Aungowen fa daut Schoolheft fa Läwen un Deenst
7.-13. JAUNEWOA
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | APOSTELJESCHICHT 21-22
“Doo soo aus de Har daut well”
bt-X 177 V. 15-16
“Doo soo aus de Har daut well”
15 Wäarent Paulus bie Filippus bleef, kjeem noch wäa to Jast, waut sea jeacht wort – daut wia Agabus. Dee, waut bie Filippus toopjekomen wieren, kjanden Agabus aus eenen Profeet; hee haud verutjesajcht, daut doa een groota Hunga komen wudd en dee Tiet, wan Klaudius rejieren wudd (Apj. 11:27-28). Dee wundaden veleicht: “To waut wia Agabus jekomen? Waut fa eene Norecht haud hee to brinjen?” Aus see oppmoakjsom tookjikjten, neem hee Paulus sienen Gort – eene lange Striep Zeich, soo aus een Belt, wua eena Jelt un aundre Sachen nenn kunn, un waut rom de Lint jebungen wort. Met daut bunk Agabus sikj siene ieejne Henj un Feet. Dan funk hee aun to räden. Siene Norecht brocht Sorjen: “De Heilja Jeist sajcht: Dän Maun, däm disen Gort jehieet, woaren de Juden en Jerusalem jrod soo binjen un de Nichjuden en de Henj jäwen” (Apj. 21:11).
16 No de Profezeiunk no wudd Paulus no Jerusalem reisen. Dee wees uk, daut hee wäajen de Juden wudd “de Nichjuden en de Henj” jejäft woaren. De Profezeiunk jinkj dee, waut doa wieren, sea eent derch. Lukas schrift: “Aus wie daut hieeden, prachad wie, uk de aundre dee doa wieren, daut hee nich sull no Jerusalem gonen. Dan säd Paulus: Wuarom hiel jie hia un bräakjen mie daut Hoat? Ekj sie reed, mie nich mau en Jerusalem binjen to loten, oba uk fa däm Harn Jesus sienen Nomen to stoawen” (Apj. 21:12-13).
bt-X 178 V. 17
“Doo soo aus de Har daut well”
17 Stal die daut mol väa: De Breeda, soo Lukas, rooden Paulus too, nich wiedatogonen. Eenje roaden. Paulus deed daut sea domm, aus hee sach, woo siene Breeda om am besorcht wieren. Hee säd gaunz leeftolich, daut see am daut Hoat schwak muaken ooda “bräakjen”, soo aus eenje daut Griechische äwasaten. Oba hee bleef dan uk noch doaropp stonen un leet daut nich too, daut prachren ooda Tronen am em Twiewel brinjen kunnen, soo aus don met de Breeda von Tierus uk nich. Enne Städ daut muak hee an dietlich, wuarom hee väarewajch must. Hee must sikj eenich sennen un daut brukt väl Moot! Soo aus Jesus ea, haud Paulus sikj väajenomen, no Jerusalem to gonen (Heb. 12:2). Paulus socht nich doano, een Martiera to sennen (eena, waut wäajen sienen Gloowen hanjerecht woat ooda lieden mott), oba wan daut doaropp aunkjeem, wudd hee daut aus eene Iea talen, aus een Nofolja von Christus Jesus to stoawen.
bt-X 178 V. 18
“Doo soo aus de Har daut well”
18 Woo jinjen de Breeda doamet om? Eefach jesajcht, met Respakjt. Wie läsen: “Aus Paulus sikj nich äwaräden leet, leet wie am tofräd un säden: Doo soo aus de Har daut well!” (Apj. 21:14). Dee, waut proowden Paulus to äwaräden, daut hee nich sull no Jerusalem gonen, bleewen nich opp äa Stekj stonen. Dee horchten no Paulus un jeewen bie. See sagen daut en, waut Jehova sien Wellen wia, un neemen daut soo aun, wan daut uk schwoa fa an wia. Paulus haud sikj opp eenen Wajch jejäft, waut am enne Lenjd dän Doot brinjen wudd. Daut wudd fa Paulus sennen leichta jewast, wan dee, waut am leewden, am nich hauden prooft omtoräden.
