Noviembre
Domingo 1 de noviembre
Cai tandata micujca, huiñaitami causanga (Juan 6:58).
Diosta sirvishpaca Adán Eva tucui pirdishcacunatami Jehová Diosca ñucanchijman cunga. Por ejemplo, huiñai causaitami cunga. Adán, Evaca Diosta mana tucui shunguhuan cꞌuyashcamantami paita mana sirvisha nircacuna. Chaita rurajpipish Diosca ¿imata rurachuntaj saquirca? Tauca huatacunata causashpa huahuacunata charichunmi saquirca. Huahuacunata ima shina huiñachinatapish paicunallataj yuyachunmi saquirca. Pero tiempohuanca Adán, Eva Diosta mana sirvisha nishcamantaca ¿imataj tucurca? Paicunapaj culpamantami paicunapaj punta churica qꞌuipa huauquita huañuchirca. Qꞌuipa huatacunacarin gentecunaca ashtahuanmi millai tucurcacuna (Génesis 4:8; 6:11-13). Shinapish Adán Evapaj maijan huahua huahuacunaca Diosta sirvinatami munarcacuna. Paicunata juchamanta, huañuimanta quishpichingapajmi Diosca imata ruranata ña yacharca (Juan 6:38-40, 57). Chashnami paica cꞌuyaj cashcata, pacienciata charishcata ricuchirca. Jehová Dios chashna cashcata ashtahuan yachashpaca paita ashtahuanmi cꞌuyashun. Chaimi Adán, Eva shina canata mana munashun. Ashtahuanpish toda la vida Diosta sirvisha nishpami paiman mingarinata munashun. w19.03 págs. 2, 4 párrs. 3, 9
Lunes 2 de noviembre
Llaquilla cajcunahuanca llaquirij caichij (1 Pedro 3:8).
¿Ima shinataj llaquij cashcata ricuchishun? Ñucanchij familia o huauqui panicunapi yuyashun. Por ejemplo, jovencuna, ungushcacuna, mayorllacunaca huaquin problemacunatami charincuna. Shinallataj shuj familia o amigo huañujpimi maijancunaca llaquilla can. Chai huauqui panicuna ima shina sintirishcata tapushpa alli uyashunchij. Qꞌuipaca paicunata intindishcata ricuchishunchij. Imapi ayudai pudishpaca ayudashunchij. Chaita rurashpami paicunata shungumanta cꞌuyashcata ricuchishun (1 Juan 3:18). Cada unomi ima problemata charishpaca chꞌican laya chꞌimbapurancuna. Chaita yuyaipi charishunchij. Por ejemplo, huaquincuna ima problemata charishpaca shujtajcunaman parlanatami munancuna. Cutin maijancunaca mana huillanata munancunachu. Chaimantami paicunata ayudasha nishpapish pinganayachij tapuicunata mana rurana canchij (1 Tesalonicenses 4:11). Pero huaquinpica paicuna ima shina sintirishcata huillajpica ñucanchijca manachari de acuerdo cashun. Mana de acuerdo cashpapish pai chashna sintirishcatami intindina canchij. Shinashpaca paicunata alli uyashunchij. Manaraj alli yuyarishpa ama rimashunchijchu (Mateo 7:1; Santiago 1:19). w19.03 pág. 19 párrs. 18, 19
Martes 3 de noviembre
Mana jahuallata mancharircani (Nehemías 2:2).
¿Shujtajcunapaj ñaupajpi Diospaj Shimimanta parlanata manchanguichu? Nehemiasta yuyarishun. Paica jatun reytami sirvij carca. Jerusalén llajta pungucuna, patacuna libri urmacujta yachashpami Nehemiasca achcata llaquirirca (Nehemías 1:1-4). Nehemiasca, “¿imamantataj llaquilla cangui?” nishpa rey tapujpimi mancharishcanga. Chaimi rey tapushcata manaraj cutichishpaca Yaya Diosta mañarca. Chaimantami chai reyca Diospaj pueblota ayudarca (Nehemías 2:1-8). Ñucanchijpish Nehemías shinami shuj tapuita manaraj cutichishpaca Yayitu Diosta mañana canchij. Cunanca Jonasmanta yachashun. Jehová Diosca Jonastaca Nínive llajtapi gentecunaman imata ruragrishcata huillachunmi cacharca. Shinapish paica achcata manchashcamantami shujtaj llajtaman rirca (Jonás 1:1-3). Pero, Yaya Dios ayudajpimi pai mandashcata Jonasca alli pajtachirca. Jonás huillashcamantami Nínive llajtapi causajcunaca achcata beneficiarircacuna (Jonás 3:5-10). Jonás shina ama manchashpa paita sirvichunmi Yaya Diosca ñucanchijtapish ayudanga. w19.01 pág. 11 párr. 12
Miércoles 4 de noviembre
Maijanpish ñucata caticushcamantapish, alli huillaimantapish paipaj huasita o familiata saquishpaca cunan punllacunapi chasquinataca patsaj cutinhuanmi chasquinga. Shamuj punllapicarin, huiñai causaitami chasquinga (Marcos 10:29, 30).
