Noviembre
Lunes 1 de noviembre
Wajkunata qankunamanta aswan kurajta jina qhawaychej (Fili. 2:3).
Kay mundomanta yachayniyoj runasqa, Biblia jatunchakuymanta imatachus nisqanta mana valechinkuchu. Paykunaqa ninku: “Wajkunata noqanchejmanta aswan kurajta jina qhawasun chayqa, kʼumuykachachiwasun, munasqankutataj ruwawasun”, nispa. Jinapis Satanás jina paykunallapi yuyajkuna, ¿imaspitaj rikukunku? Mana kusisqa familiayojchu kanku, nitaj sumaj amigosniyojchu kanku, Diosmantapis karupi kanku. Chaytaj sutʼita rikuchiwanchej, kay mundoj yachachiyninmanta nisqaqa, Bibliaj yachachiynillan sumaj kasqanta (1 Cor. 3:19). Mana rejsisqa llajtapi uj runa chinkasqa kajtin, ¿allinchu kanman maymanpis chayananpaj, pay jina chinkasqa runata tapurikunan? Kay mundoj yachayninta qhatejkunaqa, chay chinkasqa runa jina kanku. Jesusqa tiemponmanta yachayniyoj runasmanta nerqa: “Ciegos kaspapis, wajkunata pusaykachanku. Sichus uj ciego waj ciegota pusaykachan chayqa, iskayninku tʼoqoman urmaykonqanku”, nispa (Mat. 15:14). Cheqamanta, kay mundoj yachaynenqa Diospaj qhasi manakajlla. w19.05 págs. 24, 25 párrs. 14-16
Martes 2 de noviembre
Ajllasqasniyta tantanqanku (Mat. 24:31).
Señorpa Cenanpi tʼantata mikhojkuna, vinotapis ujyajkuna, pasaj wataspi astawan yapakunku. Ajinata yapakusqanrayku, ¿llakikunanchejchu kanman? Mana. “Jehová Diosqa paypata kajkunata rejsin” (2 Tim. 2:19). Payqa yachan pichus ajllasqa kasqanta, pitajchus mana. Jinapis Señorpa Cenanpi tʼantata mikhojkunata, vinotapis ujyajkunata yupaj hermanosqa, mana chayta yachankuchu. Chay yupasqa hermanos ukhupeqa, mana ajllasqapunichu kajkuna kashallankutaj. Señorpa Cenanpi tʼantata mikhoj kanku, vinotapis ujyaj kanku chay hermanosmanta wakenqa, manaña chayta ruwankuchu. Wakenqa mana yuyayninkupi kasqankurayku, Jesuswan khuska cielomanta kamachimunankuta yuyanku. Chayrayku mana sutʼita yachayta atisunmanchu, mashkha ajllasqa cristianospunichus kay jallpʼapi kasqankuta. Jesús ajllasqa cristianosta cieloman apakapunanpaj jamojtin, paykunaqa jallpʼantinpi kashanqankuraj. Biblia nisqanman jina, wakin ajllasqa cristianosqa tukukuy pʼunchaykunapi kay jallpʼapiraj kashanqanku (Apo. 12:17). Chaywanpis Bibliaqa mana ninchu, manchay ñakʼariy tiempo qallarishajtin mashkharajchus kay jallpʼapi kashanankuta. w20.01 págs. 29, 30 párrs. 11-13
Miércoles 3 de noviembre
Diosqa chay jinatapuni kay mundomanta runasta munakusqanrayku, uj kʼata Wawanta qorqa (Juan 3:16).
Jesusqa Jehová imaynatapunichus munakuwasqanchejta, uj kikinchaywan sutʼincharqa. Chaytaj kashan chinkasqa qhari wawamanta kikinchay (Luc. 15:11-32). Chay kikinchaypi tataqa, wawan kutinpunanta suyakullarqapuni. Wawan wasinman kutinpojtintaj, tatanqa tukuy sonqo japʼikaporqa. Jehovaqa chay tata jinallataj. Paymanta karunchakunchej chayqa, arrepientekojtinchej tukuy sonqo japʼikapuwasun. Tatanchej Jehovaqa, Adán rikhurichisqan llakiykunata chinkachenqa. Adán juchallikusqantawan, Diosqa 144 mil runasta wawasninpaj rejsikapunanta yuyaychakorqa. Paykunataj Wawanwan khuska, reyestaj sacerdotestaj cielopi kananku karqa. Mosoj mundopeqa, Jesuswan paywan gobernamojkunawan, kasukoj runasta yanapanqanku mana juchayojman tukunankupaj. Chantá chay runasqa, uj kutitawan pruebaman churasqa kanqanku. Chay pasaytataj, Diosqa kasukoj runasman wiñay kausayta qonqa. Kay jallpʼapitaj Diospa mana juchayoj wawasnillanña kanqanku. Jehová chayta rikuspa mayta kusikonqa. ¡Chaytaj may sumajpuni kanqa! w20.02 págs. 6, 7 párrs. 17-19
Jueves 4 de noviembre
Yuyayniykichejta mosojyachinallaykichejpuni tiyan (Efe. 4:23).
Kaypi piensarina: “Sumaj cristianos kananchejpaj, ¿sonqomantapachachu cambiashanchej? Chayrí, ¿sutillamantachu cristianos kashanchej?”. Jesusqa imatachus ruwananchej kasqanta uj kikinchaywan sutʼincharqa (Mat. 12:43-45). Chay kikinchaymanta yachakunchej, umanchejmanta mana allin yuyaykunata orqhospañapis, Diosta kusichej imaswan yuyayninchejta juntʼachinanchej kasqanta. Sonqonchejpi imayna runachus kasqanchejta, ¿cambiayta atisunmanchu? Biblia nin: “Yuyayniykichejta pusan chay kallpata mosojyachinallaykichejpuni tiyan. Mosoj runa kaywantaj pʼachallikuychej, mayqenchus Diospa munayninman jina ruwasqa karqa, chaywan. Chaytaj ruwasqa karqa, cheqan kajta ruwanapaj, cheqa sonqotaj kanapaj”, nispa (Efe. 4:24). Rikunchej jina, mana atikullajtinpis, sonqonchejpi imayna runachus kasqanchejta cambiayta atinchej. Ichá ninchej: “Noqaqa sajra munayniyta mana kasunichu”, nispa. Chaywanpis mana chayllatachu ruwananchej tiyan. Astawanqa ‘yuyayninchejta pusaj kallpataʼ mosojyachinanchej tiyan. Chaypajtaj cambiananchej tiyan, imastachus munasqanchejta, imaynachus kasqanchejta, imaraykuchus imatapis ruwayta munasqanchejta ima. Chayta ruwanapajtaj, kallpachakunallanchejpuni tiyan. w19.06 págs. 9, 10 párrs. 6, 7
Viernes 5 de noviembre
Noqayku kay tukuy llajtata chinkarparichisqayku (Gén. 19:13).
