“Kia Kakauia Kotou i te Akaaka”

“E patoi te Atua i tei nengonengo, e oronga mai i te meitaki no tei akaaka.”​—1 PETERO 5:5.

1, 2. Eaa nga turanga manako tuke e rua te akatupu maata ra ki runga i te tu akono o te au tangata?

I ROTO i te au tu manako ta te Tuatua a te Atua e apai maira ki to tatou manako e rua nga tu tuke roa. Ko raua rai ka akatupu maata ki runga i te tu akono o te tangata nei. Te akatakaia ra tetai ei manako “akaaka.” (1 Petero 5:5) Te akataka maira tetai tikitinari i te “akaaka” ei “tu taakaaka me kare e vaerua: kare ona akaparau iaia uaorai.” Ko te manako akaaka te aite atura ki te tu taakaaka, e mei to te Atua ra manako, ko tetai tu inangaro maataia ia.

² Te tua patoi ko te ngakau parau ia. Kua akatakaia mai teianei ei “tetai tu akateitei iaia uaorai,” te “ngakau akaparau.” Ko tetai ngakau akateitei iaia uaorai, e te kimi apinga, te nengonengo, e etai atu au puapinga ma te manako kore i te au tupuanga kino ki runga ia etai ke ra. Te akakite maira te Pipiria i tetai tupu anga: “Te tutara ra tetai tangata ki rungao i tetai, ei mate nona uaorai.” Te tuatua ra te reira e “kua varea katoaia oki te reira e te tangata tupu nei” ei “te kai i te matangi” no te mea i te matenga “kare oki ana puapinga.” Ko taua tu parau ra e mea inangaro koreia ia i to te Atua manako ra.​—Koheleta 4:4; 5:15; 8:9.

Te Vaerua te Vaira i Teianei Ao

3. Eaa te vaerua o teianei ao te vai maira?

³ Ko teea o nga tu manako e rua te akataka maira i te ao o teia tuatau nei? Eaa te vaerua te vaira i teianei ao? Te akakite maira te World Military and Social Expenditures 1996: “Kare tetai atu anere mataiti tei tataia i aite atu ki to te 20 nei i te ta anga tau kore ua.” Te taemoemo anga no te mana poritiki e te pae puapinga​—pera katoa te au pekapeka pa enua, te akonoanga, te kopu, e te eteniki—​kua tamate e tere atu i te 100 mirioni tangata i teianei anere mataiti. Kua tupu maata katoa oki te tu akono iaia uaorai o te aronga tataki tai ra. Kua akakite te Chicago Tribune: “Te kapiti ra te maki o te taiate tangata i te manako kore o te ta ua, te takinga kino tamariki, te kopae, te kona kava, te AIDS, te ta anga mapu ia ratou uaorai, te apinga akakona, te pupu arataa, te kukumi, tei tau kore i te ture, titiri pepe, te au ravenga viivii, . . . te pikikaa, te keia, te viivii poritiki . . . Kua takoreia te tika e te tarevake ei nga akono anga tau ra.” E no reira, kua akamatakite mai te UN Chronicle: “Te taeke aere ra te au taiate ki roto i te kino.”

4, 5. Akapeea te vaerua o teianei ao i te akataka tika tikaiia i te totou Pipiria no to tatou tuatau?

⁴ Te tupu nei teianei au tu i te ao katoa. Kua tau tikai ki ta te totou Pipiria i akakite no to tatou tuatau: “Ka tupu te kino maata i taua tuatau openga ra, kia kite mai koe. E riro te tangata nei ei akaperepere ia ratou uaorai, ei noinoi, ei akatietie, ei nengonengo, ei akakino, ei akarongo kore ki te metua, ei mareka kore, ei viivii, Ei aroa kore, ei akaatikau koreromotu ra, ei tapepe pikikaa, ei mako kore, ei rotoriri, ei akavaavaa i te tangata memeitaki ra, Ei pikikaa, ei māro, ei ngakau akatietie.”​—2 Timoteo 3:1-4.

