Diospaq kausasunchis juñunakuypi yachanapaq referencia
6-12 AGOSTO
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | LUCAS 17, 18
“Agradecekuq kasun”
(Lucas 17:11-14) Jerusalenman rishaspan Jesusqa Samariawan Galileawan tupayninta pasasharan. 12 Juj aylluman jaykushaqtinmi payta rikururanku lepra onqoyniyoq chunka runakuna, karullapi sayaykuspataq 13 fuerteta niranku: “¡Jesús, yachachikuq, khuyapayaykuwayku!”, nispa. 14 Jesustaq paykunata rikuruspa niran: “Phaway riychis, jinaspa sacerdotekunawan qhawachikamuychis”, nispa. Rishaqtinkutaq lepra onqoyninkuqa chinkapuran.
nwtsty yachanapaq willakuykuna Luc. 17:12, 14
diez varones leprosos: Al parecer, en tiempos bíblicos, los leprosos vivían juntos en comunidad para poder ayudarse unos a otros (2Re 7:3-5). La Ley de Dios exigía que los leprosos vivieran aislados y que avisaran de su presencia gritando: “¡Inmundo, inmundo!” (Le 13:45, 46). Los 10 leprosos obedecieron la Ley, por eso se quedaron de pie a lo lejos y no se acercaron a Jesús.
muéstrense a los sacerdotes: Mientras estuvo en la Tierra, Jesús respetó la Ley y la autoridad que tenía el sacerdocio aarónico, por eso pidió a estos hombres que fueran a ver a un sacerdote (Mt 8:4; Mr 1:44). Según la Ley mosaica, si un leproso se curaba, tenía que presentarse ante un sacerdote para que confirmara que se había curado. También tenía que ir al templo para presentar las ofrendas prescritas (Le 14:2-32).
(Lucas 17:15, 16) Jinan jujnin runaqa lepra onqoyninmanta qhaliyapusqanta reparaspa alto kunkawan Diosta jatunchaspa kutimuran. 16 Jesuspa ñaupanpi pampakama k’umuykuspataq agradecekuran, payqa Samaria llaqtayoq runan karan.
(Lucas 17:17, 18) Jesustaq niran: “¿Manachu chunka runakuna qhaliyachisqa karanku? Chhaynaqa, ¿maytaq wakin isqon runakunari? 18 ¿Imaraykutaq paykunari mana jujnillankupas kutimunchu Diosta jatunchaq? ¿Imaraykutaq waj nacionmanta runallari kutimun?”, nispa.
w08-S 1/8 pág. 14 párrs. 8, 9
No olvide ser agradecido
¿Cómo reaccionó Jesús? ¿Excusó de algún modo que los demás leprosos no regresaran a darle las gracias? Según el relato, Jesús dijo: “Los diez fueron limpiados, ¿no es verdad? Entonces, ¿dónde están los otros nueve? ¿No se halló ninguno que volviera atrás a dar gloria a Dios, sino este hombre de otra nación?” (Lucas 17:17, 18).
Es obvio que aquellos hombres no eran malas personas, pues habían declarado públicamente que tenían fe en Jesús y, en obediencia a sus órdenes, habían ido a ver a los sacerdotes de Jerusalén. De seguro agradecían mucho lo que Jesús hizo por ellos. Sin embargo, no lo demostraron, y eso decepcionó a Cristo. ¿Qué aprendemos de este relato? Pues bien, ¿cómo respondemos cuando alguien hace algo bueno por nosotros? ¿Le damos de inmediato las gracias? Tal vez hasta podríamos corresponder sus atenciones enviándole una nota o de alguna otra manera.
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
(Lucas 17:7-10) “¿Mayqenniykichistaq kamachiykichis chajrapi yapumusqanmanta otaq uywa michimusqanmanta kutimuqtin niwaqchis: ‘Usqhaylla kayman jamuy, jinaspa mesapi mijuy’, nispa? 8 ¿Manachu aswanpas niwaqchis: ‘Cenanaypaq imallatapas wayk’urapuway, jinaspa mandilta churakuspa atiendeway, mijuyta ujayta tukunaykama; chaymantaña qanqa mijunkipas ujankipas’, nispa? 9 Kamachiqa imachus ruwanantataq ruwashan chayqa, manan patronqa ‘gracias’ ninmanchu ¿riki? 10 Chhaynaqa, qankunapas ima kamachitapas ruwaspaykichisqa ninkichismi: ‘Noqaykuqa mana valeq kamachikunallan kayku, imachus ruwanayku karan chayllatan ruwayku’”, nispa.
nwtsty yachanapaq willakuy Luc. 17:10
no servimos para nada: Lit. “somos inútiles”, “carecemos de valor”. Con estas palabras, Jesús no quiso decir que los esclavos —o sea, sus discípulos— debían considerarse inútiles o pensar que no valían nada. Como indica el contexto, Jesús dio a entender que los esclavos debían ser modestos y recordar que no merecían ningún reconocimiento o alabanza especial por hacer su trabajo. Según algunos estudiosos, Jesús aquí usa esta expresión para hacer una hipérbole y decir que “somos sencillamente esclavos que no merecemos ninguna atención especial”.
