Aungowen fa daut Schoolheft fa Läwen un Deenst
7.-13. OKTOOBA
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | JAKOBUS 3-5
“Wies de Weisheit von Gott”
cl-X 221-222 V. 9-10
Wirkjt “de Weisheit von bowen” en dien Läwen?
9 “Ieeschtens rein”. Rein to sennen meent nich bloos, daut eena von buten rein es, oba daut eena saul von bennen rein sennen. De Bibel vebinjt Weisheit met daut Hoat, oba de himlische Weisheit kaun nich en een Hoat nenkomen, wan daut orrein es, wäajen beese Jedanken un Wenschen (Spricha 2:10; Matäus 15:19-20). Oba wan ons Hoat rein es – daut meent, soo goot aus daut fa onvolkomne Menschen mäajlich es – dan woa wie “vom beesen wajch [bliewen] un . . . goodet [doonen]” (Psalm 37:27; Spricha 3:7). Es daut nich paussent, daut Reinheit de ieeschte Ieejenschoft es, waut von de Weisheit oppjeschräwen es? Denkj mol han: Wan wie nich jeistlich rein sent un nich eenen reinen Läweswaundel haben, woo kjenn wie dan de aundre Ieejenschoften von de Weisheit von bowen wiesen?
10 “Dan frädlich”. De himlische Weisheit drift ons no Fräd to sieekjen, un daut es eene Frucht von Gott sienen Jeist (Galata 5:22). Doawäajen sträw wie doano, de Leew nich to vedoawen, wuamet Jehova sien Volkj “met eenaunda vebungen” blift (Efeesa 4:3). Wie doonen uk ons bastet om Fräd wada häatostalen, wan dee mol jestieet worden es. Wuarom es daut wichtich? De Schreft sajcht: “Siet frädlich! Ons leeftolja un frädelja Gott woat dan met junt sennen” (2. Korinta 13:11). Soo lang aus wie wieda en Fräd läwen, woat de Frädensgott met ons sennen. Woo wie met onse Breeda omgonen, wirkjt sikj opp ons Veheltnis met Jehova ut. Woo kjenn wie wiesen, daut wie Fräd moaken? See wie mol een Biespel.
cl-X 223-224 V. 12
Wirkjt “de Weisheit von bowen” en dien Läwen?
12 “Jelind”. Waut meent daut, daut eena jelind es? No de Jelieede no es daut griechische Wuat, waut en Jakobus 3:17 met “jelind” äwasat woat, schwoa to äwasaten. Äwasata haben Wieed aus “saunft”, “vedroagent” un “om aundre bedocht” jebrukt. Eene Footnoot en de Neue Welt Übersetzung wiest, daut daut Wuat “nojäwen” bediet. Woo kjenn wie wiesen, daut dit Poat von de Weisheit von bowen en ons wirkjt?
cl-X 224-225 V. 14-15
Wirkjt “de Weisheit von bowen” en dien Läwen?
14 “Lat sikj sajen”. Daut griechische Wuat, waut met “lat sikj sajen” äwasat woat, kjemt sest noanich en de Christelje Griechische Schreften väa. No eenen Jelieeden no, woat dit Wuat “foaken fa de Ordnunk mank Soldoten” jebrukt. Daut jeft de Iedee, daut eena “leicht to äwaräden” un “unjadon” es. Eena, waut sikj von de Weisheit von bowen leiden lat, schekjt sikj wellich to daut, waut de Schreft sajcht. Dee es nich doafäa bekaunt, daut hee sikj Iedeeen em Kopp moakt un sikj dan wäat to endren, wan hee enwoat, daut daut aundasch es. Enne Städ daut es hee reed to endren, wan am Bewies ut de Schreft jewäsen woat, daut hee em orrajchten es ooda orrajcht äwa eene Sach denkjt. Es dit daut, waut aundre aun die seenen?
