Akapeea te Au Kerititiano i te Tauturu Anga i te Aronga Ruaine

“I KORE ei matou i roiroi; mate ua rai oki te tangata i vao nei, te akaouia nei te tangata i roto, i tera rā i tera rā. . . . Tatou oki e akono nei, eiaa i te au mea i akaraia ra, i te au mea akara koreia ra: ko te au mea e akaraia nei oki, no teia ua nei ïa tuatau; kareka te au mea akara koreia ra, e tika ïa i te vai ranga.” I karangaʼi te apotetoro Paulo i roto i te rua o tana reta ki te au Kerititiano.​—2 Korinetia 4:16-18.

I te au tuatau taito, kua akara tamou te au tane e te au vaine akarongo i to ratou mata ki runga i te au mea kitea koreia, koia oki tei kapiti mai te au mea katoatoa ta to ratou Atua, ko Iehova, i taputou no te rave atu i tona uaorai taime. I roto i te puka a Ebera, te tuatua tikai ra a Paulo no runga i teia aronga nei, tei tamou ra i to ratou akarongo e tae ua atu ki to ratou mate anga​—e kua noo etai pae ia ratou no tetai tuatau roa. Kua tou aia kia ratou ei akaraanga no tatou, te tuatuaanga e: “I mate anake atura taua aronga ra ma te akarongo, kare rai i rauka tei tuatuaia maira, kua akara ra i taua au mea ra i te atea ke, e kua akarongo tikai, e kua āriki marie.”​—Ebera 11:13.

I teia tuatau te vaitata tikai atura tatou ki te tupu anga o teia au taputou. Inara te vaira te aronga maki e te ruaine i rotopu ia tatou tei papu kore e ka ora atu ratou i te kite i te openga o teia akatereanga kino. Penei e ka mate katoa etai pae o teia aronga ma te akarongo e kare e kite i te au taputou katoatoa ka akatupuia i te tuatau o to ratou oraanga i teianei. No teia aronga nei, ka riro te au tuatua a Paulo ia 2 Korinetia 4:16-18, tei taikuia i runga ake nei, ei akamaroiroi anga maata.

Te maara ra ia Iehova tona aronga tiratiratu katoatoa, kapiti mai te aronga maki e te ruaine. (Ebera 6:10) E maata te ngai i roto i te Puka Tapu te taiku putuputuia ra ma te ngateitei te aronga ruaine akarongo, e i roto i te Ture a Mose, kua raveia tetai taiku anga takake e kia akangateiteiia te aronga ruaine. (Levitiku 19:32; Salamo 92:12-15; Maseli 16:31) I rotopu i te au Kerititiano mua, kua akonoia te aronga ruaine ma te ngateitei. (1 Timoteo 5:1-3; 1 Petero 5:5) Tei roto i te puka Puka Tapu tetai akatutu anga manea o te akono anga aroa e te akaatinga anga akakeu tei akaariia e tetai mapu vaine ki tona mama ongai ruaine. Te apai ra te puka i te ingoa o te reira mapu vaine, ko Ruta.

Tetai Tauturu Akono Tikai

Kua riro te oraanga o Naomi ruaine ra ei mea makitakita kiaia. Kua riro tetai onge ei maro iaia, kapiti atu tona ngutuare tangata meangiti, kia akaruke i te au taeake e te tuanga ki muri ki Iuda no te noo atu i te itinga o te Kauvai Ioridana i te enua o Moabi. I konei ta Naomi tane i mate ei, te akarukeanga iaia anake ma tana nga tamaroa e rua. Kare i roa i muri mai kua tupu mai raua e kua akaipoipo, inara kua mate katoa atu raua. Kua toe ua mai a Naomi ma te kore e uanga ei akono iaia.

E ruaine roa aia no te akamata i tetai ngutuare tangata ou, e e meangiti ua te ka rauka mai i te oraanga. Ma te manako kore iaia uaorai, kua inangaro aia i te tuku ia Ruta raua ko Orapa, te nga takaua a tana nga tamaiti e rua, kia aere ki te kainga o to raua metua vaine penei e e kiteaʼi tetai nga tane na raua uaorai. Ka oki aia koia anake ua ki tona enua anau. I teia tuatau rai, te manako taitaia ra etai aronga ruaine, i te mea tikai me takake atu ta ratou aronga akaperepereia na te mate. Mei ia Naomi ra, penei ka anoano ratou i tetai tangata kia akono ia ratou, inara kare ratou e inangaro kia riro mai ei apainga teiaa.

