E Au Tangata Rangatira Inara e Apainga ta Ratou

“Ka kite ïa kotou i te tuatua-mou, e na te tuatua-mou kotou e akarangatira.”​—IOANE 8:32.

1, 2. (a) Akapeea te tu rangatira i te manako angaia i roto i te tuatua enua o te tangata nei? (e) Koai ma anake e rangatira tika tikai? E akataka mai.

TU RANGATIRA. Ko tetai tuatua mana ririnui te reira! Kua akakoromaki te au tangata i te au tamaki kare ra i tatauia e te au taui anga poritiki pera katoa te pekapeka o te au pupu tangata kare ra e rauka kia akatakaia no runga i te anoano o te tangata nei kia aka­ranga­tira­ia ratou. E tika, te tuatua a The Encyclopedia Americana e: ‘I te tupu anga te kite o te tangata nei, kare e manako ke i akatupu i te tu puapinga kia maata atu i ta te mana no te matara anga.’

² Inara, e ia te manganui o te au tangata e tu rangatira tikai to ratou ra? E ia te kite ra e eaa tikai te tu rangatira? Te karanga ra The World Book Encyclopedia e: “E raukai i te au tangata te tu rangatira tikai, ka tau e kia kore e arairaiia e akapeea ta ratou ka manako, ka tuatua, e ka rave. Ka tau ratou kia kite e eaa ta ratou au iki anga, e ka tau katoa oki kia riro no ratou te mana no te tuku anga tika i taua au iki anga ra.” No runga i teia tu manako, te kite ra ainei koe i tetai e tu rangatira tika tikai tona ra? Koai te ka rauka ia ratou i te tuatua e “kare e arairai anga eaa ta ratou ka manako, ka tuatua, e ka rave”? Ko te tika ra, e okotai ua te peretana i te ao katoa e pini ua ake te ka tau i te reira akataka anga​—koia ko te Atua ko Iehova. Koia anake ua e tu rangatira tika tikai tona. Koia anake ua te ka rauka kia tuku i tana ua atu iki anga i anoano e ka rave ei i te reira noatu te au patoi anga ravarai. Koia oki “te Mana katoatoa.”​—Apokalupo 1:8; Isaia 55:11.

3. Eaa te tu tei matauia e te au tangata i te rekareka anga i te tu rangatira ra?

³ No te au tangata akaaka ua nei, e tuanga ua to ratou tu rangatira. Ko te mea matauia na etai aronga mana i oronga mai me kare i akatika mai i raro ake i to tatou pirianga kauraro atu ki taua aronga mana ra. E tika, e vaitata i te au tu ravarai, ka akarangatiraia tetai tangata me te kite ra aia i te mana taoonga o tei akapapu atura i tona tu rangatira. Ei akaraanga, te rekareka ra te aronga tataki tai te noo ra ki roto i te “ao rangatira” i te au puapinga e manganui, mei te tu rangatira i te ori aere, te tu rangatira i te tuatua, e te tu rangatira i te akonoanga oki. Na teaa i akapapu mai i teia au tu rangatira nei? Na te ture o te enua ra. Ka rauka anake i tetai kia rekareka i taua au tu ra me te kauraro ra aia i te ture. Me ka akono tau kore aia i tona tu rangatira e ka aati i te ture, ka akautungaia aia i te apainga na te aronga mana ra, e penei ka akakoreia tetai tuanga o tona tu rangatira na te tuku anga iaia ki roto i te tapekaanga.​—Roma 13:1-4.

Te Tu Rangatira na te Atua​—Ma te Apainga

4, 5. Eaa te tu rangatira te rekarekaia ra e te aronga akamori ia Iehova, e eaa tana te ka tuku ei apainga ia ratou ra?

⁴ I te anere mataiti mua ra, kua tuatua a Iesu no te tu rangatira. Kua karanga atura aia ki te ngati Iuda ra: “I tāpu tika kotou i taku tuatua, e pipi tikai kotou naku i reira: Ka kite ïa kotou i te tuatua-mou, e na te tuatua-mou kotou e akarangatira.” (Ioane 8:31, 32) Kare ra aia i tuatua atu no te tu rangatira i te tuatua me kare te tu rangatira i te akonoanga atua ra. E kare oki aia i tuatua ana no te matara anga i te amo a to Roma ra, ko ta te au ngati Iuda e manganui ia i anoano ra. Kare, e apinganui maata atu teia, e tu rangatira orongaia mai, kare na te ture tangata me kare te manako o tetai tutara tangata ua nei, mari ra na Tei Ngateitei rava o te ao katoa e pini ua ake, na Iehova. E tu rangatira ia i te manako purepure, tu rangatira i te kite kore o te akonoanga atua ra, e e maata, e maata rava atu oki. Ko te tu rangatira na Iehova i oronga mai e tu rangatira tikai ia, e ka vai tamou rai te reira e tuatau mutu kore ua atu.

