Iehova e Karaiti​—E Nga Akakitekite Manako Meitaki Rava

“Kare a te Atu ra a Iehova mea i rave, mari ra kia akakite i tana tuatua ngaro ki tona ra au tavini ki te au peroveta.”​—AMOSA 3:7.

1. Eaa te au ravenga no te akakitekite anga manako te raveia nei i teia tuatau?

I TEIA tuatau nei e pitiniti tere atu i te mirioni ua atu tara te akakitekite anga manako. Te au puka ravarai tei neneiia, te au nuti pepa e te au makatini katoatoa tei neneiia, te au porokarama ratio e te tivi te akakiteia maira, e pera katoa te au teata e te au nuku, e au tautaanga anake ia no te akakitekite anga manako. Te tika katoa oki ia no te au reta tataia e tei tukuia na te mere pera katoa te au tuatua anga ravarai na te tereponi. E tauta anga anake ia no te akakitekite anga manako.

2. Eaa etai akaraanga no te tere anga to te tangata kite ki mua i te au tuanga no te akakitekite anga manako?

² E mea umere tikai te au tu ravenga kite a te au tangata i rave no te akakitekite anga manako. Ei akatauanga, ko te fiber-optic keiporo e meitaki atu ia i te keiporo veo, ka rauka iaia i te rave e raungauru ua atu tauatini tuatua kapiti anga i te okotai ra. E te vai nei te au tateraiti no te akakitekite anga manako, te takapinipini nei i te enua na roto i te mareva e e apinga to ratou no te tukuanga i te au akakitekite anga tereponi, te terekarama, te ratio, e te tivi katoa oki. Ka rauka i te reira tateraiti i te rave e 30,000 au tuatua anga tereponi i te taime okotai!

3. Eaa te tupu ra me e va etai i te akakitekite anga manako ra?

³ Inara noatu teia au mea ravarai no te akakitekite anga manako, e maata te tu tau kore i te ao nei no te ngere o te akakitekite anga manako i rotopu i te au tangata tataki tai. E no reira, te akakiteia maira kia tatou “e va tetai te tupu aere ra​—te tupu pararauare atura tetai ‘va akakitekite anga manako’—​i rotopu i te aronga tutara e ta ratou aronga e tutara ra ki rungao.” E eaa oki tei karangaia ra e e va no te uki? Mari ra ko te kore e akakitekite anga manako meitaki i rotopu i te au metua e ta ratou uanga. Te akakite maira te aronga akatikatika i te au akaipoipo anga e ko te manamanata maata rava i roto i te au akaipoipo anga ko te kore e akakitekite anga manako i rotopu i te tane e te vaine. Ka rauka i te ngere o te akakitekite anga manako tau i te akatupu i te mate. I te tuanga mua o nga mataiti 1990 ra, e 73 au tangata tei mate i te topa anga tetai pai rere, ko te tumu no te kore e akakitekite anga manako i rotopu i te tangata akarere e te aronga akaaere i runga i te enua. Kua karanga tetai tumu tuatua nuti pepa e: “Na te Akakitekite Anga Manako Turori i Taki Atu ki te Tumatetenga.”

4. (a) Eaa te aite anga o te “akakitekite anga manako”? (e) Eaa te akakoro anga o te akakitekite anga manako i rotopu i te au Kerititiano?

⁴ Eaa ra te akakitekite anga manako i roto i te tuatua anga Kerititiano? Kia tau ki ta tetai puka tikitinari, ko te aite anga o te “akakitekite anga manako” “kia oronga atu i te au tuatua akakite, te manako, me kare manako ngakau kia rave meitakiia me kare kia kitea meitakiia.” Te akataka katoaia maira te reira e tetai atu puka tikitinari e “e ravenga karape no te akakiteanga tau i etai au manako.” E akamanako ana, “e akakiteanga tau i etai au manako.” E mea tika kia meitaki te akakitekite anga manako Kerititiano no te mea ko tona akakoro anga kia itae i te au ngakau tangata ma te tuatua mou no te Tuatua a te Atua ra, kia rave ei ratou i ta ratou apinga i kite. Te taka meitaki ra e na te tu noinoi kore, e na te aroa oki e akakeu i te reira.

