Octubri

¿Qampaqqa cäsukoq kanëki fäcilku? Höraqa manachi. Davidpaqpis manam cäsukoq kanqanqa fäciltsu karqan. Tsëmi Teyta Diosman kënö mañakurqan: “Qamta cäsunäpaq yanapëkallämë” (Sal. 51:12). Davidpaqqa Jehoväta kuyaptimpis cäsukunanqa manam fäciltsu karqan, tsënöllam noqantsiktapis pasamantsik. ¿Imanirtan cäsukuyta gustantsiktsu? Jukqa, jutsasapa kashqam. Ishkë, Satanasmi imëkata ruran kikinnö mana cäsukoq kanantsikpaq (2 Cor. 11:3). Y kima, Diosta mana sirweq nunakunaqa mana cäsukoqmi kayan, tsëmi pëkunanö pensar qallëkushwan (Efes. 2:2). Tsëmi jutsasapa karpis o mana cäsukoq kanapaq Satanas imëkata ruraptimpis o nunakuna mana cäsukoq kayaptimpis, Jehoväta y dirigimänapaq pë churanqan nunakunata cäsukunantsikpaq kallpachakunantsik. w23.10 päg. 6 pärr. 1

¿Imatataq yachakuntsik Jesus milagruta ruranqampita? Humildi këtam. Jesusqa manam yakuta vïnuman tikratsinqampita gälakurqantsu. Pëqa manam imata rurarpis gälakoqtsu. Tsëpa rantinqa, humildi karmi Teytanllata alabaq y alabayänanta munaq (Juan 5:19, 30; 8:28). Noqantsikpis Jesusnö këta munarqa, humildim kanantsik y manam imata rurarpis gälakunantsiktsu (Jer. 9:23, 24). Pensari, ¿manaku Jehovä yanapamashqalla imëkatapis rurëta puëdintsik? Tsëmi Jehovä Diosllata alabanantsik (1 Cor. 1:26-31). Humildi karqa kënömi ninman: “Awmi, shumaqmi yachatsikamushqa”. Humildi nunaqa manam ruranqankunapita ni wakinkunata yanapanqampita alabayänanta munantsu. Ruranqankunata Jehovä rikëkanqanta y valoranqantam masqa cuentachö katsin (Mateu 6:2-4 ninqanwan igualaratsi; Heb. 13:16). Jehoväqa alläpam kushikun Jesusnö humildi kanantsikpaq kallpachakushqa (1 Pëd. 5:6). w23.04 päg. 4 pärr. 9; päg. 5 pärrk. 11, 12

Diosnintsik yanapaptinmi apostol Pablu qellqarqan wakinkunamampis yarparänantsikpaq. Y tsëtaqa cäsukuntsik reunionkunachö wakinkunapis parlakuyta munayanqanta cuentachö katsirmi. Këta entiendirinapaq këllaman pensarishun: juk amïguykiwan parlarqa, ¿qamllaku parlakunki o pëpis parlakamunqantaku wiyëta munanki? Tsënöllam reunionkunachöpis pasakun. Mëtsikaq wawqi panintsikkuna parlakayämunqantam wiyëta munantsik. Y reunionkunachöqa wawqi panintsikkunata animantsik pëkunapis Jehovä Diosnintsikman markäkuyanqampita o yärakuyanqampita parlakayämunanta dejarmi (1 Cor. 10:24). Wallkallata parlakunantsikpaqmi preparakushwan. Tsënöpam wakinkuna parlakuyänampaqpis tiempu kanqa. Tsënöllam, parlakurninqa atska asuntukunapita parlashwantsu. w23.04 pägk. 22, 23 pärrk. 11-13

Mana allikunapa pasarnimpis wakinkunatam mas yanapanantsik, y masqa Diosnintsikpitam yachatsikunantsik. Diosnintsikpita yachatsikurqa, nunakuna imanö kayanqanta y imakunaman creiyanqantam cuentachö katsinantsik. Yachatsikurninqa tarintsik tukuy creenciayoq, mëtsë markakunapita y jukläya jukläya pensaq nunakunatam. ¿Imatataq Pablu ruranqampita yachakuntsik? Pëqa yachatsikurnin, nunakuna imanö kayanqantam cuentachö katseq. Y Jesuspis nacionkunapa apostolnin kanampaqmi Pabluta churarqan (Rom. 11:13). Y tsëta cumplirmi Pabluqa judïukunata, griëgukunata, yachaqkunata, murukoqkunata, autoridäkunata y gobernantikunata parlaparqan. Diosnintsikpa Palabranta wiyakuyänanta munarmi, ‘imëkaman tikrarqan’ (1 Cor. 9:19-22). Yachatsinqan höraqa, imanö costumbriyoq kayanqanta y creenciankunatam cuentachö katsirqan. ¿Imatataq tsëpita yachakuntsik? Nunakuna imanö kayanqanta y imakunapa pasëkäyanqanta cuentachö katsishqaqa wiyamäshunmi. w23.07 päg. 23 pärrk. 11, 12