⁵ Kua karanga te apotetoro ko Paulo e: “Ko Iehova to Vaerua; te ngai e vai ei te vaerua o Iehova, tei reira te tu rangatira.” (2 Korinetia 3:17, NW) I te au anere mataiti kua topa no te akono a Iehova i te au tangata nei kia rauka i te aronga tiratiratu te rekareka anga o te tu maata rava e te meitaki katoa oki te tu rangatira no te tangata nei, koia “te tu rangatira kaka o te tamariki a te Atua ra.” (Roma 8:21, NW) I teia tuatau nei, te oronga maira a Iehova i tetai tuanga o te tu rangatira na roto i te tuatua mou o te Puka Tapu, e ka akautunga aia ia tatou i te apainga me ka akono tau kore ua tatou i taua tu rangatira ra. Kua tata te apotetoro ko Paulo: “Kare rava e mea ngaro iaia: te vai ua nei ra te au mea katoa ma te maeu rava ki mua i tona mata, tei iaia te tuatua ia tatou nei.”​—Ebera 4:13.

6-8. (a) Eaa te au tu rangatira tei rekarekaia e Adamu raua ko Eva, e eaa te turanga e raukai ia raua te tamou marie tikai i taua au tu rangatira ra? (e) Eaa tei ngaro ia Adamu raua ko Eva no raua uaorai e ta raua anau katoa?

⁶ Kua akakite ateaia mai te rave anga apainga tau ia Iehova i te tuatau te ora ra to tatou nga metua mua, koia a Adamu raua ko Eva ra. Kua anga maira Iehova ia raua ma te apinganui aroa no te rave ua i ta raua ka anoano. Kia rave ra raua i taua anoano rangatira ra ma te tu tau te apai anga, ka rekareka raua i etai katoa au akameitaki anga, mei te akarangatiraia i te mataku, akarangatiraia mei te maki, akarangatiraia mei te mate, e te akarangatiraia no te akavaitata atu ki to raua Metua i te rangi ra ma te akava ngakau ma. Inara no to raua akono tau kore anga i te rave ua i to raua anoano, kua tauiia te reira tu katoatoa.

⁷ Kua tuku iora a Iehova ia Adamu raua ko Eva ki roto i te kainga i Edene ra, e ei akarekareka anga ia raua kua oronga atura aia i te ua o te au rakau ravarai o te kainga ra​—e okotai ua tei kore i akatikaia. Kua vaio aia i te reira nana uaorai; ko “te rakau e kite ei i te meitaki e te kino.” (Genese 2:16, 17) Na te kore e kai i te ua o taua rakau ra, ka akakite a Adamu raua ko Eva e ko Iehova anake ua tei tau kia rangatira i te akanoo i te turanga o te meitaki e te kino. Me ka akono tau ua raua e ka kore e kai i taua ua tureia maira, ka akapapu ua atu a Iehova i etai atu au tu rangatira no raua ra.

⁸ E mea mii ra, kua akarongo atu a Eva i te tuatua kikite a te ovi e ka tau aia kia ‘kite i te meitaki e te kino’ nona uaorai. (Genese 3:1-5) Kua kai aia na mua i te ua tei tureia maira, e i muri iora kua kai katoa a Adamu. Ko tei tupu, i to Iehova ra aere anga mai e tuatua kia raua i roto i te kainga i Edene ra, kua akama raua e kua pipini iora raua uaorai. (Genese 3:8, 9) Riro akera raua ei nga tangata ara i reira, e kua ngere i te tu rangatira kia akavaitata atu ki te Atua ra tei tupu maira no te akava ngakau ma. No te reira tu, kua ngere katoa raua i te tu rangatira mei te maki e te mate oki, ko raua e ta raua anaunga katoa. Kua karanga a Paulo: “No te tangata okotai ra [Adamu] i o mai ei te kino i te ao nei, e no te kino oki te mate; e kua taea katoaia oki te tangata ravarai e te mate, no te mea kua ara katoatoa.”​—Roma 5:12; Genese 3:16, 19.

