Noviembre
Viernes 1 de noviembre
Cai pacha millai munaicunatapish saquishpa, alli yuyaihuan cashcata rurashpa, Diospajlla causai (Tito 2:12).
Ñucanchijllataj disciplinata charinaca mana alli yuyaicunamanta, mana alli ruraicunamanta jarcarinami can. Pero mana jarcarijcunalla canchijchu. Chaimantami jarcarinata yachana canchij. Yaya mamacunaca mana shaicushpa, pacienciahuan ‘cunashpami Jehová Diosmanta yachachina’ can. Chashna rurajpica huahuacunaca alli yachajcuna, paicunallataj disciplinarijcunami tucunga (Efesios 6:4, NM). Maijancunaca achca edadta charishpami Jehová Diosta rijsishcacuna. Ashata jarcarijcuna cashpapish jarcarij canata yachanarajmi cashcacuna. Pero ‘mushuj causaita churaringapaj’, Jesuspaj ejemplota catingapajmi esforzarishcacuna. Chashnami asha asha jarcarijcuna tucushcacuna (Efesios 4:23, 24). Jarcarinata yachanaca minishtirishcami can. w18.03 pág. 28 párrs. 3, 4
Sábado 2 de noviembre
Huasipipish pozachij caichij (Romanos 12:13).
Jehová Diospish, tucui huauqui panicunapish tandanacuicunaman shamuchunmi invitanchij. Chaimantami tandanacuiman shamujcuna alli sintirichun munanchij (Romanos 15:7). Maijancunaca primera vezmi shamuncuna. Ima laya cajpipish, ima ropahuan cajpipish allimi chasquina canchij. Paicunapish Jehovapaj invitashcacunami can (Santiago 2:1-4). Shuj huauqui o pani mana paicunata atindicujpica ñucanchijhuan tiyarichunmi mañai tucunchij. Shinallataj tandanacuipi cada partepi imata yachachicushcata ricuchishpa, Bibliapi versocunata mashcashpami ayudai tucunchij. Chashna rurajpica agradicingami. Chashnallataj ‘alli chasquichij’ nishca consejota cazushcatami ricuchishun. Shujtaj congregacionmanta huauquicuna, superintendente de circuito huauqui o Betelmanta huauquicunami ñucanchij congregacionpi conferenciata cunaman shamuncuna. Chai huauquicuna shamuchunca achcatami munanchij. ¿Chai huauquicunamanca ima shinataj alli chasquijcuna cashcata ricuchi tucunchij? (3 Juan 5, 7, 8). Paicuna ñucanchij congregacionman shamujpica imallatapish carangapajmi invitai tucunchij. w18.03 pág. 16 párrs. 5, 7
Domingo 3 de noviembre
¿Manachu ñucaca cunanllataj bautizari tucuni? (Hechos 8:36).
Saulo shuti runamanta parlashun. Paica judiomi carca. Judiocunaca Diospajllata rurajcunami carca. Pero paicuna mana cazushcamantami Diospaj ñaupajpica ña mana alli ricurircacuna. Sauloca: ‘judiocunaca Diosta allimi sirvicunchij’ yuyashpami Jesusta catijcunataca llaquichingapaj catirashpa purij carca. Pero shuj punllaca Jesusca jahua pachamantami Saulohuan parlarca. Chai qꞌuipaca Jesusta catij Ananiaspaj ayudata chasquishpami Sauloca ‘jatarishpa bautizarirca’ (Hechos 9:17, 18; Gálatas 1:14). Qꞌuipa punllacunaca Saulotaca apóstol Pablo nishpami tucuicuna rijsirca. Caipi yuyai. Paica Jehová Dios paipaj munaita pajtachichun Jesusta agllashcata alli intindishca qꞌuipallami bautizarirca (Hechos 22:12-16). Cunan punllacunapish ñucanchij estudiantecunahuan chashnallatajmi can. Diospaj munaita alli intindishpallami Bautizarina munaita charincuna. w18.03 pág. 6 párrs. 9-11
Lunes 4 de noviembre
Ñucaca cancunataca Espiritupajlla cajcunata shinaca mana rimai tucurcanichu. Aicha munaillata ruracujcunamanmi rimarcani (1 Corintios 3:1).
Jacobtaca paipaj huauqui Esaumi huañuchisha nirca. Esauca aicha munaillata rurajmi carca. Shinallataj Jacobtaca paipaj suegromi umashpa cutin cutin llaquichirca. Shinapish Abrahamman Dios cusha nishcacunapimi tucui shunguhuan crirca (1 Corintios 2:14-16). Shinallataj Jacobca paipaj huahua huahuacunamanta Dios cusha nishcacuna pajtarinata yachashpami familiata alli cuidarca (Génesis 28:10-15). Aicha munaillata rurajcunapurapi causashpapish paica Dios cusha nishcataca mana cungarircachu. Por ejemplo, Esaú paita huañuchigrishcata yuyashpaca Diostaca: ‘Quiquinca ñucataca: Ñucami cambajca allicunata rurasha. Cambaj huahua huahuacunaca mama cucha uripi tiyaj tꞌiyu allpa shinami canga nircanguimari’ nishpami mañarca (Génesis 32:6-12). Jacobca paipaj rurashcahuan, rimashcahuanmi Diospi tucui shunguhuan crishcata ricuchirca. w18.02 pág. 18 párrs. 9, 10
Martes 5 de noviembre
Paica ima pandata mana ruraj, allita ruraj, ñucatapish manchaj, millaita ruranatapish pꞌiñajmi (Job 1:8).
