Keritimeti—Ko te Mataara Ainei Teia no te Turou Mai ia Iesu?
TE ANAUANGA o te Akaora ra, ko te Mesia tei tiakiia ra ma te tuatau roa, kua riro tikai te reira taime ei mea rekareka. “I na oki” i akakite ei tetai angera ki te au tiaki mamoe i roto ia Betelehema, “e tuatua meitaki taku e taoi mai kia kotou na, ka riro ïa ei rekareka maata no te tangata ravarai. I nakonei oki i anau ei te Ora no kotou i te oire o Davida, koia oki te Mesia ra ko te Atu.” Kua piri mai te urupu o te au angera ki roto i te akapaapaaanga i te Atua: “Kia akakakāia te Atua i runga i te rangi teitei, e ei au to teianei ao, e kia kite aroaia mai te tangata nei.” (Luka 2:10-14) Penei ka taopenga etai pae e kia aru te au Kerititiano i te au angera i te akaarianga i to ratou rekareka no te aerenga mai o Karaiti ki te enua nei i te reira tuatau.
Kare teia i te papaanga Puka Tapu mua o te au angera te imeneanga i te au imene akapaapaa anga. Te akamou angaia te tango i te enua nei, ka “imene katoatoaʼi te au etu popongi, e kua maeva ua te au tamariki a te Atua i te rekareka.” (Iobu 38:4-7) Ko te ra tikai o teia rave anga kare te reira i papaia i roto i te Puka Tapu. (Genese 1:1, 14-18) Noatu te rekareka o teia atianga, kare rava te au Kerititiano i maro ana e no te mea kua matakitaki te au angera, e e tau kia akono ratou i te au mea angaia o te enua nei i te au mataiti ravarai e penei te aru i tetai oroa peikani no te akamaara i te atianga.
Inara ko te reira tikai ta te au tangata tei akono i te Keritimeti e rave ra ki te ra anau anga o Iesu Karaiti. Na roto i tetai akarakara anga ki roto i tetai ua atu puka papaanga aiteanga tumu tuatua irinakiia i raro ake i te tumu tuatua “Keritimeti” te akapapu maira e kare te ra anau anga o Iesu i kitea. Te muteki ra te Puka Tapu no runga i teia ra.
“Kia Kore Oki e Taka te Tangi o te Pu Ra”
“Kare oki te Atua i te tumu o te kononinoni pu ua, no te au ra,” i tata ei te apotetoro ko Paulo, te akatikatikaanga i te tu marikonga kore o te putuputuanga i Korinetia i taito ra. I roto rai i te reira aerenga tuatua, kua ui aia: “Kia kore oki e taka te tangi o te pu ra, naai e akateateamamao iaia uaorai e aere ki te tamaki?” (1 Korinetia 14:8, 33) I teianei, naringa te Atua mako i inangaro i te au Kerititiano kia akono i te ra anau anga o tana Tamaiti i te enua nei, ka akaruke ainei Aia i te reira ki te au tangata tiama kore kia iki ua atu i tetai ra mei te au oroa peikani e te rave i te au angaanga atua kore?
Te makitoroanga i tetai au akaraanga Puka Tapu te akapapu maira e kare te Atua ko Iehova e raverave atu ana ma tona iti tangata na roto i te reira mataara. Te umuumu anga aia i te au Iseraela kia akono i te au oroa mataiti i raro ake i te Ture a Mose, kua akakite mai te Atua i te au ra tikai e kua karanga kia ratou e akapeea i te akono i te reira au atianga oroa. (Exodo 23:14-17; Levitiku 23:34-43) Noatu e kare a Iesu Karaiti i akaue ana kia akamaaraia tona ra anau anga, kua akaue ra aia i tana au pipi kia akono e okotai rai ra. “I te po i pikikaaia mai ei aia ra,” o te Nisana 14, 33 T.N., kua akatumu a Iesu i te oroa o te Kaikai Anga Aiai a te Atu, te taangaanga anga i te varaoa opue kore e te uaina. Kua akaue aia: “E pera kotou ei manako anga iaku.” (1 Korinetia 11:23, 24) Te tangi anga o te pu e aea e akapeea i te akono anga i te Kaikai Anga Aiai a te Atu te papu ra te reira e kare e tarevake. Akapeea i reira te Keritimeti? Kare rava e ngai i roto i te Puka Tapu e kiteaia e tatou tetai ua atu akaue anga no te akono i te ra anau anga o Karaiti, kare katoa e akakite mai kia tatou e aea e akapeea.
‘Kia Re i te Au Tangata’
“Ae tikai, kua kite au e e akamata anga peikani to te Keritimeti,” i na te orometua o te Ekaretia Ziona i Tokyo ei, “tera ua kia manako te au tangata noa ua nei i te akonoanga Kerititiano ia Titema 25 e te apii i te au apiianga a Iesu Ngateitei ra, i reira e ngai rai to te Keritimeti i roto i te akonoanga Kerititiano.” E manganui te akatika ra ki tana tumu manako. Te irinaki ainei koe e e mea tau no te rave i te reira au aati anga taputou?