9. Koai ma te aronga tei tataia e i akono meitaki ratou i te tuanga no te tu rangatira ta ratou i rekareka ra?

⁹ Inara, kua vai maira te tu rangatira o te tangata nei kia akono i tona anoano, e i muri iora, kua rave tetai papaki o te au tangata apa ua nei i te reira na roto i te tu tau kia tavini atu ia Iehova ra. Kua akaoraia mai te au ingoa o tetai papaki i o ratou ra mei muatangana mairai kia kite tatou nei. Te au tangata mei ia Abela rai, ia Enoka, ia Noa, ia Aberahama, ia Isaaka, e ia Iakoba oki (tei karangaia ra ko Iseraela) e akaraanga anake ratou no etai tei rave ra i te tuanga o te tu rangatira tei rekareka ua ratou i te rave anga i te anoano o te Atua ra. Ko tei tupu kua meitaki ua ratou ra.​—Ebera 11:4-21.

Tu Rangatira o te Iti Tangata Ikiia o te Atua Ra

10. Eaa te akanoonoo anga no te koreromotu ta Iehova i papau ma tona iti tangata taka ke ra?

¹⁰ I te tuatau ia Mose ra, kua tatara maira a Iehova i te au tamariki o Iseraela​—e au mirioni ua atu—​mei roto mai i te tuikaanga i Aiphiti e kua papau atura i tetai koreromotu kia ratou e kua riro maira ratou ei iti tangata taka ke nona ra. I raro ake i teia koreromotu, e kautaunga to te ngati Iseraela e e akonoanga atinga manu tetai ei tapoki anga i to ratou au ara no roto i tetai tu akatutu anga. E no reira, e tu rangatira to ratou kia akavaitata atu kia Iehova no te akamori. E papaanga ture katoa ta ratou e te au ikuiku anga ei akarangatira ia ratou i te au ravenga purepure e te akamori anga pikikaa. I muri akera, ka riro te Enua Taputouia ia ratou ei tuanga no ratou, ma te akapapu anga i te tauturu a te atua kia patoi atu i to ratou au enemi. Ko ta ratou tuanga no te koreromotu, kua akanoo i te apainga na to Iseraela kia akono i te Ture a Iehova ra. Kua ariki rekareka ua to Iseraela i teia turanga, i te na ko anga: “Te au tuatua ravarai ta Iehova i tuatua, ka rave ïa matou.”​—Exodo 19:3-8; Deuteronomi 11:22-25.

11. Eaa tei tupu i te kore anga to Iseraela i akono i tana tuanga o te koreromotu ma Iehova ra?

¹¹ No te tere atu i te 1,500 mataiti, kua noo to Iseraela ki roto i taua pirianga taka ke ra ma Iehova. Inara e tuatau i muri ake i te tuatau kua kore ratou e akono i taua koreromotu ra. E putuputu ratou i te akavareia e te akamori pikikaa e kua o atu ki roto i te tuikaanga ki te akamori itoro e te purepure oki, e kua tuku atu te Atua ia ratou kia tuikaaia i te pae kopapa ki to ratou au enemi ra. (Au Akava 2:11-19) Kare ko te rekarekaanga i te akameitakianga no te tataraanga tei rauka mai no te akonoanga i taua koreromotu ra, kua akautungaia ratou no te aati anga i te reira. (Deuteronomi 28:1, 2, 15) I te openga ra, i te 607 M.T.N., kua tuku atura a Iehova i taua iti tangata ra kia tuikaaia i Babulonia.​—2 Paraleipomeno 36:15-21.

12. Eaa tei kiteia i te openga ra no runga i te Ture koreromotu a Mose ra?

¹² E apiianga ngata tikai teia. E mea tau kia kite ratou mei te reira, i te puapinga maata o te akonoanga i te Ture ra. Inara, i te pou anga te 70 mataiti, kua oki atura to Iseraela ki to ratou uaorai enua, kua kore akaou a ratou i akono tika i taua Ture koreromotu ra. E vaitata i te anere mataiti i muri ake i to ratou oki akaou anga, kua na ko atura a Iehova ki te kautaunga o Iseraela ra: “Kua akaruke ra kotou i te arataa nei; e manganui tei turori i te ture nei ia kotou; kua kino te koreromotu a Levi ia kotou.” (Malaki 2:8) E tika rai, noatu ko te aronga ngakau tae tikai i roto i to Iseraela ra kare i itae ki te turanga o te Ture apa kore ua ra. Kare i riro mai ei akameitakianga, kua riro ra, mei ta te apotetoro ko Paulo i tuatua ra e e “taumaa.” (Galatia 3:13) Te taka meitaki ra e e apinga maata atu i te Ture koreromotu a Mose ra tei umuumuia ei apai mai i te au tangata tiratiratu, apa ua ra, kia rauka te tu rangatira kaka o te tamariki a te Atua ra.