Jobca “inti llujshin ladopi causajcunapuramantaca, paillami yallitaj charij carca” (Job 1:3). Tucuicuna rijsishca, respetashca runami carca (Job 29:7-16). Chashna cashpapish shujtajcunamanta yalli cashcata, Diostapish mana minishtishcataca mana yuyarcachu. ¿Imamantataj chaita yachanchij? Jehová Diosca Jobtaca: “Ñucata sirvij” nircami. Diabloca cutin cutinmi Jobta llaquichirca. Ashtahuanpish ‘Diosmantami chai llaquicunaca shamun’ nishpa yuyachunmi Diabloca alli yuyashpa llaquichirca (Job 1:13-21). Qꞌuipaca Jobpaj quimsa amigocuna nishcami Jobta cushichinaman shamurcacuna. Pero chai amigocunaca millai runa cashcamantami Diosca canta castigacun nishpa Jobta ashtahuan llaquichircacuna (Job 2:11; 22:1, 5-10). Diablo cutin cutin llaquichijpipish, llullacunahuan juchachijpipish Jobca Diostaca mana cungarircachu. Chai llaquicunata ahuantashca qꞌuipaca Jehová Diosca ñaupa charishcacunatapish yallimi Jobman cushpa bendiciarca. Shinallataj 140 huatacunahuan causachunmi saquirca (Santiago 5:11). Jobca huañungacamami tucui shunguhuan Diosta sirvirca. w18.02 pág. 7 párrs. 16, 18
Miércoles 6 de noviembre
Valishca tucujcuna, jatun tucushcacunami cangacuna (2 Timoteo 3:2, 4).
Achcacunaca paicunata alli nichun, diosta shina adorachun munancuna. Shuj yachaj runaca: “Jatun tucushcacunaca Diosta adoranapaj randica paicunallatajmi shuj dios shina tratarincuna” nircami. Cutin, maijancunaca: “Jatun tucunaca mana alli canchu. Chaimantami shuj jatun tucushca runaca shujtaj jatun tucushcata ricushpaca paillataj pꞌiñarin” nincunami. Bibliapi nishca shinaca Jehová Diosca jatun tucushcacunataca pꞌiñanmi (Proverbios 6:16, 17). Jatun tucushpaca Jehová Diosmantami caruyashun (Salmo 10:4). Diablomi jatun tucushca can (1 Timoteo 3:6). Huaquincunaca Diosta alli sirvicushpapish jatun tucushpami paimanta caruyashcacuna. Uzías runamanta parlashun. Paica Judá llajtata mandajmi carca. Achca huatacunatami Jehová Diosta sirvirca. Shinapish Bibliapica: ‘Ña tucuita mandai callarishpaca, jatun tucushpami llaqui tucurca. Taita Diosta cꞌariyashpami, temploman yaicushpa inciensota rupachirca’ ninmi (2 Crónicas 26:16). Huaquin huatacuna qꞌuipaca rey Ezequiaspishmi asha tiempotaca jatun tucurca (2 Crónicas 32:25, 26). w18.01 pág. 28 párrs. 4, 5
Jueves 7 de noviembre
Cada quiquin ima shina japishca shinallataj chꞌicanchishpa huaquichichij (1 Corintios 16:2).
Bibliapica, Diosta sirvijcuna paicunapaj charishca cosascunahuan ayudashcatami parlan (Éxodo 35:5; 2 Reyes 12:4, 5;1 Crónicas 29:5-9). Jesusta punta catijcuna causashca punllacunapica Judea llajtapimi shuj jatun yaricai tiyarca. Chaita yachaj chayashpami Antioquiapi caj huauqui panicunaca ‘imallata cui tucushcahuan’ paicunata ayudarcacuna (Hechos 11:27-30). ¿Ñaupa tiempopi Diosta sirvijcunaca Diosman cungapajca maimantataj japijcuna carca? Apostolcuna causashca punllacunapica huaquincunaca allpacunata, huasicunata cꞌatushpami apostolcunapaj ñaupajman cullquita apamujcuna carca. Chaimi apostolcunaca imata mana charij huauqui panicunaman chaupishpa cujcuna carca (Hechos 4:34, 35). Cutin, shujtajcunaca Diospaj obrata rurashpa catichunmi siempre asha cullquita chꞌicanchishpa cujcuna carca. Caipi ricushca shinaca achcata o ashallata charishpapish tucuicunami imallahuanpish ayudajcuna carca (Lucas 21:1-4). w18.01 pág. 17 párrs. 7, 9
Viernes 8 de noviembre
Huambracunapish, shaicuncunami urmarincunami (Isaías 40:30).