No jeistelje Schaza sieekjen
bt-X 184-185 V. 10-12
“Horcht emol. Ekj well mie ver junt veteidjen”
10 Oba Paulus wees Vestentnis fa dee, waut doa jleichten jewesse judische Jewanheiten to fieren, soo aus nich aum Sabat oabeiden un jewesse Sorten Äten meiden (Reem. 14:1-6). Un hee haud kjeene Räajlen fa de Beschniedunk oppjestalt. Paulus beschneet Timotäus soogoa, soo daut de Juden nich wudden spietich sennen äwa dän, wiels sien Voda een Griech wia (Apj. 16:3). De Beschniedunk wia eene perseenelje Entscheidunk. Paulus säd to de Galata: “Bie Christus Jesus talt daut nich een bät, auf wie beschnäden sent ooda nich” (Gal. 5:6). Oba sikj beschnieden to loten, om unja daut Jesaz to komen, ooda daut aus needich to seenen toom Jehova jefaulen, wudd wiesen, daut eena eenen schwaken Gloowen haud.
11 Wan de Jeschichten äwa Paulus uk äwadräwen wieren, wieren de judische Christen uk nich gaunz frie doavon. Doawäajen jeewen de Eltestasch Paulus dise Aunwiesungen: “Wie haben hia vea Mana, dee een Vespräakjen opp sikj jenomen haben. Nemm dee un go met an toop derch äare Reinjungs Zeremonieen un betol de Onkosten, daut see sikj kjennen de Hoa aufschnieden loten. Dan woaren aule Menschen seenen daut et nich de Woarheit es, waut see von die vetalen, oba daut du selfst soo läfst aus daut Jesaz velangt” (Apj. 21:23-24).
12 Paulus wudd haben kunt väajäwen, daut de Trubbel nich hee wia, oba daut et de Juden äa Iewa fa Moses sien Jesaz wia. Oba hee wia reed sikj auntopaussen, soo lang aus hee nich jäajen Gott siene Gruntsauzen jinkj. Ea haud hee jeschräwen: “Fa dee, dee unja daut Jesaz sent, wort ekj aus eena, dee unja daut Jesaz es, – wan ekj selfst uk nich unja daut Jesaz sie, – daut ekj dee jewennen kunn, dee unja daut Jesaz sent” (1. Kor. 9:20). Paulus schauft met de Eltestasch von Jerusalem toop un wort aus eena “unja daut Jesaz”. Soo haft hee ons een feinet Väabilt jeloten, daut wie met de Eltestasch toopschaufen un nich doaropp stonen bliewen, daut soo to doonen, aus wie daut jleichen (Heb. 13:17).
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Apj 22:16
Lot die . . . de Sinden aufwauschen, wäarent du sienen Nomen aunroopst: Ooda “wausch diene Sinden auf un roop sienen Nomen aun”. Eena wauscht sikj de Sinden nich met daut Doopwota auf, oba doaderch, daut eena Jesus sienen Nomen aunroopt. Doa es met en, daut eena Gloowen aun Jesus haft un dän Gloowen met christelje Woakjen bewiest (Apj 10:43; Jak 2:14, 18).
14.-20. JAUNEWOA
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | APOSTELJESCHICHT 23-24
“Hee wort beschuljd, daut hee eene Ploag wia un Oneenichkjeit aunrecht”
bt-X 191 V. 5-6
“Sie jetroost!”
5 Paulus kjrieech disen Troost krakjt to de rajchte Tiet. Fuaz dän näakjsten Dach stunden sikj ojjefäa 40 “von de Juden toop un vebungen sikj met een Schwua, daut see nich äten ooda drinkjen wudden, bat see Paulus wudden dootjemoakt haben”. Dise Veschwierunk wees, woo eenich de Juden sikj wieren, daut see dän Apostel wullen aufschaufen. Wan an daut nich jlekjen sull, äaren Plon uttofieren, dan jleewden see, daut wudd eenen Fluch ooda waut schlajchtet äwa an brinjen (Apj. 23:12-15). Äa Plon wia, daut see wullen velangen, daut Paulus noch eemol sull ver dän Huagen Rot jebrocht woaren, soo aus wan see am wullen utfroagen, om Kloarheit äwa jewesse Dinj to kjrieen. Oba oppem Wajch wudden dee, waut sikj toopjestonen hauden, em Vestäakj ligjen, om Paulus doottomoaken. De Huage Priestasch un de Eltestasch wieren doa gaunz met envestonen.
