xä tꞌuti de rä Kristo ꞌne xä me̱päbi rä Zi Dada Jeoba ja ngu adi, nuꞌu̱ yä kristianu mi ꞌmu̱i ha Éfeso; mä mꞌe̱tꞌo mi o ha nꞌa rä hyate relijion ꞌne mi pe̱ꞌtsä yä nzäi ꞌne yä creencia xä ntsꞌo. Yä me Éfeso mi adora ndunthi yä imagen ꞌne xki hyoki nꞌa rä däta nijä habu̱ mi ꞌmu̱i näꞌä rä imagen mi tꞌembäbi “rä zi nänä Ártemis”. Pa yä jäꞌi de näꞌä tiempoꞌä, po gatꞌho rä Xiꞌmhai mi ja ho̱nse̱ 7 yä tꞌo̱tꞌe nuꞌu̱ xa mähotho xki thoki. Ha nunä lista mi ku̱tꞌi ꞌnehe näꞌä nijä mi ja ha Éfeso. Yä jäꞌi mi pa mi tso̱ni näꞌä lugaꞌä pa mi adora yä idolo. Ha näꞌä lugaꞌä ꞌnehe mi ꞌmu̱i ndunthi yä comerciante nuꞌu̱ mi pa yä tꞌu̱kä imagen de näꞌä nijä mi ja ha näꞌä lugaꞌä (Hech. 19:​23-27). Éfeso ꞌnehe xa mi ja rä famä ngeꞌä yä jäꞌi de näꞌä lugaꞌä myä ꞌñete (Hech. 19:19).

5. ¿Por hanja di handihu̱ ge yä me Éfeso mi tsitsꞌi nꞌa rä mꞌu̱i de gä ꞌme̱xui?

⁵ Mi tsitsꞌi nꞌa rä mꞌu̱i de gä ꞌme̱xui. Rä hnini Éfeso ꞌnehe xa mi ja rä famä ngeꞌä yä jäꞌi xa mi o̱tꞌe yä pekado ko yä ndoyꞌo ꞌne ya himi ja yä tsa. Ha nuꞌu̱ yä ngo mi ja ha näꞌä hniniꞌä, yä jäꞌi ho̱nse̱ mi udi yä ndoyꞌo ꞌne mi o̱tꞌe yä pekado (Efes. 5:3). Yä jäꞌi de Éfeso mi pe̱ꞌtsi ho̱nse̱ yä mfeni xä ntsꞌo ꞌne yä koraso xki megi (Efes. 4:​17-19). Nuꞌu̱ yä pekado mi o̱tꞌe ya himi u̱mbäbi yä konsiensia, nixi mi rekonose ge pe̱ꞌtsi te ma xä umbäbi ngue̱nda rä Zi Dada Jeoba de gatꞌho näꞌä mi pe̱fi. Ya himi fädi ndaꞌä xmä ñho ꞌne ndaꞌä xmä ntsꞌo, hänge rä apostol Pablo bi ꞌñenä ge nuꞌu̱ yä me Éfeso xki zo ha rä ꞌme̱xui. Hää, näꞌä rä mꞌu̱i mi tsitsꞌi, mi nkontraui ko rä bolunta rä Zi Dada Jeoba.

6. ¿Por hanja rä apostol Pablo bi ꞌñembäbi nuꞌu̱ yä kristianu mi ꞌmu̱i ha Éfeso ge nubye̱ mi yꞌo «ha rä ñotꞌi»?

⁶ Pe rꞌa yä me Éfeso xki paati yä mꞌu̱i ꞌne njabu̱ ꞌñenä go xki bo̱ni de rä ꞌme̱xui. Hänge rä apostol Pablo bi ꞌñembäbi: «Nuꞌähu̱ ngi yꞌohu̱ ha rä ꞌme̱xui. Pe nubye̱ gi yꞌohu̱ ha rä ñotꞌi» (Efes. 5:​8, TNM). Nuyu̱ yä me Éfeso xki mu̱di dä mꞌu̱i ja ngu di mända rä Zi Dada Jeoba ꞌne nubye̱ ꞌñenä go mi yꞌo ha rä ñotꞌi (Sal. 119:105). Hää, xki zopu̱ nuꞌu̱ yä nzäi ꞌne näꞌä rä mꞌu̱i mi nkontraui ko rä bolunta rä Zi Dada Jeoba. Nubye̱ nuꞌu̱ yä me Éfeso mi o̱tꞌe ntsꞌe̱di po dä de̱mbäbi rä mꞌu̱i rä Zi Dada Jeoba ꞌne ho̱nse̱ꞌä dä xo̱kämbeni (Efes. 5:1).