Tucuicunami imataca, rato alli rurai tucunchij. Pero ñucanchij fuerzallahuan tucuita rurai pudishcataca mana yuyanachu canchij. Apóstol Pablota yuyarishun. Paica tucuita ruranata munashpapish mana tucuita rurai tucurcachu. Shuj punllaca ima shina sintirishcatami Diosman huillarca. Chaimi Diosca Pablomanca: “Irquilla cajpimi ñuca poderca ashtahuan alli jundanga” nircami. Cai nishcata intindishpaca Pabloca: “Irquilla cashcapimi, ashtahuan sinchi tucuni” nircami (2 Corintios 12:7-10). ¿Chaita nishpaca imatataj nisha nicurca? Pabloca Dios mana ayudajpica imatapish mana rurai tucushcatami intindirca. Shaicushca sintirijpica Jehová Diosmi paipaj espirituhuan ayudarca. Chaimi Pabloca nunca mana rurashcata rurangapaj fuerzata charirca. Ñucanchijpish Jehová Diospaj espíritu ayudajpica imata rurangapajpish fuerzata charishunmi. w18.01 pág. 5 párrs. 8, 9
Sábado 9 de noviembre
Canca huahuamantapachami Dios Quillcachishca sumaj shimicunataca yachangui. Chaicunami Cristo Jesusta crishpa quishpirichun, cantaca yachajta rurai tucun (2 Timoteo 3:15, QC, 1989).
Huahuacuna bautizarisha nijpica yaya mamacunaca ari nishcata pajtachichunmi cꞌuyaihuan yuyachina can. Chaita rurangapajca manaraj paicunahuan parlashpami publicacioncunapi huaquin consejocunata mashcana can. Chashna rurajpica paicunaca Diosta sirvina mana shuj pugllailla cashcatami ricungacuna. Shinallataj Diosman ari nishcata pajtachishpaca bendicioncunata charinatami intindingacuna. Yaya mamacunapajca huahuacunata Dios mandashca shina huiñachinaca shuj jatun responsabilidadmi can (Efesios 6:4, NM). Bibliapi nishcata yachachishca jahuapish yaya mamacunaca chai yachachishcacunata crichunmi ayudana can. Huahuacunaca Bibliapi mandashcacunata crishpaca bautizarishpami Diosta tucui shunguhuan sirvingacuna. Bibliapi sumaj yachaicunahuanpish, Diospaj espiritupaj ayudahuanpish huahuacuna quishpirichun ayudashpa catichij. w17.12 pág. 20 párrs. 17, 19
Domingo 10 de noviembre
Tucuri punllacuna pajtajpimi can japina cashcata chasquingapaj jataringui (Daniel 12:13).
Danielca casi 100 huatacunatami charirca. Danielca ña huañunalla cashpa ¿causarinata shuyashcachu canga? Ari. Paica huañushcacuna samaricuj shinalla cashcatami yacharca. Shinallataj huañujpica imata rurana, imata yuyana, imata yachanapish chaipi tucurina cashcatami yacharca (Eclesiastés 9:10). Chaimantami Jehová Dios “canca samaringuimi” nijpica Danielca cushilla sintirishcanga. Ima hora ima punlla Daniel causarinataca angelca mana huillarcachu. Pero, cai punllapaj versopi imata nishcatami huillarca. Chaita uyashpami Danielca causaringapaj achca tiempo pasana cashcata intindirca. Chai punlla chayangacamaca Danielca huañushpami samarina carca. w17.12 pág. 8 párrs. 17, 18
Lunes 11 de noviembre
Shujlla huillaj tiyajpica ama huañuchichun (Números 35:30).
Israelmanta ancianocunaca Jehová Dios churashca leycunata cazushpami pai shina cashcata ricuchina carcacuna. Puntapica ancianocunaca imalla pasashcatami tucuita alli yachanaraj carcacuna. Qꞌuipaca huañuchij runa chaita rurashcamanta ima shina sintirishcata, ñaupa ima shina comportarishcata, ima nishpa chaita rurashcatami alli ricuna carcacuna. Chaita rurashpami huañuchij runata quishpichinata o mana quishpichinata decidi tucurcacuna. Chashnami ancianocunaca Jehová Dios shina cashcata ricuchijcuna carca (Números 35:20-24). Ima shina huañuchijta ricujcuna tiyajpica ishquillatapishmi tapuna carcacuna. Ancianocuna tucuita alli yachaj chayashca qꞌuipaca huañuchij runapimi yuyana carcacuna. Chaita rurangapajca alli yuyaita charinatami minishtircacuna. Chashnami mana pandarishpa tucuita alli ricuna carcacuna. Ashtahuantajca Jehová Dios paipaj espirituta cushpa tucuita alli rurangapaj ayudachunmi minishtircacuna (Éxodo 34:6, 7). w17.11 págs. 18, 19 párrs. 13, 14
Martes 12 de noviembre
Chaicunata rurana yuyailla catirai (1 Timoteo 4:15).