Dios yachachishcacunata pajtachi callarishpaca huaquincunahuanca mana tantochari tandanacushun. ¿Imamanta? Jesusca paipaj catijcunamanta parlashpami Yaya Diostaca: “Mana llullaj cambaj shimihuan chꞌicanyachipai. Cambaj shimica mana llullajchu” nishpa mañarca (Juan 17:17, QC, 1989). Dios yachachishcacunata pajtachishpaca cai mundomantami chꞌicanyarinchij. Chaimantami gentecunaca paicuna shina ña mana yuyajpi ñucanchijtaca shujtajta shina ricuncuna. Ñucanchijca mana pita chꞌicanyachisha ninchijchu. Pero huaquin familiacuna, amigocuna ñucanchijmanta caruyajpi o Diosta sirvichun jarcajpica mana mancharinachu canchij. Jesusca chashna pꞌiñajcunaca quiquin huasi ucupurallatajmi canga nircami (Mateo 10:36). Shinapish mana llullaj shimita randinamanta tucuita saquijpica Diosca chaitapish maihuan yallitami bendicianga nircami. w18.11 pág. 6 párr. 11
Jueves 5 de noviembre
Mana judío caj tucui tandanacushca crijcunami pagui nincuna (Romanos 16:4).
Apóstol Pabloca paipaj shimicunahuanmi huauqui panicunata cꞌuyashcata ricuchirca. Por ejemplo, paicunamantami Diosta pagui nishpa mañaj carca. Shinallataj cartacunapica ‘cancunataca achcatami cꞌuyani, llaquini’ nishpami quillcashpa cachaj carca. Romanos 16:1-15-pica Pabloca 27 huauqui panicunapaj shuticunatami quillcarca. Shujcunaca Áquila, Priscilami carca. Paicunaca “ashallamantami Pablomanta mana huañushcacuna” carca. Shinallataj Febe shuti huarmipish Pablota, shujtajcunata ayudajmi carca. Chaita yuyarishpami Pabloca cushichij shimicunata cai huauqui panicunapaj quillcarca. Pabloca huauqui panicuna pandarijllacuna cashcatami yacharca. Shinapish paicunapaj alli ruraicunatami yuyarirca. Chai cartata congregacionpi liyijpica huauqui panicunaca ¿ima shinashi sintirishca cangacuna? Paicunamanta Pablo ima nishcata uyashpaca cushillami sintirishca cangacuna. Chaimantami paihuanca allimi apanacushca cangacuna. Ñucanchij congregacionpipish achca huauqui panicunami paicunapaj shimicunahuan, ruraicunahuan allita ruracuncuna. Paicunataca ¿Pablo shinachu pagui ninchij? w19.02 pág. 16 párrs. 8, 9
Viernes 6 de noviembre
Huañungacamami ñucaca ima pandata mana rurasha (Job 27:5, NM).
¿Ima pandata mana rurangapajca jucha illajchu cana canchij? Mana. ¿Imamantataj shina ninchij? Jehová Diosca mana ñucanchij pandarishcallatachu ricucun. Bibliapica: “Jatun Dioslla, ñucanchij juchacunata quiquin ricuracujllapica, ¿pitaj quiquinpaj ñaupajpica shayari tucungari?” ninmi (Salmo 130:3). Diosca ñucanchij juchayuj cashcamanta pandarijlla cashcataca allimi yachan. Chaimantami ñucanchijta perdonan (Salmo 86:5). Shinallataj paica ñucanchijcuna mana tucuita rurai valishcatapish allimi yachan. Chaimi mana rurai valishcataca mana mañan (Salmo 103:12-14). Shinashpaca ¿ima shinataj Diospaj ñaupajpi mana pandarij cashcata ricuchishun? Diosta tucui shunguhuan cꞌuyashpaca llaquicuna ricurijpipish ima pandata mana rurashunchu. Shinallataj tucui causaipimi paita cazushun (1 Crónicas 28:9; Mateo 22:37). Dios mandashcacuna alli cashcata yachashcamantami Yaya Diosta cushichinata munanchij. Chashnallataj imata ruranata manaraj agllashpami Diosta cꞌuyashcamanta paita yuyaipi charina canchij. Chashnami ima pandata mana rurashcata ricuchishun. w19.02 pág. 3 párrs. 4, 5
Sábado 7 de noviembre
Cambaj shunguta huaquichingui (Proverbios 4:23).
Diosta cazushpaca achcatami beneficiarinchij. Ñucanchij crishcacunapish ashtahuanmi sinchiyan (Santiago 1:2, 3). Jehová Dios ñucanchijta paipaj huahuacunata shina ricushcamantami cushilla sintirinchij. Chaimantami paitaca tucuipi cazushpa cushichisha ninchij (Proverbios 27:11). Llaquicunata chꞌimbapuracushpaca ama ishqui shungu tucushpa Diosta cazushcata ricuchishunchij (Salmo 119:113). Yaya Diosta tucui shunguhuan cꞌuyashpaca paipaj munaita ruranatami agllashun (1 Reyes 8:61). Tucuicunami juchayuj cashcamantaca pandarinchij. Shinapish rey Ezequiaspaj ejemplotami cati tucunchij. Paica pandarishca cashpapish arrepintirishpami Jehová Diostaca “tucui shunguhuan” sirvishpa catirca (Isaías 38:3-6; 2 Crónicas 29:1, 2; 32:25, 26). Diablo ñucanchij yuyaicunata llaquichichunca mana saquinachu canchij. Ashtahuanpish Jehová Diostami “cazuj shunguta” cuhuai, canmanta caruyachunca ama saquipaichu nishpa mañana canchij (1 Reyes 3:9, NM ; Salmo 139:23, 24). w19.01 págs. 18, 19 párrs. 17, 18
Domingo 8 de noviembre
Chaimantami Taita Diosmanca cantashcata cuna canchij. Alabana sacrificioca, shimihuan paipaj shutita huillana nisha ninmi (Hebreos 13:15).