Diosqa Lotmanta khuyakorqa. Chayrayku payta, familiantawan salvananpaj angelesninta kacharqa. Jinapis Lotqa Sodoma llajtamanta “mana usqhayta puririyta aterqachu”. Chayrayku Jehovaj angelesnenqa, Lotta, “warminta, iskaynin ususisninkutawan makisninkumanta llajtamanta jawaman aysarqanku” (Gén. 19:15, 16). Chantá angelesqa paykunaman nerqanku orqosman ayqekunankuta. Jinapis chayta ruwanankumantaqa, Lotqa aswan qayllapi kaj llajtitaman ayqekuyta mañakorqa (Gén. 19:17-20). Jehovaqa Lotta pacienciawan uyarerqa, mañakusqantataj ruwarqa. Aswan qhepamantaj, Lotqa chay llajtitapi tiyakuyta manchachikorqa, orqosmantaj tiyakoj riporqa, maymanchus Dios ñaupajta rinanta nerqa, chayman (Gén. 19:30). Diosqa Lotwan maytapuni pacienciakorqa. Ichá uj hermanonchejqa Lot jinallataj mana allinta ajllasqanrayku, problemaspi rikukunman. Jina kajtin, ¿imatá ruwasunman? Ichá chay hermanota niyta munasunman: “Juchaykirayku ñakʼarishanki”, nispa (Gál. 6:7). Juchanraykupuni ñakʼarishan chaypis, ama chayta ninachu. Astawanpis imaynatachus Dios Lotta yanaparqa, ajinallatataj yanapana. w19.06 págs. 20, 21 párrs. 3-5
Sábado 6 de noviembre
Diosmin yanapawajneyqa, mana manchachikusajchu (Heb. 13:6).
¿Imaraykutaj enemigosninchej Jehovata yupaychajta mana saqewanchejchu? Paykunaqa Jehovata niña sirvinapaj manchachiyta munawanchej. Chaypajqa ichapis llullasta contranchejpi parlanqanku, chayri wasinchejman policiasta kachamonqanku publicacionesta maskʼanankupaj. Chayrí ichá juzgadoman apawasun, manaqa carcelman wisqʼachiwasun. Enemigosninchejqa wakin hermanosninchejta carcelpi wisqʼaspa, mancharichiyta munawanchej. Paykunata manchachikuspaqa, Jehovata manchi manchilla yupaychasunman, ichá niña yupaychasunmanpischu. Ama kanachu Levítico 26:36, 37 versiculosmanta runas jinaqa. Ama saqenachu manchachikuyninchej Diosmanta karunchanawanchejta, nitaj wasanchachinawanchejtapis. Tatanchej Jehovapi tukuy sonqo atienekuna, amataj manchachikuywan atipachikunachu (Sal. 27:1). Paypa yanapayninta mañakuna. Ajinamanta ni mayqen gobiernopis, paymanta tʼaqawasunchu, may atiyniyoj kajtinpis. Runas churanakuwasqanchejqa, Jehová Diosta astawan sirvinapaj yanapawasunman. w19.07 pág. 9 párrs. 6, 7
Domingo 7 de noviembre
Diospa palabranta sonqo kʼajaywan willay (2 Tim. 4:2).
Jesuspa discipulosninman tukuyta munaj runasta mana tarispapis, maskʼanallapuni. Jesusqa Diosmanta willayta, pescadota japʼiywan kikincharqa. Pescajkunaqa unayta yakupi kankuman, nitaj uj pescadollatapis japʼinkumanchu. Paykunaqa tutantin chayri sutʼiyayta pescadota japʼej rinku, wakin kutistaj astawan ukhuman yaykunku (Luc. 5:5). Wakin hermanosninchejqa ajinallatataj ruwanku. Paykunaqa yachakuyta munaj runasta pacienciawan maskʼanku, tukuynejpitaj. Chayta ruwanku astawan runasta tarinankupaj. Ajinata predicaj hermanosqa, Diosmanta uyariyta munaj runasta tariyta yachanku. Noqanchejpis ima horastachus runasta tarisunman, chay horasta predicasunman. Chayrí maypichus runasta tarisunman, chaypi willasunman. ¿Imaraykutaj runasman Bibliamanta yachachinapaj pacienciayoj kananchej tiyan? Imaraykuchus mana Bibliaj nisqallantachu paykunaman rejsichinanchej tiyan, manaqa sonqonkuman chayananpajpis yanapanallanchejtaj tiyan. Chantapis Jehovata rejsinankupaj, munakunankupaj ima yanapananchej tiyan. Imaraykuchus Bibliata qhelqachejqa Diosninchej. w19.07 págs. 18, 19 párrs. 14, 15
Lunes 8 de noviembre
Ñaupaj imasta qonqaspa (Fili. 3:13).