⁵ Ko te reira tetai akataka anga tika rava i te vaerua te vaira i teianei ao. Ko tetai tu akono noinoi ko au na mua. Te tu pekapeka i roto i te au pa enua te akaataia maira i roto i te aronga tataki tai ra. Ei akatauanga i te taemoemo anga tarekareka, e manganui te aronga tarere te inangaro ra koia te numero tai noatu e ka akapeea te tamamae anga a te reira i etai atu i te manako ngakau e te pae kopapa oki. Ko teia vaerua manako iaia uaorai te akatupuia ra i roto i te au tamariki e te tupu ra i te au ngai e manganui i te oraanga o te aronga kua pakari. Te akatupu ra i ‘te riri, te karo, te vareae, te makitakita, te tamaki, te pae ke.’​—Galatia 5:19-21.

6. Koai te akatupu ra i te tu noinoi, e akapeea to Iehova ra manako ngakau no teianei tu manako?

⁶ Te akaari maira te Pipiria e ko te vaerua manako iaia uaorai no teianei ao te akaata maira i “tei karangaia i te diabolo ra, e ko Satani oki, ko tei pikikaa i to te ao katoatoa nei.” No to Satani mana ki rungao i te au tangata te ora nei i te tuatau openga, kino nei, te akakite maira te Pipiria: “E mate ra oki to te enua . . . tei raro atu na oki te diabolo ia kotou na, e riri maata oki tona, no te mea kua kite aia e e manga tuatau poto ua tona e toe nei.” (Apokalupo 12:9-12) No reira koia e tona au oa temoni ra kua akatere atu i ta ratou tauta anga kia akatupu i tetai papaanga manako noinoi ki roto i te pamiri tangata nei. E akapeea ra to Iehova manako ngakau no taua tu akono ra? Te tuatua ra tana Tuatua: “Te rikarika rā Iehova i te aronga katoa i parau te ngakau ra.”​—Maseli 16:5.

Te Vaira Iehova ma te Aronga Akaaka

7. Akapeea to Iehova ra manako no te aronga akaaka, e eaa tana e apii ra ia ratou?

⁷ I tetai pae, te akameitaki ra Iehova i te aronga akaaka ra te manako. I tana imene kia Iehova, kua tuatua te Ariki ko Davida: “Ko te aronga i tairoia ra e akaoraia ïa e koe ra: tei runga ra oou mata i te aronga nengonengo ra, kia tukuia ïa e koe ki raro.” (2 Samuela 22:1, 28) No reira, kua ako maira te Tuatua a te Atua: “E kimi ia Iehova, e te aronga akaaka ravarai o te enua nei . . . e kimi i te tuatua-tika, e kimi i te akaaka, peneiake kotou ko te uunaia i te rā e riri ei a Iehova ra.” (Zephania 2:3) Te aronga te kimi taakaaka ra ia Iehova te apiiia ra e kia tatanu i tetai vaerua tuke takiri mei to teianei ao. “E apii mai aia i te aronga ngakau maru i tona uaorai arataa.” (Salamo 25:9; Isaia 54:13) Ko tera arataa te arataa o te aroa. Kua akatumuia te reira ki runga i te raveanga i te tika kia tau ki te au turanga a te Atua. Kia tau ki ta te Pipiria, ko teia aroa kaveinga kare “e akamaata, kare oki e akatietie, . . . kare e kimi i te meitaki nona uaorai.” (1 Korinetia 13:1-8) Te akakite katoa maira te reira iaia uaorai i roto i te manako akaaka.

8, 9. (a) Eaa te akamata anga o te aroa kaveingaia? (e) Eaa te puapinga e kia aru i te aroa e te tu taakaaka ta Iesu i akakite maira?