Bibliata estudiai callarishpami sumaj valishca yachaicunata tarircanchij. Callaripica Jehová ñucanchijta rurashcata, cai Allpatapish shuj paraisota ruragrishcatami yacharcanchij. Shinallataj ñucanchijta cꞌuyashcamanta Jesusta cachashpa quishpichishcatami yacharcanchij. Ashtahuanpish Jesús cai Allpata mandashpa llaquicunata tucuchijpi tucuicuna cushilla causanatami yacharcanchij (Juan 3:16; Apocalipsis 4:11; 21:3, 4). Huaquinpica shuj profecía ima shina pajtarishcata o shuj verso ima nisha nishcatami ashtahuan alli intindina cashcanchij. Chai yachaicunata intindingacamami estudiana canchij. Shinallataj chai yachashcapimi cutin cutin yuyana canchij (Hechos 17:11). Ñaupa intindishcata, mushuj intindishcacunahuan chꞌimbapuranaca allimi can. Pero mushuj yachaicunataca mana jahua jahualla estudianachu canchij. Ashtahuanpish tucuitami alli estudiana canchij. Chashnami chai mushuj yachaicunaca ñucanchijpajca valishca tucunga. w17.06 pág. 13 párrs. 15, 16
Miércoles 13 de noviembre
Cancunapi tiyaj mana alli munaicunataca tucuita saquichij. Ama huainayanguichij, ama ima millaita ruranguichij (Colosenses 3:5, QC, 1989).
Maipi cashpapish imata ruracushpapish juchapi ama urmangapajmi Jehová Diospaj mandashcacunata yuyarina canchij. Por ejemplo, ¿noviocuna rijsinacui callarishpaca imacunamantataj parlanacuna can? Ugllanacunamanta, muchanacunamanta, isquindijlla saquirinamanta Bibliapi imata nishcatami ricuna can. Chashnami juchapi mana urmangacuna (Proverbios 22:3). Viajeman rishpa, shuj cꞌarihuan o huarmihuan trabajana cashpaca mapa ruraicunapi ama urmangapajmi cuidadota charina canchij (Proverbios 2:10-12, 16). Shinallataj llaquilla cashpa o ñucanchijlla sintirishpapish cuidadotami charina canchij. Chashna llaquilla cashpaca maijanpish cꞌuyaita ricuchichunchari munashun. Chaipica Jehová Diostami ‘ayudahuai’ nishpa mañana canchij. Shinallataj hermanocunapaj ayudatami mashcana canchij (Salmo 34:18; Proverbios 13:20). w17.11 pág. 28 párrs. 4, 5
Jueves 14 de noviembre
Miticuna pueblocunata agllaichij (Josué 20:2).
Israelitacunapuramanta maijan shuj runata huañuchishpaca Diospaj ñaupajpica mana alli ricurircachu. Maijan chaita rurajpica familiapuramanta shuj cꞌarimi paitapish huañuchina carca (Números 35:19). Dios cusha nishca llajta ama mapayachunmi chaitaca utca rurana carca. Chashnami huañuchij runaca mana culpayujta huañuchishcamanta paipaj causaihuan pagana carca. Jehová Diosca, ‘runapaj yahuarta jichashcamanta llajtaca mapa illajca mana cai tucunchu. Cancuna causacushca llajtataca ama mapayachinguichijchu’ nircami (Números 35:33, 34). Shuj israelita mana munaimanta shujtaj runata huañuchishca cashpapish culpayujmi carca (Génesis 9:5). Pero mana munaimanta huañuchishcamantami, Jehová Diosca paita llaquishpa juzgachun nirca. Huañushcapaj familiamanta shuj cꞌari paitapish ama huañuchichunca 6 miticuna llajtamantaca shujmanmi callpana carca. Chai llajtamantaca sumo sacerdote huañungacamami mana llujshina carca (Números 35:15, 28). w17.11 pág. 10 párrs. 3-5
Viernes 15 de noviembre
Alli yuyaiyujcunallami pꞌiñachijpipish, shungupi chingachincuna (Proverbios 12:16).
Australia llajtapi causaj shuj panica: “Ñuca suedroca Bibliamanta yachachunca mana munajchu carca. Chaimantami paihuan manaraj parlashpa ama rimanacungapaj Diosta mañaj carcanchij. Huaquinpica paihuan achca tiempota parlashpaca religionmanta rimanacujllami carcanchij. Chaimantami ashalla tiempota paihuan parlanata yuyarircanchij” ninmi. Familiacunahuan pꞌiñanacushpaca llaquillami sintirishun. Chashna sintirishpaca tucuimanta yallica Diosta cꞌuyana cashcatami yuyarina canchij. Diosta achcata cꞌuyajta ricushpaca cambaj familiacunaca Diosta sirvina ashtahuan importante cashcatami ricungacuna. Ima shina cajpipish Diosta sirvichunca ni pita mana obligai tucunchijchu. Pero Diosta sirvishpa alli causana cashcatami ricuchi tucunchij. Jehová Diosca gentecunataca achcatami cꞌuyan. Chaimantami cada uno paita sirvinata o mana sirvinata agllachun saquin (Isaías 48:17, 18). w17.10 pág. 13 párrs. 15, 16
Sábado 16 de noviembre
Ama shimillahuan, cꞌallullahuan cꞌuyanimi nishunchij. Ashtahuanpish imatapish rurashpataj cꞌuyashcata ricuchishunchij (1 Juan 3:18).
