Imëpis mana ushakaq markata ashishun

1. ¿Jerusalenta ima pasanampaq kaqtataq Jesus willakurqan?

MANARAQ wanukurmi Jesusqa discïpulunkunata nirqan Jerusalen markata ushakätsita munar “mëtsika soldädukuna” entëru lädumpa churakäyänampaq kaqta (Lüc. 21:20). Y tsëta rikarqa, ¿imatataq cristiänukuna rurayänan karqan? Jesusmi mandarqan Judëapita jinan höra ëwakuyänampaq. Jesus ninqannömi, Jerusalen markapa entëru lädunman romänu soldädukuna churakäriyarqan (Lüc. 21:21, 22).

2. ¿Ima nirqantan apostol Pablu Judëachö y Jerusalenchö këkaq cristiänukunata?

² Jerusalen markapa entëru lädunman soldädukuna churakäyänampaq juk ishkë watakuna pishikaptinmi, apostol Pabluqa Jerusalenchö y entëru Judëachö cristiänukunaman cartakurqan. Tsë cartatam kananqa Hebrëus carta nir reqintsik. Tsë cartachömi Pabluqa nirqan Jerusalenta ushakätsiyaptin salvakuyta munarqa, wayinkunatapis y negociunkunatapis dejëkur jinan höra ëwakuyänampaq listu këkäyänampaq. Y Jerusalen markapaq parlarmi kënö nirqan: “Këchöqa manam imëpis mana ushakaq marka kapamantsiktsu, sinöqa shamoqpaq kaqtam llapan shonquntsikwan ashintsik” (Heb. 13:14).

3. ¿Imatan ‘rasumpa cimientuyoq markaqa’, y imanirtan tsë markata ashintsik?

³ Capazchi punta cristiänukuna Jerusalenpita y Judëachö markakunapita qeshpir ëwakuyaptin wakin nunakunaqa burlakuyarqan, peru ëwakushqa karmi salvakuyarqan. Kanan witsampis, mëtsikaq nunakunam noqantsikpita burlakuyan qellëman mana confiakushqa o ima problëmatapis nunakuna altsamunampaq kaqman mana confiakushqa. ¿Imanirtan tsëkunaman confiakuntsiktsu? Noqantsikqa “rasumpa cimientuyoq markatam” ashintsik; tsë markaqa Diospa Gobiernunmi (Heb. 11:10; Mat. 6:33). Tsëmi këchöqa yachakushun hebreu cristiänukunata Pablu consejanqanta. ¿Imanötan Pablu consejanqan yanaparqan ‘shamoqpaq kaq markata’ ashir sïguiyänampaq? ¿Imanötan yanaparqan shamoq tiempupaq listu këkäyänampaq? Y ¿imanötan tsë consëjukuna noqantsikta yanapamantsik?

JEHOVÄ MANA DEJAMÄNAPAQ KAQMAN CONFIAKUSHUN

4. ¿Imanirtan punta cristiänukunaqa Jerusalen markata yachanäyaq?

⁴ ¿Imanirtan punta cristiänukunaqa Jerusalen markata yachanäyaq? Tsë markachömi 33 watachö punta kaq congregacion patsakarqan. Y tsë markachömi cristiänukunata dirigeq juk grüpu cristiänukunapis kayarqan. Y wakin cristiänukunapaqa tsë markachömi wayinkuna y imëkankunapis karqan. Tsënö kaptimpis, Jesusmi qateqninkunata nishqa karqan Jerusalenpita y Judëa markakunapita qeshpir ëwakuyänampaq (Mat. 24:16).

5. ¿Imanötan cristiänukunata Pablu yanaparqan listu këkäyänampaq?

⁵ Pabluqa cristiänukunatam entienditsita munarqan Jerusalenpita qeshpir ëwakuyänampaq listu këkäyänampaq. Tsëmi tsë markapaq Jehovä imata pensanqanta entiendiyänanta munar cläru nirqan templupis, sacerdötikunapis y rupatsiyanqan qarëkunapis Jehoväpaqqa manana sirwinqanta (Heb. 8:13). Tsënöllam entienditsirqan tsë markachö kawaq nunakunaqa Dios akranqan nunata despreciashqa kayanqanta. Jerusalen templuchö Jehoväta adorayanqanqa manam välirqannatsu y tsë templuqa ushakänanmi karqan (Lüc. 13:34, 35).