¿Yachanëpaq o tranquïlu nunaqa mantsallïshuku? Manam, valientim. Valienti karmi ofendiyaptimpis tranquïlulla këkan. Yachanëpaqqa kayan Diosnintsikpa santu espïritun yanapaptinllam (Gäl. 5:22, 23). Griëgu idiömachöqa, “yachanëpaq” palabrataqa utilizäyaq mansashqana chukaru cawallupaq parlarmi. Tsë cawalluqa manshuyashqana karpis kallpasapallam këkan. Y noqantsikqa, ¿imanötan yachanëpaq nuna karpis valienti kashwan? Tsënöqa kashun Diosnintsikpa santu espïritun yanapamashqallam. Mëtsikaq Testïgukunam nunakuna discutita munar o despreciarnin imatapis tapuyaptin shumaq tranquïlu y respëtuwan contestayashqa. Tsënö respetakoq kayanqanta rikarmi wakin nunakunaqa espantakuyashqa (2 Tim. 2:24, 25). w23.09 päg. 15 pärr. 3

Apostol Juanmi suëñuchönö rikarqan 24 gobernaqkuna ciëluchö Jehoväta adorëkäyanqanta. Pëkunaqa Jehoväta alabarmi kënö niyarqan: “Tsëmi qamlla derëchuyoq kanki punta puntaman churayäshunëkipaq, respetayäshunëkipaq y poderyoq kanëkipaq” (Apoc. 4:10, 11). Angelkunapis Jehovätaqa imëkapitam alabayan y respetayan. Angelkunaqa Diosnintsikwanmi ciëluchö kayan y allim reqiyan imanö kanqanta. Llapan ruranqankunata rikarmi imanö kanqanta musyayan, tsëmi alabayan (Job 38:4-7). Jehovä Diosnintsiktaqa mañakunqantsik höram alabashwan y poderösu kanqampitam parlapashwan. ¿Imanö kanqantan masqa gustamantsik? Tsëkunapitapis parlapashwanmi. Tsëmi Bibliata leyirqa entiendita procuranantsik Jehovä Diosnintsik imanö kanqanta (Job 37:23; Rom. 11:33). Tsëpitanam, tsë leyinqantsikkunaman pensarnin imanö sientikunqantsikta Jehoväta willanantsik. Tsënöllam Jehovätaqa alabashwan yanapamanqantsikpita y wawqi panintsikkunatapis yanapanqampita (1 Sam. 2:1, 2). w23.05 pägk. 3, 4 pärrk. 6, 7

1919 watapitaqa, mananam Alläpa Puëdeq Babiloniaqa Jehoväpa sirweqninkunata dominashqanatsu. Y tsë watachömi, “alli juiciuyoq y confiakuypaq sirwipakoq” yurimurqan, pëkunam alläpa yanapakuyarqan alli shonquyoq nunakuna ‘Limpiu Nänipa’ puriyänampaq (Mat. 24:45-47; Is. 35:8). Nänita limpiaq cuenta wakin nunakuna Jehoväpita rasumpa kaqta yachatsikuyanqanmi, yanapakurqan wakin nunakuna Jehoväpita y ruramunampaq kaqkunata entiendiyänampaq (Prov. 4:18). Tsënöllam Jehovä munanqannö kawakuyänampaqpis cambiukunata rurayarqan. Jehoväqa manam shuyararqantsu llapan cambiukunata juklla rurayänanta. Tsëpa rantinqa, watakuna pasanqanmannömi ichikllapa ichikllapa cambiukunata rurayänampaq yanaparqan. Këman pensari: ¿manatsuraq llapanchöpis Diosnintsik munanqannöna limpiu kawakurqa alläpa kushishqa kashun? Juk näni imëpis alli kanampaqqa seguïdum altsarëkänantsik. Tsënöllam 1919 watapita, ‘Limpiu Nänitapis’ altsarëkäyämushqa, tsënöpa Alläpa Puëdeq Babiloniapita o mana alli religionpita yarqamoq nunakuna tsë nänipa ëwayänampaq. w23.05 päg. 17 pärr. 15; päg. 17 pärr. 16

Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkunaqa imëkachö yanapakuyänampaqmi wawqikunata yachëkätsiyan. Pëkunaqa imëka carguyoqmi kayan y imëka trabäjutam rurayan. Y ciëlupaq akrashqakuna llapan ëwaskiyaptin, Jehoväpa sirweqninkunata kë Patsachö dirigiyänampaqqa listunam këkäyan. Jesucristu Dirigeqninkuna kaptinmi ni ichikllapis Jehovä Diosta adorëta dejayanqatsu. Awmi, tsë witsanchöqa Magog markachö këkaq Gogmi, o juk grüpu nacionkunam, Jehovä Diospa sirweqninkunata atacayanqa (Ezeq. 38:18-20). Peru ichik tiempullapam atacayanqa y manam ushakätsita puëdiyanqatsu. Ni manam Diosnintsikta adorayänanta michëta puëdiyanqatsu, Jehovä Diosnintsikmi salvanqa. Apostol Juantam Diosnintsik rikätsirqan Cristupa üshankunata o kë Patsachö quedaqpaq kaq ‘mëtsikaq nunakunata’. Tsëta rikärirmi apostol Juanqa kënö neqta wiyarqan: “Pëkunaqa alläpa sufrimientupita yarqamoqkunam kayan”. Awmi, Jehovä Diosnintsikqa kë Patsachö këkaq sirweqninkunataqa imëpis cuidëkanqam (Apoc. 7:9, 14). w24.02 päg. 6 pärrk. 13, 14