Te maro ra etai pae e kua aati katoa a Paulo i tana taputou anga kia rauka mai te aronga irinaki. Kua tata aia “te maani nei au iaku uaorai ei tavini no te katoatoa, e re mai ei iaku te manganui o te tangata te ka rauka . . . Te angaanga anga ma te au Kenitara, e noo ana au mei tetai Kenitara rai, i vao ake i te Ture Ngati Iuda, kia re mai iaku te au Kenitara. . . . Pouroa teia te rave nei au no te evangeria nei, e raukaʼi iaku i te piri atu ki te reira au akameitakianga.” (1 Korinetia 9:19-23, Today’s English Version) Te akatika ainei teia au tuatua i te raveanga i tetai oroa peikani no te akakeu i te au Kenitara ki te akonoanga Kerititiano?
E tamanako meitaki ana i te papaanga tuatua i ta Paulo akakite anga tuatua. I te 1 Korinetia 9 irava 21, te tuatua ra aia: “Kare te aite anga e kare au e akarongo i te ture a te Atua; tei raro ake tikai au i te ture a Karaiti ra.” (TEV) No reira kare aia i aati i tana taputou anga i roto i te au mea tei tatipake i te ture a Karaiti ra, inara kua ‘noo aia mei tetai Kenitara rai’ na te akangateiteianga i ta ratou au peu e te tu tera ua kia kore teia e patoi i te au akauenga Kerititiano.a
Te manako anga i teia, e akamanako ana e akapeea te raveanga i te au oroa peikani ki roto i te “akonoanga Kerititiano” i raro ake i te ingoa o te Keritimeti te mama anga mai me akaraia i te marama anga i te akaue anga a te Puka Tapu te ka aru mai: “Auraka kotou e kapitiia ma te tau kore i te aronga akarongo kore ra: eaa to te tuatua-tika tau anga i te tuatua-tika kore? . . . e eaa to te tangata akarongo ra puapinga i te tangata akarongo kore? . . . ‘E aere mai kotou ki vao, mei roto mai ia ratou ra, kia taka ke kotou, e auraka e rave ua atu i te mea viivii ra;’ ‘e naku e āriki atu ia kotou.’” (2 Korinetia 6:14-17) Noatu eaa te au kotoe anga te ka orongaia, kare te akamorianga akonoanga Kerititiano ma te au oroa peikani i te mataara no te turou mai ia Iesu ei Akaora. Kua riro te reira ei mea tau kore i te anere mataiti mua i to Iesu aere kopapa anga mai, e pera katoa e tau kore rai i teia tuatau me kare i te tuatau ki mua, me aere mai a Karaiti ei Ariki no te rave i te au akava anga a te Atua. (Apokalupo 19:11-16) Te tika ra, ko te aronga tei inangaro i te akono i te au oroa peikani i muri ake i tetai tutu “Kerititiano” ua te kopae ra ratou ia Iesu Karaiti.
“Te Au Kerititiano Uunaia” Kare i Akaokiia Mai
E apii ana mei tei tupu ki te au Katorika i Tiapani i te tuatau o te tutara anga o te kavana vaeau. Te akamata anga te arairai anga o te akonoanga Katorika i te 1614, kua vai e toru iki anga ki mua i te 300,000 au Katorika Tiapani: kia riro mai ei aronga tiratiratu, te akaruke i to ratou akarongo, me kare te pipini ia ratou. Te aronga tei pipini kua kapikiia ratou ko te au Kerititiano uunaia. No te akapikikaa i to ratou akarongo, kua aru ratou i te au peu tukeke a te Buda e te Tinitau. I roto i ta ratou akamori anga, kua taangaanga ratou ia Maria Kannon koia oki ko Maria tei akatutuia ei bodhisattva Buda tei maaniia mei tetai mama te mou ra i tana pepe. Kua kairo ta ratou oroa ma te au akonoanga Buda, te Katorika, e te peu Tinitau. Inara, te taumaro angaia kia aere ki te au tanumanga Buda, kua atu ratou i te au pure Kerititiano e kua rave i te modoshi, e oroa akapuapinga i te rave anga Buda. Eaa tei tupu ki te reira “au Kerititiano”?
“No runga i te maata anga o te Kirishitans [au Kerititiano],” i akataka ei te puka The Hidden Christians, “kua tupu tetai piri anga akonoanga i roto ia ratou te riroanga ei mea ngata no te akaruke i te akamori anga a te au atua Tinitau e te Buda.” Te taaki angaia te arai anga e kua oki atu te aronga evangeria Katorika ki Tiapani, kua mou ua atu rai te maata anga o te “au Kerititiano uunaia” ki ta ratou tu akonoanga kairoia.