6 Paulus siene Sesta äa Sän oba hieed von disen Plon un vetald Paulus doavon. Paulus schekjt disen jungen Maun no dän reemischen Kommandaunt Klaudius Liesias, daut to vetalen (Apj. 23:16-22). Vondoag dän Dach jeft daut uk väle junge Menschen soo aus dis junga Vewaunta von Paulus, von wäm wie nich mol sien Nomen weeten. Dee stonen mootich fa Gott sien Volkj en un saten foaken äa ieejnet Läwen opp Spell. Dee doonen aules, waut see kjennen fa Gott sien Kjennichrikj. Onen Twiewel haft Jehova groote Leew fa dee.
bt-X 192 V. 10
“Sie jetroost!”
10 En Cäsarea wort Paulus “en Herodes sien Rechthus” jehoolen, bat siene Vekjläaja von Jerusalem kjeemen (Apj. 23:35). Fief Doag lota kjeemen dee dan: de Huaga Priesta Hananias, een effentlicha Rädna Tertullus un eene Grupp väaschte Mana. Tertullus lowd Felix ieescht fa daut, waut hee fa de Juden deed. Secha wullen dee sikj bie dän enschmeichlen un sienen Jefaulen kjrieen. Dan säden see, waut see werkjlich wullen. Tertullus räd doavon, waut see von Paulus dochten, un säd: “Wie seenen daut dis Maun eene Ploag mank ons es, dee mank aule Juden en de gaunze Welt Opprua aunräacht, un daut hee een Leida en de Nazarena Streemunk es. Hee proowd soogoa, dän Tempel to veorreinjen.” De aundre Juden “stemden doamet en, un bleewen doaropp stonen, daut et soo wia” (Apj. 24:5-6, 9). Wan doa wäa eenen Opprua aunräajd, eene jefäadelje Streemunk leid un dän Tempel veorreinjen deed, dan wieren daut iernste Beschuldjungen, wua hee kunn wäajen dootjemoakt woaren.
bt-X 193-194 V. 13-14
“Sie jetroost!”
13 Paulus sad ons een goodet Väabilt, wan wie ver Rejierungsmenschen jebrocht woaren wäajen onse Aunbädunk un faulsch beschulcht woaren, daut wie eenen Opprua moaken, aundre oppräajen ooda Poat von eene “jefäadelje Streemunk” sent. Paulus proowd sikj nich bie dän Gowernia entoschmeichlen, soo aus Tertullus. Paulus bleef ruich un respakjtvoll. Hee jeef een kloaret Zeichnis un räd de Woarheit. Paulus säd, daut de “Juden von Asien”, waut am beschuljden, nich doa wieren un daut hee nom Jesaz no sull daut Rajcht haben, daut von dee selfst to hieren, met waut dee am beschuljen deeden (Apj. 24:18-19).
14 Waut oppfaulent es, daut Paulus sikj nich trigjhilt, von sienen Gloowen Zeichnis to jäwen. De Apostel räd gaunz mootich äwa sienen Gloowen aun daut Oppstonen von de Doodes, wan daut Teema ver dän Huagen Rot uk aul haud väl Oppseenen jejäft (Apj. 23:6-10). Aus Paulus sikj veteidjen deed, räd hee besondasch von de Hopninj, daut de Doodes wudden oppstonen. Wuarom? Wiels Paulus jeef Zeichnis äwa Jesus un dän sien Oppstonen vom Doot, oba daut wudden siene Jäajna am niemols jleewen (Apj. 26:6-8, 22-23). Jo, de gaunze Striedarie jinkj om daut Oppstonen von de Doodes – un noch krakjta jesajcht, om Jesus sien Oppstonen.
No jeistelje Schaza sieekjen
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Apj 23:6
ekj sie een Farisäa: Eenje von de Toohiera kjanden Paulus (Apj 22:5). Aus Paulus sikj een Farisäa Sän nand, kunnen de aundre vestonen, daut hee daut aunerkjand, daut see eene äwareene Häakunft hauden. De Farisäa von dän Huagen Rot wisten, daut Paulus sikj nich bloos soo deed, wiels see wisten je krakjt, daut hee een iewaja Christ jeworden wia. Oba hia kunnen de Toohiera Paulus siene Wieed veleicht uk en dän Senn vestonen, daut hee dolla met de Farisäa metstemd aus met de Saduzäa, wiels hee krakjt soo aun daut Oppstonen von de Doodes jleewd aus de Farisäa. Aus hee daut deed, wees hee, daut hee waut met de Farisäa äwareen haud. Nom späaren no deed hee daut, wiels hee hopt, daut wan de Striedarie wudd oppkomen, dan wudden eenje von dän Huagen Rot met am metstemmen, un daut jlekjt am uk (Apj 23:7-9). Paulus siene Wieed hia en Apj 23:6 stemmen uk doamet, waut hee lota von sikj säd, aus hee sikj ver Kjennich Agrippa veteidijd (Apj 26:5). Un aus hee en Room aun siene Metchristen en Filippi schreef, erwänd Paulus wada, daut hee aus een Farisäa oppjewossen wia (Flp 3:5). Daut es uk oppfaulent, daut doa noch aundre Farisäa Christen worden, soo aus daut en Apj 15:5 beschräwen woat.