⁸ Kua apiiia a Paulo ratou ko etai atu au Kerititiano o te anere mataiti mua ra i teianei tu aroa mei te au apiianga a Iesu. E kua apiiia a Iesu i te reira mei ko mai i tona Metua, ia Iehova, koia ta te Pipiria i tuatua ra: “Ko te Atua oki te aroa.” (1 Ioane 4:8) Kua kite a Iesu e ko to te Atua anoano nona kia akono i te ture o te aroa, e kua rave aia i te reira. (Ioane 6:38) No reira aia i aroa atu ei i te aronga takatakaiia ki raro, te aronga putaua, e te aronga ara. (Mataio 9:36) Kua tuatua aia kia ratou: “E aere mai kotou kiaku nei, ko te aronga katoa i roiroi, e te aronga teiaa i te apainga, naku e akaanga i to kotou roi. Ka rave mai i taku amo ki rungao ia kotou, e kia apiiia kotou e au; te maru nei au, e ngakau akaaka toku.”​—Mataio 11:28, 29.

⁹ Kua akakite atu a Iesu ki tana au pipi i te puapinga maata o te aruanga i tona aroa e te tu akaaka i tana tuatua anga kia ratou: “Ko te mea teia e kite ei te tangata katoa e e pipi kotou naku, kia aroa kotou ia kotou uaorai.” (Ioane 13:35) Ka tu takake ratou mei to teianei ao manako ra iaia anake ra. Te tumu tera i tuatuai a Iesu no tana au pipi e: “Kare ratou no teianei ao.” (Ioane 17:14) Kare, kare ratou e aru i te tu parau, te vaerua noinoi o te ao o Satani. Kareka ra, te aru ra ratou i te vaerua o te aroa e te akaaka ta Iesu i akaari atura.

10. Eaa ta Iehova e rave nei ma te aronga akaaka i to tatou tuatau?

¹⁰ Kua akakite te Tuatua a te Atua e i teia tuatau openga, ka akaputuia te aronga akaaka ki roto i tetai taiate i te ao nei tei akatumuia ki runga i te aroa e te tu akaaka. No reira, i roto i tetai ao te riro nei kia maata atu te tu ngakau parau, te akakite ra te au tangata o Iehova i te tu akono tuke​—koia te manako akaaka. Te tuatua ra taua aronga ra: “Ka aere tatou ki runga i te maunga o Iehova [tona akamori mou akateiteiia ra], . . . e nana e apii mai ia tatou i tona au aerenga; e ka aere tatou na tona ra au arataa.” (Isaia 2:2, 3) Ko te Au Kite o Iehova teianei taiate o te ao katoa te aaere nei i to te Atua ra arataa. Te kapiti ra ratou i tetai tupuanga “aronga maata rava, kare takiri e pou kia tatau, no te pa enua ravarai, e te au kopu ravarai, e te au iti-tangata ravarai, e te au reo katoa oki.” (Apokalupo 7:9) Ko teia urupu maata e au mirioni ua atu au tangata i teianei. Akapeea ta Iehova ra terenianga ia ratou kia taakaaka?

Apiianga kia Taakaaka i te Manako

11, 12. Akapeea ta te au tavini o te Atua ra akakite anga i te tu taakaaka i te manako?

¹¹ Na te vaerua o te Atua te angaanga ra na roto i tona au tangata anoano i akariro ia ratou kia apii kia autu i te vaerua kino o teianei ao e kia akakite oki i te au ua o to te Atua ra vaerua. Te akakite maira teia iaia uaorai na roto i te “inangaro ïa, te rekareka, te au, te akakoromaki, te takinga-meitaki, te meitaki, te pikikaa kore, te maru, te akono meitaki.” (Galatia 5:22, 23) Kia tauturu ia ratou kia akatupu i taua au tu ra, te akoia ra te au tavini o te Atua e “eiaa e akateitei puapinga kore ua, i te akaongoongo anga tetai ki tetai, e te vareae anga tetai ki tetai.” (Galatia 5:26) Mei te reira katoa oki kua tuatua te apotetoro ko Paulo: ‘Teia taku tuatua kia kotou katoatoa eiaa e maata te manako iaia uaorai, i tei tau iaia kia manako ra.’​—Roma 12:3.