“Voll Metleet un goode Woakjen”
15 “Voll Metleet un goode Woakjen”. Metleet es een wichtjet Poat von de Weisheit von bowen, wiels von Weisheit woat jesajcht, dee es “voll Metleet”. Moakj die, daut “Metleet” un “goode Woakjen” soo erwänt woaren, daut dee toopjehieren. Daut es paussent, wiels en de Schreft woat Metleet foaken doafäa jebrukt, daut eena om aundre besorcht es, un daut brinjt eenem bat doa, daut eena reed es, Metleet met Woakjen to bewiesen. Een Buak toom nosieekjen sajcht, Metleet es “wan eena sikj truarich feelt äwa eenen aundren siene truaje Loag un doa prooft waut met to doonen.” Daut meent, Weisheit von Gott es nich drieech, kolt ooda bloos, daut eena waut em Kopp haft. Nä, dee es woam, metfeelent un kjemt vom Hoat. Woo kjenn wie wiesen, daut wie voll Metleet sent?
cl-X 226 V. 18-19
Wirkjt “de Weisheit von bowen” en dien Läwen?
18 “Nich partieisch”. De Weisheit von Gott halpt eenem, Raussenstolt ooda Laundesstolt to äwakomen. Wan wie ons von dee Weisheit leiden loten, dan woa wie aules en ons Hoat bekjamfen, waut ons doatoo drift, parteisch to sennen (Jakobus 2:9). Wie trakjen aundre nich väa, wäajen dee bäta jelieet sent, em Tieteljen bäta auf sent ooda mea Veauntwuatunk en de Vesaumlunk haben; wie kjikjen uk nich opp onse Gloowesbreeda rauf, endoont woo läach ons dee veleicht uk väakomen. Wan Jehova dee soo väl wieet talt, daut hee dee siene Leew wiest, dan sull wie dee secha uk doafäa talen, daut dee onse Leew wieet sent.
19 “Heichelt nich”. Daut griechische Wuat fa “Heichla” kaun soon Mensch bedieden, “waut eene Jeschicht väaspält”. En oole Tieden brukten de Griechen un Reema Loaren, wan dee Jeschichten väaspälden. Doawäajen wort daut griechische Wuat fa “Heichla” soo jebrukt, daut eena väajeef waut to sennen, ooda sikj vestald. Dit Poat von de Weisheit von Gott sull sikj en ons, nich bloos doaropp utwirkjen, woo wie onse Breeda behaundlen, oba uk woo wie äwa dee denkjen.
No jeistelje Schaza sieekjen
w08-X 15. 11. 20 V. 6
Besondret von de Breew von Jakobus un Petrus
4:5, NW – Waut fa eenen Bibelvarsch fieet Jakobus hia aun? Jakobus fieet hia nich eenen jewessen Bibelvarsch aun. Oba, daut es goot mäajlich, daut dise Wieed, waut von Gott enjejäft sent, sikj opp de Gruntjedanken stetten, von soone Bibelvarzh aus 1. Mose 6:5; 8:21; Spricha 21:10 un Galata 5:17.
w97-X 15. 11. 20 V. 8
Derch Gloowen kjenn wie jeduldich sennen un aunhoolent bäden
8 Daut es eene Sind jäajen eenen Gloowesbrooda to räden (Jakobus 4:11-12). Oba eenje sent doawäajen spietich äwa aundre Christen, veleicht wiels see eene selfstjerajchte Enstalunk haben ooda wiels see sikj doaderch erhäwen wellen, daut see aundre fa läaja talen (Psalm 50:20; Spricha 3:29). De griechische Bediedunk, waut met noräden, ooda schlajcht räden äwasat woat, diet aun, daut eena fientlich jesonnen es un wiest, daut eena wäm äwadräwen un faulsch Beschulcht. Daut es krakjt soo, aus wudd eena eenen Brooda veuadeelen. Wuarom moakt eenem daut to eenen Rechta äwa Gott sien Jesaz? De Schreftjelieede un Farisäa muaken Gott siene Jebooten tonuscht un rechten no äare ieejne Väaschreften (Markus 7:1-13). Wudd wie nich uk, wan wie eenen Brooda veuadeelden, waut Jehova nich veuadeelt haud, aundieden, daut wie Rechta äwa Gott sien Jesaz wieren un ons vesindjen, wan wie auntovestonen jeewen, daut Gott sien Jesaz nich jenuach wia? Un wan wie ojjerajcht äwa onsen Brooda räden, dan wudd wie nich daut Jesaz von Leew hoolen (Reema 13:8-10).