Ichapis ñaupa juchasninchejrayku, sonqonchej juchachawanchej. Ajinapi rikukushanchej chayqa, Jesús juchasninchejrayku wañusqanmanta astawan yachakuna, chaypitaj tʼukurina. Chantapis Jehovamanta yanapata mañakuna perdonninta japʼikunapaj. Ajinamanta Jehová perdonawanchej chay juchasmanta, niña sonqonchej juchachawasunchu. ¿Imatawan Pablomanta yachakusunman? Wakin hermanosqa Jehová Diospaj astawan llankʼanankupaj, sumaj pagasqa trabajosta saqerqanku. Chayta ruwarqanchej chayqa, imachus kapuwasunman karqa chaypi, manaña piensananchejchu tiyan. Ajinamanta “ñaupaj imasta” qonqasun (Núm. 11:4-6; Ecl. 7:10). ‘Ñaupaj imasqa’ kallanmantaj, Jehová Diosta sirvispa imastachus ruwasqanchej, ima pruebastachus atipasqanchej ima. Jehová Dios imaynatachus ñaupajpi yanapawasqanchejta yuyareyqa, payman astawan qayllaykunapaj yanapawanchej. Jinapis mana yuyananchejchu tiyan Jehová Diospaj tukuy imataña ruwasqanchejta (1 Cor. 15:58). w19.08 pág. 3 párrs. 5, 6
Martes 9 de noviembre
Mana saykʼuspa Diosmanta mañakuychej (1 Tes. 5:17).
Tatanchej Jehovawanqa tukuy imamanta parlariyta atinchej, mashkha unaytapis, mashkha kutistapis. Chantapis ima ratollapis chayri mayllapipis paymanta mañakuyta atinchej. Jehová Diosqa may chhika ruwanasniyoj kaspapis, mañakusqanchejta uyariwanchejpuni. Mañakusqanchejta uyarisqanta yachaspaqa, payta astawan munakunchej. Uj salmista nerqa: “Tata Diosta munakuni, mañarikusqayta uyariwasqanrayku”, nispa (Sal. 116:1). Tatanchej Jehovaqa, paymanta mañakojtinchej mana uyarillawanchejchu, manachayqa kutichiwanchej. Apóstol Juan nin: “Imatapis munayninman jina mañakojtinchejqa, pay uyariwanchej”, nispa (1 Juan 5:14, 15). Diosqa mañakusqanchejman, ichapis mana munasqanchejman jinachu kutichiwasun. Payqa sumajta yachan imatachus necesitasqanchejta. Chayrayku wakin kutisqa, mana munasqanchejta qowasunchu chayri uj tiempota suyachiwasun (2 Cor. 12:7-9). Diosninchejqa necesitasqanchejta qowanchej. Payqa imatachus tatas ruwanankuta munan, chayllatataj ruwan (1 Tim. 5:8). Jehová Diosqa wawasninman imatachus necesitasqankuta qon. Payqa mana munanchu mikhunamanta, ropamanta, chayri maypichus tiyakunanchejmanta llakikunanchejta (Mat. 6:32, 33; 7:11). Diosqa munakuwasqanchejrayku, kunanmantaña wakichipuwanchej aswan qhepaman imatachus necesitasun, chayta qonawanchejpaj. w20.02 pág. 5 párrs. 10-12
Miércoles 10 de noviembre
Tukuyninkutaj uj tropalla kanqanku, uj michejniyojllataj kanqanku (Juan 10:16).
Mana cieloman tukuy rejkunachu “allin kamachi yuyayniyoj” kanku (Mat. 24:45-47). Jehová Dioswan Jesuswanqa, apostolespa tiemponkupi jinallataj, pisi runasnejta ashkha runasman cheqa kajta yachachishanku. Apostolespa tiemponkupeqa, wakin ajllasqa cristianoslla Mosoj Testamentoj librosninta qhelqarqanku. Kunanpis wakin ajllasqa cristianoslla, Diospa llajtanman “tiemponpi mikhunata” qoshanku. Jehová Diosqa wakin kamachisnillanta ajllan Jesuswan khuska cielomanta gobernamunankupaj, may chhika kamachisninmantaj kay jallpʼapi wiñay kausayta qonqa. Payqa tukuy kamachisninman premiota qonqa, nisunman “judío” runamanta kajkunaman, ‘chunka runasmanta’ kajkunamanpis. Chantapis Jehová Diosqa, munan tukuynin kamachisnin leyesninta kasukunankuta, paymantaj cheqa sonqos kanankuta (Zac. 8:23). Chayrayku tukuy kamachisnin llampʼu sonqos kananchej tiyan, ujchasqataj payta sirvinanchej tiyan. Kallpachakunanchejtaj tiyan hermanosninchejwan allinta kausakunapaj. Tukukuy pʼunchay qayllitapiña kasqanrayku, Jehová Diosta yupaychanallapuni, Cristoj qhepantataj ‘uj tropa’ jina rinallapuni. w20.01 pág. 31 párrs. 15, 16
Jueves 11 de noviembre
Mayqellanpis Diospa palabranta mana kasukunchu chayqa, mana parlasqalla kasukuyta atenqa. Chaytataj ruwayta atenqa, warminpa llimphu kausayninta, sonqomantapacha jatunpaj qhawasqanta ima rikusqankurayku (1 Ped. 3:1, 2).
Familianchejtaqa mana obligasunmanchu sumaj willaykunata japʼikunankupaj. Jinapis Bibliaj yachachisqanta yachakuyta munanankupaj yanapayta atisunman (2 Tim. 3:14, 15). Imaynatachus kausakusqanchejwan yanapana. Familianchejqa imaynatachus kausakusqanchejta astawan qhawanku, manataj imatachus parlasqanchejtachu. Mana saykʼuspa familianchejta yanapanallapuni. Jehová Diosmanta yachakuna. Payqa tukuy runas wiñay kausayta japʼikunankuta munan. Chayrayku kutin kutita kamachisninwan sumaj willaykunata willachishan (Jer. 44:4). Apóstol Pabloqa, Timoteota nerqa runasta mana saykʼuspa yanapanallantapuni. ¿Imaraykutaj chayta nerqa? Imaraykuchus chayta ruwaspaqa, pay kikinta salvakunman karqa, jinallataj payta uyarejkunatapis (1 Tim. 4:16). Familianchejta munakusqanchejrayku, Bibliamanta cheqa kajta yachachiyta munanchej. w19.08 pág. 14, párr. 2; págs. 16, 17 párrs. 8, 9
Viernes 12 de noviembre
Uj kausaqe sutʼimanta kʼaminanqa aswan allin pakayllapi munakunamanta nisqaqa (Pro. 27:5).