¿Imatataq rurashwan santu espïritunwan Jehovä yanapamänapaq? Mañakunantsik, Palabran Bibliatam estudianantsik y sirweqninkunata dirigeqkunatam cäsukunantsik. Tsëta rurarninqa, ‘santu espïritu pushamänatam’ permitishun (Gäl. 5:22, 23). Jehovä yanapamänapaqqa, pensanqantsikchö y portakunqantsikchömi limpiu kanantsik. Peru mana allikunallaman pensashqaqa, manam yanapamäshuntsu (1 Tes. 4:7, 8). ¿Ima mastataq cuentachö katsinantsik? Apostol Pablum kënö nirqan: “Ama Teyta Dios puntallapitana willakunqanta mana kaqpaq churayëtsu” (1 Tes. 5:20). “Teyta Dios puntallapitana willakunqanta” nirqa, santu espïrituwan ima pasakunampaq kaqta Jehovä ninqanmi. Tsëkunapita wakinqa kayan nunakunata Jehovä juzganan tiempu y këllachöna kanqanmi. Noqantsikqa munantsik ichikllachöna nunakunata Jehovä juzganan tiempu chämunanta y Armagedonta rikëtam. Jehovä nunakunata juzganan tiempu chämunantaqa cuentachömi katsintsik. Tsëmi cada junaq alli portakuntsik y llapan shonquntsikwanmi Teyta Diosta sirwir këkantsik (2 Pëd. 3:11, 12). w23.06 päg. 12 pärrk. 13, 14

¿Imatataq juk cristiänu ruranman celularninta o tabletninta rikëkaptin o computadörachö këkaptin pornografïa niyanqan o mana alli videukuna y fötukuna yarqaramuptin? Manam rikaräkunantsu. Tsëpaqqa yanapanqa Jehovä Diosnintsikwan amïgu kanqanmi. Wakin fötukuna y videukunapis mana pornografïa këkarmi oqllanakuy munëman pensatsikun. Tsënö fötukunata ni videukunatapis manam rikänantsiktsu. Jesus ninqannöpis manam shonquntsikllachöpis adulteriu jutsata rurëta munantsiktsu (Mat. 5:28, 29). Tailandia nacionpita David jutiyoq anciänum kënö nin: “Imëpis kënömi tapukü: ‘¿Mana pornografïa kaptimpis këta rikaräkunqätaqa Jehoväta gustantsuraq?’. Tsënö tapukunqämi yanapaman mana rikaräkunäpaq”. Teyta Jehoväta rasumpa llakitsita mantsarqa, imëpis alli kaqkunallata ruranapaqmi decidishun. w23.06 päg. 23 pärrk. 12, 13

“Ruri cuartuykikunaman” nirqa, capazchi congregacionpaq parlëkan. Alläpa sufrimientu witsanchö wawqi panikunawan juntu kashqaqa, salvamänapaq kaqtam Jehoväqa änimantsik. Tsëmi wawqi panintsikkunataqa aguantanantsikllatsu, sinöqa llapan shonquntsikwanmi kuyanantsik. Mana kuyanakurqa, capazchi salvakushuntsu. Nunakunata ‘Jehovä juzganan tiempuqa’ alläpa llakikuypaqmi kanqa y nunakunam alläpa sufriyanqa (Sof. 1:14, 15). Diosnintsikpa sirweqninkunapis mana allikunapaqa pasashunran. Peru kananllapitana alli alistakurqa, manam mantsakäshuntsu y wakinkunatam yanapashun. Alli tsarakoq këta yachakushqa karqa, imëkapa pasarpis allim tsarakushun. Llakipäkoq këta yachakushqa karqa, faltapakuykaq wawqi panikunatam llakiparnin yanapashun. Y kuyakoq këta yachakushqa karqa, wawqi panintsikkunawanmi juntu këkäshun. Tsënö kanqantsikpitam Jehoväqa mana wanurna kawakunata permitimäshun. Tsë tiempuchöqa, mananam ni ima desgracia ni ima sufrimientupis kanqanatsu (Is. 65:17). w23.07 päg. 7 pärrk. 16, 17