Te Tu o te Tu Rangatira Kerititiano

13. Eaa te tumu anga meitaki atu no te tu rangatira tei orongaia mai i te openga ra?

¹³ Ko taua apinga maata atura ko te atinga oko ia o Iesu Karaiti. Vaitata atu ki te mataiti 50 T.N., kua tata a Paulo ki te putuputuanga o te au Kerititiano akatainuia i Galatia ra. Kua akataka aia e i akapeea ta Iehova akarangatira ia ratou mei te tuikaa anga ki te Ture koreromotu e kua na ko atura: “E tenana, e tamou tikai kotou i te rangatira ta te Mesia i akarangatira mai ia tatou nei, e auraka e ii akaou i te zugo tuikaa ra.” (Galatia 5:1) Na roto i teea au mataara ta Iesu akarangatira anga i te au tangata i te tuikaa anga?

14, 15. Na roto i teea au tu meitaki ta Iesu akarangatira anga i te au ngati Iuda akarongo e pera katoa te aronga akarongo kare i te ngati Iuda ra?

¹⁴ I muri ake i to Iesu matenga, kua riro mai te au ngati Iuda tei ariki ra iaia ei te Mesia e kua riro maira ei pipi nana i raro ake i tetai koreromotu ou, tei mono ra i te Ture koreromotu taito. (Ieremia 31:31-34; Ebera 8:7-13) I raro ake i teia koreromotu ou, ko ratou​—e te aronga akarongo kare ra i te ngati Iuda tei kapitiia mai kia ratou i muri akera​—kua riro mai ei tuanga no te iti tangata vaerua ou, tei mono ra i te Iseraela kopapa ei iti tangata taka ke no te Atua. (Roma 9:25, 26; Galatia 6:16) Ei te reira, kua rekareka ratou i te tu rangatira ta Iesu i taputou ra i tana tuatua anga: “Na te tuatua-mou kotou e akarangatira.” Kapiti katoa ki te akarangatira ia ratou mei te taumaa o te Ture a Mose ra, kua tatara katoa te tuatua mou ra i te au Kerititiano ngati Iuda mei te au peu apainga teimaa ta te au arataki akonoanga atua i tuku ra ki runga ia ratou. E kua akamatara katoa oki i te au Kerititiano kare ra i te ngati Iuda mei te akamori itoro e te au ravenga purepure o ta ratou akamori anga mua ra. (Mataio 15:3, 6; 23:4; Angaanga 14:11-13; 17:16) E e maata atu ra i te reira.

¹⁵ I to Iesu ra tuatuaanga i te tuatua mou te ka akarangatira, kua karanga aia: “Tika, tika tikai taku e karanga atu kia kotou, Ko te rave i te kino ra, e tuikaa ïa no te kino.” (Ioane 8:34) I te mea kua rave a Adamu raua ko Eva i te ara, kua riro mai te au tangata ravarai tei ora ana ei tangata ara e no reira e tuikaa ia no te ara. Okotai ua tei kore i oki te reira, koia a Iesu uaorai ra, e na to Iesu atinga i akamatara mai i te aronga akarongo mei taua tuikaa anga ra. E tika, te vai ra ratou i roto i te tu apa ua e te ara. Inara, i teianei, ka rauka ia ratou te tatara i ta ratou au ara e te pati kia akakoreia ta ratou ara na runga i te tumu anga o to Iesu ra atinga, ma te irinaki anga e ka akarongoia mai ta ratou au pati anga. (1 Ioane 2:1, 2) Na runga i te tumu anga o to Iesu ra atinga oko, kua akatikaia ratou e te Atua, e ka rauka ia ratou te akavaitata atu kiaia ma te akava ngakau tamaia. (Roma 8:33) Pera katoa, i te mea kua akatueraia mai e te oko te manakonako anga no te tuakaou anga ki te oraanga mutu kore, kua akarangatira katoa oki te tuatua mou ia ratou mei te mataku anga i te mate.​—Mataio 10:28; Ebera 2:15.

16. Akapeea te maata atu te kapiti anga a te tu rangatira Kerititiano i ta tetai ua atu tu rangatira te orongaia mai nei e teianei ao?

