1924 – Hundat Joa trigj

DEE STALDEN EEN RÄDIO-STÄSCHEN OPP

De Breeda em Betel schauften fa äwa een Joa, om daut WBBR-Rädio-Stäschen en Staten Island opptostalen, en de Staut New York. Ieescht muaken dee daut Launt op un dan buden dee een grootet Hus fa de Oabeida un een aundret Jebied, wua de Sachen fa daut Rädio-Stäschen wudden bennen sennen. Aus dise Jebieda ieescht foadich wieren, fungen see aun, aules to kjeepen, waut äant fa daut Rädio-Stäschen fäld. Oba see musten met miere Trubbels foadich woaren.

Daut wia sea schwoa, dän wichtichsten Torm opptostalen, waut äant fa daut Rädio-Stäschen fäld. Dis Torm, waut 91 Meeta (300 Schoo) lank wia, must tweschen twee Pols dwäa jehongen, waut 61 Meeta (200 Schoo) huach wieren. Daut ieeschte Mol jlekjt dee daut nich, dän opptostalen. Oba de Breeda vetruden doaropp, daut Jehowa äant halpen wudd, un to goodalatst schauft daut. Calvin Prosser, waut doa metholp, säd: “Wan ons daut daut ieeschte Mol jejlekjt haud, dan wudd wie sennen stolt jeworden.” Oba de Breeda jeewen Jehowa de Iea, wiels hee äant doamet holp. Waut fa eenen Trubbel hauden dee noch?

To dee Tiet funk daut noch mol aun met de Rädio-Programs un daut wia nich leicht, daut to kjrieen, waut dee fa daut Rädio-Stäschen fäld. Oba de Breeda fungen doa dicht bie rom een jebruktet Jereetschoft, waut wäa selfst jemoakt haud, waut see doatoo brucken kunn. Un dee brukten daut Mikrofoon von een jeweeneljet Fon, enne Städ uzhent eent to kjeepen. Eenen Owent em Feebawoa worden de Breeda sikj eenich, dit eefache Jereetschoft to testen. Daut dee waut äwa Rädio äwabrinjen kunnen, sungen waut Breeda Kjennichrikjs-Leeda. Ernest Lowe denkjt daut noch von waut Sposjet, waut dän Owent passieed. Hee sajcht, daut Rechta Rutherfordb äant fond, aus see doa sungen. Hee wia en Brooklyn, ojjefäa 25 Kilomeeta (15 Miel) auf von doa, un haud daut äwa sien Rädio jehieet, woo dee doa sungen.

Brooda Rutherford säd: “Hieet fuaz opp met daut domme Jebrell. Daut hieet sikj no eene groote Häad Miezen.” De Breeda schämden sikj een bät un hieeden fuaz opp. Oba dee wisten nu, daut daut Rädio schauft un daut dee aunfangen kunnen, äare Programs äwatobrinjen.

Aum 24. Feebawoa 1924 brochten dee daut ieeschte Rädio-Program äwa. Brooda Rutherford säd, daut see dit Rädio-Stäschen brucken wudden, om daut Woakj derchtofieren, waut de Kjennich Jesus äant oppjejäft haud. Hee säd, daut se dit Rädio-Stäschen doatoo oppjestalt hauden, “om aule Menschen to halpen, de Bibel to vestonen, un dee weeten to loten, en waut vonne wichtje Tiet wie läwen.”

Met dit ieeschte Rädio-Program kjeem daut bloos fein ut. Dit Rädio-Stäschen brukten se dan de näakjste 33 Joa, om Jehowa siene Deena äare Rädio-Programs äwatobrinjen.

EENE STRENJE NORECHT JÄAJEN DE GLOOWESLEIDASCH

Em Juli 1924 hauden de Bibelforscha eenen Kongress en Columbus, Ohio. Doa kjeemen Bibelforscha han von äware gaunze Welt un kunnen de Räden horchen opp Arabisch, Enjlisch, Fraunzeesisch, Huachdietsch, Griechisch, Ungarisch, Italianisch, Litauenisch, Poolnisch, Rusch, de skandinauwische Sproaken un Ukrainisch. De Menschen kunnen uk eenje Räden äwa Rädio horchen. Un de Breeda beräden daut met eene Post-Offiz enne Staut, daut dee eenen Artikjel fa jieda Kongress-Dach schriewen sullen.