Cꞌuyanimi ninaca allimi. Pero huaquinpica ñucanchij shimicunahuan cꞌuyanimi nishca jahuapish ruraicunahuanmi cꞌuyashcata ricuchina canchij. Por ejemplo, shuj huauqui o pani ropa illajlla o micuna illajlla cajpica paicunata ayudashpami cꞌuyashcata ricuchinchij (Santiago 2:15, 16). Shinallataj Jehová Diostapish, shujtajcunatapish cꞌuyashcamantami ashtahuan huillajcuna tiyachun Diosta mañanchij. Pero mana mañashpallachu saquirina canchij. Ashtahuanpish gentecunaman huillangapajmi achcata esforzarina canchij (Mateo 9:38). Apóstol Juanca: “Imatapish rurashpataj cꞌuyashcata ricuchishunchij” nircami. Chaimantami ama nij tucushpalla tucui shunguhuan cꞌuyanacuna canchij (Romanos 12:9; 2 Corintios 6:6). Maijancunaca nij tucushpallami cꞌuyanimi nincuna. Pero paicunapaj ruraicunahuanca mana cꞌuyashcatami ricuchincuna. Shimillahuan cꞌuyanimi nishpa purinaca imapajpish mana valinchu. w17.10 pág. 4 párrs. 5, 6
Domingo 17 de noviembre
Cai libropi quillcashca tiyacuj ñuca mandashcataca tutapish punllapish rezanataca amataj saquingui. Chashna rurajpica, tucui can rurashcacunami alli llujshinga (Josué 1:8).
Alli causasha nishpaca Bibliata liyinataca manataj saquinachu canchij. Cada punlla liyingapajmi shuj esfuerzota rurana canchij. Ñucanchij causaipica achca ruranacunatami charinchij. Pero chai ruraicuna Bibliata liyingapaj tiempota quichuchunca mana saquinachu canchij (Efesios 5:15, 16, NM). Diospaj Shimitaca tutamantapi, chaupi punllapi, ña dorminaman ricushpa o ima horaspishmi liyi tucunchij. Ñucanchijpish Salmo 119:97-ta quillcaj runa layami sintirina canchij. Paica Diostaca: ‘Quiquin mandashcataca ñucaca mashnatamari cꞌuyani. Chai mandashcataca punllanta cutin cutin yuyaricunillami’ nircami. Bibliataca mana jahua jahualla liyinachu canchij. Ashtahuanpish imata liyishcatami cutin cutin yuyarina canchij (Salmo 1:1-3). Chashna rurashpallami Diospaj Shimipi yachashcataca ñucanchij causaipi pajtachishun. Bibliata celularpi, tabletpi o ima laya liyishpapish ñucanchij shunguman chayachunmi liyina canchij. w17.09 pág. 22 párrs. 4, 5
Lunes 18 de noviembre
Tucuimanta yallica llaquijcuna caichij (1 Pedro 3:8).
¿Tucui tiempochu llaquij cashcata ricuchina canchij? Mana. Por ejemplo, rey Saúl ima tucushcata ricushun. Jehová Diosca: ‘Amalec llajtata mandajta ama llaquishpa huañuchigri’ nishpami Saultaca mandarca. Pero Saulca ‘llaquij cashcatami ricuchicuni’ yuyashpachari Dios mandashcata mana cazurca. Chaimantami Diosca Saultaca: ‘Israelcunataca ña mana mandanguichu’ nirca (1 Samuel 15:3, 9, 15). Jehová Diosca alli juezmi can. Shinallataj shungu ucupi imata yuyashcatapishmi paica yachan. Chaimantami pita llaquishpa ayudanata o mana ayudanata alli yachan (Lamentaciones 2:17; Ezequiel 5:11). Diosca ñallami paita mana cazuj gentecunataca tucuchinga (2 Tesalonicenses 1:6-10). Chai punllaca millaicunataca mana llaquingachu. Ashtahuanpish paita sirvijcunata quishpichingapajmi paicunata tucuchinga. Chashnami paita cazujcunata cꞌuyashcata ricuchinga. Jehová Diosllami pita quishpichinata o mana quishpichinata agllai tucun. Ñucanchijcunaca chaitaca mana agllanchijchu. Chaipaj randica shujtajcunata ayudangapajmi tiempota surcuna canchij. w17.09 pág. 12 párrs. 10-12
Martes 19 de noviembre
Espiritupaj granoca mana utca pꞌiñarinami (Gálatas 5:22, 23).
Jehová Dios ayudajpimi mana alli ruraicunamanta jarcari tucunchij. Jehová Diosllami tucui mana alli ruraicunamanta jarcarij can. Cutin ñucanchijca juchayujcunami canchij. Chaimantami maipica mana alli ruraicunamantaca mana jarcari tucunchij. Achca gentecunaca paicuna munashcata rurashcamantami achca problemacunata charishcacuna. Por ejemplo, maijancunaca ima trabajota rurana cashpapish paicuna munashcatarajmi rurancuna. Chaimantami mana alli trabajancuna, escuelapipish mana alli notacunata llujchincuna. Shujtajcunaca colerashpami maipish cachun rimancuna. Cutin shujtajcunaca yallitaj ubyadorcuna, macadorcunami can. Mana cashpaca yangamantami divorciarincuna, achcata deudarincuna, viciocunapi urmancuna, carcelmanpish rishcacuna. Huaquincunacarin pihuanpish siririnacushcamantami millai ungüicunata japishcacuna o huahuayuj tucushcacuna (Salmo 34:11-14). Mana jarcarij gentecunaca paicuna munashcata rurana yuyaillami causancuna. Bibliapica ‘cai punllacuna tucurinapajca gentecunaca mana jarcarijcunami canga’ nircami (2 Timoteo 3:1-3). w17.09 págs. 3, 4 párrs. 1, 2
Miércoles 20 de noviembre
Pipish mana yachaipaj Diospaj sumaj causaica, cancunapaj shungucunata huaquichingami (Filipenses 4:7).