¹² Te tuatua atura te Tuatua a te Atua ki te au Kerititiano e “auraka takiri e mea e raveia ma te taumāro, e te akanengonengo puapinga kore; ei ngakau akaaka ra, i te manako akameitaki atu tetai ki tetai [o te au tavini o te Atua], auraka iaia uaorai. Auraka te tangata e akono i tona anake uaorai au mea, e akono katoa ra i to etai ke ra au mea.” (Philipi 2:3, 4) “Auraka rava e tangata e kimi i tona uaorai meitaki, e kimi ra te tangata ravarai i to etai ke ra.” (1 Korinetia 10:24) Ae, “te aroa, e tamaata ïa i te meitaki” no etai ke ra ma te au tuatua e te au angaanga noinoi kore oki. (1 Korinetia 8:1) Ka akatupu ia i te taokotai anga, kare i te taemoemo anga. Kare e ngai no te vaerua ko au na mua i roto i te au tavini o Iehova ra.

13. Eaa i tikai kia apiiia te tu taakaaka i te manako, e akapeea tetai i te apii anga i te reira?

¹³ Inara, no te akatuangaia i te tu apa ua, kare tatou i anauia mai ma te manako akaaka ua. (Salamo 51:5) Ka tika kia apiiia mai teianei tu. E penei ka riro teia ei mea ngata no te aronga kare i apiiia i to Iehova ra au aerenga mei te tamaiti rikiriki maianga mari ra kua ariki ratou i te oraanga i muri akera. Kua oti ke ana ia ratou te akanoo i te au tu tangata tei akatumuia ki runga i to te ao taito ra tu akono. No reira ka tau ratou kia apii “kia kopae [ratou] i ta [ratou] tuatua i muatangana ra i te tangata taito,” e “kia akatangata ou oki ko tei angaia kia tau i te Atua ra, i te tuatua-tika e te tapu mou.” (Ephesia 4:22, 24) Ma ta te Atua tauturu ka rauka i te aronga ngakau tae kia rave i tana i akaue atu ia ratou: “Ka akangakau aroa ua e te takinga-meitaki, te akaaka, te maru, te akakoromaki maata.”​—Kolosa 3:12.

14. Akapeea ta Iesu tuatua akaapa anga i te anoano kia akateitei tetai iaia uaorai?

¹⁴ Kua umuumuia te au pipi a Iesu ra kia apii i te reira. Kua pakari mai oki ratou i te riro anga ei pipi nana e e tuanga to ratou no te vaerua akapekapeka o teianei ao i roto ia ratou. I te kimi anga te metua vaine o te tokorua ia raua ra i te ngai maata no tana nga tamaroa, kua tuatua atura Iesu: “Te tutara nei te ui mana o te etene ki runga [i te au tangata], e te aronga mamaata ra, te mana ra ïa i runga i to ratou. Kare ra e tika kia akapera ki roto ia kotou; ko te anoano i te akamaata i o kotou, kia riro ïa ei tavini no kotou; e ko te inangaro kia maata aia i o kotou na, ei tavini akaaka aia no kotou: Kare oki te Tamaiti a te tangata i aere mai kia taviniia tona, ei tavini ra, e kia oronga i tona ora ei oko no te tangata e manganui.” (Mataio 20:20-28) I ta Iesu tuatua anga ki tana au pipi e auraka kia taiku te au taoonga no ratou ei tauta anga kia akateitei ia ratou uaorai, kua tuatua kapiti atura aia: “E taeake anake oki kotou katoa na.”​—Mataio 23:8.

15. Eaa te tu akono tau no te aronga kimi i te taoonga no te akaaere?

¹⁵ Te pipi mou na Iesu e tavini ia, ae, e tuikaa ki te au oa Kerititiano ra. (Galatia 5:13) E maata oki teianei ki te aronga te anoano ra kia tau no te akaaere i roto i te putuputuanga. Kare ratou e tau kia taemoemo no tetai turanga teitei me kare mana; kare ratou e ‘akaueue ua ki runga i te tuanga a te Atua ra, ei kaveinga ra kia ratou.’ (1 Petero 5:3) E tika, ko te vaerua kimi nona uaorai e akakite anga te reira e kare tetai tangata i tau no te akaaere. Ka riro taua tu tangata ra ei akakino i te putuputuanga. E tika, e mea tau ia ‘kia inangaro tetai tangata i te taoonga,’ inara ka tau teia kia tupu mai no tetai anoano kia tavini atu i etai Kerititiano ra. Kare teianei opita i tetai turanga teitei me kare mana, no te mea ko te aronga akaaere ra ka tau kia riro ki roto i te aronga akaaka ra te manako i roto i te putuputuanga.​—1 Timoteo 3:1, 6.