(Lucas 18:8) Niykichismi: Payqa mana suyachikuspan justiciata ruwapusunkichis. Ichaqa runaq Churin chayamuspa, ¿tarinqachu chhayna iñiyta kay pachapi?”, nispa.
nwtsty yachanapaq willakuy Luc. 18:8
la fe: O “esta clase de fe”. El que en griego se usara el artículo definido delante de la palabra “fe” indica que Jesús no estaba hablando de la fe en general, sino de una clase de fe en particular: como la que tenía la viuda (Lu 18:1-8). Quienes tienen esta clase de fe confían en el poder de la oración y en que Dios hará justicia a favor de sus escogidos. Al parecer, Jesús dejó la pregunta sin contestar para que sus discípulos pensaran en la calidad de su propia fe. Esta parábola sobre la fe y la oración fue muy apropiada porque Jesús acababa de hablar sobre las pruebas que enfrentarían sus discípulos (Lu 17:22-37).
Bibliata leenapaq
(Lucas 18:24-43) Jesustaq payta qhawaykuspa niran: “¡May sasapunin qolqesapakunapaqqa Diospa gobiernonman jaykuy kanqa! 25 Camelloraqmi agujaq ninrinta suskhuyta atinman juj qhapaq runa Diospa gobiernonman jaykunanmantaqa”, nispa. 26 Chayta uyariqkunataq niranku: “Chhaynaqa, ¿pillañataq salvasqari kanman?”, nispa. 27 Chaymi Jesusqa niran: “Runakunapaq mana atikuqqa atikuqmi Diospaqqa”, nispa. 28 Jinan Pedroqa niran: “Noqaykuqa imaymanaykuta saqespan qatikamushaykiku”, nispa. 29 Jesustaq paykunata niran: “Cheqaqtan niykichis: Pipas wasintapas, esposantapas, wayqenkunatapas, tayta-mamantapas, wawankunatapas Diospa gobiernonrayku saqeqqa 30 astawanraqmi kay tiempopi chaskinqa, jamuq tiempopitaq wiñay kausayta chaskinqa”, nispa. 31 Chaymantataq Jesusqa chunka iskayniyoq apostolkunata juj ladoman pusaspa niran: “Kunanqa Jerusalén llaqtamanmi wichasunchis, chaypin junt’akunqa runaq Churinmanta profetakunaq llapa qelqasqan. 32 Waj nacionmanta runakunamanmi entregasqa kanqa; paykunan burlakunqaku, millayta tratanqaku, thoqaykunqaku ima; 33 soq’aykusqanku qhepatataq wañuchinqaku, ichaqa kinsa p’unchaymantan jatarimpunqa”, nispa. 34 Paykunataq mana chaykunata entienderankuchu; paykunapaqqa pakasqan chay simikunaqa kasharan, chaymi mana chay nisqanta entienderankuchu. 35 Jericó llaqtaman Jesús qayllaykushaqtinmi juj ñausa runa ñan patapi tiyashasqa limosnata mañakuspa. 36 Askha runakuna chayninta pasashasqanta uyarispataq chay runaqa tapukuran: “¿Iman kashan?”, nispa. 37 Jinan niranku: “¡Nazaret llaqtayoq Jesusmi kayninta pasashan!”, nispa. 38 Chayta niqtinkun payqa fuerteta wajarikuran: “¡Davidpa Churin Jesús, khuyapayaykuway!”, nispa. 39 Jinan ñaupaqta rishaqkunaqa payta phiñarikuranku upallananpaq, paytaq ichaqa astawanraq wajarikuran: “¡Davidpa Churin, khuyapayaykuway!”, nispa. 40 Jinan Jesusqa sayaykuspa kamachikuran chay runata payman pusamunankupaq, payman achhuykuqtintaq Jesusqa tapuran: 41 “¿Ima ruwapunaytan munanki?”, nispa. Jinan payqa niran: “Señor, ñawiyta kichariway”, nispa. 42 Jesustaq payta niran: “Kicharikuchun ñawiyki; iñiyniykin qhaliyachisunki”, nispa. 43 Jinan chay runaqa kaq rato qhawariran, jinaspa Diosta jatunchaspa Jesusta qatikuran. Runakunapas chaykuna pasasqanta rikuspan Diosta jatuncharanku.
13-19 AGOSTO
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | LUCAS 19, 20
“¿Imatan yachanchis askha qolqeta chaskiq kamachikunamanta?”