¹⁶ Na roto i te tu umere, kua akatueraia te tu rangatira ki te au tane e te au vaine noatu eaa to ratou ra turanga, i ta tatou tuatuaanga tangata nei. Te aronga putaua, te aronga tapekaia, e pera katoa oki te aronga tuikaa, ka rauka kia akarangatiraia. I tetai pae, ko te aronga teitei o te au pa enua tei kopae ke i te tuatua no te Karaiti te vaira i roto i te tuikaa anga ki te purepure, te ara, e te mataku i te mate. Kare rava tatou e tau kia akamutu i te akameitaki ia Iehova no teianei tu rangatira ta tatou e rekareka nei. Kare e apinga te orongaia mai nei e teianei ao te ka vaitata atu ki tona aiteanga.

E Rangatira Mari ra e Apainga Tana

17. (a) I akapeea tetai papaki i te anere mataiti mua ra i ngere ei i te tu rangatira Kerititiano ra? (e) Eaa i kore ei e tau kia akavareia tatou e te tu akaraanga rangatira i roto i te ao o Satani nei?

¹⁷ I te anere mataiti mua ra, penei ko te maata anga o te au Kerititiano akatainuia ra kua rekareka i to ratou tu rangatira e kua tamou tikai i to ratou tiratiratu noatu eaa te tutaki. Inara, e mea mii, kua tongi tetai papaki i te tu rangatira Kerititiano ma tona au akameitakianga ravarai e i muri iora kua kopae ke atura i te reira e kua oki akaou atu ki te tuikaa anga i roto i teianei ao. Eaa ra i peraʼi? Kare e ekoko anga kua akaapikepike te akarongo o te aronga e manganui, e ‘kua panu ua atu ki vao.’ (Ebera 2:1, NW) Kua ‘kopaeia e tetai papaki te akarongo e te akava-ngakau meitaki e kua akangaa pai oki i to ratou akarongo.’ (1 Timoteo 1:19) Penei kua topa ratou ki roto i te noinoi apinga me kare tetai tu oraanga akaturi. Mei teaa ra te puapinga maata no tatou kia paruru i to tatou akarongo e kia patu ki runga i te reira, ma te rave maata anga i ta tatou uaorai apii, te taokotai anga, te pure, e te au angaanga Kerititiano katoa oki! (2 Petero 1:5-8) Auraka roa tatou e akamutu i te ariki anga i te tu rangatira Kerititiano! E tika, penei ka timataia tetai papaki e te tu manako kore ua ta ratou e kite nei i vao i te putuputuanga, ma te manakoanga e e meitaki atu te tu rangatira o te aronga o teianei ao i to tatou nei. Inara, ko te tika tikai, e ko tei akaraia e e tu rangatira i teianei ao, ko te mea matauia e manako kore ua ia. Me kare tatou i te tuikaa no te Atua, e tuikaa tatou no te ara, e ko te tutaki no te reira tuikaa anga e kino ia.​—Roma 6:23; Galatia 6:7, 8.

18-20. (a) Eaa tetai papaki i riro ei “ei au enemi no te rakau tamamae anga”? (e) I akapeea tetai papaki i te ‘mou anga i to ratou tu rangatira ei tapoki i to ratou tu tuatua kino ra’?

¹⁸ Pera katoa oki, i roto i tana reta ki to Philipi, kua tata a Paulo: “E manganui etai, taku i taiku putuputu e i teianei te taiku katoa nei au ia ratou ma te aueanga, te aaere ra ratou ei au enemi no te rakau tamamae anga no te Karaiti.” (Philipi 3:18, NW) Ae, e au Kerititiano etai i tetai tuatau tei riro mai ei au enemi no te akarongo, penei kua riro ei aronga akaruke i te akarongo. E mea puapinga maata ra kia kore tatou e aru i to ratou aerenga! Kapiti katoa oki, kua tata a Petero e: “Ei aronga rangatira kotou, auraka ra taua rangatira ra e akariroia ei tapoki tuatua kino, ei tavini ra kotou no te Atua.” (1 Petero 2:16) Akapeea tetai me mou i tona tu rangatira ei tapoki tuatua kino? Na te raveanga i te au ara kikino ra​—penei na te tu muna—​i te tuatau te vaira aia i te taokotaianga ma te putuputuanga.