Bibliaqa willakun Diosnintsikpa unë sirweqninkunaqa puëdeq kayanqantam. Peru höraqa dëbilmi sientikuyaq. Gobernanti Davidllaman pensarishun. Pëqa valienti nunam karqan y “jirkanö fuerti” kanqantam nirqan. Peru höraqa dëbil y mantsakoq kanqantam nirqan (Sal. 30:7). Tsënöllam Sansonpis Teyta Jehovä poderninwan yanapaptinqa alläpa puëdeq karqan. Peru Jehovä mana yanapaptinqa ‘wakin nunapanölla kallpan’ tikranqantam nirqan (Juëc. 14:5, 6; 16:17). Jehovä Diospa unë sirweqninkunaqa, ¿imanirtan alli fuerti kayarqan? Jehovä Diosnintsik yanapaptinmi. Apostol Pablupis nirqanmi Jehovä Diosnintsik poderninwan yanapananta wananqanta (2 Cor. 12:9, 10). Pëqa noqantsiknöpis qeshyapäkoqmi (Gäl. 4:13, 14). Alli kaqta rurëta munëkarpis, höraqa mana allikunatam rurareq (Rom. 7:18, 19). Y höraqa alläpam llakikoq y wanutsiyänantam mantsapakoq (2 Cor. 1:8, 9). Tsënö këkarpis kënömi nirqan: “Imachöpis pishipanqä höram kallpayoq tikrarï”. ¿Imanötan kallpayoq tikrarqan? Poderninwan Jehovä Dios yanapaptinmi. w23.10 päg. 12 pärrk. 1, 2

Imapaqpis mana välinqantsikta pensanqantsik höraqa, ¿imatataq yarpänantsik? Sirweqnin kanantsikpaq kikin Jehovä akramanqantsiktam (Juan 6:44). Imanö kanqantsikta mana musyashqapis, Teyta Jehoväqa imanö kanqantsikta allim musyan (2 Crön. 6:30). Tsëmi alläpa väleq kanqantsikta nimashqaqa, creinantsik (1 Juan 3:19, 20). Capaz wakinkunaqa Jehoväpita manaraq yachakur jutsata rurayanqankunata yarpar alläpa llakikuyan (1 Pëd. 4:3). O wakinkunaqa atska watapana Jehoväta sirwikarpis, mana allikunata rurëta munayanraq. Y capazchi alli tsarakuyänampaq kallpachakurpis, mana alli sientikuyan. ¿Tsënöku qampis sientikunki? Tsënö karqa, ama yarpachakuytsu. Jehoväpa unë sirweqninkunapis wakinqa tsënömi sientikuyarqan. Apostol Pablullaman pensarishun. Pëqa jutsata ruranqankunaman yarparmi alläpa llakikoq (Rom. 7:24). Jutsankunapita arrepentikushqana këkar y bautizakushqana këkarpis, ‘apostolkunachöqa mana kaqlla’ kanqanta y “mas jutsa ruraq” kanqantam nirqan (1 Cor. 15:9; 1 Tim. 1:15). w24.03 päg. 27 pärrk. 5, 6

Jehoas mana allita decidinqampitaqa yachakuntsik, Jehoväta kuyaq y mandakunqanta llapan shonqunwan cäsukoq nunakunallawan amïgu kanantsikpaqmi. Amïguntsikkunaqa tukuy edäyoqmi kayänan. Jehoaspapis mayorna Jehoiadä jutiyoq nunam amïgun karqan. Kananqa amïguykikunaman pensari y kënö tapukuy: “¿Amïgükunaqa yanapayämanku Jehoväman mas markäkunäpaq o yärakunäpaq? ¿Animayämanku Jehovä mandakunqankunata cäsukunäpaq? ¿Gustayanku Jehoväpita y Bibliapita yachakuyanqankunapita parlëta? ¿Cäsukuyanku Jehovä mandakunqankunata? Imachöpis pantaptïqa, ¿corregiyämanku o alabapäyämanllaku?” (Prov. 27:5, 6, 17). Rasumpa kaqchöqa, Jehoväta mana kuyaq amïguykikunaqa manam ni imachöpis yanapayäshunkitsu. Peru Jehoväta kuyaq amïguykikunaqa yanapayäshunkim y pëkunapa amïgunkuna këtaqa manam dejanëkitsu (Prov. 13:20). w23.09 pägk. 9, 10 pärrk. 6, 7

Griëgu idiömachö qellqayänampaq letrakunachöqa qallanan kaq letraqa Alfam, y ushanan kaqnam Omëga. Tsëmi “noqam Alfa y Omëga kä” nirqa, Jehoväqa entienditsikuykarqan imatapis rurar qallanqantaqa ushanqanyaq ruranqanta. Adantawan Ëvata Jehovä kamarninqa, “Teyta Diosqa kënö nirmi pëkunata bendicirqan: ‘Mëtsika tikrayänëkipaq y patsachö junta kayänëkipaq wamrëkikuna atska katsun’” (Gen. 1:28). Rurëta munanqanta willakurninqa, Jehoväqa “Alfa” nikaq cuentam nikarqan. Y imë karpis Adanpita y Ëvapita yureq cäsukoq nunakunallam Patsachö junta kayanqa. Tsë junaqmi Jehoväqa “Omëga” ninqa. Jehoväqa “ciëluta, patsata, y tsëchö llapan kaqkunata” kamar usharirmi rurëta munanqanta cumplinampaq kaqta änikurqan. Nunakunapaq y kë Patsapaq llapan munanqanta ruranampaq tsë junaqta rakikaq cuentam karqan. Tsëwanmi entienditsikuykarqan, llapan rurëta munanqanqa tsë junaq ushariptin cumplikashqana kanampaq kaqta (Gen. 2:1-3). w23.11 päg. 5 pärrk. 13, 14