Aum Donnadach, dän 24. Juli jinjen mea aus 5,000 Breeda un Sestren en dee Staut prädjen, wua de Kongress wia. Dee jeewen meist 30,000 Bieekja wajch un fungen dusende Bibelstudiums aun. De Woaktorm säd, daut dis Dach eent von de Kongress-Doag wia, waut daut mieeschte Freid jejäft haud.

Aum Friedach, dän 25. Juli läsd Brooda Rutherford en eent von siene Räden eene Norecht väa, waut de Gloowesleidasch vedaumd. Doa säd daut, daut de Rejierungsmana, Gloowesleidasch un Jeschaftsmana de Menschen doavon aufhilden, de Woarheit äwa Gott sien Kjennichrikj to lieren, wuaderch Gott de Menschen säajnen woat. Doa säd daut uk noch, daut dise Mana em Orrajchten wieren, wiels dee dän Velkjabuntc unjastetten deeden un mau rajcht säden, daut Gott derch dän Velkjabunt äwa de Welt rejieed. De Bibelforscha wudden motten sea äwanäment sennen, om dise Norecht to prädjen.

Lota säd daut en eenen Woaktorm-Artikjel, daut dis Kongress de flietje Grupp von Breeda un Sestren em Gloowen sea jestoakjt haud. Daut holp äant, äwanäment to prädjen, krakjt endoont waut von Jäajenstaunt dee hauden. Leo Claus, waut opp disen Kongress wia, säd: “No dän Kongress wia wie sea oppjebrocht, dise Norecht en ons Jebiet bekaunttomoaken.”

Em Oktooba fungen de Bibelforscha aun, een Heft uttodeelen met de Norecht jäajen de Gloowesleidasch, waut Brooda Rutherford oppem Kongress jeläst haud. Opp eene Sauz haud Frank Johnson aulawäajen en sien Jebiet en Cleveland, eene kjliene Staut en Oklahoma, daut Heft utjedeelt un must 20 Minuten no eenje Breeda wachten, waut am wudden aufholen. Oba hee kunn nich bloos doa wachten, wua hee leicht to seenen wia, wäajen de Mana von de Staut sea doll wieren un no am sochten, wäajen hee doa jeprädicht haud. Brooda Johnson vestuak sikj en eene Kjoakj, waut doa dicht bie wia. Wäajen doa kjeena wia, leet hee doa Hefta en dän Prädja siene Bibel un uk opp aulet Settich. Dan jinkj hee bosich ut de Kjoakj rut. Un wiels hee noch Tiet haud, jinkj hee noch no twee aundre Kjoakjen un deed doa dautselwje.

Frank jinkj dan schwind trigj no de Städ, wua de Breeda am aufholen wudden. Hee vestuak sikj hinja een Gess-Stäschen un paust opp, aus de Mana kjeemen, waut no am sochten. De Mana fuaren doa vebie, oba dee sagen am nich. Soo froo aus de Mana wajchwieren, kjeemen de Breeda, waut doa dicht bie jeprädicht hauden, un neemen am met.

Eent von de Breeda säd: “Aus wie de Staut veleeten, fua wie bie dree Kjoakjen vebie. Buten ver jieda Kjoakj stunden rom 50 Menschen. Eenje läsden daut Heft un aundre weesen dän Prädja daut. Wie veleeten doa krakjt enne Tiet! Un wie dankten Jehowa, daut hee ons beschizt un ons holp, de Norecht soo bekaunttomoaken, daut wie nich em Trubbel kjeemen.”

DE BIBELFORSCHA PRÄDIJDEN UK EN AUNDRE LENDA ÄWANÄMENT

De Bibelforscha deeden uk en aundre Lenda äwanäment prädjen. Em Nuaden von Frankreich biejlikj prädijd Józef Krett to de Mien-Oabeida, waut von Poolen wieren. Opp eene Sauz wull hee eene Räd hoolen met dän Tietel “De Vestorwne woaren boolt oppstonen”. Aus de Menschen von de Staut doatoo enjelot worden, säd de Priesta dee daut auf, waut to siene Kjoakj jehieeden, doa hantofoaren. Oba daut kjeem krakjt aundasch ut. Äwa 5,000 Menschen kjeemen no de Räd horchen; mau rajcht de Priesta selfst! No de Räd jeef Brooda Krett dän Priesta noch de Jeläajenheit, fa sienen ieejnen Gloowen entostonen, oba dee wull nich. Brooda Krett jeef aul de Bieekja wajch, waut hee haud, wiels hee daut sach, daut de Menschen doa darschtich no Gott sien Wuat wieren (Amos 8:11).