(Lucas 19:12, 13) Chaymi niran: “Reykunaq familianpi naceq runan karu llaqtaman viajaran rey kananpaq nombramiento chaskiq, chhaynapi reyña kutimunanpaq. 13 Manaraq viajashaspan ichaqa chunka kamachinkunata wajachimuspa paykunaman askha qolqeta qoran: ‘Kaywan negociota ruwaychis kutimunaykama’, nispa.
Askha qolqeta chaskiq kamachikunamanta
Niranmi: “Reykunaq familianpi naceq runan karu llaqtaman viajaran rey kananpaq nombramiento chaskiq, chhaynapi reyña kutimunanpaq”, nispa (Lucas 19:12). Chay ‘reykunaq familianpi naceq runaqa’ Jesustan representaran, viajasqan ‘karu llaqtataq’ janaq pachata representaran, chaypin Diosqa reyta churanan karan.
Chay ejemplopi runaqa manaraq viajashaspas chunka kamachinkunata wajachimusqa, jinaspa sapankaman askha qolqeta qospa nisqa: “Kaywan negociota ruwaychis kutimunaykama”, nispa (Lucas 19:13). Chay chaskisqanku qolqeqa ancha valorniyoqmi karan, yaqa kinsa killa llank’asqamanta pagoq valesqanmi karan.
Ñaupaqpin Jesusqa discipulonkunata compararanña chajrapi llank’aqkunawan, chhaynaqa chay chunka kamachikunamanta rimaqtinqa entienderankuchá paykunamanta rimashasqanta (Mateo 9:35-38). Paykunatan Jesusqa ajllaran espiritual cosechapi llank’anankupaq, chhaynapi juj runakunapas Diospa gobiernonman jaykunankupaq. Jesuspa discipulonkunaqa tukuy tiemponkuwan, kallpankuwan, kaqninkuwan iman chay ruwaypi llank’ananku karan.
(Lucas 19:16-19) Jinan jujnin kamachiqa payman achhuykuspa niran: ‘Señorníy, qolqeykin chunkata wacharun’, nispa. 17 Chaymi reyqa niran: ‘¡Kusapuni, allin kamachi! Qanqa sinchi pisi kaqkunapin rikuchinki junt’aq kasqaykita, kunanqa chunka llaqtakunata kamachiy’, nispa. 18 Jujninpas payman achhuykuspan niran: ‘Señorníy, qolqeykin wacharun pisqata’, nispa. 19 Jinan paytapas nillarantaq: ‘Pisqa llaqtakunamanta encargakuy’, nispa.
Askha qolqeta chaskiq kamachikunamanta
Chay kamachikuna jinachus Jesuspa discipulonkunapas tukuy atisqankuta ruwankuman karan chaskisqanku llank’anapi chayqa, sumaqtan Jesusqa paykunata qhawarinan karan, jinaspa premionkuta qonan karan. Jesusqa yacharanmi discipulonkuna mana kaqtakamachu ruway atisqankuta, chaywanpas payqa ‘reyña kutimuspa’ llapankumanmi premiota qonan karan espiritual cosechapi tukuy sonqo llank’asqankumanta (Mateo 28:19, 20).
(Lucas 19:20-24) Jujnintaq ichaqa payman achhuykuspa niran: ‘Señorníy, kayqa chay qolqeyki, pañopi wataruspan waqaycharani. 21 Phiña runa kasqaykiraykun manchakurayki; qanqa mana churasqaykimantan oqarinki, mana t’akasqaykimantan cosechankipas’, nispa. 22 Jinan reyqa niran: ‘Mana allin kamachi, simillaykimantataqmi juchachasayki. Yacharankitaq phiña runa kasqayta, mana churasqaymanta oqariq kasqayta, mana t’akasqaymanta cosechaq kasqaytapas chayqa, 23 ¿imaraykutaq chhaynari mana bancomanchu qolqeyta churapuwaranki? Chhaynapi noqaqa chayamuspay interesniyoqta orqokapushayman karan’, nispa. 24 “Jinaspan reyqa chaypi sayashaqkunata niran: ‘Chay qolqeta qechuychis, jinaspa qolqeyta chunka kutita mirachiqman qoychis’, nispa.
Askha qolqeta chaskiq kamachikunamanta
Chay mana allin kamachiqa mana llank’asqanraykun tukuy imantapas pierdepuran. Chaywanmi Jesusqa apostolninkunata kallpachasharan tukuy sonqowan Diospaq llank’anankupaq, mana chayqa manan Diospa gobiernonmanqa jaykunankuchu karan.
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
(Lucas 19:43) P’unchaykunan chayamunqa, chaypin enemigoykikuna muyuriqniykipi estaca jina k’aspikunawan cercospa muyuykusunkiku, tukuy ladomantataq k’iskiykusunkiku
nwtsty yachanapaq willakuy Luc. 19:43
fortificación de estacas puntiagudas: O “empalizada”. Esta es la única vez que se usa la palabra griega kjárax en las Escrituras Griegas Cristianas. Significa “poste” o “estaca afilada que se usaba para cercar una zona”. También puede referirse a una construcción militar hecha con estacas o a una empalizada. Las palabras de Jesús se cumplieron en el año 70, cuando las tropas romanas, comandadas por Tito, levantaron un muro de asedio o empalizada alrededor de Jerusalén. Así, Tito logró tres objetivos: impedir el suministro de alimentos, evitar que los judíos huyeran y obligarlos a rendirse. Para construir este cerco alrededor de Jerusalén, los soldados romanos talaron los árboles de la zona.