¹⁹ E manako ana ia Dioterepe ra. Kua tuatua a Ioane nona e: “Ko Dioterepe ra, kua inangaro kia riro koia uaorai ei te ngai mua [i roto i te putuputuanga ra], kare aia e ariki akangateitei mai i tetai apinga na matou atu nei. . . . Kare katoa oki aia . . . e ariki mai i te au taeake ma te kauraro marie, e ko te aronga oki tei inangaro maira kia ariki atu ia ratou te tauta ra aia i te arai e i te akaatea atu ia ratou ki vao i te putuputuanga.” (3 Ioane 9, 10, NW) Kua akono a Dioterepe i tona tu rangatira ei tapoki i tona uaorai anoano noinoi ra.

²⁰ Kua tataia e te pipi ko Iuda ra e: “Kua tomo poiri ua mai tetai papaki tangata ki roto, ko ratou tei akataka takereia maira e te Au Tuatua Tapu no teia akavaanga, e aronga akono kore i te Atua, te ruri ke ra i te aroa ua o te Atua ei kotoe anga no te tu kanga e kua pikikaa i to tatou Pu anake ra koia to tatou Atu, ko Iesu Karaiti.” (Iuda 4, NW) Ia ratou e kapiti maira ki te putuputuanga, e mana taviivii to teia aronga tataki tai i reira. (Iuda 8-10, 16) Ia Apokalupo ka tatau tatou e i nga putuputuanga i Peregamo e Tuatira ra, e akonoanga tapikipiki anga, e akamori itoro, e te akaturi. (Apokalupo 2:14, 15, 20-23) Mei teaa ra te tarevake o te akono anga i te tu rangatira Kerititiano!

21. Eaa te tapapa maira i te aronga akono tau kore i to ratou tu rangatira Kerititiano?

²¹ Eaa te tapapa maira i te aronga te rave tarevake ra i to ratou tu rangatira Kerititiano na teia mataara? E manako ana i tei tupu ki to Iseraela ra. Ko Iseraela to te Atua ra iti tangata i ikiia e ia, inara kua kopae keia aia e Iehova i te openga. No teaa ra? No te mea kua akono to Iseraela i to ratou pirianga ma te Atua ra ei tapoki no ta ratou rave anga kino. Kua akaparau ratou e e au tamariki ratou na Aberahama mari ra kua kopae ke ia Iesu, koia ra te Uanga o Aberahama e ko ta Iehova i iki ei Mesia. (Mataio 23:37-39; Ioane 8:39-47; Angaanga 2:36; Galatia 3:16) Kare te katoa anga o “te Iseraela o te Atua” e riro mei te reira te tiratiratu kore. (Galatia 6:16) Inara ko tetai ua atu Kerititiano tataki tai te ka taviivii i te pae vaerua e te pae kopapa ka aro atu ia i te papaanga i te openga, e pera katoa oki te akautunga kino. E apainga ta tatou pouroa e akapeea ta tatou akono i to tatou tu rangatira ei Kerititiano.

22. Eaa te rekareka anga te ka rauka mai i te aronga akono i to ratou tu rangatira Kerititiano ra kia tavini atu i te Atua?

²² Mei teaa ra te meitaki atu kia tavini no te Atua e kia rauka te tu rangatira tikai. Na Iehova anake ua e oronga mai te tu rangatira te ka riro mai ei puapinga. Te na ko ra te materi: “E taku tamaiti, kia pakari koe, kia rekareka toku ngakau, kia tika iaku kia patoi atu i tei akakino mai iaku nei.” (Maseli 27:11) E akono tatou i to tatou tu rangatira Kerititiano ei akatika anga ia Iehova. Me ka rave tatou i te reira, ka puapingaia to tatou oraanga, ka akamareka tatou i to tatou Metua i te rangi ra, e i te openga ka riro ko tatou etai i roto i te aronga te ka rekareka i te tu rangatira kaka o te au tamariki a te Atua ra.

Ka Rauka Ainei ia Koe te Akataka?

◻ Koai ma anake ua te rangatira tika tikai ra?

◻ Eaa te au tu rangatira tei rekarekaia ra e Adamu raua ko Eva, e eaa te reira i ngaro ei ia raua?

◻ Eaa te au tu rangatira i rekarekaia e to Iseraela ia ratou i akono ra i ta ratou koreromotu ma Iehova ra?

◻ Eaa te au tu rangatira tei rauka maira i te aronga tei ariki ia Iesu ra?

◻ I akapeea tetai papaki i ngere ei me kare i akono tau kore ei i to ratou tu rangatira ei Kerititiano i te anere mataiti mua ra?

[Tutu i te kapi 13]

E meitaki rava atu te tu rangatira ta Iesu i oronga maira i ta tetai ua atu tu rangatira ta te tangata nei te ka oronga mai