Tandanacuicunapi comentariota cushpaca ñucanchijllatajmi beneficiarinchij (Isaías 48:17). Tandanacuipi comentariota cusha nishpaca allimi prepararishun, Bibliatapish allimi intindishun, imata yachashcatapish causaipimi alli pajtachishun. Shinallataj alli prepararishpaca tandanacuicunapimi alli sintirishun. Shuj comentariota cungapaj alli prepararijpica ñucanchij yuyaipi, ñucanchij shungupimi chai alli yuyaicunaca saquiringa. Shinallataj Jehová Diosca ñucanchijcuna paita alabachunmi munan. Ñucanchij comentariocunata pai uyanataca segurosmi canchij. Paica tandanacuicunapi comentariocunata cujpica achcatami valoran (Malaquías 3:16). Chashna rurajpimi ñucanchijtaca bendicianga (Malaquías 3:10). Ñucanchij comentariocunaca mana denvaldichu can. w19.01 págs. 8, 10 párrs. 3, 7-9
Lunes 9 de noviembre
Millaitaca pꞌiñaichij, allitaca catichij (Romanos 12:9).
Jehová Dios yachaisapa cashcataca ñucanchijta ima shina tratashcapimi ricunchij. Paica mana achca leycunatachu cun. Ashtahuanpish mana allita pꞌiñashpa pai nishcacunata cazuchunmi pacienciahuan yachachin. Jesús yachachicushpaca ima cosascuna juchapi urmachi tucushcatami yachachirca (Mateo 5:27, 28). Rey Jesusca paraíso Allpapica alli ruraicunatapish mana alli ruraicunatapish pai shina ricuchunmi yachachishpa catinga (Hebreos 1:9). Shinallataj yuyaipipish cuerpopipish jucha illaj tucuchunmi ayudanga. Caipi yuyai: Paraíso Allpapica juchapi urmangapaj ima tentacioncuna mana tiyangachu. Juchayuj cashcamanta llaquicunata apanapish mana tiyangachu. Chaipica Dios nishca shina ‘paipaj huahuacuna cacharichishca o libres cashcamantami jatunyachishca’ cashun (Romanos 8:21). Paraisopica mana tucuipichu libres cashun. Dios shina cꞌuyaj cashpallami libres causai tucushun (1 Juan 4:7, 8). w18.12 págs. 19, 20 párrs. 19, 20
Martes 10 de noviembre
Chai huarmimanca, shitashcata ricuchij shuj quillcata cushpa cai huasimantaca rilla nishpa cachachunlla (Deuteronomio 24:1).
Israelita cusaca ‘ima mana allita o mapata ricushpami’ divorciari tucurca. ¿Ima ruraitaj mana alli carca? Leypica mana huillanchu. Pero chai ruraica pinganayai o juchami cashcanga (Deuteronomio 23:14). Jesuspaj punllacunapica achca judiocunami imamantapish yangamanta divorciarijcuna carca (Mateo 19:3). Ñucanchijca mana paicuna shina casha ninchijchu. Profeta Malaquiaspaj tiempopica achca cꞌaricunami paicunapaj huarmicunamantaca divorciarijcuna carca. ¿Imamanta? Diosta mana sirvij cꞌaricunaca joven huarmicunahuan cazarasha nishpami chaita rurajcuna carca. Pero Jehová Diosca chai ruraimanta imata yuyashcata ricuchingapajmi: “Quiquin huarmita shitajcunata [divorciarijcunata, NM ] pꞌiñanimi” nirca (Malaquías 2:14-16). Chashna nishpami Diosca cusaca “paipaj huarmihuan tandanacushpa ishquindijmanta shuj aichallami tucunga” nishca yuyaita mana cambiashca carca (Génesis 2:24). Jesuspish paipaj yayapaj yuyaita apoyashcata ricuchingapajmi: “Dios tandachishcataca, ni pi amataj chꞌicanyachichun” nirca (Mateo 19:6). w18.12 pág. 11 párrs. 7, 8
Miércoles 11 de noviembre
Granocunata tandanaca achcami, ashtahuanpish tandajcunaca ashallami (Mateo 9:37).
Huaquincunaca Diosta ashtahuan sirvingapajmi shujtaj ladoman rinata pudincuna. Paicunaca profeta Isaías shinami cancuna. Jehová Diosca: “¿Pitataj cachashari? ¿Pitaj ñucanchijpaj randi ringari?” nircami. Chaimi Isaiasca: “Caipimi cani, ñucata cachahuai” nirca (Isaías 6:8). ¿Diospaj organizacionpi ayudana oportunidad tiyajpica chaipi participanata pudinchijchu? ¿Ayudana munaita charinchijchu? Jesusca gentecunaman huillanamanta, paita catijcuna tucuchun ayudanamantami parlarca. Chaimantami: “Tandajcunata cachachun, Chagrayuj amota mañaichij” nirca (Mateo 9:38). ¿Ashtahuan huillana minishtirishca ladocunapi precursor shina sirvi tucunchijchu? O ¿shujtajcunata chaipi sirvinaman richun ayudai tucunchijchu? Achca huauqui panicunaca Diostapish gentecunatapish cꞌuyashcata ricuchingapajca huillajcuna minishtirishca lugarcunapimi precursor shina sirvi pudinchij nincunami. Diosta ashtahuan sirvingapaj imallata rurai tucushcata yuyarishun. Shinami cushilla causashun. w18.08 págs. 25, 26 párrs. 14, 15
Jueves 12 de noviembre
Cancunaca quiquinpajlla ashtahuan charij canataca ama munaichijchu. Cunan imata charishcacunallahuan cushi caichij (Hebreos 13:5).