Pillapis pantasqanchejta reparachiwajtinchejqa, ichá mana kasukuyta munallasunmanchu. Ichapis yuyaychawanchej chay hermanopaj thutuyta qallarisunman. Manachayrí imaynatachus yuyaychawasqanchejta qhawarasunman. Jinapis kayta yuyarikuna, hermanonchejqa ichá mana pisita pantasqanchejraykuchu yuyaychashawanchej, manaqa juchaman urmanapaj jinaña kashasqanchejrayku. Kʼumuykukoj sonqo kaspaqa, chay yuyaychawasqanchejta tukuy sonqo japʼikusun, kasukusuntaj. Kʼumuykukoj sonqo runaqa, pillapis payta yuyaycharejtin agradecekun. Tantakuna Wasipi kashasqanchejpi piensarina. Hermanoswan parlashajtinchej, uj hermano waj ladoman pusaspa, ropanchej tijrasqa kashasqanta niwasunman. Pʼenqakuspapis, chayta reparachiwasqanchejmanta hermanonchejman mayta agradecekunchej. Sonqonchejpitaj ninchej: “Ñaqhaña nirinawanku karqa ari”, nispa. Chayrayku pi hermanollapis yuyaychariwajtinchej, tukuy sonqo agradecekunanchej tiyan. Ichapis payqa yuyaycharinawanchejpaj mayta kallpachakorqa. Chayrayku hermanonchejta ama enemigonchejta jinachu qhawana, manaqa munakuyniyoj amigonchejta jina (Pro. 27:6; Gál. 4:16). w19.09 pág. 5 párrs. 11, 12
Sábado 13 de noviembre
Tataykej yachachisusqanta uyariy, wawáy, amataj pisipaj qhawaychu mamaykej yachachisusqantapis (Pro. 1:8).
Jehová Diosqa mamasman familia ukhupi uj sumaj llankʼayta qon. Chantapis wawasninkuta kamachinankupaj atiyta qollantaj. Wawasqa imatachus mamanku nisqanta chayri ruwasqanta, ni jaykʼaj qonqakunkuchu (Pro. 22:6). Mamasqa Jesuspa mamanmanta mayta yachakunkuman. Mariaqa Diospa Palabranta sumajta rejserqa. Payqa Jehová Diosta sonqomantapacha jatunpaj qhawarqa, paymantaj kʼaskasqa karqa. Mariaqa kausaynin niña kikinchu kanan kajtinpis, Jehová Diospa nisqanta tukuy sonqo kasukorqa (Luc. 1:35-38, 46-55). ¿Imastataj mamas yachakunkuman Mariamanta? Mamas, Bibliata estudiaychej, Jehová Diosmantataj tukuy sonqo mañakuychej payman kʼaskasqa kanallaykichejpajpuni. Chantapis Jehová Diosta kusichinaykichejpaj kausayniykichejpi imatapis cambianaykichej kajtenqa, cambiaychej. w19.09 pág. 18 párrs. 17-19
Domingo 14 de noviembre
Rikorqani may chhika runasta (Apo. 7:9).
Apóstol Juanqa, tʼukuna imasta mosqoypi jina rikorqa. Payqa ángeles manchay ñakʼariy wayrasta jarkʼanankupaj kamachisqa kasqankuta rikorqa. Chaytataj ruwananku karqa Diospa uj grupo kamachisnin wiñaypaj sellonkuta japʼinankukama (Apo. 7:1-3). Chay grupoqa 144.000 kanku, Jesuswan khuskataj cielopi kamachenqanku (Luc. 12:32; Apo. 7:4). Chantá Juanqa waj grupota rikorqa, may ashkhapuni kasqankuraykutaj nerqa: “Chantá rikorqani may chhika runasta, mana yupay atinata, tukuy nacionesmanta, tukuy ayllusmanta, tukuy laya runasmanta, tukuy parlaykunamantawan. Paykunaqa sayasharqanku kamachina tiyanaj ñaupaqenpi, Corderoj ñaupaqenpipis” (Apo. 7:9-14). Juanqa aswan qhepaman may chhika runas Jehová Diosta yupaychanankuta rikuspa, maytachá kusikorqa. Apóstol Juan imastachus mosqoypi jina rikusqanqa, creeyninta maytachá kallpacharqa. Noqanchejtataj astawanraj kallpachawanchej. Imajtinchus Juanpa rikusqanqa kay tiempopi juntʼakushan. Noqanchejqa may chhika runas Diospa llajtanman yaykumushasqankuta rikushanchej. Paykunaqa manchay ñakʼariymanta salvakuyta suyakushanku, kay jallpʼapi wiñaypaj kausakuyta ima. w19.09 pág. 26 párrs. 2, 3
Lunes 15 de noviembre
Paykunaj tukukuyninkoqa ujllata chayamonqa, paykunataj manapuni ayqeyta atenqankuchu (1 Tes. 5:3).
Gobiernosqa tumpamantawan “tukuy imapis allillan, ni imamanta llakikuna kanchu” nispa nenqanku. Chay tiempo chayamusqanpiña piensarina. Paykunaqa ichapis nenqanku, mundontinpi ni jaykʼaj jina allin kausay kasqanta. Creechiytataj munawasun kay mundomanta problemasta allinchayta atisqankuta. Jinapis imachus chay qhepata jamunan kashan, chay chayamojtenqa ni imanakuyta atenqankuchu. ¡“Jatun Babilonia” chinkachisqa kanqa! (Apo. 17:5, 15-18). Jehová Diosqa, gobiernospa “sonqonkuman churanqa paypa munayninta ruwanankupaj”. ¿Imataj chay munaynin? Tukuy llulla religiones, jinallataj cristiano nichikojkunapis chinkachisqa kananku. Diosqa tukuy chay llulla religionesta “puka millay phiña animalpa” ‘chunka wajrasninwan’ chinkachenqa. “Millay phiña” animalqa, Naciones Unidas (ONU) nisqawan ninakun. ‘Chunka wajrasnintaj’, chay organizacionta yanapaj gobiernoswan ninakun (Apo. 17:3, 11-13; 18:8). Gobiernos llulla religionesta chinkachinankupaj oqharikojtinku, “manchay ñakʼariy” tiempo qallarenqa. Chay ruwasqankutaj tʼukunapaj jina, mancharinapaj jinataj kanqa. w19.10 pág. 14 párrs. 1, 3
Martes 16 de noviembre
Diotrefestajrí hermanos ukhupi ñaupajpipuni kayta munan, nitaj ima nisqaykutapis valechinchu (3 Juan 9).