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Apj 24:24
Drusilla: De dredde un jinjste Dochta von dän Herodes, waut en Apj 12:1 erwänt woat; daut es Herodes Agrippa I. Drusilla wort om daut Joa 38 n. Chr. jebuaren un wia Sesta aun Agrippa II. un Berenike. De Gowernia Felix wia äa tweeda Ehemaun. See wia ieescht met dän sierischen Kjennich Azizus von Emesa befriet, oba see leet sikj von dän scheeden un befried sikj met Felix om daut Joa 54 n. Chr., ooda aus see ojjefäa 16 Joa oolt wia. Daut es mäajlich, daut see doabie wia, aus Paulus ver Felix “von Jerajchtichkjeit, selfstbeharschen un daut komende Jerecht räd” (Apj 24:25). Aus Felix sien Aumt aus Gowernia aun Festus äwajeef, leet hee Paulus em Jefenkjnis bennen toom “de Juden een Jefaulen doonen”. Eenje jleewen, daut hee daut deed, om siene junge judische Fru to jefaulen (Apj 24:27).
21.-27. JAUNEWOA
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | APOSTELJESCHICHT 25-26
“Paulus well verem Kjeisa komen un dan jeft hee dän Kjennich Herodes Agrippa Zeichnis”
bt-X 198 V. 6
“Ekj woa nom Kjeisa gonen!”
6 Festus sien Wensch, de Juden to jefaulen, wudd Paulus haben kunt en Läwesjefoa brinjen. Doawäajen brukt Paulus een Rajcht, waut hee aus reemischa Birja haud. Hee säd to Festus: “Ekj sto hia ver dän Kjeisa sien Rechtastool, wua ekj saul jerecht woaren! Un du weetst sea goot, daut ekj de Juden nuscht orrajchtet jedonen hab. . . . Ekj woa nom Kjeisa gonen!” Wan eena eemol soont jesajcht haud, kunn eena daut jeweenlich nich trigjnämen. Festus wia sikj gaunz eenich un säd: “Wust du dän Kjeisa seenen? Dan saust du nom Kjeisa gonen” (Apj. 25:10-12). Doamet, daut Paulus ver een hechret Jerecht komen wull, wia hee een Väabilt fa de Christen vondoag dän Dach. Wan de Jäajna “daut Jesaz brucken toom daut schlajchte to rajchtfoadjen”, gonen Jehova siene Zeijen ver daut Jerecht, om de goode Norecht to veteidjen (Psa. 94:20).
bt-X 198-201 V. 10-16
“Ekj woa nom Kjeisa gonen!”
10 Paulus bedankt sikj met Respakjt bie Kjennich Agrippa fa de Jeläajenheit, sikj ver am to veteidjen. Hee aunerkjand, daut de Kjennich utjelieet wia en aul de Jewanheiten un Striedarieen mank de Juden. Paulus schreef von sien verhäajet Läwen: “Ekj [hab] no onse strenjste Streemunk aus een Farisäa jeläft” (Apj. 26:5). Aus een Farisäa haud Paulus jehopt, daut de Messias komen wudd. Nu muak hee aus een Christ bekaunt, daut Jesus Christus dee wia, no wäm see aul lang jeluat hauden. Paulus wia nu wäajen eene Sach verem Jerecht, waut hee met siene Jäajna äwareen haud, un daut wia de Hopninj, daut Gott sien Vespräakjen met äare Väavodasch erfellen wudd. Dit muak Agrippa bloos noch nieschieeja.