7. ¿Por hanja dä za gä enähu̱ ge nuju̱ ꞌnehe xtä po̱nihu̱ de rä ꞌme̱xui ꞌne nubye̱ di yꞌohu̱ ha rä ñotꞌi?

⁷ Mä mꞌe̱tꞌo, ndunthi de gekhu̱ ꞌnehe ndi yꞌohu̱ ha rä ꞌme̱xui ngeꞌä ndi ohu̱ ha nuꞌu̱ yä relijion hingi udi näꞌä mäjuäni de Äjuä ꞌne ndi tsitsꞌihu̱ nꞌa rä mꞌu̱i näꞌä mi nkontraui ko rä bolunta. Rꞌaa zäi ge ndi xo̱kämbenihu̱ yä imagen o ndi o̱ꞌtuäbihu̱ yä ngo nuꞌu̱ yä hyate zidada. Rꞌaa zäi ge ꞌnehe ndi o̱tꞌehu̱ yä pekado ko mä ndoyꞌohu̱. Pe ora dä pädihu̱ de rä Zi Dada Jeoba, dä paatä mä mꞌu̱ihu̱ ꞌne nubye̱ di ꞌmu̱ihu̱ ja ngu di mändaꞌä. Gä tsitsꞌihu̱ nunä mꞌu̱i ja ngu di ho rä Zi Dada Jeoba, xä benefisiagihu̱ ndunthi (Is. 48:17). Mäske njabu̱, rꞌabu̱ di jakägihu̱ xä ñhei gä ꞌuegehu̱ de rä ꞌme̱xui ꞌne gä sigi gä «ꞌmu̱ihu̱ ngu yä bätsi rä ñotꞌi». Pe ma gä handihu̱ te dä za dä maxkägihu̱.

Image digitally reproduced with the permission of the Papyrology Collection, Graduate Library, University of Michigan, P.Mich.inv. 6238. Licensed under CC by 3.0

U̱TSA RÄ ꞌME̱XUI

8. Ja ngu di handihu̱ ha Efesios 5:​3-5, ¿te mi debe dä me̱fi nuꞌu̱ yä kristianu mi ꞌmu̱i ha Éfeso?

⁸ (Hñeti Efesios 5:​3-5, TNM). Mäske nuꞌu̱ yä kristianu mi ꞌmu̱i ha Éfeso ya xki bo̱ni de rä ꞌme̱xui, tobe mi debe dä yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di pa dä sigi dä u̱tsa nuꞌu̱ yä nzäi di u̱tsa rä Zi Dada Jeoba. Entre nuya yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe, mi debe dä u̱tsa nuꞌu̱ yä pekado mi o̱tꞌe yä ꞌñätsa jäꞌi ko yä ndoyꞌo ꞌne himi debe dä mängä yä ñhädondo. Rä apostol Pablo bi bembäbi nuꞌu̱ yä kristianu ge mi debe dä u̱tsa gatꞌho nuya yä tꞌo̱tꞌe mu̱ mi ne «dä mꞌu̱i ha rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ꞌne rä Kristo».

9. ¿Te hindi debe gä o̱dehu̱, gä handihu̱ nixi gä pedehu̱ ꞌne por hanja?

⁹ Mäpaya, nuju̱ ꞌnehe xa di debe gä o̱thu̱ ntsꞌe̱di pa hingä te̱mbäbihu̱ yä mꞌu̱i nuꞌu̱ toꞌo yꞌo ha rä ꞌme̱xui ꞌne o̱tꞌe yä pekado (Efes. 5:11). Xä thandi ge nuꞌu̱ yä jäꞌi di ho yꞌo̱de, dä hyandi o di ho dä mede nuꞌu̱ yä kosa hingi tꞌaxi de yä ñꞌo̱ho̱ o de yä ꞌme̱hñä, ko rä tiempo geꞌä ma dä japäbi dä yꞌo̱tꞌe ꞌnehe nuꞌu̱ yä pekadoꞌu̱ (Gén. 3:6; Sant. 1:​14, 15). Geꞌä bi thogi ha nꞌa rä dähni. Ndunthi yä testigo rä Jeoba bi zo̱ho̱ bi ñꞌamigo ꞌne bi forma nꞌa rä grupo xa rä däta habu̱ mi mpe̱mpä mensaje rꞌa ko märꞌaa ko yä telefono. Ri mu̱di mi ñä de rä Zi Dada Jeoba o de märꞌa yä hogä tꞌo̱tꞌe. Pe mꞌe̱fa, bi mu̱di bi me̱ꞌtsä yä platika habu̱ mi pede ho̱nse̱ de nuꞌu̱ yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe de yä ñꞌo̱ho̱, de yä ꞌme̱hñä ꞌne de märꞌa yä tꞌo̱tꞌe nuꞌu̱ hingi tꞌaxi. Mꞌe̱fa, ndunthi de geꞌu̱ bi rekonose ge dä me̱ꞌtsi nuꞌu̱ yä platika hingi tꞌaxi, geꞌä bi zitsꞌi bi mꞌe̱ngui yä jäꞌi ꞌne bi yꞌo̱tꞌe yä pekado.