Judïukunaqa Babiloniapita chusku killataran Israelman chäyänan karqan, y tsë viäjiqa manam fäciltsu kanan karqan. Babiloniachöqa cincuentapitapis masmi santukunapa templun karqan, peru Jehoväpaqqa manam ni jukllëllapis karqantsu ni manam sacerdötipis karqantsu. Tsëmi israelïtakunaqa Moises qellqanqan Ley mandakunqannö Jehoväpaq qarëkunata rupatsita puëdiyaqtsu. Y Jehovä munanqanta ruraq y mandakunqanta respetaq judïukunaqa, santukunata adoraq babiloniukunapitaqa mas wallkaqllam kayarqan. Tsëmi judïukunapaqqa, mas alli karqan markankunata kutikuyänan tsëchö Diosnintsikta libri adorayänampaq. Tsëmi Jehovä munanqanta rurëta munaq mëtsikaq judïukuna markankunata kutikuyta munayarqan, tsëchö Jehoväta pë munanqannö yapë adorayänampaq. w23.05 pägk. 14, 15 pärrk. 3, 4

Kë mana alli munduchö Dios munanqannö kawëqa manam fäciltsu. Tsëmi aktsichönö kawëta munarqa, Diosnintsikpa santu espïritun yanapamänata wanantsik (1 Tes. 4:3-5, 7, 8). Santu espïritum yanapamäshun, Diosnintsik ninqankunapa contran nunakuna yachatsikuyanqanta mana creinapaq. Tsënöllam yanapamäshun “alli kanapaq, alli kaqta ruranapaq y rasumpa kaqmannö” kawanapaq (Efes. 5:9). Jesusqa nirqan santu espïrituta mañakuyaptinqa poderninwan Teyta Jehovä yanapanampaq kaqtam (Lüc. 11:13). Tsë santu espïritutaqa chaskishun Jehoväta mañakurmi y wawqi panintsikkunawan juntu reunionkunachö alabarninmi (Efesius 5:19, 20). Tsë santu espïritu yanapamashqallam Diosnintsik munanqannö kawakuytaqa puëdishun. w24.03 pägk. 23, 24 pärrk. 13-15

Pacienciayoq kanapaq Jehoväta mañakushun. Santu espïritu yanapamashqallam pacienciayoq këtaqa yachakushun (Gäl. 5:22, 23). Tsëmi pacienciayoq kanapaq santu espïritunta Jehoväta mañakunantsik. Mana allikunapa pasarnin pacienciayoq kë mana fäcil kaptinqa, Jehoväta seguïdu mañakushun santu espïritunwan yanapamänapaq (Lüc. 11:13). Pë rikanqannö imatapis rikëta puëdinapaqmi mañakunantsik. Y tsënö mañakurirnam, pacienciayoq kanapaq alli kallpachakunantsik. Jehoväta yanapëkamänapaq seguïdu mañakurnin y pacienciayoq kanapaq kallpachakurninqa, ichikllapa ichikllapam mas pacienciayoq tikrashun. Pacienciayoq kanapaqqa Bibliachö willakunqan nunakunapitam yachakunantsik. Pacienciayoq atskaq nunakunapaqmi Bibliachöqa willakun. w23.08 pägk. 22, 23 pärrk. 10, 11

Jesusqa apostol Pëdrutam nirqan, Jehovä imëpis pëta cuidanampaq kaqta. Jesusqa kawariramurmi, yapë milagruta rurarqan Pëdru y wakin apostolkuna mëtsika pescäduta tsariyänampaq (Juan 21:4-6). Tsë milagruta rikarchi Pëdruqa cuentata qokurqan llapan wananqankunata Jehovä mana pishitsinampaq kaqta. Y yarparqanchi ‘Diospa Gobiernunta puntaman’ churayaptinqa, Jehovä cuidanampaq kaqta Jesus ninqanta (Mat. 6:33). Tsëta cläru musyarmi Pëdruqa negociunchö trabajanampa rantin Diosnintsikpita yachatsikur qallëkurqan. 33 wata Pentecostes fiesta junaqmi, mana mantsapakuypa yachatsikurqan y mëtsika mil nunakunam Jesuspa qateqnin tikrayarqan (Hëch. 2:14, 37-41). Tsëpita tiempuwannam samaritänukunata y mana judïu nunakunata mëtsikaqta yanaparqan Jesuspa qateqnin tikrayänampaq (Hëch. 8:14-17; 10:44-48). Pëdrutaqa Jehovämi utilizarqan, mëtsikaq nunakunata yanapanampaq, y pëqa kushishqam yanapakurqan. w23.09 päg. 20 pärr. 1; päg. 23 pärr. 11