11 Paulus säd, wäarent hee doaräwa nodocht, woo groff hee de Christen verhäa behaundelt haud: “Soo docht ekj to eene Tiet uk, daut ekj aules waut mäajlich wia, jäajen Jesus Christus von Nazaret sienen Nomen doonen must . . . Un wiels ekj äwa an [Christus siene Nofolja] soo rietent doll wia, hab ekj dee soogoa bat en framde Städa nojestonen” (Apj. 26:9-11). Paulus deed daut nich äwadriewen. Väl Menschen wisten, woo väl Jewault hee de Christen aunjedonen haud (Gal. 1:13, 23). Agrippa haft veleicht jewundat: “Waut kunn daut sennen, waut eenen Mensch soo sea veendren kaun?”
12 Waut Paulus dan säd, doa wia de Auntwuat bennen: “Opp eene soone Reis, aus ekj met Volmacht un Befäl von de Huagepriestasch opp däm Wajch no Damaskus wia, oo Kjennich, sach ekj opp Meddach een Licht vom Himmel, dacha aus de Sonn, om mie schienen, un om dee, dee met mie reisden. Wie follen aula dol un lagen opp de Ieed. Dan hieed ekj eene Stemm to mie en hebräisch sajen: Saul, Saul, wuarom vefolchst du mie? Die woat daut schwoa woaren jäajen de Stachels to schlonen. Dan säd ekj: Har, wäa best du? Un hee säd: Ekj sie Jesus, dän du vefolchst” (Apj. 26:12-15).
13 Ea dit Wundaboare passieed, haud Paulus soo to sajen jeprooft, “jäajen de Stachels to schlonen”. Krakjt soo aus een Oabeitstia sikj onneedich velazen wudd, wan daut wudd jäajen daut schoape Enj von eene Stang stankren, soo haud Paulus sikj selfst em jeisteljen wee jedonen, aus hee sikj jäajen Gott sienen Wellen jestalt haud. Paulus wia een truhoatja Maun, oba hee deed nich daut rajchte. Aus Jesus, dee vom Doot oppjestonen wia, sikj Paulus oppem Wajch no Damaskus openboad, endad Jesus dän Maun sien Denkjen (Joh. 16:1-2).
14 Paulus muak werkjlich groote Endrungen en sien Läwen. Hee säd to Agrippa: “Un doawäajen, Kjennich Agrippa, hilt ekj mie aun daut waut mie vom Himmel jewäsen wort, un prädijd daut ieeschte to dee en Damaskus un dan en Jerusalem un en gaunz Judäa un uk to de Nichjuden, daut see endren sullen un sikj to Gott oppmoaken, un daut dan met äare Woakjen bewiesen” (Apj. 26:19-20). Fa Joaren haud Paulus de Oppgow utjefieet, waut Jesus am en de Vision aum kloaren Äwadach jejäft haud. Waut kjeem doabie rut? Dee, waut no de goode Norecht horchten, waut Paulus prädijd, kjieeden om von äaren orreinen, onierlichen Läweswaundel un dreiden sikj no Gott. Daut worden goode Birja, waut Respakjt weesen fa daut Jesaz.
15 Oba Paulus siene judische Jäajna talden aul dit fa nuscht. Paulus säd: “Dit es de Uasoak wuarom de Juden mie em Tempel faustneemen un proowden doottomoaken. Un wiels Gott mie bat vondoag dän Dach jeholpen haft, sto ekj hia met mien Zeichnis ver groote un kjliene un saj nuscht aundret” (Apj. 26:21-22).
16 Aus woare Christen mott wie “emma met eene Auntwuat reed” sennen fa onsen Gloowen (1. Pet. 3:15). Wan wie to Rechta un Rejieera von onsen Gloowen räden, dan halpt ons daut veleicht, doa soo met omtogonen, aus Paulus daut deed, aus hee met Agrippa un Festus räd. Wan wie dee met Respakjt sajen, woo de biblische Woarheit ons Läwen un dee äare Läwes, waut onse Norecht aunjenomen haben, toom gooden veendat haft, dan woat de Huachbeaumte daut veleicht to Hoaten gonen.
bt-X 202 V. 18
“Ekj woa nom Kjeisa gonen!”
18 Oba Paulus haud eene Auntwuat fa dän Gowernia: “Mien huachjeachta Festus, ekj ros nich, oba räd veninftich de Woarheit. De Kjennich weet om aul dit om, un ekj kaun frie to am von dise Dinja räden, wiels ekj weet hee es doamet bekaunt. . . . Kjennich Agrippa, jleefst du, waut de Profeeten säden? Ekj weet, daut du daut jleefst!” Agrippa auntwuad: “Doa fält nich väl, dan hast du mie berät een Christ to woaren” (Apj. 26:25-28). Dise Wieed, aus dee nu soo jemeent wieren ooda nich, wiesen, daut Paulus sien Zeichnis eene deepe Wirkjunk opp dän Kjennich haud.
