¿Imam kaq ruwasqachu kachkan Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran Mateo-Apocalipsis bibliaqa?
1950 watapim hurqurqaku Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran Mateo-Apocalipsis bibliata. Chaymantapacham ninku chay bibliaqa wakin bibliakunawan mana tupasqanta. Chaywanmi wakinqa iskayrayanku imam kaq tikrasqa kasqanmantaa. Chay biblia imayna ruwasqa kasqanmantayá qatiqninpi yachasunchik.
Ñawpa tiempopi qillqasqankuman hinam tikrasqa kachkan. Ingles rimaypi Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran Mateo-Apocalipsis bibliata tikranankupaqqa, ñawpa tiempopi qillqasqanku qillqakunatam servichikurqaku. Chay qillqakunaqa tupanmi biblia estudiaq yachaysapa runakunapa tarisqanku qillqakunawanpas. Ichaqa Versión Rey Jacobo (1611) nisqanku bibliatam yaqa llapanta tikrarqaku qipa watakunapiña qillqasqanku qillqakunamanta.
Diospa qillqachisqanman hinam tikrasqa kachkan. Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran Mateo-Apocalipsis bibliata tikraqkunaqa anchatam kallpanchakurqaku biblia qillqaqkunaman Diospa imam nisqanman hina tikranankupaq (2 Timoteo 3:16). Bibliata tikraq wakin runakunaqa manam Diospa nisqanman hinachu tikrarqaku, aswanqa runakunapa yachachisqankuman hinam. Chaymi, Diospa sutin Jehova kasqantaqa maymi kananpi mana qillqarqakuchu aswanqa Dios utaq señor nispallam qillqarqaku.
Manam qiwispachu nitaq masyarichispachu tikrarqaku. Wakin bibliakunaqa qiwiykuspa utaq masyarichispa tikrasqam kachkan, chaynata tikrasqankuwanmi wakinpiqa Diospa ima niy munasqan mana yachakunchu. Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran Mateo-Apocalipsis bibliam ichaqa Diospa imam nisqanman hina tikrasqa kachkan hinaspapas kay tiempopi rimasqanchikman hinam.
Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran Mateo-Apocalipsis biblia huk bibliakunawan imakunapi mana tupasqanmanta
Diospa mana qillqachisqan librokuna. Católica hinaspa Ortodoxa religionkunapa bibliankupim kan Diospa mana yuyaychasqan utaq mana qillqachisqan librokuna, chay qillqakunaqa manam karqachu Genesismanta Malaquiaskama Jehova Dios palabranta qillqachiptinqa, chay tiempopiqa ‘judiokunamanmi Diosqa palabranta confiarqa’ (Romanos 3:1, 2). Chaymi Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran Mateo-Apocalipsis bibliapiqa chaynataq wakin bibliakunapipas mana kanchu Diospa mana qillqachisqan librokunaqa.
Diospa mana qillqachisqan palabrakunataqa manam yaparqakuchu. Wakin bibliakunapiqa runakunapa piensasqanman hina yapasqanku rimaykunatawanmi tikranku. Chaykunataqa manam tikrarqakuchu Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran Mateo-Apocalipsis bibliata tikraqkunaqa nitaq huk bibliata tikraqkunapas. Ima willakuytapas Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran Mateo-Apocalipsis bibliapi yapaspankuqa riqsikunkum chayqa Diospa mana yuyaychasqan kasqantab.
Mana sasachakuspalla entiendenapaqmi. Wakin bibliakunataqa sasa entiendenatam tikrarunku. Piensarisun Mateo 5:3 nisqanpi, chaypim nin: ‘Chika samiyuqmi kanku chay chiqap wakchakunaqa’, nispa (Santos Evangelios). Chayna nisqanwanqa manam entiendenchikchu Jesuspa ima niy munasqanta. Chaywanmi wakinqa piensanku Jesusqa wakcha kananchik munasqanta. Ichaqa manam chay niytachu Jesusqa munarqa, aswanqa kusisqa kawsakuyta munaspaqa Diosta maskanamantam nichkarqa. Chaymi wakin bibliakunapiqa kaynata tikranku, “Mayna kusisqam Dios necesitasqankuta riqsikuqkunaqa”, nispa.c
¿Imatam ninku bibliamanta yachaq runakuna Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran Mateo-Apocalipsis bibliamanta?
Bibliata tikraq ancha riqsisqa runam Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran Mateo-Apocalipsis bibliamanta, nirqa: ‘Ancha allinpaqmi qawani Diosmanta enteron pachapi willakusqaykichikta chaynataq tikrasqaykichik bibliatapas. Manam iskayrayanichu allinta yachaykuspa imam kaqta tikrasqaykichikmantaqa’, nispa (Edgar J. Goodspeed, carta del 8 de diciembre de 1950).
Edgar J. Goodspeed
Universidad de Chicago nisqanpi yachachiq profesormi rimarqa Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran Mateo-Apocalipsis bibliaqa kunan tiemponpi rimasqanchikman hina tikrasqa kasqanmanta. Chaynataq chay bibliapiqa allin yachachikuykuna kasqanmantapas (Allen Wikgren, The Interpreter’s Bible, volumen I, página 99).