(Lucas 20:38) Payqa manan wañusqakunaq Diosninchu, aswanpas kausaqkunaq Diosninmi; paypaqqa llapankupas kausashanmi”, nispa.
nwtsty yachanapaq willakuy Luc. 20:38
porque para él todos ellos viven: O “porque, desde su punto de vista, todos ellos viven”. La Biblia dice que, para Dios, la persona que no hace su voluntad es como si estuviera muerta (Ef 2:1; 1Ti 5:6). En cambio, quienes han muerto fieles siguen estando vivos para Dios, pues él los resucitará sin falta (Ro 4:16, 17).
Bibliata leenapaq
(Lucas 19:11-27) Discipulonkuna chaykunata uyarishaqtinkun Jesusqa juj ejemplota paykunaman willaran Jerusalén qayllapi kashasqankurayku; paykunaqa piensaranku Jerusalenman chayaqtinku jina Diospa gobiernon rijurimunantan. 12 Chaymi niran: “Reykunaq familianpi naceq runan karu llaqtaman viajaran rey kananpaq nombramiento chaskiq, chhaynapi reyña kutimunanpaq. 13 Manaraq viajashaspan ichaqa chunka kamachinkunata wajachimuspa paykunaman askha qolqeta qoran: ‘Kaywan negociota ruwaychis kutimunaykama’, nispa. 14 Chay runaq llaqtamasinkunan ichaqa payta cheqnikuranku, chaymi qhepanta kacharanku juj comisionta: ‘Manapunin munaykumanchu kay runa reyniyku kanantaqa’, nispa nimunankupaq. 15 “Unay tiempomanta reyña kutimuspanmi payqa qolqen saqesqan kamachinkunata wajachimuran, negociota ruwaspa jayk’atachus ganaranku chayta yachananpaq. 16 Jinan jujnin kamachiqa payman achhuykuspa niran: ‘Señorníy, qolqeykin chunkata wacharun’, nispa. 17 Chaymi reyqa niran: ‘¡Kusapuni, allin kamachi! Qanqa sinchi pisi kaqkunapin rikuchinki junt’aq kasqaykita, kunanqa chunka llaqtakunata kamachiy’, nispa. 18 Jujninpas payman achhuykuspan niran: ‘Señorníy, qolqeykin wacharun pisqata’, nispa. 19 Jinan paytapas nillarantaq: ‘Pisqa llaqtakunamanta encargakuy’, nispa. 20 Jujnintaq ichaqa payman achhuykuspa niran: ‘Señorníy, kayqa chay qolqeyki, pañopi wataruspan waqaycharani. 21 Phiña runa kasqaykiraykun manchakurayki; qanqa mana churasqaykimantan oqarinki, mana t’akasqaykimantan cosechankipas’, nispa. 22 Jinan reyqa niran: ‘Mana allin kamachi, simillaykimantataqmi juchachasayki. Yacharankitaq phiña runa kasqayta, mana churasqaymanta oqariq kasqayta, mana t’akasqaymanta cosechaq kasqaytapas chayqa, 23 ¿imaraykutaq chhaynari mana bancomanchu qolqeyta churapuwaranki? Chhaynapi noqaqa chayamuspay interesniyoqta orqokapushayman karan’, nispa. 24 “Jinaspan reyqa chaypi sayashaqkunata niran: ‘Chay qolqeta qechuychis, jinaspa qolqeyta chunka kutita mirachiqman qoychis’, nispa. 25 Paykunan ichaqa niranku: ‘Señor, payqa askha qolqetañatáq jap’ishan’, nispa. 26 Jinan reyqa niran: ‘Niykichismi: Pipas kaqniyoqmanqa astawanraqmi qosqa kanqa, mana kaqniyoqmantan ichaqa imanña kanman chaypas, qechusqa kanqa. 27 Paykunaq reynin kanayta mana munaq enemigoykunatapas kayman apamuychis, jinaspa ñaupaypi wañuchiychis’”, nispa.
20-26 AGOSTO
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | LUCAS 21, 22
“Salvakunanchis tiempon chayamunña”
(Lucas 21:25) “Chaymantapas intipi, killapi, ch’askakunapi iman señalkuna kanqa; kay pachapitaq nacionkuna ñak’arinqaku, manataq imanakuytapas atinqakuchu lamar-qocha phoqchirispa qaparisqanrayku.