Ñaupa tiempomanta Diótrefes sutiyoj cristianoqa, congregacionta ñaupajman apajkunamanta envidiakorqa. Payqa “hermanos ukhupi ñaupajpipuni kayta” munarqa. Chayrayku apóstol Juanpaj, ñaupajman pusaj hermanospajwan sajrata parlarqa. Ajinamanta hermanos paykunata mana respetanankupaj (3 Juan 10). Noqanchejqa mana Diótrefes jina kayta munasunmanchu. Jinapis ichá uj hermano, congregacionpi japʼiyta munanchej chay ruwayta japʼejtin, envidiakusunman. Astawanraj envidiakusunman, chay ruwayta pay jina chayri aswan sumajta ruwayta atisqanchejta yuyanchej chayqa. Envidiaqa plantitata wañuchej qhora jina. Sonqonchejpi envidia saphichakun chayqa, mana tʼirayta atillasunmanchu. Wajkunata sajra ñawiwan qhawajtinchej, jatunchakojtinchej, chayri noqallanchejpi yuyajtinchej, envidiaqa sonqonchejpi saphichakunman. Imaynatachus qhora plantitata mana wiñajta saqenchu, ajinallatataj envidiapis mana saqewanchejchu munakuyniyoj, khuyakuyniyoj, kʼachataj kanata. Chayrayku envidiakuy sonqonchejpi pʼutumusqantawan tʼirana tiyan. w20.02 pág. 15 párrs. 6, 7
Miércoles 17 de noviembre
Aychaypi khishkayoj jina kani (2 Cor. 12:7).
Apóstol Pabloqa ‘aychaypi khishkayoj kani’ nispa, uj problemayoj chayri uj llakiyniyoj kasqanmantachá parlasharqa. Pay nerqa chay llakeyqa “Satanaspa angelnin jina” kasqanta, ñakʼarichishasqantataj (chayri Bibliaj sutʼinchayninman jina, ‘maqashasqanta’). Ichapis mana Satanaschu, nitaj sajra angelesninchu chay llakiyta Pablopaj rikhuricherqanku. Jinapis paykunaqa chay llakiymanta valekuspa, Pablota astawan ñakʼaricherqanku, nisunman chay “khishkawan” astawan tʼojsiykorqanku. Imatachus Pablo ruwasqanta yachakusun. Apóstol Pabloqa “khishka” jina kaj llakiynin chinkananta munarqa. Pay nerqa: ‘Kinsa kutita Señor Jehová Diosmanta mañakorqani, chay khishkata orqhonawanta’, nispa. Jehová Diosta mayta rogakojtinpis, llakiynenqa mana chinkarqachu. ¿Chay ninayarqachu Jehová Dios Pabloj mañakuyninta mana uyarisqanta? Mana. Payqa mañakuyninta uyarerqapuni. Llakiyninta mana chinkachejtinpis, aguantananpaj kallpata qorqa. Jehová Dios Pabloman nerqa: “Atiyneyqa pisi kallpayoj kasqaykipi astawan rikuchikun”, nispa (2 Cor. 12:8, 9). Pabloqa Jehová Dios yanapasqanrayku, kusisqallapuni, sonqo tiyasqataj karqa (Fili. 4:4-7). w19.11 pág. 9 párrs. 4, 5
Jueves 18 de noviembre
Jehová Diosniykita yupaychanayki tiyan, pay sapallantataj sirvinayki tiyan (Mat. 4:10).
Jehová Diosqa tukuy imata ruwarqa, kausaytapis qowanchej. Chayrayku paylla yupaychasqa kanan tiyan (Apo. 4:11). Jinapis Jehovallata yupaychayqa mana atikullanchu. Imaraykuchus Jehová Diosta munakuspapis, respetaspapis, waj imasta kausayninchejpi ñaupajman churayta qallarisunman. Chay imasta ruwaspataj, niña Jehová Diosllatachu yupaychasunman. Biblia nisqanman jina, Jehová Diosta tukuy sonqo munakunchej chayqa payllata yupaychanchej. Chayrayku ni pita, nitaj imatapis Jehová Diosmanta astawan munakunchejchu (Mat. 4:10). Jehová Diostaqa rejsisqanchejrayku yupaychanchej. Bibliapi yachakorqanchej imayna kʼacha Diospunichus kasqanta. Chantapis imachus kusichisqanta, imatajchus llakichisqanta yachanchej, pay jinataj yuyanchej. Yachallanchejtaj Jehová Diosninchejqa, wiñaypaj kusisqa sirvinanchejta munasqanta. Chayrayku kamachiykunasninman jina kausakunchej. Chantapis paypa qayllanpi kajta saqewasqanchejmanta, may kusisqa kanchej (Pro. 3:32). Tatanchej Jehovamanta imastachus yachakusqanchejqa, payman astawan kʼaskaykunapaj yanapawanchej (Sant. 4:8). w19.10 pág. 26 párrs. 1-3
Viernes 19 de noviembre
Uj kawsaqeqa tukuy tiempopi munakuyniyoj, uj wawqetaj runawan khuska llakiypi sayaykunampaj (Pro. 17:17).