No jeistelje Schaza sieekjen
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Apj 26:14
jäajen de Stachels schlonen: Hia es met Stachel eene aunjeschoapte Stang jemeent, waut jebrukt wort toom een Tia noporren (Rech 3:31). De Wieed “jäajen de Stachels” es een Spruch, waut en griechische Bieekja väakjemt. Daut kjemt doavon, daut een stieekopkja Boll sikj doajäajen wäat, wan hee met eene Stang jepuakst kjricht. Daut brinjt am bloos noch jratren Schoden. Saul deed daut ernoa soo, ea hee een Christ wort. Aus hee jäajen Jesus siene Nofolja kjamft, waut opp Jehova Gott siene Sied wieren, deed Paulus sikj selfst Schoden aun. (See uk Apj 5:38-39; 1Ti 1:13-14.) En Lie 12:11 woaren “Stachels” aus een Bilt jebrukt fa eenen weisen Mensch siene Wieed, waut siene Toohiera bat doa brinjt, Rot auntonämen.
Wuaterkjläarunk en nwt
Stachel. Eene lange Stang met eene schoape iesane Spetz. De Foarma brukten dee toom een Tia noporren. Een Stachel woat vejlikjt met de Wieed von eenen weisen Mensch, waut siene Toohiera bat doa brinjt, Rot auntonämen. “Jäajen de Stachels schlonen” woat doavon jenomen, wan een stieekopja Boll sikj doa jäajen wäat, wan hee met eene Stang jepuakst kjricht un sikj doaderch bloos noch jratren Schoden aundeit (Apj 26:14; Rech 3:31).
w03-X 15. 11. 16 V. 14
Halp aundre, de Norecht von daut Kjennichrikj auntonämen
14 Paulus wist, daut Agrippa nom Nomen no een Jud wia. Paulus jinkj doavon ut, daut de Kjennich met daut Judentum bekaunt wia un säd, daut hee en sien prädjen “nuscht aundret [säd], aus waut Moses un de Profeeten säden, daut et komen wudd”, biejlikj soo aus daut met dän Messias sienen Doot un sien Oppstonen (Apj. 26:22-23). Paulus fruach Agrippa dan jlikjtoo: “Kjennich Agrippa, jleefst du, waut de Profeeten säden?” Agrippa stunt ver eene schlemme Wol. Wan hee säd, hee jleewd de Profeeten nich, dan wudd hee sienen Roop aus Jud enne Grunt brinjen. Oba wan hee säd jo, dan wudd hee ver aulem auntovestonen jäwen, daut hee met dän Apostel metstemd un wudd dan en Jefoa komen, een Christ jenant to woaren. Paulus wia weis un beauntwuad siene Froag selfst un säd: “Ekj weet, daut du daut jleefst!” Waut vonne Auntwuat kjeem ut Agrippa sien Hoat? Hee säd: “Doa fält nich väl, dan hast du mie berät een Christ to woaren” (Apj. 26:27-28). Agrippa wort nich een Christ, oba Paulus haud sien Hoat opp eene ooda aundre Wajch aunjerät (Hebräa 4:12).
28. JAUNEWOA – 3. FEEBAWOA
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | APOSTELJESCHICHT 27-28
“Paulus reist no Room”
bt-X 208 V. 15
“Kjeena [woat] sien Läwen velieren”
15 Paulus haud secha to väle opp daut Schepp von de Hopninj jerät, “waut Gott onse Vodasch vesproaken haft” (Apj. 26:6; Kol. 1:5). Nu, daut et soo leet, daut daut Schepp unjagonen wudd, haud Paulus eene feine Jeläajenheit, von eene Radunk to räden, waut see nu boolt beläwen wudden. Hee säd: “Latste Nacht kjeem een Enjel . . . bie mie stonen un säd: Fercht die nich, Paulus. Du motst ver dän Kjeisa to stonen komen. Gott en siene Jnod haft die aul dee äa Läwen jeschonken, dee met die toop reisen.” Paulus säd: “Doawäajen saj ekj, vezoacht nich. Ekj jleew aun Gott, un daut et krakjt soo woaren woat, aus hee mie haft sajen loten. Oba endoont woo! Wie motten irjentwua aun eene Insel launden” (Apj. 27:23-26).