6. Hebrëus 13:5 y 6 textuchö Pablu ninqanqa, ¿imanötan cristiänukunata yanaparqan?

⁶ Hebreu cristiänukunaman Pablu cartakunqan witsanqa, Jerusalen markachöqa negociuta rurarmi allipa ganayaq. Tsëmi tsë tiempuchö pasakunqankunata qellqaq Pliniu jutiyoq romänu nuna nirqan, Jerusalen marka tsë kinrëchö alläpa reqishqa kanqanta (Historia Natural, libro V, traducción de Gerónimo de Huerta). Mëtsikaq judïukunam watachö kima kuti Jerusalen markata ëwayaq Diosta adorayänampaq, tsëmi Jerusalenchö nunakunaqa negociuta rurarnin allipa ganayaq. Hasta cristiänukunapis wakinkunaqa imëkayoqmi kayarqan. Tsëchi apostol Pabluqa kënö consejarqan: “Ama vïdëkikunachö qellëta ashirlla kakuyëtsu, sinöqa kapuyäshunqëkillawan kushishqa kayë”. Tsëpitanam Jehovä änikunqanta kënö yarpätsirqan: “Manam imëpis dejashqëkitsu ni qonqashqëkitsu” (leyi Hebrëus 13:5, 6; Deut. 31:6; Sal. 118:6). Pablu tsënö yarpätsinqanqa alläpam Jerusalenchö y Judëachö cristiänukunata yanaparqan. Ichik tiempullachönam wayinkunata, negociunkunata y imëkankunata dejaskir juk läduta ëwakuyänan karqan. Y tsëchömi mantenikuyänampaq trabajar qallayänan karqan, y tsëta rurayänanqa manam fäciltsu kanan karqan.

7. ¿Imanirtan kananllapitana Jehovä Diosnintsikman maslla confiakuyta yachakunantsik?

⁷ ¿Imatataq yachakuntsik? Noqantsikpis punta cristiänukunanömi alkäbu alkäbu y listu këkänantsik (Lüc. 21:34-36). ¿Imapaqtan listu këkänantsik? ‘Alläpa sufrimientu’ chämunan tiempupaqmi. Tsë tiempuchömi mana alli nunakuna ushakäyanqa (Mat. 24:21). Capazchi alläpa sufrimientu witsanqa wakin cösasnintsikkunata o llapan cösasnintsikkunata dejëkur ëwakushun, y tsëpaqqa Jehovä Diosnintsik imëpis mana dejamänapaq kaqmanmi llapan shonquntsikwan confiakunantsik. Peru tsënö confiakunapaqqa, alläpa sufrimientu manaraq chämuptinmi Jehoväman confiakuyta yachakunantsik. Confiakuykanqantsikta musyarinapaq kënö pensarishun: “¿Rurëta munanqäkunawan o decidinqäkunawanqa Jehoväman confiakunqätaku rikätsikü o qellëman confiakunqätaku?” (1 Tim. 6:17). Yachakurinqantsiknömi, punta cristiänukunanöpis shamoq tiempupaq listu këkänantsik. Alläpa sufrimientu witsanchöqa imëpis mana pasanqantsik problëmakunapam pasashun. Peru ¿imanöraq musyashun imata ruranapaq kaqta?

DIRIGIMAQNINTSIKKUNATA CÄSUKUSHUN

8. ¿Imatataq qateqninkunata Jesus nishqa karqan?

⁸ Hebreu cristiänukunaman Pablu cartakunqampita juk ishkë watakuna pasariptinllam Jerusalen markata ushakätsita munar romänu soldädukunaqa entëru lädumpa churakäyarqan. Tsëta rikarmi cristiänukunaqa cuentata qokuyarqan qeshpir ëwakuyänan tiempuna kanqanta (Mat. 24:3; Lüc. 21:20, 24). Peru ¿mëtaraq ëwakuyanman karqan? Jesusmi kënö nishqa karqan: “Judëa provinciachö këkarqa jirkakunaman qeshpir ëwakuyanki” (Lüc. 21:21). Peru tsë kinrëchöqa atska jirkakunam karqan. ¿Mëqan jirkamanraq qeshpir ëwakuyanman karqan?

9. ¿Imanirtan cristiänukunaqa më jirkaman ëwakuyänampaq kaqta alliraq pensayänan karqan? (Mäpata rikäri).