Juk kutim Jerusalenta ushakätsiyanqampita ishkë watakunanö pasariptin, Babiloniapa gobernaqnin Nabucodonosorqa juk jatun monumentuta suëñurqan. Y ¿imatataq rurarqan tsë suëñunqanman yarpachakurnin? Babiloniachö yachaq nunakunata y Danieltam nirqan suëñunqanta y imapaq kanqanta willayänampaq. Peru mana willayaptinqa, llapantam wanutsinan karqan (Dan. 2:3-5). Danielqa jinan höram gobernantiman ëwarnin kënö nirqan: “Teytë, suëñunqëki imapaq kanqanta willanaqpaq ichik maslla shuyëkallämë” (Dan. 2:16). Tsënö ninampaqqa, Danielqa allipachi Jehoväman markäkurqan o yärakurqan y valientichi karqan. Bibliaqa manam willakuntsu tsënö suëñukunata Daniel puntata willakushqa kanqanta. Danielqa kiman amïgunkunawanmi, Sadracwan, Mesacwan y Abednëguwan parlarqan. “Gobernanti suëñunqan imapaq kanqanta musyayänampaqmi Teyta Diosman mañakuyänampaq nirqan” (Dan. 2:18). Jehoväqa mañakuyanqanta contestarqanmi, tsëmi Danielqa suëñunqanta y imapaq kanqanta Nabucodonosorta willarqan. Tsënöpam, ¡Danielwan amïgunkunaqa salvakuyarqan! w23.08 päg. 2 pärr. 4

Pacienciayoq këqa imëkachömi yanapamantsik. Pacienciayoq kanqantsikqa yanapamantsik tranquïlu y kushishqa kanapaqmi. Y manam qeshyashuntsu, ni alläpaqa yarpachakushuntsu. Tsënöllam yanapamantsik wakinkunawan alli kanapaq y congregacionchö wawqi panikunawan unïdu kanantsikpaq. Pillapis cöleratsimashqa ras o sas mana cölerakurqa, manam mas problëmakunaman chäshuntsu (Sal. 37:8; Prov. 14:29). Pacienciayoq karqa, Teytantsik Jehovänömi pacienciayoq kashun y alli amïgunmi kashun. Yachakurinqantsiknömi, pacienciayoq këqa imëkachö yanapamantsik. Höraqa manam fäciltsu pacienciayoq këqa, tsënö kaptimpis Jehovämi yanapamäshun pacienciayoq kanapaq. Y pacienciawan Shumaq Patsata shuyaranqantsikyaqqa, segürum këkänantsik Jehoväqa alläpa kuyakoq karnin, ‘shuyarëkaqkunata rikëkanqanta y respetaqkunata salvanqanta’ (Sal. 33:18). Llapantsikmi decidïdu këkänantsik mas pacienciayoq kanantsikpaq. w23.08 päg. 22 pärr. 7; päg. 25 pärrk. 16, 17

Waktsa nunakunata despreciar rïcu nunakunallata mas precisaqpaq churarqa, Diosman markäkurpis mana allita rurëkäyanqantam nirqan (Sant. 2:1-5, 9). Tsëpitanam entienditsikurqan juk cristiänu, cristiänu mayinta röpannaqta y mikuyninnaqta rikëkarnin mana yanaparqa, Diosman markäkunqampis ni imapaq mana sirwinqanta (Sant. 2:14-16). ¿Imanirtan Santiäguqa Rahab jutiyoq warmipaq parlarqan? Diosman markäkunqantsikta ruranqantsikwanraq rikätsikuna kanqanta entienditsikunampaqmi (Sant. 2:25, 26). Rahabqa cuentakuyanqanta wiyarmi musyarqan, Jehovä imanö kanqanta y israelïtakunata yanapëkanqanta (Jos. 2:9-11). ¿Imatataq rurarqan Jehoväman markäkunqanta rikätsikunampaq? Ishkaq musyapakoq israelïtakunatam mana wanutsiyänampaq pakarqan. Tsëta ruranqampitam Rahabtaqa, Abrahantanöpis, mana israelïta këkaptin alli ruraq warmitanöna Jehoväqa rikarqan. Tsëwanmi musyantsik, markäkunqantsiktaqa ruranqantsikkunawanraq rikätsikuna kanqanta. w23.12 päg. 5 pärrk. 12, 13

Cristiänukunaqa manam Bibliapita puntata yachakunqantsikkunallawanqa conformakunantsiktsu. Tsëpa rantinqa, mas sasa o aja yachatsikuyninkunata entiendinapaqmi kallpachakunantsik, tsëpaqqa santu espïritum yanapamäshun (1 Cor. 2:9, 10). ¿Imanirtan Jehoväta maslla reqinëkipaq Diospa Palabranta maslla yachakunkitsu? Imëkapitam yachakuyta puëdinki. Capazchi yachakunkiman unë sirweqninkunata kuyarnin Jehovä imakunata ruranqanta, y tsëmi yanapashunki qamtapis kuyashunqëkita entiendinëkipaq. Capazchi yachakunkiman israelïtakuna imanö adorayänampaq Jehovä patsätsinqanta y tsëtanam igualatsinkiman kanan witsanchö cristiänukuna adorayänampaq patsätsinqantawan. Y yachakunëkipaqqa utilicëta puëdinki Índice de las publicaciones Watch Tower neq librutawan Jehoväpa Testïgunkuna yachakur ashinapaq neq follëtutam. Tsë tëmakunapita yachakurqa, Diosnintsiktam maslla reqinki y pëmanmi maslla markäkunki o yärakunki (Prov. 2:4, 5). w23.10 pägk. 18, 19 pärrk. 3-5