Charina cosascunamanta Dios imata yuyashcata Bibliapi ricushun. Diosca paipaj Churita huiñachichunmi Joseta Mariatapish agllarca. Paicunaca huajchallami carcacuna (Levítico 12:8; Lucas 2:24). Bibliapica Jesús huacharijpica ‘Mariaca pozana huasicunapi junda cajpimi, chai huahuataca maitushpa ujsha jahuapi sirichirca’ ninmi (Lucas 2:7). Jehová Diosca paipaj huahua alli lugarpi huacharichunca imatapish ruranmanmi carca. Pero paita tucui shunguhuan sirvij familia ucupi huiñachunmi munarca. Diospajca chaimi ashtahuan importante carca. Caita ricushpaca charina cosascunamanta Yaya Dios ima shina ricushcatami cuentata cunchij. Cunan punllacunapica huaquin yaya mamacunaca paicunapaj huahuacuna Diosta ladoman saquina cajpipish tucuita charichun nishpami esfozarincuna. Pero Diospajca paipaj ñaupajpi alli ricurinami ashtahuan importante can. Chaimanta, ¿ñucanchijca pai shinachu yuyanchij? ¿Ñucanchij ruraicunahuanca imatataj ricuchicunchij? w18.11 pág. 28 párrs. 7, 8
Viernes 13 de noviembre
¡Ñucanchij Taita Diosca Mandaj Diosmi nij puebloca cushichishcami! (Salmo 144:15).
Diosmantami cushicuica shamun. Chaimantami paica ñucanchijcuna cushilla causachun nishpa achca allicunata cun (Deuteronomio 12:7; Eclesiastés 3:12, 13). Pero cai mundopi cushilla causaita charinaca mana facilchu can. ¿Imamanta? Huaquin cosascunamantami ña mana tanto cushilla cai tucunchij. Por ejemplo, trabajo illaj saquirishpa, cusa huarmimanta divorciarishpa, shuj familia o amigo congregacionmanta llujshichishca cajpi o huañujpica mana cushilla cai pudinchijchu. Shinallataj familia ucupi problemacuna tiyajpi, trabajopi o escuelapi compañerocuna burlarijpi, Diosta sirvicushcamanta catirashpa llaquichijpi o carcelpi churajpica mana contento canchijchu. Chashnallataj ñucanchij salud huajllirijpi, depresión ungüita charishpa o ancha ungüita charishpapish llaquillami canchij. Pero Jesusca “cushi caj, pailla tucuicunapaj jahuapi caj” o mandajmi can. Paica gentecuna cushilla cachun ayudanatami munan (1 Timoteo 6:15, NM ; Mateo 11:28-30). Cai millai mundopica llaquicunahuanmi causanchij. Shinapish Sermón del Montepica Jesusca cushilla causangapaj imata rurana cashcatami huillarca. w18.09 págs. 15, 16 párrs. 1-3
Sábado 14 de noviembre
Maijan huañushcamantaca, cancunapaj aichata ama chugrichiringuichijchu. Uma ajchata ama pꞌitiringuichijchu (Deuteronomio 14:1).
Maijancuna Diosmanta yachai callarishpa, huaquin costumbrecuna Diospaj ñaupajpi mana alli cashcata intindishpaca utcami saquincuna. Pero shujtajcunapajca mana facilchu can (Proverbios 23:23). Maijancunaca paicunapaj familiacuna, amigocuna, trabajopi compañerocuna chai costumbrecunata rurachun obligajpimi chaita saquinataca dudancuna. Ashtahuancarin maijan huañushca familiacunata yuyarina costumbre cajpimi chaicunata saquinaca mana jahualla canga. Pero shujtaj huauqui panicuna chaicunata ima shina saquishcata yachashpami, ñucanchijpish mana alli costumbrecunataca saqui pudishun. ¿Éfeso llajtapi causaj gentecunaca Jesusta catijcuna tucushpaca imatataj rurarcacuna? Bibliapica: “Chashnallatajmi yumbocunapish brujianata yachachij librocunata apamushpa tucui gentecunapaj ñaupajpi rupachircacuna. Chai librocunata rupachishca qꞌuipa yupajpica, pichca chunga huaranga cullquimi cana cashca carca” ninmi (Hechos 19:19, 20). Tucui shungumanta Diosta sirvijcunaca, achca cullqui valijpipish tucui chai mana alli librocunatami rupachircacuna. Chaimantami Yaya Diosca paicunata achcata bendiciarca. w18.11 págs. 7, 8 párrs. 15, 16
Domingo 15 de noviembre
Tucui israelcunata circuncisionta ña rurajpica, paicuna carpa huasihuan maipi cashcallapitajmi tucuicuna alliyangacama tiyacurcacuna (Josué 5:8).
Jordán jatun yacuta chꞌimbashca qꞌuipa Josueca shuj runatami ricurca. Chai runaca shuj espadatami maquipi charicurca. Paica Diospaj pueblota difindingapaj shuj angelmi carca (Josué 5:13-15). Chai angelca Jericó llajtata mishangapaj imallata rurana cashcataca ñami Josuemanca huillashca carca. Pero callaripica huaquin mandashcacuna mana tanto alli cashca shinami ricurishcanga. Por ejemplo, angelca tucui soldadocunata circunsicionta rurachunmi mandarca. Shina rurajpica soldadocunaca huaquin punllacunatami macanacungapaj fuerzata mana charinman carcacuna (Génesis 34:24, 25; Josué 5:2). Chai soldadocunaca enemigocuna ñucanchijta llaquichijpica ima shinataj familiataca cuidashun nishpami yuyashcangacuna. Pero Jericó llajtamanta cꞌaricunaca llaquichinapaj randica mancharcacunami. Bibliapica: “Jericopi causajcunaca israelcunata manchashcamantami, chai puebloman yaicuna pungucunataca allitaj huichcarishcacuna carca. Chaimantami chai pueblopi causajcunaca pi mana yaicui tucurcacuna, mana llujshi tucurcacuna” ninmi (Josué 6:1). Chaimi israelcunaca Dios alli pushaj cashcata ricushpa ashtahuan paipi confiashcangacuna. w18.10 pág. 17 párrs. 5-7
Lunes 16 de noviembre
Riquichij, ¿ima nishpataj chashnaca ruracunguichij? Ñucanchijpish cancuna shinallataj runacunallami canchij (Hechos 14:15).