14.-20. OKTOOBA
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | 1. PETRUS 1-2
“Jie motten heilich sennen”
w17.02-X 9 V. 5
Daut Leesjelt – een “volkomnet Jeschenkj” von dän Voda
5 Woo kjenn wie wiesen, daut wie Jehova sienen Nomen leewen? Met onsen Läweswaundel. Jehova velangt, daut wie sellen heilich sennen. (Läs 1. Petrus 1:15-16.) Dit meent, daut wie bloos Jehova aunbäden un daut wie am met ons gaunzet Hoat jehorchen. Mau rajcht wan wie vefolcht woaren, doo wie ons bastet om no siene Jesazen un jerajchte Gruntsauzen to läwen. Wan wie jerajchte Woakjen doonen, lot wie ons Licht schienen un brinjen Harlichkjeit opp Jehova sienen Nomen (Mat. 5:14-16). Aus een heiljet Volkj bewies wie derch woo wie läwen, daut Jehova siene Jesazen goot sent un daut dän Soton siene Beschuldjungen Läajes sent. Wan wie Fäla moaken, soo aus wie aula doonen, deit ons daut leet un wie kjieren om von soont, waut Schaund opp Jehova brinjt (Psa. 79:9).
No jeistelje Schaza sieekjen
w08-X 15. 11. 21 V. 9
Besondret von de Breew von Jakobus un Petrus
1:10-12. De Enjel wullen jieren en de deepe jeistliche Woarheit nenkjikjen un vestonen, waut Gott siene Profeeten en de oole Tieden äwa de Vesaumlunk von jesaulwde Christen jeschräwen hauden. Oba dise Sachen worden bloos dan kloa, aus Jehova ieescht aunfunk met de Vesaumlunk to schaufen (Efs. 3:10). Sull wie nich daut Biespel von de Enjel nodoonen un doano sträwen, en “Gott siene deepste Jeheemnisen” to sieekjen? (1. Kor. 2:10).
it-1-X 246 V. 4
Oppsechta
De Hechsta Oppsechta. Ieeschte Petrus 2:25 es secha ut Jesaja 53:6 jenomen, wan daut doavon rät, daut de Menschen “erden aus vebiestade Schop”. Dan sajcht Petrus: “Oba jie haben junt nu oppjemoakt to dän Hoad, dee äwa june Seelen woakt”. Hia mott Jehova Gott met jemeent sennen, wiels dee, to wäm Petrus schreef, wieren nich von Jesus Christus aufjeert, oba derch am wieren see trigj no Jehova Gott jeleit worden. Hee es de groota Schophoad von sien Volkj (Ps 23:1; 80:2; Jer 23:3; Hes 34:12). Jehova es uk een Oppsechta, waut aundre unjasieekjt (Ps 17:3). Dit unjasieekjen (griechisch episkopḗs) kunn bedieden, daut eena von am jerecht un veuadeelt woat, soo aus Jerusalem en daut ieeschte Joahundat n. Chr. Dee hauden daut nich jemoakjt, daut de Har jekomen wia, an to unjasieekjen [griechisch episkopḗ] (Luk 19:44). Dit unjasieekjen kunn uk toom gooden sennen soo aus bie dee, waut Gott wudden lowen motten, aun dän Dach, von siene Unjasieekjunk [griechisch episkopḗs] (1Pe 2:12, NW).
21.-27. OKTOOBA
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | 1. PETRUS 3-5
“De Tiet es boolt hia, daut aules een Enj haft”
w13-X 15. 11. 3 V. 1
“Waka sennen un kloa denkjen, daut jie bäden kjennen”
“DE SCHWANSTE Tiet en de Nacht om waka to bliewen, es jroz ea de niea Dach aunfangt to doagen”, sajcht eena, waut ea mol de Nacht schaufen deed. Daut es goot mäajlich, daut aundre, waut de gaunze Nacht woaken motten, wudden doamet envestonen sennen. De Christen sent vondoag dän Dach biejlikj en soone Tiet, wiels de lange Nacht von dän Soton siene Welt es nu soo diesta aus noch kjeenmol ea (Reem. 13:12). Woo jefäadlich wudd daut fa ons doch sennen, wan wie nu en dise lote Stund noch enschleepen! Daut es onbedinjt needich, daut wie “kloa denkjen” un dän Rot ut de Schreft to Hoaten nämen un “waka sennen”, soo daut wie “bäden kjennen” (1. Pet. 4:7).