Diospa gobiernon enemigonkunata wañuchin
9 Cielopin manchakunapaq kaqkuna rikukunqa. Jesusmi willaran: “Inti tutayanqa, killapas mana k’anchanqachu, qoyllurkunapas cielomanta t’akakamunqa”, nispa. Kay tiemponchispiqa askha runakunan religionpi umalliqkunaman rinku yanapayta maskhaspa, paykunatan k’anchayta jina qhawarinku, ichaqa pisi tiempollamantan manaña chhaynatachu qhawarinqaku. Jesusqa yaqapaschá rimashallarantaq cielopi manchakunapaq jina imaymana sucedenanmanta (Is. 13:9-11; Joel 2:1, 30, 31). ¿Imapin runakuna rikukunqaku chaykunata rikuspa? Paykunaqa manan maymanpas ayqeyta atinqakuchu, chaymi “manchay llakikuypi rikukunqaku” (Luc. 21:25; Sof. 1:17). Arí, Diospa gobiernonpa enemigonkunaqa reykunaña otaq kamachikunaña kanqaku chaypas, ‘mancharisqan musphanqaku’ chay ratopi tukuy sucedenan kasqanta reparaspa. Pakakuytan munanqaku, ichaqa manan ayqeyta atinqakuchu reyninchispa phiñakuyninmanta (Luc. 21:26; 23:30; Apo. 6:15-17).
(Lucas 21:26) Kay pachantinman imakunachus jamunanta reparaspan runakunaqa sinchita mancharikunqaku, yuyayninkuraqmi chinkanqapas; cielopi atiykunapas chhafchirisqan kanqa.
(Lucas 21:27, 28) Chaykuna qhepatataq runaq Churinta rikunqaku atiywan sinchi lliflli kaywan phuyupi jamushaqta. 28 Chaykuna sucedeyta qallariqtinqa allinta sayaychis umaykichistapas oqariychis; kacharichisqa kanaykichismi chayamushanña”, nispa.
Iñiqmasinchiskunawan munanakushallasun
17 Manan manchapakunanchischu (leey Hebreos 13:6). Jehová Diospi confiaspaqa manan manchapakusunchu; aswanmi valorwan problemakunata aguantasun, imapas allin kanallanpitaqmi piensasun. Chhayna kaspaqa iñiqmasinchiskunatan kallpachasunchis consolasunchispas, chhaynapitaqmi munakusqanchista rikuchisunchis (1 Tes. 5:14, 15). Jehová Diospi confiasun chayqa, manan manchakusunchu manchay ñak’ariy chayamuqtin, aswanpas seguron kasunchis Jehová Diospa salvawananchispi (Luc. 21:25-28).
Salvakunanchis tiempon chayamushanña
13 Biblian willan wañuchisqa kanankuta “cabrakuna” reparaspanku ‘khuyayta waqanankuta’ (Mat. 24:30). Ichaqa, ¿imatan ruwanqaku ajllasqa cristianokuna waj ovejakunapas? Kusisqan mana manchakuspa kanqaku. Jesusmi niran: “Chaykuna sucedeqtinqa makillaña qhawapakushaychis, Diospa kacharichinasuykichis tiempon chayamushanña”, nispa (Luc. 21:28).
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
(Lucas 21:33) Cielopas kay pachapas tukukapunqan, imachus nisqaykunan ichaqa manapuni tukukunqachu.
nwtsty yachanapaq willakuykuna Luc. 21:33
El cielo y la tierra pasarán: Otros textos muestran que el cielo y la Tierra nunca dejarán de existir (Gé 9:16; Sl 104:5; Ec 1:4). De modo que Jesús quizá estaba usando una hipérbole para decir que, aunque sucediera algo tan imposible como que el cielo y la Tierra dejaran de existir, sus palabras se cumplirían sin falta (compare con Mt 5:18). Sin embargo, también es posible que Jesús estuviera hablando del cielo y la tierra simbólicos a los que Revelación 21:1 llama “el cielo anterior y la tierra anterior”.
mis palabras de ningún modo pasarán: O “mis palabras no desaparecerán jamás”. En griego, el uso de dos partículas negativas junto al verbo enfatiza la negación de una idea. En este caso, la doble negación enfatiza la idea de que las palabras de Jesús se cumplirán sin falta.
(Lucas 22:28-30) “Qankunaqa noqallawanpunin kasharankichis pruebakunapiña tarikuqtiypas, 29 chaymi noqaqa qankunawan acuerdota ruwani juj gobiernopaq, imaynan Yayaypas noqawan acuerdota ruwaran jinata, 30 chhaynapi gobiernoypi noqawan kuska mesaypi mijunaykichispaq ujanaykichispaq ima, tronokunapi tiyaykuspa Israelpa chunka iskayniyoq ayllunkunata juzganaykichispaqwan.
w14 15/10 págs. 14, 15 párrs. 15, 16
Rey t’aqa sacerdotekunan kankichis
15 Cenata ruwakusqan qhepamanmi Jesusqa 11 apostolninkunawan rimanakuran, chaytan nikun Diospa gobiernonpaq rimanakuy nispa (leey Lucas 22:28-30). Chay rimanakuypiqa manan Jehová Diosqa participaranchu. Aswanpas Jesusmi qatikuqninkunawan rimanakuran. Chaypin apostolninkunata niran “imaynan Yayaypas” noqawan rimanakuran nispa, chayta nispaqa Melquisedec jina sacerdote kananpaq taytanwan rimanakusqanmantan nishanman karan (Heb. 5:5, 6).
