Au Tumatetenga—Ko Tei Tuatuaia me ko te au Turanga?
TE TIKOTI anga a Cristina, ko tetai tamaine akaariari kakau e te manea i te Nove de Julho Avenue i São Paulo, i Paratiri, kare aia i kite ana i te pati te aere maira. Kua viviki tikai te tangata akaoro i te tapu i te apinga akaoro, inara kua tu reiti rava. Kua u atu aia e kua mate.
Kua tupu akera teia tumatetenga kino ei ripoti anga i te kapi mua o te nutipepa Paratiri O Estado de S. Paulo. (July 29, 1990) Inara ko tetai ua teia o te 50,000 au apinga akaoro tei u tei tupu ana i te au mataiti i aereia mai i Paratiri. E koi vai ngoru ei e tauatini ua atu mei teia au tumatetenga, kua ora atu etai pae ma te kore e ngai kinokino. No teaa i reira, teia mapu tamaine i kore ei i ora mai? Kua tamanakoia ainei e tei tuatuaia e ka mate aia i te reira ra?
E maata ua atu te au tangata te maro ra e ko teia te turanga. Te irinaki ra ratou ki roto i tei tuatuaia, e kua kite i muatangana te au rave anga mamaata, mei to tetai rai tuatau ka mate ei. Kua tupu mai mei teia irinaki anga te au tuatua “Kare e rauka i tetai i te kopae atu i tei tuatuaia,” “Kua tae ki tona tuatau,” me kare “Ko tei tupu ra ka tupu ia.” Te vaira ainei tetai ua atu tika i roto i teia au tuatua tei matauia? E au tavini ainei tatou no tei tuatuaia?
Tei tuatuaia, me kare te tumu manako e kua tamanakoia te au rave anga katoatoa i mua atu ana, kua tupu maata te reira i rotopu i te au Ereni e te au Roma i taito ra. Pera katoa i teia tuatau te pakari ra rai te manako i roto i te au akonoanga e manganui. Ei akaraanga, te mou ra a Itirama i te au tuatua a te Korana: “Kare rava e meta e mate mari ra na ta Ara tika anga e i te tuatau i akataoongaia.” Te irinaki anga ki roto i tei tuatuaia kua matau katoaia te reira i roto ia Kerititome e kua utuutuia mai e te apii anga o te aere anga atu ki tetai ngai ke, tei apiiia e John Calvin. No reira, e mea matauia na te au orometua te akakite ki te au kopu tangata e ko tetai ua ake tumatetenga “ko te anoano te reira o te Atua.”
Ko te manako e e rave anga te au tumatetenga no tei tuatuaia, te patoi ra te reira i te manako tau, te kite anga, e tei tau ra. Tetai katoa rai, kare rava te au tumatetenga no te au apinga akaoro i te rave anga no te atua mai, i te mea e na tetai kimikimi anga manako i te maata anga o te taime e akakite mai i tetai tupu anga tei tau ra. Tei maata atu, te akaari papu maira te au tare anga e na te rave anga i tetai au akamatakite anga tau—mei te aaoanga i tetai kiri noo anga—na te reira e tapu maata ana i te tupu anga o tetai tumatetenga kino. Ka rauka ainei tikai i tetai au akamatakite anga meitaki i te tapu i te anoano o te Atua?
Inara te irinaki anga i tei tuatuaia ka akatuke maata te reira i tei irinaki ra i te reira. Kare ainei te reira e akakeu i te au rave anga neneva, mei te kopaeanga i te au kotinga no te akaoro viviki e te au akairo no te au apinga akaoro me kare te akaoroanga i raro ake i te kava me kare te au apinga akakona? Tei maata rava atu, te irinaki anga ki roto i tei tuatuaia ka akamaata mai te reira i etai au tangata kia akaapa i te atua me tupu ake tetai tumatetenga kia ratou. Te manako anga ma te riri e te puapinga kore, e kua papu tikai e kare te Atua e manako mai ana, pera katoa penei e ka ngaro to ratou akarongo. Ma te tau i reira i tuatuaʼi te tangata tata pee ko Emerson: “Te apinga kino maata rava atu i te oraanga ko te irinaki anga ki roto i tetai mea kino o Tei Tuatuaia me kare Tei Tamanakoia.”
Inara eaa ta te Puka Tapu e tuatua ra no runga i te au mea manuia kore tei tupu e te au tumatetenga? Te apii maira ainei tikai te reira e e au angaanga teia na tei tuatuaia? Tei tapiri atu, eaa ta te reira e tuatua ra no runga i te au manakonakoanga no te ora? E iki anga ainei rai ta tatou i roto i teia mea?
[Tataanga i te kapi 4]
“Te apinga kino rava atu i te oraanga ko te irinaki anga ki roto i tetai mea kino o Tei Tuatuaia me kare Tei Tamanakoia.”—Ralph Waldo Emerson