10. ¿Te ne dä logra rä Zithu kongekhu̱? (Efesios 5:6).

¹⁰ Rä Zithu o̱tꞌe ntsꞌe̱di pa dä japäbi yä jäꞌi dä komfundi ꞌne hindä bädi dä hyandi ndaꞌä xä ñho ꞌne ndaꞌä xä ntsꞌo (Is. 5:20; 2 Cor. 4:4). Rä Zithu usa yä jäꞌi pa dä kombensegihu̱ ꞌne dä jakägihu̱ gä kamfrihu̱ ge hingä mäjuäni xä ntsꞌo gatꞌho nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe xä mängä rä Zi Dada Jeoba ge hingi tꞌaxi (2 Ped. 2:19). Hänge ndunthi de nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe po̱ni ha yä pelikula, ha rä telebision ꞌne ndunthi de näꞌä hutsꞌi ha internet, hingi tꞌaxi ꞌne di nkontra ko rä bolunta rä Zi Dada Jeoba. Rä Zithu ne dä komfundigihu̱ ꞌne dä jakägihu̱ gä mbenihu̱ ge näꞌä rä modo hanja ꞌmu̱i yä jäꞌi mäpaya, hinxä ntsꞌo, uni rä johya ꞌne ge hinte mä xuñha nixi te mä dumu̱i bi hä (hñeti Efesios 5:​6, TNM).

11. Ja ngu dä handihu̱ rä esperiensia rä zi nju Angela, ¿por hanja xa mähyoni gä jamäsuhu̱ näꞌä rä tsꞌofo uni Efesios 5:7? (Hyandi ꞌnehe yä foto).

¹¹ Rä Zithu ne gä ntsixhuihu̱ nuꞌu̱ yä jäꞌi hingi pe̱ꞌspäbi rä tꞌekꞌei nuꞌu̱ yä mhända rä Zi Dada Jeoba. Po geꞌä rä apostol Pablo bi ꞌñembäbi nuꞌu̱ yä kristianu mi ꞌmu̱i ha Éfeso: «Nuꞌähu̱ ogi ntsixu̱ ko nuꞌu̱ pe̱fi nuya yä tsꞌoki» (Efes. 5:​7, TNM). Mäpaya, nuju̱ mänꞌa di debe gä nsuhu̱ ke nuꞌu̱ yä kristianu mi ꞌmu̱i ha Éfeso. ¿Por hanja? Ngeꞌä mäpaya hingä ho̱nse̱ ja rä peligro de gä ntsixhuihu̱ nuꞌu̱ yä jäꞌi di nthe̱uihu̱, sino ke ꞌnehe nuꞌu̱ po̱ni ha rä telebision, ha yä pelikula o ha internet. Nꞌa rä zi nju rä thuhu Angelaa näꞌä bi ꞌmu̱i ha nꞌa rä dähni bi kohi ha Asia, bi hyandi ge xa nꞌa rä däta peligro toꞌo dä me̱ꞌtsi yä amigo ha internet. Nunä zi nju enä: «Dä za dä gotꞌäꞌi ri mfeni rꞌamätsꞌu̱u̱ nsinke gi da ngue̱nda. Nuga ya himi u̱ngägi mä mfeni gä ntsixꞌmee nuꞌu̱ yä jäꞌi hingi pe̱ꞌspäbi rä tꞌekꞌei yä mhända rä Zi Dada Jeoba. Rꞌamätsꞌu̱u̱ dä fu̱di dä mbeni ge hinte mä pekado ndi pe̱fi gä tsitsꞌi nꞌa rä bida näꞌä di u̱tsa rä Zi Dada Jeoba». ¿Hanja bi uadi nunä zi nju? Nunä zi nju bi hñäni rä mfatsꞌi de yä anciano. Rä zi nju Angela enä: «Nubye̱ di ñuꞌtsi mä mfeni ko nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe di ho rä Zi Dada Jeoba ꞌne hingä ko nuꞌu̱ yä tsꞌo kosa o yä tsꞌo ntsitsꞌi po̱ni ha internet».