16 Jesuspa 11 apostolninkunan lliu sasachakuyninkunapi paywan kuska ñak’ariranku. Chaymi paykunaqa Jesuswan kuska janaq pachapi kananku karan reykuna sacerdotekuna jina kamachikamunankupaq, chay junt’akunanpaqmi Diospa gobiernonpaq rimanakuyqa karan. Ichaqa manan paykunallachu chay ruwaytaqa chaskikunanku karan. Jesucriston juj rijuriypi apóstol Juanman niran: “Atipaqtaqa noqawan kuskatan kamachikunay tiyanaypi tiyachisaq, imaynan noqapas atiparani jinaspa Yayaywan kamachikunan tiyananpi tiyaykurani jinata”, nispa (Apo. 3:21). Chaymi chay rimanakuyqa 144.000 ajllasqa cristianokunapaq (Apo. 5:9, 10; 7:4). Chay rimanakuyraykun paykunaqa janaq pachapi Cristowan kuska reykuna kanqaku. Chaymi rijch’akun reywan casarakunanpaq ajllasqa sipasman, reywan casarakuspaqa paywan kuskan kamachikuq kapun. Chaymi ajllasqa cristianokunata Biblia nin Cristoq ‘casarakuqmasin sipas’ nispa, casarakunanpaq rimanasqa ch’uya doncellawantaq rijch’anachin (Apo. 19:7, 8; 21:9; 2 Cor. 11:2).
Bibliata leenapaq
(Lucas 22:35-53) Chaymantataq Jesusqa paykunata niran: “Mana qolqeyoqta, mana qoqawayoqta, mana usut’ayoqta ima qankunata kachaqtiy, ¿pisirasunkichischu imaykichispas?”, nispa. Paykunataq: “¡Manan!”, niranku. 36 Jinan Jesusqa paykunata niran: “Kunan ichaqa qolqeykichispas qoqawaykichispas kaqtinqa apakuychis, espadaykichis mana kanchu chayqa, jawa p’achaykichista vendespa jujta rantikuychis. 37 Niykichismi: Noqamantan qelqakuran: ‘Payqa juchallikuqkunawanmi yupasqa karan’, nispa, chayqa junt’akunanmi, junt’akushanñataqmi kanpas”, nispa. 38 Chaymi paykunaqa niranku: “Señor, ¡qhawariy! Kaypi iskay espadakuna kashan”, nispa. Jesustaq niran: “Chaylla kachun”, nispa. 39 Chaymanta lloqsispataq Jesusqa imaynan rillaqpuni jinata Olivos orqoman riran, discipulonkunapas rillarankutaqmi qhepanta. 40 Chayman chayaspataq paykunata niran: “Diosmanta mañakushaychis tentacionman ama urmanaykichispaq”, nispa. 41 Jinaspa paykunamanta t’aqarikuspa rumi chanqayman jina riran, qonqorikuspataq mañakuyta qallariran: 42 “Yayáy, munanki chayqa, kay copata noqamanta karunchay. Ichaqa ama munasqaychu kachun, aswanpas qanpa munasqayki”, nispa. 43 Chayllamanmi juj ángel rijurimuran, jinaspa payta kallpacharan. 44 Jesusqa sinchi llakisqan kasharan, chaymi astawanraq tukuy sonqowan mañakuran, jump’inpas yawar jinaraqmi pampaman sut’uran. 45 Chaymantataq mañakusqanmanta sayarispa discipulonkunaq kasqanman kutispa paykunata puñushaqta tariran, paykunaqa llakiq atisqanmi puñurapusqaku. 46 Chaymi Jesusqa paykunata niran: “¿Imaraykun puñushankichis? Jatarispa mañakushaychis, chhaynapi ama tentacionman urmanaykichispaq”, nispa. 47 Rimashallaqtinraqmi askha runakuna rijurimuranku, paykunatan pusamusqa chunka iskayniyoq apostolkunamanta jujnin, paymi karan Judas, paymi Jesusman achhuykuspa much’aykuran. 48 Jinan Jesusqa payta niran: “Judas, ¿juj much’awanchu runaq Churinta jap’ichinki?”, nispa. 49 Paywan kashaqkunataq imachus pasananta reparaspa Jesusta niranku: “Señor, ¿k’irirusaqkuchu espadawan?”, nispa. 50 Paykunamanta jujninqa k’iriranpunin uma sacerdoteq kamachinta espadawan paña ninrinta qhoruspa. 51 Jinan Jesusqa paykunata niran: “Ama chayta ruwaychischu”, nispa. Chay kamachiq ninrinta llamiykuspataq qhaliyachiran. 52 Chaymantataq Jesusqa payman jamuq umalli sacerdotekunata, templota qhawaq umallikunata, kuraq runakunatawan niran: “¿Suwaman jinachu jamuwarankichis espadakunantin k’aspikunantin ima? 53 Sapa p’unchaymá riki qankunawan templopi kasharani, ¿imaraykutaq manari jap’iwarankichischu? Ichaqa kunanmi qankunaq horaykichis chayamun, jinallataq tutayaqpa kamachikunan horapas”, nispa.