Apostol Pëdrum “alläpa kuyanakuyë” nin. “Alläpa” ninqan palabrapaqqa griëgu idiömachöqa, “jatun y mashtakar kichakaq” ninanmi. Tsë versïculullachömi “perdonanampaqmi imëpis listu këkan” nin. Tsëwanmi entienditsimantsik kuyakuyqa mëtsika jutsakunata tsaparkoq jatun tëlanö kanqanta. Imanömi imatapis mana rikäkunampaq jatun tëlawan tsaparkuntsik, tsënömi wawqi panintsikkunatapis mëtsika kuti ofendimashqa o pantayaptimpis perdonëkunantsik. Wakinkunata rasumpa kuyanqantsikqa yanapamäshun alläpa fuerti ofendimashqapis perdonëkunapaqmi (Col 3:13). Wakinkunata perdonarqa, rasumpa kuyakoq kanqantsikta y Diosnintsikta kushitsita munanqantsiktam rikätsikushun. w23.11 pägk. 10, 11 pärrk. 13-15

Gobernanti Josïasqa veintiseis watayoq këkarmi templuta altsayänampaq mandakurqan. Tsë templuta altsëkarmi, “Jehoväpa Leynin qellqaraq libruta sacerdöti Hilquïas tarirqan. Tsëtaqa Moisesmi qellqashqa karqan”. Tsë libruta leyipäriyaptinmi, gobernanti Josïasqa Jehovä ninqanta cäsukunampaq cambiukunata rurarqan (2 Crön. 34:14, 19-21). ¿Qamtaqa cada junaq Bibliata leyi gustashunkimantsuraq? ¿Leyikankinaku? Peru ¿gustashunkiku? Josïasqa 39 watayoq këkarmi mana allita decidirqan, tsënöpam wanurqan. Pëqa yanapanampaq Jehoväta mañakunampa rantinmi, kikinman confiakurqan (2 Crön. 35:20-25). ¿Imatataq tsëpita yachakuntsik? Ëka watayoq kar o atska tiempupana Bibliata estudiarpis Jehovämanmi mañakunantsik yanapamänantsikpaq, Palabran Bibliatam estudianantsik y atska watapana Jehoväta sirweq wawqi panikuna consejamanqantsiktam cäsukunantsik. Tsëta rurarqa, manam alläpaqa pantashuntsu y imëpis kushishqam kawakushun (Sant. 1:25). w23.09 päg. 12 pärrk. 15, 16

Bibliachöqa willakun Jehovä Diosta mana dejëpa sirweq y kuyaq mëtsika warmikunapaqmi. Pëkunaqa “controlakuytam” yachayaq y “imëkachömi confiakuypaq” kayaq (1 Tim. 3:11). Capazchi congregacionnikichöpis Diospa kaqchö poqushqa cristiänakuna kayan y pëkunapitam yachakuyta puëdinki. Congregacionnikichöqa, ¿pikunatan Diospa kaqchö poqushqa cristiänakuna kayan? Pëkunapitam yachakuyta puëdinki. Peru tsëpaqqa allim pensanëki imanö kayanqan gustashunqëkita y tsëpitanam pëkunanö kanëkipaq kallpachakunëki. Humildi warmiqa Dioswanmi alli amïgu y wakinkunawampis allim kawakun. Këllaman pensarishun: humildi kar y Teyta Jehoväta kuyarmi congregacionta y familianta diriginampaq Jehovä churanqan nunakunata respetan (1 Cor. 11:3). w23.12 pägk. 18, 19 pärrk. 3-5

Jehoväqa shuyaran qowakuna warminkunata kuyayänanta, wanayanqankunapaq trabajayänanta, kushishqata sientikatsiyänanta y Diospa kaqchö yanapayänantam. Këchö yachakunqantsikmi, alli qowa o runa kanëkipaq y familiëkita alli diriginëkipaqqa yanapashunki. Casakuptikiqa, capazchi wamrëkipis karinqa. Tsëmi alli papä kanëkipaqqa, Jehovä imanö kanqampita yachakunqëki yanapashunki (Efes. 6:4). Jehoväqa manam penqakurqantsu Tsurin Jesusta, “këmi kuyë Tsurï, pëpaqmi alläpa kushikü” nita (Mar. 1:11). Papä karqa yachakunëkim wamrëkikunata “kuyaqmi” nita, y allikunata rurayanqampitam felicitänëki. Jehovä imanö kanqampita yachakoq papäkunaqa wamrankunatam yanapayan Diospa kaqchö poqu cristiänu kayänampaq. ¿Imanötan kananllapitana yachakunkiman alli papä kanëkipaq? Familiëkita y wawqi panikunatam kuyanëki y kuyanqëkitam rikätsikunëki y valoranëkim (Juan 15:9). w23.12 pägk. 28, 29 pärrk. 17, 18