¿Ima shinataj apóstol Pablo laya humildes cai tucunchij? Diospaj ayudahuan imata alli rurashpa, chaimanta shujtajcuna “allimari rurashcangui” nichunca mana munanachu canchij. Shinallataj, “¿gentecunaman huillacushpaca ima shinataj paicunataca ricuni? ¿Ñuca causan llajta gentecuna layallatajchu huaquincunataca yangata shina ricuni?” nishpami tapurina canchij. Testigo de Jehovacunaca Diosmanta alli huillaicunata uyanata munaj gentecunatami mashcashpa catinchij. Yangata shina ricushca gentecunata ayudangapajca huaquin huauqui panicunaca paicunapaj shimita, paicunapaj costumbrecunatami yachana cashcacuna. Cai huauqui panicunaca mana chai gentecunata yalli cashcata sintincunachu. Ashtahuanpish alli huillaicunata chasquichun ayudangapajmi cada persona ima shina cashcata alli intindinrajcuna. w18.09 pág. 5 párrs. 9, 11
Martes 17 de noviembre
Galileamanta Judaspish yachachinata callarirca. Paitapish achcacunami catirca (Hechos 5:37).
Romanocunaca Judastami huañuchircacuna. Judiocunapish, Judaspish, caishuj pꞌiñaj gentecunapish Mesías shamuchunmi shuyacurcacuna. Politicapi pushaj tucushpa romanocuna llaquichicushcamanta quishpichichunmi munarcacuna. Shinami judiocunaca cushilla causanata shuyarcacuna (Lucas 2:38; 3:15). Achcacunaca Israel llajtamanta Mesías mandanatapishmi crirca. Chaimi shujtaj lugarcunapi causaj judiocunapish chai llajtaman tigrai tucurcacuna. Bautizaj Juanpish Jesustaca: “¿Canchu chai shamuna cashcaca cangui, mana cashpaca shujtajtachu shuyana canchij?” nircami (Mateo 11:2, 3). Chashna nishpaca judiocunata shujtaj quishpichij shamunata o mana shamunatami yachasha nirca. Shuj cutinca Jesusca causarishca qꞌuipami Emaús llajtaman ricuj discipulocunahuan tupanacurca. Chaipimi paicunaca Jesustaca ‘Mesiasca romanocunamanta mana quishpichishcachu’ nirca (Lucas 24:21). Asha tiempo qꞌuipapish apostolcunaca Jesustaca ¿cunanchu cai llajtata judiocunallataj mandachun cugringui? nircacunami (Hechos 1:6). w18.06 pág. 4 párrs. 3, 4
Miércoles 18 de noviembre
Yachai illaj runaca imata nijpipish, crishpa catinllami (Proverbios 14:15).
Diosta sirvijcunamanta shujtajcuna mana allicunata nijpica ¿imamantataj cuidadota charina canchij? Diabloca Diosta alli sirvijcunatami tucui laya juchachishpa causan (Apocalipsis 12:10). Jesuspish enemigocunaca tucui laya llullacunatami cancunamantaca ningacuna nircami (Mateo 5:11). Caita yuyaipi charishpaca Diosta sirvijcunamanta llullacunata nijpica mana mancharinachu canchij. ¿Ñucanchij amigocunaman, rijsishcacunaman correocunata o mensajecunata cachanata munanchijchu? Shuj mushuj noticiata uyashpa o shuj experienciata uyashpaca ¿ñucanchijrajchu tucuicunaman huillanata munanchij? Manaraj shuj correo o mensajeta cachashpami: “¿Cai informacionca ciertochu can? ¿Tucuita alli yachashpachu cachacuni?” nishpa yuyarina canchij. Mana seguros cashpaca panda informaciontami huauqui panicunaman cachacunchijman. Chaimanta, shuj información mana cierto cajpica amaraj cachashpa borrashunchij. w18.08 págs. 4, 5 párrs. 3, 6, 7
Jueves 19 de noviembre
Shujtajcunaman cuichij. Chashnallatajmi cancunamanpish cunga (Lucas 6:38).
Jesusca ñucanchij cushilla cachunmi munan. Gentecunaman imatapish mana mitsashpa cujpica paicunapish chaillatatajmi rurangacuna. Pero huaquincunaca mana agradicincunachu. Chashna cajpipish ñucanchijca cuj canataca mana saquinachu canchij. Shujtajcunaman cuj canata yachashpaca achca allicunatachari rurashun. Shujtajcunaman imatapish shungumanta cujcunaca paicunamanpish tigra cuchunca mana shuyancunachu. Jesuspish: “Jatun micuita rurashpaca, huajchacunata, mancocunata, cojocunata, mana ricujcunata cayangui. Paicuna mana tigrachi tucushcamantaca Taita Diosmi cantaca cushichinga” nircami (Lucas 14:13, 14). Diospaj Shimipipish imatapish mana mitsashpa cujcunaca bendiciashcami canga, ‘huajcha runa yuyailla cajpish cushichishcami’ canga ninmi (Proverbios 22:9; Salmo 41:1). Ñucanchijca gentecunata shungumanta ayudasha nishcamantami mana mitsacuna cana canchij. w18.08 pág. 19 párrs. 15, 16
Viernes 20 de noviembre
Mandaj Diospi cambaj tucui shunguta churangui. Ama can alli yuyaiyuj cashcallapi shunguta churanguichu. Imata rurangapajpish, Diosta yuyaipi charingui. Paimi cantaca alli ñanta pushanga (Proverbios 3:5, 6).