Kay tiempopi hermanosninchejqa, imaymana llakiykunapi rikukunku. Ashkha hermanosqa sufrinku para mana kasqanrayku, runas chʼajwasta rikhurichisqankurayku chayri waj llakiykunarayku. Chay jina llakiypi tarikoj hermanosninchejta, ichapis wasinchejman wajyarikusunman, chayri qolqesitunchejwan yanaparisunman. Tukuyninchejtaj Jehová Diosmanta paykunapaj mañapusunman. Uj hermanonchej llakisqa kashajtin, ichá mana yachanchejchu imatachus ninata chayri imatachus ruwayta. Jinapis tukuyninchej imaynallamantapis yanapayta atisunman. Ichá tiempocharikusunman paywan khuska karinapaj, payta sumajta uyarinapaj ima. Chantapis payman willarisunman, mayqen textochus noqanchejta sonqochawasqanchejta (Isa. 50:4). Astawanqa mayqen amigollanchejpis yanapata necesitajtin, paywan khuska kananchej tiyan. Sumaj amigosniyoj kanapaj, paykunawantaj mana phiñanakunapaj kallpachakunanchej tiyan. Astawanpis hermanosninchejwanqa, mana kay mundoj tukukuyninkamallachu amigos kasun, manaqa wiñay wiñaypaj. w19.11 pág. 7 párrs. 18, 19
Sábado 20 de noviembre
Tata Dioswan allinyakuy jaywanaqa kay jina jaywasqa kanqa (Lev. 7:11).
Israelitasqa Jehová Diosta munakusqankurayku, paykunallamanta uj jaywanata apaj kanku. Chantá chay jaywasqa animalpa aychantaqa, mikhoj kanku: pichus chay jaywanata apaj, familian, sacerdotes ima. Jinapis chay animalitoj wakin imasnenqa, Jehová Diospaj tʼaqasqa karqa. Jehová Diospajqa, animalpa wiran aswan sumajnin karqa. Chantapis animalpa higadon, riñonesninpis paypaj may valorniyoj karqa (Lev. 3:6, 12, 14-16). Chayrayku uj israelita animalpa sumaj imasninta Jehová Diosman payllamanta jaywajtin, Diosqa mayta kusikoj. Chayta ruwaspataj Jehová Diosman aswan sumajnin kajtapuni jaywayta munasqanta rikuchej. Ajinallatataj Jesuspis, Jehová Diosta tukuy sonqo munakusqanrayku, payman aswan sumajnin kajta qorqa (Juan 14:31). Jesusqa Jehová Diospa munayninta ruwaspa mayta kusikoj (Sal. 40:8). Jehová Diosqa maytachá kusikorqa Wawan payta tukuy sonqo sirvisqanmanta. w19.11 págs. 22, 23 párrs. 9, 10
Domingo 21 de noviembre
Qanchis kaj pʼunchaypitaj samarikuna pʼunchay kanqa Tata Diospaj tʼaqasqa (Éxo. 31:15).
Jehová Diospa Palabranqa nin: “Qanchis kaj pʼunchaypi, Diospa tukuy ima ruwanasnin [jallpʼapi] tukusqaña kajtin, pay samarikorqa”, nispa (Gén. 2:2). Jinapis Jehová Diosmanqa, trabajay mayta gustan. Chayraykutaj waj jinasmanta “trabajashallanpuni” (Juan 5:17). Jehová Diosqa ‘sojta pʼunchayta’ trabajarqa, ‘qanchis kaj pʼunchaypitaj’ samarikorqa. Payqa israelitasman kamacherqa qanchis kaj pʼunchayllapitaj samarinankuta. Jehová Diosqa Samarikuna Pʼunchaymanta israelitasman nerqa: “Chay pʼunchayqa uj señal qankunawan, mirayniykichejwan ima uj tratota ruwasqaymanta”, nispa. (Éxo. 31:12-14). Samarikuna Pʼunchaypeqa, ni pi trabajananchu karqa, ni wawaspis, ni esclavospis, ni uywasninkupis (Éxo. 20:10). Chay diaqa israelitas Jehová Diosta astawan yupaychanankupaj karqa. Señorninchej Jesuspa tiemponpi, fariseoswan leymanta yachachejkunawanqa Samarikuna Pʼunchaypaj ashkha kamachiykunata rikhuricherqanku. Paykunaqa trigo umasta pʼitiyta, onqosqasta sanoyachiytapis juchapaj qhawaj kanku (Mar. 2:23-27; 3:2-5). Jesustajrí sutʼita yachacherqa, Jehová Diosqa mana chaytachu kamachisqanta. w19.12 págs. 3, 4 párrs. 8, 9
Lunes 22 de noviembre
Diospa munasqa wawasnin kaspa, pay jina ruwaychej (Efe. 5:1).
Jehová Diosmanta astawan yachakuspaqa, pay jinallataj ruwayta atisunchej. Davidqa Jehová Diosta allinta rejserqa, chayrayku pay jinallataj wajkunata qhawarqa. Davidqa Jehová Diospa sumaj amigon kasqanrayku, israelitaspaj may munasqa karqa. Jehová Diostaj Israelpi cheqan kajta ruwaj reyesta Davidwan kikincharqa (1 Rey. 15:11; 2 Rey. 14:1-3). ¿Imatataj rey Davidmanta yachakunchej? Jehová Dios jina kananchej kasqanta yachakunchej. Chantapis Jehová Diosninchejman rijchʼakusunchej chayqa, paypa wawasnin kasqanchejta rikuchisun (Efe. 4:24). Jehová Diosmantaqa ni jaykʼaj yachakuyta tukusunchu (Ecl. 3:11). Chayrayku Jehová Diosmanta ashkhataña yachaspapis, chay yachasqanchejman jina kausananchej tiyan. Chayta ruwajtinchej, pay jina kanapajtaj kallpachakojtinchej, Jehová Diosqa noqanchejman astawan qayllaykamuwasunchej (Sant. 4:8). Jehová Diosqa Palabranpi niwanchej, payta rejsiyta munajkunata ni jaykʼaj saqerparinanta. w19.12 pág. 20 párr. 20; pág. 21 párrs. 21, 23
Martes 23 de noviembre
Tukuy imamanta nisqaqa runaj sonqonmin aswan chʼawka (Jer. 17:9).