“Diospaj sumaj causaita charishpaca” tranquilomi sintirishun. Jehová Dios ñucanchij causaipi cuidanata, ayudanataca tucui shunguhuanmi crina canchij (1 Pedro 5:10). Chashna tucui shunguhuan crishpaca mana yallitaj preocuparishunchu. Ñallami jatun llaqui punllacuna callaringa (Mateo 24:21, 22). Chai punllacunapi ima tucunata mana yachanchijchu. Pero mana yalli preocuparinachu canchij. Jehová ima shina ayudanata mana yachashpapish pai ima shina cuidajtaca allimi yachanchij. Ñaupa punllacunapi paita sirvijcunata ima shina cuidashcata yachashpaca ñucanchijtapish chashnallataj cuidanatami crinchij. Huaquinpicarin ñucanchij mana yuyashca shinami ayudanga. Llaquicunahuan cashpaca Diostaca “sumaj causaita” cuchunmi mañana canchij. Chashna rurashpaca tranquilomi sintirishun. w17.08 pág. 14 párrs. 16, 17
Jueves 21 de noviembre
Mandaj Jesús shamungacama ama pꞌiñarishpalla shuyaichij (Santiago 5:7).
Profeta Isaiasca, ‘Jatun Dios ¿maicamataj chashna cangari?’ nircami. Profeta Habacucpish “Mandaj Dioslla, ¿maicamataj mañacushallari?” nishpami tapurca (Isaías 6:11; Habacuc 1:2). Jesuspish mana crij gentecunata ricushpaca chashna laya tapuillatatajmi rurarca (Mateo 17:17). Shinaca, chashna tapuicunata charishpaca mana preocuparinachu canchij. Tal vez maijancunaca ñucanchijta llaquichircachari, mana cashpaca ungushcamanta o ña yuyaj cashcamantachari llaquita apacunchij. Chashnallataj tucuri punllacunapi causacushcamanta problemacunatachari charinchij (2 Timoteo 3:1). Shinallataj gentecuna mana allita rurajta ricushpachari llaquirinchij. Chashna llaquicunahuan cashpaca ama desanimarichu. Ñaupa punllacunapi Diosta sirvijcunapish can laya sintirishpami Jehová Diosta tapurcacuna. Paicuna chashna tapujpica Diosca mana pꞌiñarircachu. ¿Chashna llaquicunata charishpaca imatataj rurai tucunchij? Santiago nishca shinaca mana pꞌiñarishpa shuyanatami minishtinchij. w17.08 pág. 3, 4 párrs. 1-3
Viernes 22 de noviembre
Cai pachallata yuyashpa charijyashcacunata shujtajcunaman cushpa paicunahuan alli apanacuj tucuichij (Lucas 16:9).
Jesusca ñucanchij charishcacunata alli utilizashpaca Diospaj ñaupajpi paipaj ñaupajpipish alli ricurinatami yachachisha nirca. Achca gentecuna Diosmanta yachachunmi ñucanchij charishcacunahuan apoyai tucunchij. Chaita rurashpami Jehová Diosta cꞌuyashcata ricuchinchij (Mateo 24:14). Por ejemplo, India llajtapica shuj huahuaca juguetecunata randinata saquishpami uchilla cajitapi cullquita tandarca. Cajitapi jundachishca qꞌuipaca Bibliamanta yachachishpa catichunmi chai cullquita curca. Shinallataj chai llajtallapitajmi shuj huauquica coco yuracunata tarpushcata charin. Shuj punllaca Traducina Huasipi trabajajcunamanmi achca cococunata regalarca. Chai Traducina Huasipica malayálam shimimanmi traducincuna. Chai huauquica: “Cullquipi cunapaj randica cococunata minishtijpimi cococunata cuni” nircami. Grecia llajtamanta testigocunapish aceiteta, quesota, shujtaj micunacunatapishmi Betelpi trabajajcunaman regalancuna. w17.07 pág. 5 párrs. 7, 8
Sábado 23 de noviembre
Sionpi cantana maijan cantocunata ñucanchijpaj cantaichij (Salmo 137:3).