Tucui informacionta charina, shinallataj ima cierto o mana cierto cashcata yachanaca mana facilchu can. ¿Imamanta? Achca informacioncunaca mana tucuichu verdad can. Huaquin informacioncunaca pandatami nincuna. Shinallataj juchayujcuna cashcamantami mana tucuita yachai tucunchij. Pero ¿imatataj rurana canchij? Bibliapi tiyaj consejocunatami catina canchij. Por ejemplo shuj yuyaica, mana tucuita alli uyashpa imatapish ninaca shuj upa runa shinami can ninmi (Proverbios 18:13). Shinallataj mana tucuita crinallachu canchij. Ashtahuanpish ima cierto o mana cierto cashcatami ricunaraj canchij (Proverbios 14:15). Shinallataj mashna huatacunata Diosta sirvicushpapish mana ñucanchij yuyaillapi confianachu canchij. Bibliapi tiyaj yuyaicunami shuj información cierto o mana cierto cashcata alli ricuchun ayudanga. Shinami imata liyinata alli agllashpa alli decisioncunata japishun. w18.08 pág. 8 párr. 19
Sábado 21 de noviembre
Causaita cuj jahua pachapi caj Yayatacarin cazuna canchij (Hebreos 12:9).
Bautizarishpami Jehová Diospajlla cashcata, paita cazusha nishcatapish ricuchinchij. Jesús bautizarishpapish: “Ñuca Dioslla, ñuca cushicunaca quiquinpaj munaita ruranami” nicushca layami carca (Salmo 40:7, 8). ¿Jesús bautizarijpica Diosca ima shinataj sintirirca? Bibliapica: “Jesusca ña paita bautizajpi yacumanta llujshishcahuanmi, jahua pacha pascarijpi Taita Diospaj Espirituca paloma shina shamushpa paipaj jahuapi tiyarijta ricurca. Jahua pachamantaca: ‘Caimi ñuca cꞌuyashca Churi. Paipimi cushicuni’ nishpa rimashcami uyarirca” ninmi (Mateo 3:16, 17). Jesusca siempremi Diospajlla cashca. Shinapish paica tucui shunguhuanmi Diosllata sirvishpa causanata munarca. Chaita ricushpami Diosca cushicurca. Ñucanchijpish paiman mingarijpica Diosca cushillami sintiringa. Shinallataj achcatami bendicianga (Salmo 149:4). w18.07 pág. 22 párrs. 4, 5
Domingo 22 de noviembre
Cancunamanca cai peña urcumantami yacuta llujshichishpa cugrinchij (Números 20:10).
“Llujshichishpa cugrinchij” nishpaca Moisés Aaronhuan chaita ruragricushcata layami intindichishca canga. Shinami chai milagrota Jehová Dioslla rurashcataca Moisesca mana huillarca. Diosta mana respetashcatapishmi ricuchirca. Salmo 106:32, 33-pica: “Meriba yacu cꞌuchupipish, Diostaca yallitajmi pꞌiñachircacuna. Paicuna chashna rurashcamantami Moisespish Diospi mana alli saquirirca. Paicuna paipaj shunguta yallitaj llaquichijpimi, Moisesca imata rimacushcata mana yachashpa rimarirca” ninmi (Números 27:14). Moisés Diosta mana jatunyachirca. Chaimantami paica Moisestapish Aarontapish: ‘Ñuca mandashcata mana cazurcanguichijchu’ nirca (Números 20:24). Moisespish Aaronpish jatun juchatami rurarcacuna. Ñaupa huatacuna huashamanca Diosca pai cusha nishca llajtaman mana cazuj israelitacuna yaicuchunca mana saquircachu (Números 14:26-30, 34). Moisespish Diosta mana cazurcachu. Chaimantami Diosca pai cusha nishca llajtaman yaicuchun mana saquirca. Cashcata ruraj Dios cashcamantami chaita rurarca. w18.07 págs. 11, 12 párrs. 9, 12, 13
Lunes 23 de noviembre
Aichata micushpapish, vinota ubyashpapish, cambaj huauquita pꞌiñachina, irquiyachina, ñitcachina cajpica, chaicunata mana ruranami ashtahuan alli (Romanos 14:21).
Shuj huauqui tragota ñucanchij ubyajta ricushpa mana alli sintirijpica manachari ubyashun. Paica manaraj testigo cashpaca machadorchari carca. Pero cunanca ni imata mana ubyanatachari decidishca. Ñucanchij culpamanta chai huauqui cutin tragota ubyana viciopi urmachunca mana munanchijchu (1 Corintios 6:9, 10). Cutin maipica shuj huauquiman shuj copitata cujpica, paica manachari ubyasha ninga. Chai huauquita cꞌuyashpaca ubyanatajmi cangui nishpaca mana obligashunchu ¿nachu? Timoteoca joven cashpami judiocunata mana ñitcachisha nishpa circuncisionta rurarirca. Chaipajca shuj operaciontami rurarina carca. Chaimi Diospaj Shimita paicunaman huillai tucurca. Chashnami Pablopaj ejemplota caticushcata ricuchirca (Hechos 16:3; 1 Corintios 9:19-23). ¿Ñucanchijpish shujtajcunata ayudangapaj imata ruranchijchu? w18.06 pág. 18 párrs. 12, 13
Martes 24 de noviembre
Tucuicunatami ima mapata mana rimaj cꞌallucunayujta rurasha (Sofonías 3:9).