w99-X 15. 4. 22 V. 3
Woo eena jeistelje Schwakheit ensitt un äwakjemt
Tolatst, hool kloa em Denkj, waut de Apostel Petrus siene leeftolje Vemonunk bediet: “De Tiet es boolt hia, daut aules een Enj haft. Doawäajen mott jie waka sennen un kloa denkjen, daut jie bäden kjennen. Äwa aules seet doano daut nuscht june Leew, eena toom aundren, stieren kaun, wiels ‘Leew dakjt väle Sinden too’ ” (1. Petrus 4:7-8). Daut es soo leicht, daut menschelje Onvolkomenheiten – aundre äare un onse ieejne – sikj en onse Hoaten un Jedanken ennasten un ons hindren un tofaul brinjen. De Soton kjant dise menschelje Schwakheit goot. Un eent, waut dee brukt toom de Menschen hinjarigjsch opp siene Sied to kjrieen, es Spoolarie. Doawäajen mott wie reed sennen soone Sinden fuaz met deepe Leew fa eenaunda tootodakjen, un “däm beesen Fient kjeene Jeläajenheit” jäwen (Efeesa 4:25-27).
No jeistelje Schaza sieekjen
w13-X 15. 6. 23
Waut Läsa weeten wellen
De Schreft sajcht, Jesus “prädijd de Jeista em Jefenkjnis” (1. Pet. 3:19, NW). Waut meent daut?
▪ De Apostel Petrus sajcht, wäa dise Jeista sent, “dee dan nich horchen wullen, aus Gott noch met an Jedult haud, aus Noah daut Schepp bud” (1. Pet. 3:20). Daut es kloa, daut Petrus Jeista meend, waut sikj opp dän Soton siene Sied jäajen Gott jestalt hauden. Judas rät von dee Enjel “dee äa Väarajcht em Himmel nich bewoaden, un äa Tus em Himmel veleeten”, un sajcht, daut Gott dee “opp eewich jebungen un em diestren faustjehoolen [haft], om dee aun janen grooten Dach ver Jerecht to stalen” (Jud. 6).
Opp waut vonne Wajch wieren de Jeista en Noah siene Tiet ojjehuarsom? Ver de Sintflut muaken dise beese Jeista sikj to Menschenkjarpasch – soont haud Gott fa dee kjeenmol jeplont (1. Mo. 6:2, 4, NW). Un butadäm kjeemen dise Enjel, met Frues jeschlajchtlich toop, waut sea orrajcht wia, wiels Gott haud de Jeista nich doafäa jemoakt, daut dee sullen met Frues Jeschlajchtsläwen fieren (1. Mo. 5:2). Dise beese, ojjehuarsome Enjel woaren to Gott siene Tiet venicht woaren. Fa nu sent dee, soo aus Judas sajcht, “em diestren” Toostaunt – en een jeisteljet Jefenkjnis soo to sajen.
Wanea un woo “prädijd [Jesus] de Jeista em Jefenkjnis”? Petrus schrift, daut dit nodäm passieed aus Jesus “em Jeist läwendich jemoakt wort” (1. Pet. 3:18-19, NW). Acht doaropp, daut Petrus hia sajcht, Jesus “prädijd”. Daut Petrus daut Wuat en de Vegonenheit brukt, diet aun, daut daut prädjen passieed, ea Petrus sienen ieeschten Breef schreef. Daut späat sikj soo, daut Jesus irjentwanea, nodäm daut hee vom Doot oppjestonen wia, de beese Jeista eene Bekauntmoakunk brocht äwa de volle jerajchte Strof, waut see kjrieen woaren. Daut wia nich, daut hee an irjent eene Hopninj brocht. Daut wia eene Jerechtsprädicht (Jona 1:1-2). Aus Jesus ieescht sienen Gloowen un sien tru sennen bat aum Doot bewäsen haud un oppjestonen wia – un doamet bewees, daut de beesa Fient kjeene Macht äwa am haud – haud Jesus dän Grunt jelajcht, daut hee soone Strofnorecht bekauntmoaken kunn (Joh. 14:30; 16:8-11).
En de Tookunft woat Jesus dän Soton un dise Enjel binjen un en dän Aufgrunt schmieten (Luk. 8:30-31; Opb. 20:1-3). Bat dan sent dise ojjehuarsome Jeista en eenen diestren Toostaunt em jeisteljen un äare Venichtunk es secha (Opb. 20:7-10).
w08-X 15. 11. 21 V. 7
Besondret von de Breew von Jakobus un Petrus
4:6 – Wäa wieren “de Doodje”, to wäm “daut Evangelium jeprädicht worden es”? Daut wieren dee, waut en äare Sinden doot, ooda jeistlich doot wieren, ea dee de goode Norecht to hieren kjrieejen (Efs. 2:1). Nodäm daut dee Gloowen weesen, aun de goode Norecht, worden dee jeistlich “läwendich”.