Jacobqa tukuynin wawasninta munakorqa. Jinapis 17 watasniyoj wawan Joseta astawanraj munakorqa. Chayrayku hermanosnenqa Josemanta envidiakorqanku, chejnikorqankutaj. Chantapis esclavo kananpaj venderparqanku. Tatankumantaj llullakuspa nerqanku, munasqa wawanta uj sajra animal wañuchisqanta. Josej hermanosnenqa, envidiakusqankurayku familiankupi llakiykunata rikhuricherqanku, tatanku Jacobtapis sinchʼita llakicherqanku (Gén. 37:3, 4, 27-34). ‘Runaj sajra munayninpa ruwasqasninmanta’ ujqa, envidia kashan. Envidiakoj runasqa, mana Diospa Gobiernonta herenciata jina japʼenqankuchu (Gál. 5:19-21). Envidiaqa chejninakuyta, churanakuyta, phiñanakuyta ima rikhurichin. Josej familianpi rikunchej jina, envidiakoyqa familia ukhupi llakiykunata, phiñanakuyta ima rikhurichin. Noqanchejqa ichá ni jaykʼaj Josej hermanosnin jina kasunchu. Jinapis juchasapa runas kasqanchejrayku, sonqonchej chʼaukiyawasunman. Wakin kutistaj ichá wajkunamanta envidiakusunman. w20.02 pág. 14 párrs. 1-3
Miércoles 24 de noviembre
Kʼumuykukoj sonqo kaspa, wajkunata qankunamanta aswan kurajta jina qhawaychej (Fili. 2:3).
Uj kuti imachus kasqanmanta parlarina. Jehová Diosqa Moisesman qorqa chay atiymanta, waj israelitasmanpis qollarqataj. Chay israelitasqa kurajkuna karqanku, Diosta yupaychana toldoj ñaupaqenpitaj kasharqanku. Chaywanpis paykunamanta iskayqa, jarallankupi qhepakorqanku. Jinapis paykunaqa Diospa atiyninta japʼillarqankutaj, profetas jinataj parlayta qallarerqanku. Chaytataj Moisesman willamorqanku. Josuetaj Moisesta nerqa: “Niy ari, ama jinata ruwanankuta”, nispa. ¿Imatá Moisés ruwarqa? Payqa mana chay israelitasmanta envidiakorqachu. Astawanpis kʼumuykukoj sonqo kasqanrayku, Diospa atiyninta japʼisqankumanta kusikorqa (Núm. 11:24-29). ¿Imatá Moisesmanta yachakusunman? Ichapis anciano kanki. ¿Maykʼajllapis nisorqankuchu gustasusqan ruwayta waj hermanoman yachachinaykita, ajinamanta chay hermano cuentaykimanta ruwananpaj? Moisés jina kʼumuykukoj sonqo kanki chayqa, mana phiñakunkichu. Astawanpis chay hermanoman kusiywan yachachinki. w20.02 pág. 15 párr. 9; pág. 17 párrs. 10, 11
Jueves 25 de noviembre
Phuteyqa runata mana allinman tukuchin, miskʼi palabrasrí sonqonta tʼikarichin (Pro. 12:25).
Onqosqa kaspaqa mayta llakikusunman. Chantapis wakin imasta niña ruwayta atisqanchejmanta, chayri waj yanapana kasqanchejmanta pʼenqakusunman. Onqosqa kasqanchejta wajkuna mana reparajtinkupis, ichá llakikunchej manaña sano jinachu imatapis ruwayta atisqanchejmanta. Ajina llakiypi kashajtinchej, Tatanchej Jehová kallpachawanchej. Jehová Diosqa Bibliapi kʼacha palabrasta churacherqa. Ajinamanta yuyarichinawanchejpaj, onqosqa kaspapis paypaj may munasqas kasqanchejta (Sal. 31:19; 41:3). Bibliapi chay kʼacha palabrasnejta Jehová Diosqa onqoyninchejmanta mana anchata llakikunapaj yanapawasun. Jehová Diosninchejqa, yachan imaynachus kashasqanchejta. Chayrayku paymanta yanapata mañakuna, ama anchata phutikunapaj. Chantapis Bibliapi churachisqan kʼacha palabrasta maskʼana. Ima versiculoschus Jehová Dios munakuwasqanchejmanta parlan, chaykunata astawan leerina. Chayta ruwaspaqa, reparasunchej payqa tukuy sonqo sirvejkunapaj may kʼacha kasqanta (Sal. 84:11). w20.01 pág. 15, párrs. 9, 10; pág. 16 párr. 12
Viernes 26 de noviembre
Ama sajrata ruwajkuna jinaqa ruwaychu, astawanqa allin kajta ruwajkuna jina ruway (3 Juan 11).
Isaacqa may qhapaj karqa. Chayrayku filisteosqa paymanta envidiakorqanku (Gén. 26:12-14). Envidiakusqankuraykutaj yaku pujyusta jallpʼawan juntʼaykucherqanku. Ajinamanta Isaac wakasninman, ovejasninmanwan mana yakuta ujyachinanpaj (Gén. 26:15, 16, 27). Kay tiempomanta wakin runasqa, filisteos jinallataj tukuy imayoj kajkunamanta envidiakunku. Paykunaqa mana chay runaspa kapuynillankutachu munapayanku, manaqa chay kapuyninkutapis pierdenankuta munanku. Runasqa Jesusta sumajpaj qhawaj kanku. Chayrayku fariseoswan leymanta yachachejkunawanqa, paymanta envidiakorqanku (Mat. 7:28, 29). Jesusqa Diospa sutinpi parlaj, cheqa kajtataj yachachej. Jinapis fariseoswan leymanta yachachejkunawanqa, Jesusmanta sajrata parlarqanku, payta mana allinpaj qhawachinankupaj (Mar. 15:10; Juan 11:47, 48; 12:12, 13, 19). ¿Imatá ruwasunman mana paykuna jina kanapaj? Wajkunamanta mana envidiakunapaj kallpachakuna tiyan. Ichapis wakin hermanos kʼachas kasqankurayku, hermanospaj may munasqas kanku. Paykunata envidiakunamantaqa, paykuna jina kanapaj kallpachakuna (1 Cor. 11:1). w20.02 pág. 15 párrs. 4, 5
Sábado 27 de noviembre
Wañuchisqa kanan tiyan (Est. 4:11).