27 AGOSTO-2 SETIEMBRE
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | LUCAS 23, 24
“Perdonaqpuni kasun”
(Lucas 23:34) Jinan Jesusqa niran: “Yayáy, perdonay kay runakunata, paykunaqa manan yachankuchu imatachus ruwashanku chayta”, nispa. P’achantataq sorteaspa rakinakuranku.
cl-S pág. 297 párr. 16
“Conocer el amor del Cristo”
16 Hay otra forma importante en la que Jesús reflejó a la perfección el amor del Padre: estando “listo para perdonar” (Salmo 86:5). Evidenció esta disposición aun cuando colgaba del madero de tormento. Mientras padecía tan humillante ejecución, clavado de pies y manos, ¿de qué habló? ¿Pidió a Jehová que castigara a sus verdugos? Todo lo contrario; una de sus últimas frases fue: “Padre, perdónalos, porque no saben lo que hacen” (Lucas 23:34).
(Lucas 23:43) Jinan Jesusqa payta niran: “Cheqaqtan kunan niyki: Noqawanmi paraisopi kanki”, nispa.
g-S 2/08 pág. 11 párrs. 5, 6
¿Perdona Dios los pecados graves?
Jehová no solo toma nota del pecado, sino también de la actitud del pecador (Isaías 1:16-19). Piense por un momento en los dos malhechores que fueron colgados a ambos lados de Jesús. Era obvio que habían cometido graves crímenes, pues uno de ellos reconoció lo siguiente: “Nosotros, en verdad, justamente, porque estamos recibiendo de lleno lo que merecemos por las cosas que hicimos; pero este [hombre, Jesús,] no ha hecho nada indebido”. Las palabras de este malhechor indican que conocía un poco sobre Jesús, conocimiento que seguramente lo impulsó a cambiar su actitud para bien. Así lo revela el ruego que enseguida le hizo: “Acuérdate de mí cuando entres en tu reino”. ¿Cómo respondió Cristo a esta súplica sincera? “Verdaderamente te digo hoy: Estarás conmigo en el Paraíso.” (Lucas 23:41-43.)
Reflexione en esto: las últimas palabras de Jesús como ser humano incluyeron una expresión de piedad para con un hombre que admitió ser merecedor de la pena de muerte. ¡Qué alentador! Por ello podemos tener la seguridad de que tanto Jesucristo como su Padre, Jehová, se compadecerán misericordiosamente de todo aquel que se arrepienta de verdad, sin importar qué pecados haya cometido en el pasado (Romanos 4:7).
(Lucas 24:34) paykunan ninakusharanku: “Cheqaqtapunichá Señorqa kausarimpun, Simonmanpas rijurimusqan”, nispa.
cl-S págs. 297, 298 párrs. 17, 18
“Conocer el amor del Cristo”
17 El ejemplo más conmovedor de la actitud perdonadora de Jesús tal vez sea el trato que dio a Pedro, quien sin duda lo amaba mucho. En el 14 de Nisán, la última noche de la vida del Mesías, Pedro le dijo: “Señor, estoy listo para ir contigo a la prisión así como a la muerte”. Pero pocas horas después negó tres veces siquiera conocerlo. La Biblia nos cuenta qué ocurrió cuando este discípulo hizo la tercera negación: “El Señor se volvió y miró a Pedro”. Abrumado por la gravedad de su pecado, el apóstol “salió fuera y lloró amargamente”. Aquel mismo día, cuando falleció Cristo, es probable que Pedro se preguntara: “¿Me habrá perdonado mi Señor?” (Lucas 22:33, 61, 62).
18 Pedro no tuvo que esperar mucho la respuesta. Jesús resucitó en la mañana del 16 de Nisán, y parece que ese mismo día lo visitó (Lucas 24:34; 1 Corintios 15:4-8). ¿Por qué trató de modo tan especial a quien lo había negado tan rotundamente? Quizá deseaba garantizar al arrepentido apóstol que aún lo quería y estimaba. Pero hizo más para tranquilizarlo.