Canca Diosta mana sirvij runahuan tupashpaca ¿paitaca allichu rijsingui? Tal vez paipaj shutillatachari yachangui. Pero shuj testigohuan tupashpaca Diosta cꞌuyashcatami ña yachangui. Shinallataj paipi Dios allicunata ricushcamanta paipaj puebloman pushamushcatami ña yachangui (Juan 6:44). Shujtaj llajtamanta cajpipish, shujtaj raza cajpipish, shujtaj costumbrecunata charijpipish, paimantaca achcatami yachangui. Paipish canmantaca achcatami yachan. Ishquindij chꞌican chꞌican shimita rimaj cashpapish Jehová Diostaca shujlla shinami sirvicunguichij. Shinallataj Diospi tucui shunguhuan crishpami pai munashca shina causanguichij. Shamuj punllapajpish chai esperanzallatatajmi charinguichij. Paimanta caicunata yachanami ashtahuan importante can. Chaimi paipi confiashpa, unai unaicama amigocuna cai pudinguichij. w18.12 págs. 17, 18 párrs. 9, 10
Miércoles 25 de noviembre
Circuncisionta mana rurachishpaca, mana quishpiri tucunguichijchu (Hechos 15:1).
Jesucristo ayudajpica cuerpo gobernantepi caj huauquicunaca Jesusta catij mana judiocuna circuncisionta rurana mana minishtirishca cashcatami huillarcacuna (Hechos 15:19, 20). Shinapish huaquin huatacuna qꞌuipaca achca judiocunami paicunapaj huahuacunata circuncisionta rurashpa catircacuna. Jesús huañushcamantami Moisesman cushca leyca ña tucurirca. Pero ¿imamantataj Jesusca cai problema achca tiempota tiyashpa catichun saquirca? (Colosenses 2:13, 14). Mushuj yachachishcacunata alli intindingapajca achca tiempotachari minishtinchij. Jesusta catij judiocunaca Moisesman cushca leyta ña mana pajtachina cashcata intindingapajca achca tiempotami minishtircacuna (Juan 16:12). Huaquincunapajca Dioshuan alli cashcata ricuchingapaj circuncisionta rurana mana minishtirishca cashcata intindinaca sinchimi carca (Génesis 17:9-12). Shujtajcunaca chaita ruranata saquishcamanta paicuna causan llajtapi judiocuna llaquichinatami mancharcacuna (Gálatas 6:12). Shinapish tiempohuanca Jesucristoca apóstol Pablopaj cartacunapimi imata rurana cashcata ashtahuan intindichirca (Romanos 2:28, 29; Gálatas 3:23-25). w18.10 págs. 18, 19 párrs. 10-12
Jueves 26 de noviembre
Caifasmi judiocunamanca, cai llajtapi causajcunamantaca, shuj runalla huañunami alli canga nishca carca (Juan 18:14).
Caifasca tutayajpimi Jesusta japichun soldadocunata cacharca. Chaitaca Jesusca allimi yacharca. Chaimantami último micuita rurashca qꞌuipaca apostolcunataca espadacunata mashcaichij nirca. Cai ishqui espadacunahuanca Jesusca ¿imatataj yachachisha nirca? (Lucas 22:36-38). Chai tutallatajmi Pedroca yallitaj pꞌiñarishpa shuj soldadopaj rinrinta espadahuan pꞌitirca (Juan 18:10). Chaimi Jesusca: ‘Cambaj espadata huaquichi. Espadahuan macanacujcunataca, espadallahuantaj huañuchishcami canga’ nirca (Mateo 26:52, 53). Chashna nishpaca cai pachapaj ruraicunahuan mana chagrurina cashcatami yachachirca. Jesusca ñami caimanta Diosta mañashca carca (Juan 17:16). Apostolcunaca Jehová Diosllataj mana alli ruraicunata allichinatami shuyana carcacuna. Gentecunaca chꞌicanyarinacushpami causancuna. Pero ñucanchijca mana chai gentecuna laya causanchijchu. Ashtahuanpish tandalla, cushilla causajta ricushpami Jehová Diosca cushilla sintiringa (Sofonías 3:17). w18.06 págs. 7, 8 párrs. 13, 14, 16
Viernes 27 de noviembre
Dragonca chai huarmihuan ashtahuan pꞌiñarishpa chai huarmipaj saquirishca huahua huahuacunahuanmi jatunta macanacugrirca (Apocalipsis 12:17).