Yachaysapa huk runapas nirqam: ‘Kay bibliaqa allin yachayniyuq runakunapa ruwasqanmi, griego rimaypi Diospa palabran imayna qillqasqankuman hinam ingles rimayman tikrasqa kachkan’, nispa (Alexander Thomson, The Differentiator, abril de 1952, página 52).
Dios imayna kasqanmanta estudiaq runapas nirqam: ‘Chay bibliaqa hebreo rimaypi hinaspa griego rimaypi ima nisqanman hinam allinta yachaykuspa tikrasqa kachkan’, nispa (Charles Francis Potter, The Faiths Men Live By, página 300).
Huk runapas nirqam: ‘Jehova Diospa testigonkunapa tikrasqanku bibliaqa sutillatam qawachin chayta tikraqkunaqa allin yachayniyuq kasqankuta chaynataq sasa kaqkunatapas allin tikrasqankuta’, nispa (Robert M. McCoy, Andover Newton Quarterly, enero 1963, página 31).
Huk profesorpas Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran Mateo-Apocalipsis bibliapi wakin partepi ima nisqankunata mana allinpaq hapispampas, nirqam: ‘Kay bibliata tikraqkunaqa griego rimayta allintapuni yachaqkunam tikrarqaku’, nispa (Samuel MacLean Gilmour, Andover Newton Quarterly, septiembre 1966, página 26).
Huk profesorpas, nirqam: “Chay bibliata tikraqkunaqa imam kaqta yachaykuspam hinaspa kunan tiempopi rimasqanchikman hinam tikrarunku”, nispa (Thomas N. Winter, Kingdom Interlinear Translation of the Greek Scriptures. The Classical Journal, abril-mayo 1974, página 376).
1989 watapim Israel nacionniyuq Benjamin Kedar-Kopfstein, hebreo rimayta yachachiq profesor nirqa: ‘Hebreo rimaymanta tikrasqanku bibliakunata qawaspaymi allinta utaq mana allinta tikrasqankumanta yachanaypaq qawarqani ingles rimaypi Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran Mateo-Apocalipsis bibliata. Chaymi musyakurqani chay bibliata tikraqkunaqa allinta yachaykuspa imam kaqta tikranankupaq kallpanchakusqankumanta’, nispa.
Ingles rimayman tikrasqanku riqsisqa isqun bibliakunatam huk profesor qawarqa imayna tikrasqa kasqanmanta yachananpaq. Hinaspam nirqa: “Chay bibliakunamanta aswan allinqa Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran Mateo-Apocalipsis bibliam allin tikrasqa kachkan”, nispa. (Jason David BeDuhn). Bibliamanta yachaq runakuna hinaspa huk runakunapas chay biblia imayna tikrasqa kasqanta mana allinpaq qawaptinkupas, chay profesorqa nirqataqmi: ‘Chay bibliaqa manam wakin bibliakunawanqa tupanchu griego rimaypi ima nisqanman hina imam kaqta tikrasqa kasqanrayku’, nispa (Truth in Translation, páginas 163 y 165).
Huk profesorpas castellanopi Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran Mateo-Apocalipsis bibliamantam nirqa: ‘Católica hinaspa huk religionpi kaqkuna Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran Mateo-Apocalipsis biblia mana allin tikrasqa kasqanmanta rimaptinkupas chaynataq testigokunapa munasqanman hina tikrasqa kasqanmanta rimaptinkupas, chay bibliaqa Diospa yuyaychasqan qillqakunapi nisqanman hinam tikrasqa kachkan’, nispa (Xabier Pikaza, Nuevo Comentario Bíblico San Jerónimo, página 778).
a 2013 watapim Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran bibliata ingles rimaypi kaqmanta tikrarqaku. Kay yachachikuypi willakuykunaqa manam chay musuq bibliamantachu. Castellanopi Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran bibliataqa tikrarqaku ingles rimaypi Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran bibliamantam, chaywanpas imam kaqta tikranankupaqmi ñawpaq qillqakunatapas qawarqaku.
b Qaway textokuna yapasqankuta Musuq pachapi kawsaqkunapaq Diospa palabran hinaspa Biblia de Jerusalén nisqanku bibliakunapi. Tarinkim kaykunapi: Mateo 17:21; 18:11; 23:14; Marcos 7:16; 9:44, 46; 11:26; 15:28; Lucas 17:36; 23:17; Juan 5:4; Hechos 8:37; 15:34; 24:7; 28:29 hinaspa Romanos 16:24. Chaymantapas Reina-Valera hinaspa Torres Amat nisqanku bibliakunapim Dios tayta, dios churi hinaspa dios chuya espiritu huk cuerpollapi kasqankuta yachachinku (1 Juan 5:7, 8). Chay yachachikuytaqa yaparqaku palabranta Dios qillqachisqanmanta pachaknintin watakuna qipatañam.