12. ¿Te mähyoni gä pe̱fihu̱ pa gä sigi gä yꞌohu̱ mänjuäntho ha rä ꞌñuu rä Zi Dada Jeoba?

¹² Mäpaya yä jäꞌi hingi handi xä ntsꞌo mu̱ nꞌa rä ñꞌo̱ho̱ dä mꞌe̱ngui nꞌa rä ꞌme̱hñä näꞌä hinxä nthätui. Pe nuju̱ hingä ma gä hopäbihu̱ dä hyo̱xkägihu̱ näꞌä di mbeniꞌu̱, ngeꞌä nuju̱ di pädihu̱ xä ñho te di mbeni rä Zi Dada Jeoba de nuya yä asunto (Efes. 4:​19, 20). Mähyoni gä ñꞌanise̱hu̱: «Mäske di ho gä ze̱njua gatꞌho yä jäꞌi, ¿di o̱tꞌe ntsꞌe̱di po hingä pe̱ꞌtsi nꞌa rä ntsitsꞌi ko nuꞌu̱ märꞌa yä yꞌoskuela, ko nuꞌu̱ yä jäꞌi di mpe̱ꞌme mähye̱gi o ko nuꞌu̱ yä jäꞌi hingi respetabi yä mhända rä Zi Dada Jeoba? ¿Di ju̱ rä balo ꞌne di defende näꞌä xtä pädi de rä Zi Dada Jeoba mäske yä jäꞌi dä ꞌñenä ge hindi udi rä tꞌekꞌei po nuꞌu̱ yä opinión o po näꞌä rä modo hanja ꞌmu̱i?». Ja ngu di handihu̱ ha 2 Timoteo 2:​20-22, ꞌnehe xa mähyoni gä jamäsuhu̱ toꞌo di ntsixu̱ ha mbo rä mhuntsꞌi. Mähyoni xa gä benihu̱ ge hingä gatꞌho ma dä maxkägihu̱ gä yꞌohu̱ mänjuäntho ha rä ꞌñuu rä Zi Dada Jeoba.

MA GÄ SIGI GÄ «ꞌMU̱IHU̱ NGU YÄ BÄTSI RÄ ÑOTꞌI»

13. ¿Te di signifika gä sigi gä «ꞌmu̱ihu̱ ngu yä bätsi rä ñotꞌi»? (Efesios 5:​7-9).

¹³ Nuꞌmu̱ rä apostol Pablo bi ꞌñembäbi nuꞌu̱ yä kristianu mi ꞌmu̱i ha Éfeso ge dä ꞌuege de rä ꞌme̱xui, ꞌnehe bi ꞌñembäbi: «Sigi gi ꞌmu̱ihu̱ ngu yä bätsi rä ñotꞌi» (hñeti Efesios 5:​7-9, TNM). ¿Te di signifika nuya yä noya? Signifika ge hyaxtho di debe gä udihu̱ ko näꞌä di pe̱fihu̱ ge xa mäjuäni di pe̱päbihu̱ rä Zi Dada Jeoba. Pa geꞌä xa mähyoni gä nzäihu̱ gä hetihu̱ ꞌne gä nxadihu̱ rä Mäkä Tꞌofo ꞌne nuꞌu̱ märꞌa yä he̱ꞌmi rꞌakägihu̱ rä hnini rä Zi Dada Jeoba. Ora di pe̱fihu̱ njabu̱, xa mähyoni gä jamäsuhu̱ näꞌä bi ꞌñudi rä Kristo, ꞌne gä de̱mbäbihu̱ rä ejemplo. Ngeꞌä mi mꞌu̱kua rä Hesu ha rä Xiꞌmhai, bi me̱päbi rä Zi Dada Jeoba ja ngu di mändaꞌä ꞌne bi mꞌu̱i ngu nꞌa rä ñotꞌi (Juan 8:12; Prov. 6:23).

14. ¿Hanja dä za dä maxkägihu̱ rä espiritu santo rä Zi Dada Jeoba?