Diabloca Diosmanta caruyachingapajca gobiernocunatapishmi utilizan. Chaimantami huaquin gobiernocunaca Diosmanta ama huillachun jarcaicunata churan. Shinallataj Dios mandashcacunata cazushcamantami ñucanchij compañerocunaca trabajopi, escuelapi, colegiopi burlarincuna. Paicuna chashna burlarichunca Diablomi shina yuyaicunata cun (1 Pedro 4:4). Chashnallataj Diabloca ñucanchij familiacunatami utilizan. Chaimantami huaquin familiacunaca tandanacuicunaman ama richun jarcan. Paicunaca alli munaihuan shinachari chashna jarcasha nin (Mateo 10:36). Pero Diablo, ñucanchijta Diosmanta ama caruyachichunca ¿imatataj rurana canchij? Diablo jarcaicunata churashpa ñucanchijhuan macanacucushcatami yuyarina canchij (Apocalipsis 2:10). Shinallataj Diabloca: ‘Gentecuna llaquicunata charishpaca Diosta mana sirvingachu, Dios bendiciajpillami gentecunaca paita sirvin’ ninmi. Chaimantami llaquicuna ricurijpica Diablo ima nishcata yuyarina canchij (Job 1:9-11; 2:4, 5). Ashtahuancarin llaquicunata ahuantangapajmi fuerzata cuhuai nishpa Diosta mañana canchij. Paica ñucanchijtaca manataj saquingachu (Hebreos 13:5). w18.05 págs. 19, 20 párr. 14
Sábado 28 de noviembre
Punta tarpui cashpa, qꞌuipa tarpui cashpa, mana cashpaca ishqui tarpuitaj alli canataca mana yachanguichu (Eclesiastés 11:6).
Huaquinpi gentecuna Diosmanta mana uyanata munajpipish huillashpami catina canchij. Tal vez shuj punlla paicunapaj shunguman Diospaj Shimi chayai tucushcatami yuyarina canchij. Achca gentecunami ñucanchijmanta pandata yuyancuna. Mana uyasha nishpapish ñucanchij ima shina churarishcata ricushpa, shujtajcunata alli tratajta ricushpa, cushilla ñahui purijta ricushpaca tiempohuanca ñucanchijmantaca allitami yuyangacuna. Sergio y Olindaca precursorcunami can. Paicunaca: “Ungushca cashcamantami plazaman mana rircanchij. Plazaman tigramujpica gentecunaca: ‘¿Imataj tucurcanguichij? Cancunata cutin ricushpami cushicunchij’ nircacunami” ninmi. Bibliapica: “Chishitapish ama samaricuichu” ninmi. Shinaca gentecunapaj shungupi muyuta tarpuj shina huillanataca amataj saquishunchijchu. Chashnami tucui ‘cai pachapi causajcunaman’ Diospaj Shimi huillarichun ayudashun (Mateo 24:14). Jehová Diospaj ñaupajpipish alli ricurishcamantami cushilla sintirishun. ‘Ima shamujpipish manataj saquirishpa alli granota pꞌucuchijcunataca’ Diosca achcatami cꞌuyan (Lucas 8:15). w18.05 pág. 8 párrs. 16-18
Domingo 29 de noviembre
Yaya Diostaca alli nishca cachun. Paimi tucui ñucanchij llaquicunapi cushichin (2 Corintios 1:3, 4).
Jehová Diosca cushichij Diosmi can. Paica Adán Eva juchapi urmashca punllamantami gentecunata animashpa, cushichishpa ayudacushca. ¿Ima shinataj ayudacushca? Adán Eva juchapi urmajpica chai ratomi shuj profecía pajtarinata huillarca. Chai profeciata intindishpami Adanpaj huahua huahuacunaca shuj esperanzata charina carca. Génesis 3:15-pimi chai profeciamanta parlacun. Chaipica Diablopish, paipaj mana alli ruraicunapish tucurinatami huillacun (1 Juan 3:8; Apocalipsis 12:9). Noeca Diosta mana sirvij gentecunapurapimi causarca. Paillami paipaj familiandij Diosta sirvijcuna carca. Gentecunaca millaicuna, huainayajcunami carca. Chaita ricushpaca Noeca desanimarinmanmi carca (Génesis 6:4, 5, 9, 11; Judas 6). Pero Diosca Noetaca mana alli gentecunataca tucuchigrinimi nircami. Ashtahuanpish paipaj familia quishpirichun imata ruranatami huillarca (Génesis 6:13-18). Chashnami Jehová Diosca Noetaca achcata animarca. w18.04 págs. 15, 16 párrs. 1, 2
Lunes 30 de noviembre
Ima shina cunan ruracushca shinallataj, caishuj chaishujta animachichij caishuj chaishujta sinchiyachichij (1 Tesalonicenses 5:11).
“Shujtajcunahuan parlangapaj manchaita charishcamanta ñucaca mana animai tucunichu” nishpachari yuyanchij. Pero mana chashna yuyanachu canchij. Shujtajcunata animanaca mana sinchi canchu. Por ejemplo, shuj huauquita saludashpaca cushilla ñahuihuan saludangapajmi esforzari tucunchij. Mana chashnallataj tigrachijpica tal vez ima problemata charishcamantachari pihuan parlanata minishtin. Chaimantami paita alli uyashpa alli sintirichun ayudai tucunchij (Santiago 1:19). Tucuicunami llaquilla cajcunataca animai tucunchij. Rey Salomonca: “Alli punllapitaj yuyaita cushcaca sumajmari” nishpami escribirca. Shinallataj: “Cushijlla ñahuihuan ricujpica, shungupish cushicunmi. Cushicunata huillashcacarin shaicushca cajpipish, mushuj yuyaita cunmi” nishpami escribirca (Proverbios 15:23, 30). Apóstol Pablo nishca shina Diosta alabangapaj cantocunata tandalla cantashpaca allimi sintirishun (Hechos 16:25; Colosenses 3:16, NTQC, 1973). Diospaj jatun punlla qꞌuichquiyamucushcamantami caishuj chaishuj ashtahuan animanacuna canchij (Hebreos 10:25, NM ). w18.04 págs. 25, 26 párrs. 16, 18, 19