⁹ Cristiänukuna qeshpir ëwakuyänampaqqa atska jirkakunam karqan. Karqanmi Samariachö jirkakuna, Galilëachö jirkakuna, Hermon jirka, Lïbanuchö jirkakuna y Jordan mayupa wak tsimpanchö jirkakuna (mäpata rikäri). Tsë jirkakunachö wakin markakunaqa segürunömi karqan. Juk kaqqa Gamala markam karqan. Tsë markaqa jatun jirkachömi këkarqan y chänanqa manam fäciltsu karqan. Tsëchi wakin judïukunaqa pensayarqan tsëman ëwakurqa mas següru kayänampaq kaqta. Peru romänukunaqa tsë markatapis ushakätsiyarqanmi, y mëtsikaq nunakunatam wanutsiyarqan.a

10, 11. (1) ¿Imanöraq Jehoväqa sirweqninkunata dirigirqan? (Hebrëus 13:7, 17). (2) ¿Imatan pasakurqan cäsukoqkunawan? (Dibüjuta rikäri).

¹⁰ Tsëqa, ¿imanötan cristiänukunaqa musyayarqan mëta ëwakuyänampaq kaqta? Jehovächi congregacionta dirigeqkunawan musyatsirqan mëta ëwayänampaq kaqta. Tsëpita tiempu pasariptinmi pasakunqankunata qellqaq Eusebiu jutiyoq nuna Jerusalenchö cristiänukunapaq kënö nirqan: “Guërra manaraq qallaptinmi dirigeqninkuna musyariyarqan juk markamanna ëwakuyänampaq kaqta y Perëa markachö täkuyänampaq kaqta (Perëataqa Pëlla nirpis reqiyaqmi)” (Historia eclesiástica, tomo I, traducción de George Grayling). Pëlla o Pëla markaqa segürunömi karqan. Tsë markaman chänanqa manam alläpa sasatsu o ajatsu karqan y Jerusalen amänunllachömi karqan. Y Pëla markachö täkoq nunakunaqa cäsi llapanmi judïutsu kayarqan y manam judïukunanötsu romänukunapita librakuyta munar guërrachö këkäyarqan (mäpata rikäri).

¹¹ Apostol Pablum cristiänukunata kënö nishqa karqan: “Dirigiyäshoqnikikunata [...] respetar cäsukuyë” (leyi Hebrëus 13:7, 17). Tsë consëjuta cäsukoqkunaqa jirkakunatam qeshpir ëwakuyarqan, tsënöpam salvakuyarqan. Diosnintsikqa ‘rasumpa cimientuyoq markata’ o Gobiernunta shuyaraqkunataqa manam dejarqantsu (Heb. 11:10).

12, 13. ¿Imanötan Jehoväqa sirweqninkunata dirigin mana allikuna pasakunqan hörakuna?

¹² ¿Imatataq yachakuntsik? Jehovä Diosnintsikqa dirigimaqnintsikkunawanmi imata ruranapaq kaqtapis willamantsik. Bibliachöqa clärum willamantsik sirweqninkunata diriginampaq nunakunata Jehovä utilizashqa kanqanta (Deut. 31:23; Sal. 77:20). Y kanan witsampis clärum rikëkantsik dirigimaqnintsikkunata Jehovä Diosnintsik yanapëkanqanta.

¹³ Këllaman pensarishun: COVID-19 qeshya kanqan witsankunam, dirigimaqnintsikkunaqa cläru willamarqantsik imakunata ruranantsikpaq kaqta. Anciänukunatam cläru niyämurqan wawqi panikunata Diosnintsikpa kaqchö imanö yanapar sïguiyänampaq kaqta. Y COVID-19 qeshya qallanqampita juk ishkë killakuna pasariptinllam jatun asamblëatapis wiyakurqantsik, tsë asamblëataqa 500 idiömapitapis maschömi Internetpa, televisionpa y radiupa wiyakurqantsik. Tsë qeshya kanqan tiempuqa manam Jehovä Diosnintsikpita yachakuyta dejarqantsiktsu, tsënöpam llapantsikpis unïdu sïguirqantsik. Tsëmi kanampis següru këkänantsik shamoq tiempuchö ima pasakuptimpis dirigimaqnintsikkunata Jehovä Diosnintsik yanapar sïguinampaq kaqta y allikunata decidiyänampaq kaqta. Peru Jehoväman confiakurpis y mandakunqankunata cäsukurpis, ¿imakunatataq maslla yachakunantsik alläpa sufrimientu witsanchö imata ruranapaq kaqta musyanapaq?