Israelcunaca shungupi nanarishca cashcamantami paicunata cushichichun minishticurcacuna. Jehová Diosca paicunata ayudasha nircami. Chaimantami mandaj Cirota israelcunata Babiloniamanta llujshichichun agllarca. Ciroca: ‘Diosca Jerusalenpi shuj huasita shayachichunmi mandan. Chaimanta cancunapurapi Dios agllashcacuna maijan tiyajpica Diosca paihuan cachun. Paica Jerusalenman huichiyachunlla nin’ nircami (2 Crónicas 36:23). Caita uyashpami israelcunaca dimastij contentarishcanga. Jehová Diosca cada israelcunamanta preocuparishpami ayudarca. Cunanpish Diosca chashnallatajmi ayudan. “Paimi shungu pꞌaquirishcacunataca alliyachin. Paicunapaj chugricunatapish paimi jambishpa pilluchin” (Salmo 147:3). Ñucanchijcuna ungushca cajpi o llaquilla cajpica Taita amito Jehová Diosca cushichisha ninmi. Paica ñucanchij nanarishca shunguta jambisha ninmi (Salmo 34:18; Isaías 57:15). Ima llaquita charijpipish paica alli yuyaita cushpa, fuerzata cushpami ayudan (Santiago 1:5). w17.07 pág. 16 párrs. 4, 5
Domingo 24 de noviembre
Cancunapaj charishcacuna maipimi, cancunapaj shungupish chai yuyaillami canga (Lucas 12:34).
Diosta yallica ni pi mana charinchu. Tucui ima tiyashcapish paipajmi can (1 Crónicas 29:11, 12). Diosca mana mitsashpa cuj Yayami can. Chaimantami paita cꞌuyajcunamanca achca bendicioncunata cushca. ¿Ima bendicioncunatataj cushca? Puntapica shuj Mandanatami churashca. Qꞌuipaca Bibliahuanmi valishca yachaicunata yachachishca. Shinallataj Bibliamanta shujtajcunaman yachachichunmi saquishca. Pero mana cuidadota charishpaca chaicunata cungarishpachari mana valishcata laya ricui callarishun. Chashna ama tucungapajca Dios cushca bendicioncunata achcata valorashpami catina canchij. Achcacunaca Dios churashca Mandanata apoyangapajmi achca cambiocunata rurashcanchij (Romanos 12:2). Shinapish mana chaillapi saquirinachu canchij. Ashtahuanpish charinalla yuyaicunapish, mapa munaicunapish Diosmanta ama caruyachichunmi cuidadota charina canchij (Proverbios 4:23; Mateo 5:27-29). w17.06 págs. 9, 10 párrs. 1, 7
Lunes 25 de noviembre
¿Canca chai tucuitachu yachangui? (Job 38:21).
Jehová Diosca imamanta llaquicunata apacushcata Jobmanca mana huillarcachu. Chaipaj randica Diosca Jobmanta ashtahuan yalli cashcatami intindichirca. Paipaj llaquicunallapi yuyacunapaj randica shujtaj ashtahuan importante cosascunapi yuyana cashcatami intindichirca (Job 38:18-20 ). Jehová Dios chashna ayudajpimi Jobca paipaj panda yuyaicunata cambiarca. ¿‘Cai tucui llaquicunata charishca jahuami Jehová Diosca sinchita riman’ nishpachu Jobca yuyarca? Mana. Paica Jehová nishcata allimi chasquirca. Ashtahuanpish Jobca: ‘Mana chaita nisha nircanichu. Yallitaj llaquirishpami arrepintirini’ nircami (Job 42:1-6). Jehová Dios cushca consejocunataca Jobca cazurcami. Chaimantami Diosca, ‘Job ñucata cazushcamantaca cushicunimi’ nirca (Job 42:7, 8). w17.06 págs. 17, 18 párrs. 11, 12
Martes 26 de noviembre
Mariaca ashtahuan allitami agllashca, chaitaca pi mana quichungachu (Lucas 10:42).
Trabajollapi yuyacushcata yachangapajca cashna tapuri: “¿Trabajotachu ashtahuan munani? o ¿Diospajta ruranatachu ashtahuan munani? ¿Diospajta ruranataca qꞌuillanayachinichu?”. Cashna tapurishpami pita ashtahuan cꞌuyashcata o imata ashtahuan munashcata ricungui. Jesusca ñucanchij causaipi imata ashtahuan rurana cashcatami yachachirca. Shuj punllaca Jesusca Martapaj Mariapaj huasimanmi rirca. Mariapish Martapish ñañacunami carca. Martaca Jesusman carangapajmi yanui callarirca. Pero Mariaca Jesusta uyangapajmi paipaj cꞌuchupi tiyarirca. Chaita ricushpami Martaca Jesusmanca: ‘Mariaca ñucata mana ayudanchu’ nishpa quejarirca. Chaimi Jesusca Martamanca Lucas 10:42-pi tiyaj shimicunata nirca (Lucas 10:38-42). ¿Chashna nishpaca Jesusca imatataj yachachisha nirca? Ñucanchij minishtirishcacunallapi ama preocuparingapaj, Jesusta cꞌuyashcata ricuchingapajca “ashtahuan allitami” agllana canchij. Diospaj ñaupajpi alli ricurina ashtahuan importante cashcamantami Jesusca chashna nirca. w17.05 pág. 23 párrs. 9, 10
Miércoles 27 de noviembre
Cambaj yaya yachachishcataca alli uyayari (Proverbios 1:8).