Ko Iehova ei Akakitekite Manako

5. Eaa tetai o nga mataara mua ta te Atua ko Iehova i akakitekite manako ki te tangata ra?

⁵ Kare e ekoko anga e ko Iehova tei meitaki rava ei Akakitekite Manako. No te mea i anga mai aia ia tatou i tona uaorai tu e kia aite ki tona te tu, ka rauka iaia te akakitekite manako ma tatou katoa nei, e ka rauka katoa oki ia tatou te akakitekite manako atu nona ra kia etai ke ra. Mei te anga mai anga rai o te tangata nei, kua akakitekite manako a Iehova nona uaorai ki tana au mea ora i anga mai ra i te enua nei. Ko tetai mataara tana i rave ei i te reira na tana au mea akaraia i anga maira. E no reira, te akakite maira te tata taramo kia tatou e: “Te akakitekite nei te au rangi i te kaka o te Atua; e te tuatua maira te reva i te angaanga a tona rima. Te akatupu ra tetai ra i muri ake i tetai ra kia puipui mai te tuatua, te akaari maira tetai po i muri ake i tetai po i te kite.” (Salamo 19:1, 2, NW) E te akakite maira a Roma 1:20 kia tatou e te au mea a te Atua “tei kore e tau kia akara ra, tei kitea puia nei ïa, i te au mea katoa i angaia nei, mei te maani anga mai i teianei ao.” “Tei kitea puia”​—te akakite maira i te akakitekite anga manako meitaki!

6. Eaa ta Iehova i akakitekite atu ki tana nga mea ora o te enua nei ia raua i te kainga i Edene ra?

⁶ Te aronga kare o ratou akarongo i te Atua e tana akakite anga ka tauta kia irinaki tatou e kua akarukena mai te tangata nana uaorai e kimi te kite i te tumu nona i vai ei i konei. Inara te akataka meitaki maira te Tuatua a te Atua e kua akakitekite manako mai te Atua ki te tangata mei te akamataanga mai rai. E no reira, kua akakite te Atua i te akakoro anga no te anga mai anga ki te tangata e te vaine mua ra: “Kia anau korua, e kia maata roa, e e akaki i te enua nei, e e akavi; e kia mana korua ki rungao . . . i te au mea ora katoa.” Kua akatika katoa oki te Atua ia raua kia kai kia pangeaia, i te au ua o te kainga ra​—okotai ua te ua tei kore i akatikaia. E, no te akarongo kore anga a Adamu raua ko Eva, kua akakite maira Iehova i te totou mua no te Mesia, ma te orongaanga mai i tetai manakonakoanga no te tangata nei: “Ka tuku oki au i te ke ia korua [te ovi e] te vaine, e to uanga e tona uanga; nana e akaparuparu i to mimiti, e naau e akaparuparu i tona pooavae.”​—Genese 1:28; 2:16, 17; 3:15.

7. Eaa ta te puka o Genese i akakite maira i ta Iehova akakitekite anga manako ma tona au tavini ra?

⁷ I te ki anga a Kaina koia te tamaiti a Adamu i te vareae inangaro i te ta, kua akakite atu te Atua ko Iehova kiaia, na te tuatuaanga mei te mea rai e: ‘Kia matakite! Te aere atura koe ki roto i te tumatetenga!’ Inara kua akarongo kore a Kaina i taua akamatakiteanga ra e kua ta i tona teina. (Genese 4:6-8) E i reira, i te ki anga te enua katoa i te ta ua e te rave kino, kua akakite atura Iehova ki te tangata tuatua tika kia Noa ra i Tona akakoro anga kia tama atu i te au tu viivii katoa i reira ra. (Genese 6:13–7:5) I muri ake i te Tiruvi ra, i te aerenga mai a Noa e tona ngutuare tangata mei roto i te araka, kua akakite atura Iehova kia ratou i tona akakoro anga no runga i te tapu o te oraanga e pera katoa oki te toto, e kua akapapu maira aia i te reira na te anuanua e kare rava aia e akapou akaou i te au mea ora katoatoa na tetai vaipuke. I etai anere mataiti i muri iora, kua akakite atu a Iehova kia Aberahama i Tona akakoro anga kia akameitaki ia te au ngutuare tangata ravarai o te au tangata katoa i te akameitaki ia ratou uaorai na roto i te uanga o Aberahama. (Genese 9:1-17; 12:1-3; 22:11, 12, 16-18) E i ta te Atua ra akatika anga kia akapou aia i te aronga rave viivii o Sodoma e Gomora, kua akakite aroa atura aia kia Aberahama i taua tika ra, i te na ko anga: “E uuna ainei au nei ia Aberahama i taku e rave nei?”​—Genese 18:17.