16. Eaa ra a Dioterepe i akaapaiai i te Tuatua a te Atua ra?

¹⁶ Te akamaaraara maira te apotetoro ko Ioane kia tatou i tetai tangata tei tarevake te manako anga, i te na koanga: “I tata na au i te tuatua i te ekalesia na; ko Dioterepe ra, ko tei akateitei iaia uaorai ki rungao ia ratou ra, kare aia e āriki mai ia matou.” Kua akono ariki kore atura teianei tangata ia etai ke kia tauta kia akatere i tona uaorai turanga ki mua. Inara, kua akakeu atu te vaerua o te Atua ia Ioane kia kapiti atu ki roto i te Pipiria i tetai akaapa anga ia Dioterepe no tona tu manako e koia ei mea mua ia.​—3 Ioane 9, 10.

Te Tu Manako Tika

17. Akapeea ta Petero, ta Paulo, e Banaba akakite anga i te manako taakaaka?

¹⁷ E manganui te au akatauanga i te Pipiria no te tu manako tika, no te manako akaaka. I to Petero tomo atu anga i te are o Korenelio kua “akatopa iora ki raro i to [Petero] pae vaevae, akamori maira iaia.” Inara kare aia i ariki i te akangateitei anga, “Kua akatu aturā Petero iaia, na ko atura, Ka tu; e tangata katoa oki au nei.” (Angaanga 10:25, 26) Ia Paulo raua ko Banaba i Lusetera, kua rapakau atura Paulo i tetai tangata tei pirikokiia ra mei te anau mai anga. Ei tetai tupu anga, kua tuatua taua urupu tangata ra e ko eia nga apotetoro nei e atua raua. Inara, kite akera a Banaba raua ko Paulo, “aae atura raua i to raua kakau, ooro atura ki roto i taua aronga tangata ra, kapiki atura, Na ko atura, E tāma e, eaa kotou i pera mai ei? e tangata katoa oki maua, mei ia kotou katoa na te tu.” (Angaanga 14:8-15) Kare eia nga Kerititiano akaaka i ariki i te kaka mei ko mai i te au tangata ra.

18. I tona tu taakaaka, eaa ta tetai angera ririnui i tuatua kia Ioane?

¹⁸ I te oronga anga ki te apotetoro ko Ioane tetai “eeuanga a Iesu Mesia,” tei riro ra na tetai angera i unga mai kiaia. (Apokalupo 1:1) No te mana oki o tetai angera, kua kite tatou eaa a Ioane i mataku ei, no te mea kua akapouia e tetai angera e 185,000 o to Asura i te po okotai ra. (2 Ariki 19:35) Kua akakite mai a Ioane: “E kite akera oki e akarongo akera au, kua tipapa iora oki au ki raro ki te pae vaevae o te angela, e akamori iaia, i tei akakite mai kiaku i teianei au tuatua. Kua tuatua maira aia kiaku, Auraka koe e akapera, e taeake tavini oki au noou, e no te au taeake . . . Ko te Atua te akamori.” (Apokalupo 22:8, 9) Mei teaa ra te akaaka te manako i te tuanga a teianei angera mana ririnui!

19, 20. E akatuke mai i te tu akatietie o te au rangatira vaeau o Roma ra ma to Iesu tu manako taakaaka.