FAMILIANÖ KUYANAKUSHUN Y LLAPANKUNAPAQ ALLI KASHUN

14. Hebrëus 13:1 a 3 textuchö ninqannö, ¿imanötan cristiänukuna kayänan karqan Jerusalen ushakänampaq ichik tiempullana pishikaptin?

¹⁴ Alläpa sufrimientu qallëkuptinqa, masraqmi kuyanakunantsik. Judëachö y Jerusalenchö kawaq cristiänukunaqa kuyakoqmi kayarqan (Heb. 10:32-34). Peru Jerusalen ushakänampaq ichik tiempu pishikaptinqa, masraqmi familianö kuyanakuyänan karqan y llapankunawan alli nuna kayänan karqan (leyi Hebrëus 13:1-3). Pëkunanömi noqantsikpis, alläpa sufrimientu witsanchö masraq kuyanakunantsik.

15. ¿Imanirtan cristiänukunaqa familianö kuyanakuyänan karqan y juknin juknimpis alli kayänan karqan?

¹⁵ Romänu soldädukunam Jerusalen markata ushakätsiyänampaq entërupa churakäriyarqan, peru tsëpitam witikuyarqan. Tsëta provecharmi cristiänukunaqa juk ishkë cösasninkunata apakurkur ëwakuyarqan (Mat. 24:17, 18). Tsëmi viäjichö y chäyanqan markachöpis yanapanakuyänan karqan. Capazchi imëkatapis faltapakuyarqan, peru cristiänukunaqa familianö kuyanakurmi imëkallawampis yanapanakuyarqan (Tïtu 3:14).

16. ¿Imakunatataq rurashwan wawqi panikunata kuyarqa? (Fötuta rikäri).

¹⁶ ¿Imatataq yachakuntsik? Kuyakoq karqa, wanëkaq wawqi panikunatam yanapëta puëdishun. Jehoväpa sirweqninkunaqa mëtsikaqmi markankunachö guërra kaptin o ima desgraciapis kaptin juk markakunata ëwakuyashqa, tsëmi wakin wawqi panikunaqa pëkunata tukuynöpa yanapayashqa. Ucraniachö guërra kaptin ëwakoq panim kënö nin: “Clärum rikäyarqö Jehovä imanö dirigiyämanqanta y turi nanakuna alläpa yanapayämanqanta. Pëkunaqa alläpa shumaqmi cuidayämashqa, Ucraniachö y Hungrïachö yanapayämanqannöllam kanampis Alemaniachö yanapëkäyäman”. Llapankunapaqpis alli nuna kashqaqa, Jehovä Diosnintsikmi yanapamäshun wawqi panintsikkunata shumaq cuidanantsikpaq (Prov. 19:17; 2 Cor. 1:3, 4).

17. ¿Imanirtan kananllapitana yachakushwan familianö kuyanakuyta y llapankunapaqpis alli këta?

¹⁷ Kananllapitanam yachakunantsik juknintsik juknintsik yanapanakuyta, y shamoq tiempuchöqa masraqmi tsëta rurashun (Hab. 3:16-18). Tsëmi Jehovä Diosnintsikqa kananllapitana yachëkätsimantsik familianö kuyanakunapaq y juknintsik juknintsik alli kanapaq. Tsënö karmi alläpa sufrimientu witsanchöqa yanapanakuyta puëdishun.

¿IMARAQ SHAMOQ TIEMPUCHÖ PASAKUNQA?

18. ¿Imatataq yachakuntsik hebreu cristiänukunapita?

¹⁸ Cäsukoq cristiänukunaqa jirkakunapa qeshpir ëwakushqa karmi Jerusalenta ushakätsiyaptin salvakuyarqan. Pëkunaqa markankunata dejëkurmi ëwakuyarqan, peru Jehovämi cuidarqan. ¿Imatataq hebreu cristiänukunapita yachakuntsik? Noqantsikpis manam musyantsiktsu shamoq tiempuchö llapan pasakunampaq kaqkunataqa, peru pëkunatanöllam Jesusqa consejamarquntsik imëpis listu këkänapaq (Lüc. 12:40). Tsënöllam, hebreu cristiänukunata Pablu consejanqampis yanapamantsik. Y kikin Jehovämi änimarquntsik imëpis mana dejamänantsikpaq (Heb. 13:5, 6). Tsënö këkaptinqa, imëpis mana ushakaq markata o Diospa Gobiernunta empëñu empëñu ashirnin sïguishun. Tsëta rurarqa, mëtsika bendicionkunatam imëpis chaskishun (Mat. 25:34).