Claude Brown fua no Afrika no daut Launt, waut nu Ghana heet, om doa de goode Norecht to prädjen. Een deel Menschen hieeden de Woarheit, wiels hee doa miere Räden hilt un väl Bieekja wajchjeef. Eena, waut no Brooda Brown siene Räden horcht, wia John Blankson, waut sikj dan utlieren leet toom bie een Opptieekj schaufen. Hee wort meist fuaz en, daut hee de Woarheit jefungen haud. John sajcht: “De Woarheit muak mie sea schaftich un ekj räd to väle doavon bie de School, wua ekj mie utlieren leet.”

John lieed, daut de Dree-Eenichkjeit nich eene biblische Lia es. Doawäajen fua hee eenen Dach no eene anglikanische Kjoakj, om met dän Priesta doaräwa to räden. Oba de Priesta schekjt am bloos wajch un breld to am: “Du best nich een Christ; du jehieescht dän Beesen Fient. Fuat met die!”

Aus John ieescht tus wia, schreef hee eenen Breef aun dän Priesta un boot dän aun, bie een Toopkomen ver aundre Menschen fa sienen Gloowen aun de Dree-Eenichkjeit entostonen. Oba de Priesta schreef am trigj, daut hee no de Offiz von dän wichtichsten Liera enne School gonen sull. Doa fruach de Liera am, aus hee dän Priesta werkjlich waut jeschräwen haud.

“Jo, ekj hab”, säd John.

De Liera velangd, daut John dän Priesta sull eenen Breef schriewen toom dän om togoodhoolen froagen. Soo, John schreef:

“Mien Liera säd, daut ekj die sull om togoodhoolen froagen, un ekj doo daut uk wellich, wan du daut toostonen woascht, daut et faulsch es, waut du lieescht.”

De Liera kunn daut meist nich jleewen un fruach dän: “Blankson, es dit werkjlich, waut du schriewen west?”

“Jo, ekj kaun nich mol waut aundret schriewen.”

“Du woascht ut de School rutmotten. Du woascht nich kjennen en dise School bliewen, wan du wieda jäajen dän Priesta von dise Jemeent rätst, waut de Unjastettunk von de Rejierunk haft.”

“Oba … woo es daut, wan du ons waut lieescht un wie daut nich vestonen kjennen? Doo wie dan nich Froagen stalen?”

“Jo, jie doonen.”

“Na, dauts krakjt, waut ekj deed. De Priesta lieed ons waut ut de Schreft un ekj stald dän eene Froag. Wan hee de Froag nich beauntwuaten kaun, wuarom saul ekj dän dan om togoodhoolen froagen?”

Woo kjeem daut ut? Blankson must nich ut de School rut un hee brukt uk nich om togoodhoolen froagen.

DE BIBELFORSCHA FREIDEN SIKJ, NOCH MEA TO DOONEN

De Woaktorm fot daut toop, waut en daut Joa aules jedonen wort. Dee säd: “Wie kjennen dautselwje sajen waut David: ‘Du hast mie met Krauft toom kjriejen vesorcht’ (Psalm 18:40). Dit Joa haft ons väl Moot jejäft, wiels wie haben jeseenen, woo Jehowa ons en sien Woakj jeholpen haft. Siene true Deena haben kunt met Freiden de goode Norecht prädjen.”

Lota em Joa plonden de Breeda, een aundret Rädio-Stäschen opptostalen. Dit niee Rädio-Stäschen wort en Chicago oppjestalt. Daut heet WORD, waut Wuat meent, wiels doaderch wudden dee äwa Rädio Gott sien Wuat bekauntmoaken. Ditmol brukten dee stoakjret Jereetschoft, daut noch mea Menschen, waut wieda auf wieren, de Norecht vom Kjennichrikj hieren wudden; mau rajcht en Kanada.

En daut Joa 1925 holp Jehowa de Breeda, Openboarunk, Kapitel 12 noch bäta to vestonen. Wäajen dit niee Vestentnis hieeden eenje opp, Jehowa to deenen. Oba fa väle wia daut eene Freid, daut dee daut bäta vestonen kunnen, waut em Himmel passieet wia un waut daut met Gott siene Deena oppe Ieed to doonen haud.