Jehoväpa sirweqnin karpis imëka problëmakunapam pasantsik y wakin nunakunanömi qeshyantsik. Y manam tsëllatsu, Jehovä Diosnintsikta sirwinqantsikrëkurmi nunakuna chikimantsik y qatikachämantsik. Jehoväqa manam tsëkunapita libramantsiktsu, peru yanapamänapaqmi änimantsik (Is. 41:10). Jehovä yanapamashqaqa mana allikunapa pasarpis kushishqam kashun, imatapis allitam decidishun y manam sirwita dejashuntsu. Mana allikunapa pasanqantsik hörakunam Jehovä yanapamäshun. Bibliachöqa nimantsik ‘yamë këta’ Diosnintsikpita chaskinapaq kaqtam (Filip. 4:6, 7). Tsë yamë këqa shonquntsikchö tranquïlu sientikunqantsikmi, tsënöqa sientikuntsik Diosnintsikpa rikëninchö alli karllam. Tsë yamë këtaqa manam nunakuna entiendiyantsu. w24.01 päg. 20 pärr. 2; päg. 21 pärr. 4

Jehoväta kuyaqkunaqa llapan shonqunkunawanmi jutinta alabayan. Davidqa musyarqanmi Jehoväpa jutinta alabarqa, kikin Jehoväta alabëkanqanta. Jehoväpa jutimpaq parlarqa imanö kanqampita, kuyakoq kanqampita y imëkata ruranqankunapitam alabëkan. Davidpaqqa, Teyta Diospa jutinqa sagrädum karqan, tsëmi nirqan llapan shonqunwan alabëta munanqanta. Tsënöllam levïtakunapis, Jehoväpa jutintaqa llapan shonqunkunawan alabayarqan. Alabayänampaqqa, palabrapis mana kanqantam niyarqan (Neh. 9:5). ¡Jehoväqa alläpachi kushikurqan llapan shonqunkunawan alabayanqanta wiyarnin! w24.02 päg. 9 pärr. 6

Rurëta decidinqëkita dejarir juktana ruranqëkipitaqa, manam Jehoväqa mana allipa rikäshunkitsu (2 Cor. 8:12). Imakunata ruranqëkikunata yarpë. Bibliachömi kënö nin: “Teyta Diosqa manam mana allita ruraqtsu, y manam rurayanqëkita [...] qonqantsu” (Heb. 6:10). Pëpis mana qonqëkaptinqa, qampis manam ruranqëkikunata qonqanëkitsu. Capazchi Jehoväpa mas amïgun këta, pëpita yachatsikuyta y bautizakuyta lograrqunki. Tsë ruranqëkikunam rikätsikun, maskunata rurëta decidirpis logrëta puëdinëkipaq kaqta. Jehovä yanapashuptikim, ruranëkipaq decidinqëkikunataqa rurar ushanki. Jehovä yanapashuptikiqa decidinqëkikunata kushishqa ruranki, y rurar usharirqa alläpam kushikunki (2 Cor. 4:7). Yarpë, ruranëkipaq decidinqëkikunata qelanärir mana dejarirqa, mëtsika bendiciontam chaskinki (Gäl. 6:9). w23.05 päg. 31 pärrk. 16-18

Jehoväqa kushishqam sirweqninkunata musyatsin kuyanqanta y pëkunawan kushishqa këkanqanta. Bibliachömi willakun Jesusta ishkë kutipa “kuyë Tsurï” ninqanta y përëkur kushishqa këkanqanta (Mat. 3:17; 17:5). Y ¿qamtaqa gustashunkimantsuraq Jehovä “qampitam alläpa kushikü” nishuptiki? Ciëlupita mana parlapämarnintsikpis Jehoväqa, Bibliawanmi parlapämantsik. Bibliachömi leyintsik qateqninkunata Jesus kuyëpa parlapanqanta. Tsëta leyirqa, kuyëpa Jehovä parlapëkämanqantsiktanömi sientintsik. Jesusqa Teytannö kuyakoqmi. Tsëmi jutsasapa qateqninkunata Jesus kuyëpa parlapanqanta leyirqa, noqantsikta Jehovä kuyëpa parlapëkämanqantsikta pensanantsik (Juan 15:9, 15). Peru mana allikunapa pasarninqa, manam Jehovä manana kuyamanqantsiktaqa pensanantsiktsu. Tsëpa rantinqa, tsë tiemputam provechanantsik llapan shonquntsikwan Jehoväta kuyanqantsikta y pëman confiakunqantsikta rikätsikunapaq (Sant. 1:12). w24.03 pägk. 27, 28 pärrk. 10, 11