bt-X 209 V. 18
“Kjeena [woat] sien Läwen velieren”
18 Daut wees sikj ut, daut de Äwaläwende opp de Insel Malta wieren, sieden von Sizilien. De Menschen von de Insel, waut eene aundre Sproak räden, “wieren butajeweenlich frintlich” (Apj. 28:2). Dee muaken een Fia fa dise Framde, waut vefroaren un gaunz naut aum Launt naunjekomen wieren. Daut Fia holp dee, sikj opptowoamen en de Kold un Räajen. Doa passieed noch een Wunda.
bt-X 210 V. 21
“Kjeena [woat] sien Läwen velieren”
21 De rikja Maun Publius, waut Launt ieejend, wond en dee Jäajent. Hee wia veleicht de hechsta reemischa Beaumta opp Malta. Lukas schreef, daut daut “de väaschta opp de Insel” wia un brukt doatoo dänselwjen Tietel, waut opp twee Städen opp Malta enjehakt jefungen worden sent. Hee neem Paulus un siene Poatna fa dree Doag sea frintlich opp. Oba Publius sien Voda wia krank. Lukas beschreef daut wada krakjt. Hee schreef, daut de Maun “aun Feeba un Derchfaul lach”. Hee säd krakjt opp Doktasproak, waut fa eene Krankheit daut wia. Paulus bäd un läd siene Henj opp dän Maun un dee wia jeheelt. Derch dit Wunda wieren de Menschen gaunz oppjeräacht un brochten noch aundre Kranke toom dee heelen, un dee jeewen Paulus un siene Poatna, waut dee fäld (Apj. 28:7-10).
bt-X 213 V. 10
Flietich Zeichnis jäwen
10 Aus de Grupp Reisende entlich no Room kjeemen, “durf [Paulus] met een Soldot aus Wajchta, bliewen, wua hee wull” (Apj. 28:16). Fa dee, waut en leichte Jefangenschoft wieren, wort doafäa jesorcht, daut dee nich flichten kunnen, doaderch, daut dee met eene Kjäd aun eenen Woaka aunjebungen wort. Dan uk noch wia Paulus een Vekjindja von daut Kjennichrikj, un eene Kjäd wudd am nich stell moaken. Doawäajen roopt hee, nodäm daut hee bloos dree Doag vereift haud, de väaschte Mana von de Juden en Room toop, om sikj väatostalen un dee Zeichnis to jäwen.
No jeistelje Schaza sieekjen
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Apj 27:9
Fausttiet: Ooda “Hoafstfaustdach”; wuatlich “daut Fausten.” Daut griechische Wuat fa “daut Fausten” rät bloos von dän Faustdach, waut en Moses sien Jesaz velangt wia; daut wia de Faustdach, waut jieda Joa jefieet wort un met dän Veseenungsdach to doonen haud, uk Jom Kippur jenant (hebräisch, jom hakkippurím, “Dach von de Dakjungen”) (3Mo 16:29-31; 23:26-32; 4Mo 29:7; see en de Wuaterkjläarunk: “Veseenungsdach”). De Wieed “fausten un kjeene Oabeit doonen” (ooda “sikj selfst betrieben”, NW, Fn.) woaren jeweenlich soo vestonen, sikj selfst opp veschiedne Wäaj auftosajen, nich bloos fausten (3Mo 16:29). Daut de Wieed “daut Fausten” en Apj 27:9 väakomen, unjastett de Iedee, daut Fausten daut ieeschte wia, waut see aum Veseenungsdach deeden, om sikj selfst auftosajen. De Veseenungsdach wia utgangs Septamba ooda aunfangs Oktooba.
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Apj 28:11
daut Breedapoatje: Daut wia daut daut Broodapoakje Kastor un Pollux (griechisch, Dióskuroi). No oole griechische un reemische Vetalen no wieren daut Säns von Zeus (Jupiter) un Leda, de Kjennijin von Sparta. Eent von dee äare Oabeiten wia, de Seemana un Säajla fa Jefoaren oppem Mäa to beschitzen. Daut doa noch krakjt de Scheppfigua aunjejäft es, es noch een Bewies doafäa, daut dise Jeschicht von wäm jeschräwen wort, waut doa selfst met bie wia.