¹⁹ Ko Iesu tetai akatauanga meitaki roa no tetai tei akaaka ra te manako. Koia te Tamaiti anau tai a te Atua ra, te Ariki no te Patireia o te Atua i te rangi i te tuatau ki mua. I tana oronga anga iaia uaorai ki te iti tangata ra e koia ia, kare aia i rave i ta te au rangatira vaeau o Roma tei autu ra i taua tuatau ra. Kua akonoia te au akaputu anga mamaata​—te au aaere anga​—e kua na runga i te au kariota tei akamaneaia ma te auro e te nio erepani, na te au oroenua teatea i kukume aere, me kare na te au erepani, te au riona, me kare au taika. I te au aaere anga e aronga akatangi i te au imene autu anga, ma te au pereo tei akakiia ra i te au apinga e te au apinga mamaata e a uira i te akatutuanga tamaki. Pera katoa te ariki tuikaaia, te au tamariki ui ariki, e te au rangatira vaeau, ma ta ratou au pamiri, e putuputu te kiritiia to ratou kakau kia taakama ia ratou. Kua akakiia taua au akono anga ra ma te tu parau e te akatietie.

²⁰ E akatuke atu i te reira ma ta Iesu ra oronga anga iaia uaorai. Kua anoano tikai aia kia kauraro akaaka i te akatupuanga i te totou nona uaorai, tei akakite maira: “I na, te aere maira to ariki kia koe ra; e tuatua-tika tana, e tei iaia te ora; e akaaka tona, e te noo anga ki runga i te asini.” Kua aere akaaka ua aia na runga i tetai punua anaunga atini, kare i roto i tetai kariota kukumeia e te au animara mamaata ra. (Zekaria 9:9; Mataio 21:4, 5) Mei teea ra te mataora te au tangata akaaka kia riro ko Iesu te Ariki akataoongaia e Iehova i rungao i te enua katoa i te ao ou ra, tetai tei akaaka tika ra te manako, tei maru, aroa, takinga meitaki, e te aroa ua!​—Isaia 9:5, 6; Philipi 2:5-8.

21. Eaa ta te manako akaaka kare ra e akakite mai ana?

²¹ Te tika e ko Iesu, ko Petero, ko Paulo, e etai atu au tangata e te au vaine akarongo i te tuatau o te Pipiria ra e manako akaaka ua te takore atura i te manako e ko te tu taakaaka e paruparu ia. Kareka ra, te akakite maira i te maroiroi te tu manako, no te mea ko teia aronga e mataku kore e te totomapu oki. Ma te manako maroiroi maata e te tu akono tau, kua akakoromaki ratou i te au timataanga kikino ra. (Ebera, pene 11) E i teia tuatau nei, me te akaaka ra te manako o te au tavini o Iehova, tei ia ratou te maroiroi aiteite no te mea te turu ra te Atua i te aronga akaaka ma tona vaerua tapu ririnui. No reira, te raurauia maira tatou: “E kotou ravarai oki ka kauraro ia kotou uaorai, e kia kakauia kotou i te akaaka; ‘e patoi te Atua i tei nengonengo, e oronga mai i te meitaki no tei akaaka.’ E tenana, ka akamoraro ia kotou uaorai i raro ake i te rima mana o te Atua, kia akateitei aia ia kotou i te tuatau tikai.”​—1 Petero 5:5, 6; 2 Korinetia 4:7.

22. Eaa te ka uriuri manakoia i te atikara te aru mai nei?

²² Te vaira tetai atu turanga papu ki te manako akaaka ta te au tavini o te Atua te tau ra kia akono. Ko tetai ia tei tauturu maata ra i te akamatutuanga i te vaerua o te aroa e te taokotaianga i roto i te au putuputuanga. E tika, ko tetai apinga anoanoia ia no te manako akaaka. Ka uriuriia teia i te atikara te aru mai nei.

E Akara Akaou Anga

◻ E akataka mai i te vaerua o teianei ao te vai nei.

◻ Akapeea ta Iehova akaperepere i te aronga te akaaka ra te manako?

◻ Eaa ra i tikai kia apiiia te manako anga taakaaka?

◻ Eaa etai akatauanga no te Pipiria no te aronga tatakitai tei akakite ra i te tu manako taakaaka?

[Tutu i te kapi 15]

Kua tuatua maira te angera kia Ioane: “Auraka koe e akapera, e taeake tavini oki au noou”