28. OKTOOBA – 3. NOWAMBA
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | 2. PETRUS 1-3
“Hool em Denkj, daut Gott sien Dach dicht bie es”
w06-X 15. 12. 27 V. 11
Jehova woat Jerajchtichkjeit veschaufen
11 Woo mott wie daut dan vestonen, wan Jesus vesechat, daut Jehova sea “boolt” woat Jerajchtichkjeit veschaufen? Gott sien Wuat wiest, daut wan Jehova uk jeduldich es, woat hee doawäajen haustich siene Jerajchtichkjeit utfieren, wan daut ieescht de rajchte Tiet es (Lukas. 18:7-8; 2. Petrus 3:9-10). To Noah siene Tiet, aus de Sintflut kjeem, worden de Beese haustich venicht. Krakjt soo en Lot siene Tiet; doa räajend Fia vom Himmel un de Beese kjeemen plazlich todood. Jesus säd: “Jrod soo woat daut uk aun dän Dach sennen, wan de Menschensän woat verendach komen” (Lukas. 17:27-30). Wada woat daut “vedoawen plazlich” äwa de Beese komen (1. Tessalonicha 5:2-3). Wie kjennen ons werkjlich secha sennen, daut Jehova nich woat tooloten, daut dän Soton siene Welt eenen Dach lenja bestonen bliewen woat, aus waut siene Jerajchtichkjeit velangt.
w06-X 15. 12. 19 V. 18
Jehova sien groota Dach es dicht bie
18 Kjeen Wunda, daut de Apostel Petrus ons toorot em Denkj to hoolen, “daut Gott sien Dach komen” woat! Woo kjenn wie daut doonen? Eene Wajch es ons “bemieejen heilich un fromm to läwen” (2. Petrus 3:11-12). Drock to sennen en goode Woakjen, woat ons halpen, daut wie ons iernstlich wenschen, daut Jehova sien Dach komen mucht. Daut griechische Wuat, waut jeweenlich met “em Denkj hoolen” äwasat woat, meent wuatlich “oppspieden”. Wie kjennen nich werkjlich dee Tiet oppspieden, waut doa noch fält bat Jehova sien Dach kjemt. Oba wäarent wie no dän Dach luaren, woat sikj daut soo feelen, aus wan de Tiet väl bosja vejeit, wan wie en Gott sienen Deenst drock sent (1. Korinta 15:58).
No jeistelje Schaza sieekjen
w08-X 15. 11. 22 V. 2
Besondret von de Breew von Jakobus un Petrus
1:19 – Wäa es daut “Morjenstiern”, wanea jeit daut opp, un woo kjenn wie weeten, daut dit aul passieet es? Daut “Morjenstiern” es Jesus Christus en siene Kjennichsmacht (Opb. 22:16). Aune 1914 stunt Jesus ver de gaunze Schepfunk aus messianischa Kjennich opp un muak eenen nieen Dach bekaunt. De Vewaundlunk jeef een Väajeschmak von Jesus siene Harlichkjeit un Kjennichsmacht un hoof rut, daut opp Gott sien profeetischet Wuat to veloten wia. Wan wie opp dit Wuat Oppmoakjsom sent, dan woaren onse Hoaten oppdachen un wie woaren enwoaren, daut daut Morjenstiern oppjegonen es.
w08-X 15. 11. 22 V. 3
Besondret von de Breew von Jakobus un von Petrus
2:4 – Waut es de “Tartarus”, (NW) un wanea worden de ontrue Enjel doa nenjeschmäten? De Tartarus es een Toostaunt, waut soo aus een Jefenkjnis es un wua bloos Jeista – nich Menschen – faustjehoolen woaren. Daut es een Toostaunt, wua dee äwa Gott sien kloaret Väanämen gaunz em diestren jehoolen woaren. Dee, waut em Tartarus sent, haben kjeene Hopninj fa de Tookunft. Gott schmeet de ojjehuarsome Enjel doa en Noah siene Tiet nenn, un dee woaren en dän jefangnen Toostaunt bliewen, bat dee woaren venicht woaren.