8. Eaa nga mataara e a i akakitekite manako atu ei a Iehova i tona manako ki tona au tavini i te enua nei?

⁸ Akamata mai ia Mose ra, kua taangaanga a Iehova i te au peroveta kia akakitekite manako ki to Iseraela ra. (Ebera 1:1) I etai tuatau kua tuatua ua atu aia, mei tona tuatua anga kia Mose ra: “E tata koe i taua tuatua nei.” (Exodo 34:27) E putuputu atura to Iehova akakitekite manako anga ma tona au vaa tuatua na roto i te au orama, mei tana i rave kia Aberahama ra.a Kua taangaanga katoa a Iehova i te au moemoea ei akakitekite anga manako ki te au tangata, kare ki tona au tavini anake ua mari ra ki te aronga katoa tei rave apinga atura ma tona au tavini. Ei akatauanga, kua akono a Iehova kia moemoea nga oa e rua o Iosepha i roto i te are tapeka anga ra, e na Iosepha i akataka atu te aite anga kia raua. Kua akatupu katoa oki a Iehova ia Pharao raua ko Nebukanesa kia moemoea, e kua riro na Iosepha raua ko Daniela e akataka kia raua te aite anga. (Genese 40:8–​41:32; Daniela, pene 2 e te 4) E kapiti katoa, i etai atianga e manganui kua taangaanga a Iehova i te au karere angera no te akakitekite manako atu ki tona au tavini ra.​—Exodo 3:2; Au Akava 6:11; Mataio 1:20; Luka 1:26.

9. Na teaa i akakeu ia Iehova kia akakitekite manako atu ki tona iti tangata ko Iseraela ra, mei tei kitea i teea au tuatua nana ra?

⁹ Pouroa te reira au akakitekite anga manako na Iehova na roto i tana au peroveta te akaari maira i tona aroa no tona iti tangata koia a Iseraela. Ei akatauanga, kua akakite aia ki tana peroveta ko Ezekiela: “Kare rava oku e mareka anga i te mate o te tangata kino ra; kia ariu maira te tangata kino i tona aerenga kia ora: e ariu mai kotou, e ariu mai kotou i to kotou au aerenga kino; eaa oki kotou i inangaro ei ki te mate, e te ngutuare o Iseraela e?” (Ezekiela 33:11) E Akakitekite Manako akakoromaki roa e te akakoromaki maata a Iehova ki tona iti tangata meameaau i taito ra, te kiteia ra ia 2 Paraleipomeno 36:15, 16: “Kua tono maira te Atua o to ratou ai metua ko Iehova i te rima o te au karere nona kia ratou ra, kare i tukumoe i te tono anga; no te mea te aroa ra aia i tona iti-tangata e tona uaorai nooanga: Kua taitoito ra ratou . . . e kua akavaavaa i tana tuatua, e kua takinga-kino i te au peroveta nana . . . e kare rava akera e ravenga e oraʼi.”

10. Akapeea ta Iehova akakitekite manako anga atu ki tona au tangata i teia tuatau, e eaa te maata o tona riro anga ei Atua no te akakitekite manako?

¹⁰ I teia tuatau, tei ia tatou te Tuatua akauruia a te Atua ra, koia te Puka Tapu, na reira mai ta Iehova akakitekite anga manako kia tatou i te au mea nona uaorai, tona akakoro anga, e tona anoano oki no tatou nei. (2 Timoteo 3:16, 17) Ko te tika, e Ei Akakitekite Manako Papu mai, kua karanga a Iehova e: “Kare a te Atu ra a Iehova mea i rave, mari ra kia akakite i tana tuatua ngaro ki tona ra au tavini ki te au peroveta.” (Amosa 3:7) Ka akakite aia ki tona au tavini i tana i akakoro kia raveia.

Te Tamaiti a te Atua ei Akakitekite Manako

11. Koai ta Iehova mea maata i akapapa mai no te akakitekite anga manako ki te tangata nei, e eaa i tau ei tona ingoa e ko “te Tuatua”?

¹¹ To te au rima rave katoatoa tei taangaangaia e Iehova kia akakite atu i Tona anoano, ko tei maata rava ko te Tuatua ia, koia te Logo, tei riro maira ko Iesu Karaiti ia. Eaa te aite anga puapinga maata no tona kapiki angaia e ko te Tuatua, me kare te Logo? Te akataka maira te reira e koia te Vaa Tuatua Maata no Iehova. Eaa te vaa tuatua? Ko tetai ia tei akakitekite manako i ta tetai ke atura ka tuatua. No reira kua riro mai te Logo ei akakitekite manako i ta te Atua ko Iehova ra tuatua ki Tana au mea ora kite i anga maira. No te puapinga maata o te reira taoonga kua tapaia aia e ko te Tuatua.​—Ioane 1:1, 2, 14.