¹⁴ Pa gä sigi gä yꞌohu̱ ꞌne gä «ꞌmu̱ihu̱ ngu yä bätsi rä ñotꞌi», di honihu̱ de rä espiritu santo rä Zi Dada Jeoba. ¿Por hanja? Ngeꞌä rꞌabu̱ xä ñhei gä ꞌmu̱ihu̱ xä ntꞌaxi ante yä da rä Zi Dada Jeoba (1 Tes. 4:​3-5, 7, 8). Pe rä espiritu santo rä Zi Dada Jeoba dä za dä maxkägihu̱ pa gä ntsauihu̱ ꞌne gä täpäbihu̱ nuꞌu̱ yä mfeni nunä xiꞌmhai di nkontraui ko nuꞌu̱ yä mfeni rä Zi Dada Jeoba. Mu̱ gä apäbihu̱ rä espiritu santo rä Zi Dada Jeoba, ꞌnehe ma dä maxkägihu̱ gä udihu̱ rä ñhojäꞌi ꞌne rä justisia (Efes. 5:​9, TNM).

15. ¿Te dä za gä pe̱fihu̱ pa gä hänihu̱ rä espiritu santo rä Zi Dada Jeoba? (Efesios 5:​19, 20).

¹⁵ Pa gä hänihu̱ rä espiritu santo rä Zi Dada Jeoba, mähyoni gä xatuäbihu̱ ꞌne gä apäbihu̱. Mi mꞌu̱kua Ñhesukristo ha rä Xiꞌmhai, bi ꞌñenä ge rä Zi Dada Jeoba «umbäbi rä espiritu santo nuꞌu̱ toꞌo apäbi» (Luc. 11:​13, TNM). ꞌNehe di hänihu̱ rä espiritu santo rä Zi Dada Jeoba ora di ntinihu̱ ha yä mhuntsꞌi mähye̱gi ko mä kuhu̱ (hñeti Efesios 5:​19, 20, TNM). Mu̱ di pe̱ꞌtsihu̱ rä espiritu santo rä Zi Dada Jeoba, geꞌä ma dä maxkägihu̱ pa gä tsitsꞌihu̱ nꞌa rä mꞌu̱i ja ngu di hoꞌä.

16. ¿Te ma dä maxkägihu̱ gä tomähu̱ yä hogä desision? (Efesios 5:​10, 17).

¹⁶ Änte de gä tomähu̱ nꞌa rä desision näꞌä ma dä afekta mä bidahu̱, mähyoni mꞌe̱tꞌo gä handihu̱ «ndaꞌä rä bolunta» rä Zi Dada Jeoba ꞌne hingä pe̱fihu̱ näꞌä go mä boluntase̱hu̱ (hñeti Efesios 5:​10, 17, TNM). Mu̱ ma gä tomähu̱ nꞌa rä desision, pe mꞌe̱tꞌo di honihu̱ nuꞌu̱ yä tsꞌofo hutsꞌi ha rä Mäkä Tꞌofo, di udihu̱ ge di o̱thu̱ ngue̱nda rä Zi Dada Jeoba ꞌne di tumämu̱ihu̱ te di mbeniꞌä. Pe hingä ho̱nse̱ꞌä, mu̱ di pe̱fihu̱ nuꞌu̱ yä tsꞌofo rꞌakägihu̱, geꞌä ma dä maxkägihu̱ gä tomähu̱ yä hogä desision.

17. ¿Hanja dä za gä probechahu̱ xä ñho näꞌä rä tiempo di pe̱ꞌtsihu̱? (Efesios 5:​15, 16; hyandi ꞌnehe rä foto).