Inara, e tau ainei kia akaapa te Ekaretia Katorika i taua “au Kerititiano uunaia” tei kore i inangaro kia akaokiia mai ratou ki te akonoanga Roma Katorika? Kua rave rai te Ekaretia Katorika i te au apiianga e te au oroa peikani e manganui, kapiti katoa te Keritimeti. Te au Katorika e te au Porotetani noatu te akatutu ra ei au Kerititiano, kua akapeikani ratou i ta ratou “akonoanga Kerititiano” ma te au oroa etene, kare ainei e te kopae katoa ra ratou ia Iesu Karaiti?
Akaokiia ki te Akonoanga Kerititiano Tikai
Setsuko, e Katorika irinaki tikai no tetai 36 mataiti, i te openga kua kite mai i te reira. I muri ake i te Tamaki Rua o Teianei Ao, kua tauta aia i te akaki i tona ngai va i te pae vaerua na te taokotaianga ki tetai ekaretia Katorika. ‘Mei teaa te merengoanga!’ i nana ei i te aere anga aia ki te Pure Tutia Keritimeti e kua kite i au tumu rakau Keritimeti manea i roto e i vao ake i te are pure. “Kua ngakau parau tikai au i to matou au akamanea anga manea, tei manea atu i to te au are pure i te pae mai,” i karanga ei aia. Inara, kare tikai a Setsuko i marama i te au apiianga Katorika, noatu e te apiipii ra aia i ko i te apii Tapati no tetai manga taime. No reira te inangaro anga aia kia o maata atu aia ki roto i te angaanga ekaretia, kua ui atu aia ki tona epitekopo i tetai au uianga. Kare te epitekopo i pau ana i tana au uianga mari ra kua taakama aia iaia. Ma te poitirere, kua manako aia i te apii i te Puka Tapu koia anake ua. E rua epetoma i muri mai, kua atoro atu te Au Kite o Iehova iaia, e kua ariki aia i tetai apii Puka Tapu i te Kainga.
Kua akataka aia: “Kua mamae tikai au i te aro anga atu i te au tuatua mou o te Puka Tapu tei patoi i taku irinaki anga i mua atu. Kua makiia au e te maki alopecia neurotica, kua pururu toku rauru no toku ati ngakau. Inara, ma te marie, kua kaka te marama o te tuatua mou ki roto i toku ngakau. Kua poitirere au i te kite anga e kare a Iesu i anauia i te tuatau uaua e te anu o Titema, te taime kare te au tiaki mamoe e akono i ta ratou au mamoe i vao i te ngai atea o te po. (Luka 2:8-12) Kua akapuerikiriki te reira i toku akatutu anga o te nativiti, no te mea kua maani matou i te au mamau pokai rikirikiia ei kiona no te akamanea i te au akatutu anga mamoe e te au tiaki mamoe.”
I muri ake i te akakeuanga iaku uaorai i ta te Puka Tapu e akakite tikai ra, kua manako a Setsuko i te akamutu i te akono i te Keritimeti. Kare tei iaia akaou “te vaerua Keritimeti” okotai taime i te mataiti mari ra te akaari ra aia i te vaerua o te orongaanga Kerititiano rekareka i te au ra ravarai.
Me te irinaki tikai ra koe ki roto ia Karaiti, auraka e riri me kite koe i te au tangata peikani e akataero ra i te Keritimeti. Te aru ua ra ratou i tei tupu i mua ana—e oroa peikani. Kare te keritimeti e arataki ra i tetai kia turou mai ia Iesu Karaiti, tei oki mai ma te kitea koreia ei Ariki i te rangi. (Mataio, pene 24 e te 25; Mareko pene 13; Luka, pene 21) Mari ra, ka akaari te au Kerititiano mou i te vaerua mei ia Karaiti rai i te katoa anga o te mataiti, e te akakite ra ratou i te tuatua meitaki o te Patireia, koia oki kua riro mai a Iesu ei Ariki. Akapeia ta te Atua inangaro anga ia tatou kia turou mai ia Iesu Karaiti ei Akaora no tatou e te Ariki o te Patireia.—Salamo 2:6-12.
[Au Tataanga Rikiriki i Raro]
a E akaaite i te nga mataara e rua ta Paulo i ariu atu no runga i te maro anga o te peritome. Noatu e kua kite aia e ‘kare o te peritome aiteanga,’ kua peritome rai aia i tona taeake tutaka ko Timoteo, koia oki e Ngati Iuda i te tua o tona mama. (1 Korinetia 7:19; Angaanga 16:3) I te turanga o Tito, kua kopae te apotetoro ko Paulo kia peritomeia aia ei tuku anga kaveinga i roto i te putoto anga ma te au Iuda. (Galatia 2:3) E Ereni a Tito e tuke mei ia Timoteo, kare aia e anoanoia kia peritomeia. Naringa aia, ei Kenitara, e kia peritomeia, ‘kare i reira o te Mesia puapinga kiaia.’—Galatia 5:2-4.
[Tutu i te kapi 7]
Akangateitei te au Kerititiano mou ia Iesu i te katoa anga o te mataiti