12. (a) Eaa te akakoro anga i aere mai ei a Iesu ki te enua nei? (e) Eaa te akakite maira i tona rave tiratiratu anga i te akatupu i te reira akakoro anga?

¹² Na Iesu uaorai i akakite kia Ponotio Pilato e ko tona akakoro anga maata i aere mai ei ki te enua nei kia akakite i te tuatua mou ki te au tangata: “I anau mai ei au nei, i aere mai ei au ki te ao nei, e akakite i te tuatua-mou.” (Ioane 18:37) E te akakite maira te tataanga i roto i nga evangeria ra i te meitaki o tana rave anga i taua angaanga ra. Kua kitea tana Tuatua ki runga i te Maunga ra e ko te tuatua meitaki rava ia tei akoia e tetai tangata. Mei teaa ra te meitaki o tana akakite anga manako na roto i taua tuatua anga ra! “Ko tei tupu e kua va ua te tangata tini ra [tei akarongo ra i te tuatua] i te tu o tana apiianga.” (Mataio 7:28, NW) No tetai atu atianga katoa oki, ka tatau tatou e: “Kua akarongo atura te urupu maata kiaia ma te rekareka.” (Mareko 12:37, NW) I te tono angaia tetai papaki aronga taoonga kia opu ia Iesu, kua oki mai ratou kare i rave mai iaia. Eaa te tumu? Kua pau atura ratou ki te au Pharisea e: “Kare rava e tangata e tau te tuatua i ta tera ra tangata.”​—Ioane 7:46.

Kua Akataoongaia te Au Pipi a Karaiti Kia Riro ei Aronga Akakitekite Manako

13. Eaa te akaari maira e kare a Karaiti i reka ana e koia anake ua ei akakitekite manako?

¹³ No te kore i rekareka ko ia anake ua ei akakitekite manako, kua akaunga atura a Iesu e 12 au apotetoro na mua e i muri akera e 70 aronga tutu evangeria kia aere ei aronga akakitekite manako i te tuatua meitaki o te Patireia. (Luka 9:1; 10:1) E i mua poto ake i tona kake anga ki te rangi, kua akaunga atura aia i tana au pipi kia rave i tetai angaanga taka ke. Eaa te angaanga? Mei ta tatou e tatau ia Mataio 28:19, 20 ra, kua apii aia ia ratou kia riro ei aronga akakitekite manako aere; e na ratou e apii ia etai ke atu kia riro katoa ei aronga akakitekite manako.

14. Mei teaa atura te meitaki o te au Kerititiano mua ra ei aronga akakitekite manako?

¹⁴ E aronga akakitekite manako meitaki ainei te au pipi ra? E meitaki tikai ratou! Ko tei tupu i ta ratou tutuanga i te ra o te Penetekote 33 T.N., e 3,000 katoa te aronga tei kapitiia atu ki taua putuputuanga Kerititiano ou tei akanooia ra. Kare i roa ana kua tupu te numero kia tae ki te 5,000 tangata. (Angaanga 2:41; 4:4) No reira rai to ratou au enemi ngati Iuda i akaapaʼi ia ratou no te akakianga ia Ierusalema katoa i ta ratou apiianga e i muri akera kua akaapaia ratou no te taruri ke ratou i te pa enua ravarai i ta ratou tutu aere anga!​—Angaanga 5:28; 17:6.

15. Eaa te apinga ta Iehova i akono i teia tuatau nei ei akakitekite anga manako ki te au tangata?

¹⁵ Ka peea teia tuatau nei? Mei tei totouia maira ia Mataio 24:3, 45-47, kua akataoongaia e te Pu, koia a Iesu Karaiti, “te tavini akono meitaki e te pakari,” no te aronga Kerititiano akatainuia, ei akaaere i tana au apinga ravarai i te enua nei i teia tuatau o tona taenga mai. Ko te Pupu Akaaere o te Au Kite o Iehova te komono nei i te tavini akono meitaki e te pakari i teia tuatau e ko tona rima rave no te akakitekite aere ko te Totaiete Punanga Tiaki Anga Puka Tapu e te Pepa Akonoanga. E mea tau katoa oki, kua tapaia te tavini akono meitaki e te pakari e ko te aerenga mai ia no te akakitekite anga manako. Te akamaroiroi katoa maira te reira ia tatou kia rave ei aronga akakitekite meitaki. Ko te tika, kua ako mai te makatini mua tikai o te Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence i tona aronga tatau: “Me e tangata tupu toou me kare e oa, taau i manako e ka inangaro me ka puapingaia oki i te apiianga i teia makatini, penei ka tau koe kia akakite atu i te reira kia tamanako ratou; e na reira te tutuanga i te Tuatua e te raveanga i te meitaki ki te au tangata ravarai i toou tuatau va mai.”