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
(Lucas 23:31) Q’omerllaraq sach’a kashaqtintaq kaykunata ruwashanku chayqa, ¡imaraqchá kanqa ch’akisqa kaqtinqa!”, nispa.
nwtsty yachanapaq willakuy Luc. 23:31
cuando el árbol está húmedo, [...] cuando esté marchito: Según parece, Jesús se estaba refiriendo a la nación judía. Esta era como un árbol moribundo al que todavía le quedaba algo de humedad porque Jesús y algunos judíos que creían en él aún estaban allí. Sin embargo, Jesús pronto sería ejecutado, y los judíos fieles serían ungidos con espíritu santo y llegarían a formar parte del Israel espiritual (Ro 2:28, 29; Gál 6:16). Cuando eso sucediera, la nación literal de Israel estaría muerta en sentido espiritual, como un árbol marchito (Mt 21:43).
(Lucas 23:33) “Calavera pata” nisqaman chayaspankutaq chaypi Jesusta k’aspiman clavaranku, jinaspa chay mana allin ruwaq runakunaq chaupinman sayachiranku, chhaynapin jujnin paña ladonpi kasharan jujnintaq lloq’e ladonpi.
nwtsty multimedia
Hueso de talón atravesado por un clavo
Esta es una fotografía de una réplica de un hueso de talón atravesado por un clavo de hierro de 11,5 centímetros (4,5 pulgadas) de largo (vea mwb17.12 pág. 5). El original, que data de la época romana, fue hallado en 1968 en unas excavaciones arqueológicas al norte de Jerusalén. Este hallazgo parece indicar que en las ejecuciones se usaban clavos para sujetar a la persona a un poste de madera. El clavo quizás sea como los que usaron los soldados romanos para sujetar a Jesús al madero. El hueso de talón se encontró en una urna de piedra —un osario—, donde se habían depositado los huesos secos de una persona. Esto prueba que alguien que había sido ejecutado en un madero podía recibir sepultura.
Bibliata leenapaq
(Lucas 23:1-16) Chaymi paykunaqa llapallanku sayariranku, jinaspa Pilatoman Jesusta aparanku. 2 Chaypin niranku: “Kay runatan tarimuyku llaqtaykuta reypa contranpi churashaqta, Roma reyman impuesto paganankuta jark’ashaqta, ‘noqan kani Cristoqa, juj rey’ nishaqtawan”, nispa. 3 Jinan Pilatoqa Jesusta tapuran: “¿Qanchu kanki judío runakunaq reynin?”, nispa. Jesustaq niran: “Qan kikiykin chaytaqa ninkiña”, nispa. 4 Jinan Pilatoqa umalli sacerdotekunata llapa runakunatawan niran: “Manan ima juchatapas kay runapiqa tarinichu”, nispa. 5 Paykunataq ichaqa astawanraq niranku: “Yachachiyninwanmi llapa Judea provinciantinpi runakunata ch’aqwachin, Galilea provinciamanta qallarimuspa hasta kaykamaraq”, nispa. 6 Chayta uyarispan Pilatoqa niran: “¿Galileamantachu kay runa?”, nispa. 7 Galileamanta kasqanta yacharuspataq chay provinciapi kamachikuq Herodesman Jesusta apachiran, chay p’unchaykunaqa Herodespas Jerusalén llaqtapin kasharan. 8 Herodesqa anchatan kusikuran Jesusta rikuspa, payqa unayñan rikuytapuni munasharan imaymanakunata paymanta uyarisqanrayku, munasharantaqmi ñaupanpi ima milagrotapas ruwananta. 9 Chaymi Herodesqa imaymanakunata tapuyta qallariran, Jesusmi ichaqa mana ima nispapas niranchu. 10 Umalli sacerdotekunawan kamachikuy simita yachachiqkunawantaq sapa rato sayarispa sinchi phiñasqallaña imaymanamanta tumparanku. 11 Chaymantataq Herodesqa soldadonkunapiwan millayta trataspa payta pisicharanku, burlakuspataq ancha sumaq p’achawan churachiran, jinaspa Pilatoman apachipuran. 12 Chay kikin p’unchaymi Herodeswan Pilatowanqa amigontin kapuranku, chay ñaupaqtan ichaqa cheqninasqa kasharanku. 13 Pilatoqa umalli sacerdotekunata, waj umallikunata, runakunatawan wajachimuspan 14 niran: “Kay apamuwasqaykichis runamantan: ‘Runakunatan ch’aqwachishan’, nispa niwarankichis ¿riki? Chaymi noqaqa qankunaq ñaupaykichispi allinta tapurani, ichaqa manan contranpi nisqaykichismantaqa imatapas juchachanapaq jinaqa tarinichu. 15 Herodespas manan imatapas tarimusqachu, chaymi kutichimpuwanku. Kay runaqa manan imatapas wañunanpaq jinaqa ruwasqachu. 16 Chayraykun soq’achispalla kacharipusaq”, nispa.