Unay tiempopi Persia nacionmanta parlarina. Chay nacionpi pillapis reywan parlayta munaj chayqa, Susa llajtaman rinan karqa. Imaraykuchus reyqa, chay llajtamantapacha tukuy nacionta kamachej. Jinapis reywan parlayta munaj runaqa, permisotaraj ñaupajta mañakunan karqa. Imajtinchus pipis mana wajyachisqalla reypajman yaykoj chayqa, wañuchisqa kaj. Jehová Diosqa mana Persiamanta reyes jinachu. Chayrayku payman mayta agradecekunchej. Ima ratollapis payman chimpayta atinchej. Jehová Diosninchejqa, paywan mana manchachikuspa parlarinanchejta munan. Jehová Diostaqa ninchej: Tukuy Atiyniyoj Dios, tukuy imata Ruwaj, Tukuyta Kamachej Señor nispa. Jinapis payqa, “Tatáy” ninanchejta munan (Mat. 6:9). Arí, Jehová Diosqa Papasunchejta jina qhawananchejta munan. Chaytaj mayta kusichiwanchej. Jehová Diosqa tukuyman kausayta qowarqanchej. Chayrayku payta “Tatáy” nispaqa, mana pantanchejchu (Sal. 36:9). Tatanchej kasqanraykutaj payta kasukunanchej tiyan. Kamachiwasqanchejta kasukuspaqa, ashkha bendicionesta japʼisun (Heb. 12:9). Chay bendicionesmanta ujqa, cielopi chayri kay jallpʼapi wiñay kausay. w20.02 pág. 2 párrs. 1-3
Domingo 28 de noviembre
Tukuy laya runasta yachachisqasniyman tukuchimuychej (Mat. 28:19).
Tukuypis estudionchej ñauparinanta munanchej (Efe. 4:13). Wakenqa Biblia kausayninkupi yanapananta munasqankuraykulla estudiayta qallarinku. Jinapis Jehová Diosta astawan munakusqankuman jina, manaña paykunallapichu yuyanku, manaqa wajkunata, hermanostapis yanapariyta munanku (Mat. 22:37-39). Atikojtinkama estudionchejman willarina, Diosmanta willakunallanpajpuni qolqesitunwan yanapakuyta atisqanta. Estudionchejman problemasta allinchayta yachachina. Estudionchej predicaj llojsishasqanpiña piensarina. Payqa uj hermano sonqonta nanachisqanta willariwanchej. Jina kajtin, ¿imatá ruwasunman? Pichus juchayoj kasqanta ninamantaqa, imaynatachus chay problemata allinchananta yachachina. Bibliaj nisqanman jina, payqa chay hermanota perdonayta atinman. Chay hermanoj ruwasqanta mana qonqayta atinchu chaytaj, allinyakunankupaj paywan kʼachamanta parlarimuyta atinman (Mateo 18:15, kikinchay). Estudionchejta yanaparina chay hermanowan imaynatachus parlananta yachananpaj. w20.01 págs. 5, 6 párrs. 14, 15
Lunes 29 de noviembre
Mana imatapis pakaspa, tukuy juchayta, sajra ruwasqaytawan willakorqayki. Willakusajtiytaj Tata Dios, qan perdonawarqanki (Sal. 32:5).
Jehová Diosmanta perdonta mañakuna, kʼamiwasqanchejta japʼikuna, kallpachakunataj amaña kikin juchapi urmanapaj. Chayta ruwaspaqa, Jehová Dios perdonawasqanchejmanta agradecekunchej. Chantapis watejmanta sonqo tiyasqa kasunchej. Jehová Diosqa qayllallapi kashan “juchallisqankumanta sonqonkuta nanachikojkunata” salvananpaj, sinchʼi llakisqastataj yanapan. Chayta yachayqa, ¡mayta kallpachawanchej! (Sal. 34:18). Tukukuy pʼunchay astawan qayllamusqanman jina, ichapis astawan llakiykunasniyoj kasun. Llakisqas kaspataj, chay rato Jehová Diospa yanapanta maskʼana. Bibliata sapa kuti estudiana. Anamanta, apóstol Pablomanta, rey Davidmantawan yachakuna. Jehová Diosmanta mañakuna llakiyninchejta sutʼita reparanapaj (Sal. 139:23). Mayta munaspapis, wakin problemasninchejtaqa mana allinchayta atisunchu. Jina kajtin, Jehová Dios yanapanawanchejta saqena. Chayta ruwasunchej chayqa, salmista jina nisunchej. Payqa Jehová Diosman nerqa: “Sonqoy ukhupi ashkha llakiyniyoj kashajtiy, sonqochawasqaykeqa almayta kusicherqa”, nispa (Sal. 94:19). w20.02 pág. 24 párr. 17; pág. 25 párrs. 20, 21
Martes 30 de noviembre
Diosmanta tukuy Qhelqasqaqa, paypa yuyaychasqan kashan (2 Tim. 3:16).
“Yuyaychasqan” palabraqa, griego parlaypi niyta munan “Diospa phukusqan” chayri “Diospa churaykusqan”. Jehová Diosqa Bibliata qhelqajkunaman atiyninwan “phukuykorqa”, nisunman imatachus qhelqanankuta paykunaj yuyayninkuman churaykorqa. Bibliata leejtinchej, chaypitaj tʼukurejtinchej, Diospa nisqasnenqa yuyayninchejman, sonqonchejmanwan yaykun. Chaytaj Diospa munayninman jina kausakunapaj tanqawasun (Heb. 4:12). Diospa atiyninwan sumajta yanapachikunapajqa, Bibliata sapa kuti estudianapaj, yachakusqanchejpi tʼukurinapaj ima tiempochakuna. Ajinamanta Diospa Palabran nisqanman jinapuni parlasun, ruwasuntaj. Chantapis Diosta hermanosninchejwan khuska yupaychana (Sal. 22:22). Reunionespeqa Jehová Diospa atiynin kashan (Apo. 2:29). Hermanosninchejwan khuska Diosta yupaychanapaj tantakuspaqa, Diospa atiyninta mañakunchej. Chantapis Bibliamanta orqhosqa takiykunata takinchej. Yachachimuwanchej chay hermanostaj, Diospa atiyninpa yanapayninwan churasqa kanku. Diospa atiyninwan sumajta yanapachikunapajqa, comentanapaj sumaj wakichisqa rinanchej tiyan. w19.11 pág. 11 párrs. 13, 14