16. Eaa te akaari maira e e tere atu i te tatau Puka Tapu anake ua te anoanoia ra no ta te Atua akakitekite anga manako meitaki ma tona au tavini katoa i te enua nei?

¹⁶ Inara, ko te akara ua anga i te Tuatua a te Atua e te tatauanga a koe uaorai kare te reira i rava kia rauka te kite tika tikai te ka arataki i tetai ki runga i te arataa ki te ora. Te maara nei ainei koe i te tangata taoonga Etiopia tei tatau ra i te totou a Isaia, kare ra i kite eaa tana i tatau ana. Na te tangata tutu evangeria, na Philipa i akataka atu te aite anga o taua totou ra kiaia, e oti akera kua papa aia no te papetitoia ei pipi na te Karaiti. (Angaanga 8:27-38) E kiteaʼi e e maata atu te anoanoia ra i to te tatau ua anga a tetai i te Puka Tapu, ia Ephesia 4:11-13, te ngai i akaari maira a Paulo e kare te Karaiti i akono anake i etai apotetoro akauruia e te au peroveta mari ra kua akono katoa oki i “tetai pae, ei apii evangelia; e tetai pae, ei tiaki, e ei orometua; Ei akatau i te aronga tapu, no te angaanga orometua, kia meitaki oki te kopapa o te Mesia ra: Kia riro tatou ravarai ei tangata pakari, i te akarongo okotai, e te kite i te Tamaiti a te Atua ra, kia taea te aite ra i te ki o te Mesia i te maata.”

17. Eaa te au akairo akatakaanga e kite ei tatou i te rima rave ta Iehova e taangaanga nei i teia tuatau ei akakitekite i tana akakoro anga ki te tangata?

¹⁷ Akapeea tatou i te akataka anga i te aronga ta te Atua ko Iehova raua ko Iesu Karaiti e akono ana ei tauturu i te au tangata te ka riro mai ei au Kerititiano kia itae ki te tu ki o te kopapa tangata ra? Kia tau ki ta Iesu i tuatua, ko tetai akairo akatakaanga ka aroa teia aronga ia ratou uaorai mei ia Iesu i aroa i tana au pipi ra. (Ioane 13:34, 35) Ko tetai atu akairo akatakaanga: Kare ratou i to teianei ao, mei ia Iesu ra kare katoa aia no teianei ao. (Ioane 15:19; 17:16) Te vai ra tetai atu akairo, ka kite ratou i te Tuatua a te Atua e ko te tuatua mou ia, mei ta Iesu rai, kua akara tamou ki te mana o te reira ra. (Mataio 22:29; Ioane 17:17) Te tukuanga i to te Atua ra ingoa ki mua, mei ta Iesu i rave ra, ko tetai atu akairo ia. (Mataio 6:9; Ioane 17:6) E ko te akairo toe ko te aruanga i ta Iesu akatauanga i te tutuanga i te Patireia o te Atua. (Mataio 4:17; 24:14) E okotai ua pupu te tae ra te vaito anga ki teia au umuumu anga, koia oki ko te aronga akakitekite manako i te pa enua ravarai tei matauia ra e ko te Au Kite Kerititiano o Iehova.

18. Eaa nga ngai e toru no te akakitekite anga manako te ka uriuriia i nga tumu tuatua ka aru mai?

¹⁸ Inara, ko te akakitekite anga manako te oronga maira i ta tatou apainga kia etai ke atu. Koai ma ta te au Kerititiano e apainga ta ratou no te akakitekite atu? Te akatumu anga, e toru ngai te ka tau te au Kerititiano kia eeu tamou i te au mataara no te akakitekite anga manako: te ngutuare tangata, te putuputuanga Kerititiano, e te rave angaanga ei orometua Kerititiano. Ka akonoia teia nga tuanga atikara i roto i nga tumu tuatua te aru mai nei no ta tatou nei tumu tuatua.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

Akapeea Koe Me Pau?

◻ Eaa te kino te ka tupu mai no te ngere i te akakitekite anga manako?

◻ Koai te nga akakitekite manako meitaki rava e rua?

◻ Eaa etai ravenga tuke tuke ta te Atua i akono no te akakitekite manako anga ki te tangata nei?

◻ Akapeea to Iesu tu meitaki roa ei akakitekite manako?

◻ Peea te meitaki o te au Kerititiano mua ra i te akakitekite anga manako?

[Tutu i te kapi 18]

Mei tona Metua i te rangi ra, e akakitekite manako aroa tikai a Iesu