¹⁷ Rä apostol Pablo ꞌnehe bi ꞌñembäbi nuꞌu̱ yä kristianu mi ꞌmu̱i ha Éfeso ge xä yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di po xä usa xä ñho yä tiempo (hñeti Efesios 5:​15, 16, TNM). ¿Por hanja? Ngeꞌä rä Zithu xa ma dä yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di po dä distraegihu̱ ko nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe de nunä xiꞌmhai pa njabu̱ hindä bongi rä tiempo pa gä pe̱päbihu̱ rä Zi Dada Jeoba (1 Juan 5:19). Mu̱ hingä nsuhu̱, rä Zithu usa nunä xiꞌmhai pa njabu̱ dä jakägihu̱ gä honihu̱ yä bojä, nꞌa rä ꞌme̱fi habu̱ thähä ndunthi, —o mu̱ dyä bäsjäꞌihu̱— gä honihu̱ gä maha ha nuꞌu̱ yä däta skuela, en lugar de gä honihu̱ rä modo hanja gä pe̱päbihu̱ mä nꞌa tu̱i rä Zi Dada Jeoba. Hindi signifika ge nuya yä tꞌo̱tꞌe xä ntsꞌo. Pe hindi debe gä hopäbihu̱ ge dä hñägägihu̱ näꞌä rä tiempo di pertenesebi rä Zi Dada Jeoba. Hänge pa gä sigihu̱ gä yꞌohu̱ ꞌne gä «ꞌmu̱ihu̱ ngu yä bätsi rä ñotꞌi» xa mähyoni gä o̱thu̱ ntsꞌe̱di pa gä probechahu̱ xä ñho näꞌä rä tiempo di pe̱ꞌtsihu̱ pa gä pe̱fihu̱ nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe ma dä maxkägihu̱ gä pe̱ꞌtsihu̱ nꞌa rä hogä ntsitsꞌi ko rä Zi Dada Jeoba.

18. ¿Te bi me̱fi Donald pa nubye̱ mänꞌa di usa xä ñho rä tiempo?

¹⁸ Xa mähyoni gä honihu̱ rä modo hanja gä pe̱päbihu̱ mä nꞌa tu̱i rä Zi Dada Jeoba. Geꞌä bi me̱fi Donald, nꞌa rä ku näꞌä bi ꞌmu̱i ha Sudáfrica. Nuni zi ku enä: «Dä handi hanja ndi ꞌmu̱i, ꞌne dä bäntebi rä Zi Dada Jeoba ge dä maxkägi pa gä pe̱päbi mä nꞌa tu̱i. Dä apäbi ge dä maxkägi gä tini nꞌa rä ꞌme̱fi näꞌä hinxä hñägägi gatꞌho de mä tiempo pa njabu̱ xä za xtä po̱ni xtä predika mä nꞌa tu̱i. Ko rä mfatsꞌi rä Zi Dada Jeoba, dä tini nꞌa rä ꞌme̱fi njabu̱. Hänge mä zi ꞌme̱hñä ꞌne nuga nubye̱ tsa di pe̱päbihe rä Zi Dada Jeoba de gä precursor regular».

19. ¿Te di debe gä pe̱fihu̱ pa gä sigihu̱ gä yꞌohu̱ ꞌne gä «ꞌmu̱ihu̱ ngu yä bätsi rä ñotꞌi»?

¹⁹ Näꞌä rä karta bi yꞌofo rä apostol Pablo pa nuꞌu̱ yä kristianu mi ꞌmu̱i ha Éfeso, zäi ge bi matsꞌi ndunthi pa bi ñꞌo mänjuäntho ha rä ꞌñuu rä Zi Dada Jeoba. Mäpaya nuꞌu̱ yä konseho, ꞌnehe dä za dä maxkägihu̱ ndunthi. Hää, dä za dä maxkägihu̱ pa gä huahnihu̱ xä ñho te di o̱dehu̱, te di handihu̱, te mä dibersio di huahnihu̱, ꞌne pa gä huahnihu̱ xä ñho toꞌo gä o̱tꞌehu̱ mä amigohu̱. Näꞌä rä karta bi yꞌofo rä apostol Pablo, nupkägihu̱ mä mfenihu̱ pa gä sigihu̱ gä nxadihu̱ rä Mäkä Tꞌofo, ꞌne njabu̱ gä sigihu̱ gä yꞌohu̱ ha rä ñotꞌi. Nuꞌu̱ yä konseho bi uni, ꞌnehe benꞌgägihu̱ ge mu̱ gä apäbihu̱ rä espiritu santo rä Zi Dada Jeoba, geꞌä ma dä maxkägihu̱ gä potꞌihu̱ yä hogä mꞌu̱i. Mu̱ xa gä jamäsuhu̱ ꞌne gä pe̱fihu̱ nuꞌu̱ yä konseho bi tꞌumbäbi nuꞌu̱ kristianu mi ꞌmu̱i ha Éfeso, ꞌnehe ma dä maxkägihu̱ gä huahnihu̱ yä hogä desision nuꞌu̱ ma dä johyabi rä koraso rä Zi Dada Jeoba. Mu̱ gä pe̱fihu̱ njabu̱, geꞌä ma dä maxkägihu̱ pa gä ꞌuegehu̱ de nunä ꞌme̱xui ꞌne gä sigihu̱ gä yꞌohu̱ ha rä ñotꞌi.