Bibliamanta huahuacunaman yachachichunca Diosca abuelocunaman o shujtajcunaman mana mingashcachu. Ashtahuanpish yaya mamacuna yachachichunmi mingashca (Proverbios 31:10, 27, 28). Pero huahuacunaman yachachishpa shunguman chayangapajca manachari yaya mamacunaca chai llajtapi parlashca shimita yachancuna. Chaimantami huauquicuna panicuna huahuacunata ayudachun mañai tucun. Shinapish: “Ñucanchij huahuacunamanca mana yachachisha ninchijchu. Huauqui panicuna yachachichunmi munanchij” nishpaca mana yuyanachu can. Ashtahuanpish yaya mamacunaca paicunallataj ‘cunashpa, Jehovamanta yachachingapajmi’ ayudata mañana can (Efesios 6:4, NM). Por ejemplo, familiahuan Diosta adoranapi imata yachachinata yachangapajmi huaquin yuyaicunata cuchun ancianocunahuan parlai tucun. Chashnallataj alli amigocunata rijsichichunmi mañai tucun. Yaya mamacunaca familiahuan Diosta adorangapajca maijan ratoca shujtaj familiacunatami invitai tucun. Achca jovencunaca shujtaj testigocunahuan huillanaman llujshishpa o paicunahuan pasashpami alli yuyaicunata japincuna (Proverbios 27:17). w17.05 pág. 13 párrs. 17, 18
Jueves 28 de noviembre
Egiptopi miticugri (Mateo 2:13).
Rey Herodesca Jesustami huañuchisha nirca. Shuj ángel chaita huillajpimi Joseca Mariatapish Jesustapish Egipto llajtapi miticungapaj pusharca. Herodes huañungacamami chaipi saquirircacuna (Mateo 2:14, 19-21). Achca huatacuna qꞌuipaca Jesusta catijcunatapish llaquichisha nircacunami. Chaimantami, “caita chaita miticushpa Judea, Samaria llajtacunata rircacuna” (Hechos 8:1). Achcacuna paicunapaj huasicunata saquishpa rina cashcata yachashpami Jesusca: “Mai pueblopi huañuchishun nishpa catijpica, shujtaj puebloman miticushpa ringuichij” nirca (Mateo 10:23). Achca huauqui panicunapishmi shujtaj ladoman miticushpa rishcacuna. Maijancunaca paicunapaj charishcacunata casi tucuitami chingachishcacuna, paicunapaj familiacunapish huañushcacunami. Caru llajtamanta miticushpa shamujcunaca huaquinpica tandanacushpami shuj pushtupi causancuna. Chaipi causajcunaca machashpa, shuhuashpa, cullquiraicu pugllashpa, mapata rurashpami causancuna. Israelitacuna chaquishca pambapi mana tucui vida causarcacunachu. Chaita yuyarishpami paicunapish mana tucui vida chashna causanata yuyancuna. Chashnami cushilla sintirishpa ñaupajman catincuna (2 Corintios 4:18). w17.05 págs. 3, 4 párrs. 2-5
Viernes 29 de noviembre
Quiquin cushca mandashcacunata cꞌuyajcunaca, sumajta causanatami achcata charincuna. Ima ñitcarinaca paicunapajca mana tiyanchu (Salmo 119:165).
Huaquinllapimi shuj huauqui o pani ñucanchijta o shujtajcunata llaquichishca laya ricuringa. Chashna laya ricurijpipish Diosmanta ama caruyashunchijchu. Ashtahuanpish Diospi shunguta churashpa, paita mañashpa, paipajman ashtahuan cꞌuchuyashunchij. Yuyarishun. Maipica juchayujcuna cashcamantaca imatapish pandami intindishca cashun o mana tucuita yachashcachu cashun. Pimantapish, imacunamantapish ama huashalla rimashunchij. Ima problemacuna tiyajpipish ama ñucanchij munashca shina allichishunchij. Diosllata sirvishpa catishunchij. Paillataj problemacunata allichinata crishpa pacienciahuan shuyashunchij. Chaita rurajpica Diosca bendiciangami. Diosca tucui cai pachapaj Juez cashcamanta, paipaj ñancunapish mana panda cashcamantaca siempremi allita ruranga. Chaitaca tucui shunguhuanmi crinchij (Génesis 18:25; Deuteronomio 32:4). w17.04 pág. 20 párr. 17
Sábado 30 de noviembre
Millai runa paipaj ñanta saquishpa, Mandaj Diosman cutirichun. Paimi paitaca llaquinga (Isaías 55:7).
‘Jatun llaqui punllacuna’ chayamungacama millai gentecuna mana cambiasha nijpica ¿imataj tucunga? Jehová Diosca paicunataca tucuchisha ninmi (Salmo 37:10). Cunan punllacunapi achca gentecunaca mana allita rurashpaca pacancunami. Paicunapaj rurashcacunata pi mana yachaj chayajpica ima mana rurashca layami purincuna (Job 21:7, 9). Pero Bibliapica cashnami nin: ‘Diospaj ñahuicunaca runa maita purishcatami chaparacun. Chaqui sarushcatapish tucuitami ricuracun. Millaita rurajcuna miticurinapajca, manchanana amsapish, huañuna amsapish mana tiyanchu’ ninmi (Job 34:21, 22). Chaimanta Diospaj ñaupajpica tucuimi ricurin. Paica tucui millaicunapaj ruraicunatapish ricucunmi. Armagedón qꞌuipaca millai gentecunaca ña mana tiyangachu. Paicunataca cutinca ña mana ricushunchu (Salmo 37:12-15). w17.04 pág. 11 párr. 5