Inara kare a Ruta i akaruke ana i tona metua vaine ongai. Kua inangaro aia i teia vaine ruaine ra, e kua inangaro aia ia Iehova, te Atua tei akamoriia e Naomi. (Ruta 1:16) No reira kua aere kapiti atu raua i to raua tere ki Iuda. I te reira enua, te vaira tetai akanoo anga aroa i raro ake i te Ture a Iehova e ka aaki te au tangata putaua, e ka akaputu, i tetai ua atu toetoenga i roto i te au one kai i muri ake ka apainaia mai ei te au kai kokotiia. Ma te anoano ra kua oronga ua a Ruta tei mapu akera i te rave i teia angaanga, i te karanga anga e: ‘E tuku ake ana iaku.’ Kua angaanga aia ma te roiroi kore kia puapinga raua roaʼi.​—Ruta 2:2, 17, 18.

Kua riro to Ruta tu akarongo e te aroa no Iehova ei akamaroiroi anga ketaketa kia Naomi, tei akamata ra i te manako na tetai tu papu e te angaanga. Ko tona kite i te Ture e te au peu a te enua kua riro ia ei mea meitaki i teianei. Kua oronga aia i te ako pakari ki tona tauturu akono tikai ra e raukaʼi i te mapu vaine ra, na roto i tetai akaipoipo anga tuakana o te tane ra, e raukaʼi te tuanga a te kopu tangata e kia rauka tetai tamaroa no te akatae atu i te uanga kopu tangata. (Ruta, pene 3) E akaraanga manea a Ruta no te aronga tei rave ra i te au atinga no te akono i te aronga maki me kore te aronga ruaine. (Ruta 2:10-12) I roto i te putuputuanga i teia tuatau, e maata te ka rauka i te rave te ka aite ra ki te tauturu anga i te aronga maki e te ruaine. Akapeea?

E Puapinga te Akaaereanga

I roto i te putuputuanga Kerititiano mua, kua akonoia tetai papaanga no te au vaine takaua tei anoano ra i te turu anga materia. (1 Timoteo 5:9, 10) E pera katoa i teia tuatau, i etai au tu penei ka rave te aronga pakari i tetai papaanga o te aronga maki e te ruaine tei anoano ra kia akara takake tikaiia. I roto i etai au putuputuanga kua patiia tetai tangata pakari kia akono i teia ei apainga takake nana. I te mea e e manganui te aronga ruaine, mei ia Naomi rai, tei kore ra i manako i te kimi tauturu atu, ka anoanoia teia tungane kia karape i te akara matatioanga i tetai turanga e​—na roto i tetai mataara mako e te pakari—​te akapapu anga e ka raveia te au mea tei anoanoia. Ei akaraanga, penei ka akara aia e me te rava ra te au apinga i roto i te Are Uipaanga Patireia no te aronga maki e te ruaine. Me te tau ra, ka rauka iaia i te uriuri i te au mea mei te au ara aaere no te au noo anga uira, te au ngai akaangaroi anga tau, te au poni taringa no te aronga ngata te rongo, e tetai ngai no te au noo anga takake. Ka rauka katoa i teia tungane i te akapapu e ko te aronga katoatoa tei kore ra e rauka i te aere mai ki te Are Uipaanga Patireia kia rave mai i tetai tepe rekoti o te au uipaanga me kore te akarongo i te reira na runga i tetai tuku anga tereponi.

Penei ka vai katoa tetai anoano no te akaaere i te au mataara ki te au uipaanga e te au uruoaanga. Kua tupu tetai manamanata ki tetai tuaine ruaine no te mea kare tei apai tamou ra iaia ki te au uipaanga e tae mai. Kua anoanoia aia kia tereponi i te au tangata e manganui i mua ake ka kiteaʼi e ia tetai mataara e i te openga kua manako mai e e apainga teiaa. Penei e naringa e na tetai akanoo anga ma tetai tangata pakari i akono i te au mea katoatoa kua maru mai rai tona akama anga.

Ka rauka katoa i teia tangata pakari i te ui ki te au ngutuare tangata ke ke e me ka rauka ia ratou i te atoro i te aronga ruaine i te taime ke ke. Na teia tu ka apii te tamariki e na te akono anga i te aronga ruaine e tuanga te reira i te oraanga o tetai Kerititiano. E mea meitaki no te au tamariki kia apii i te rave i teia apainga. (1 Timoteo 5:4) Kua akakite tetai akaaere kotinga e: “I taku kite anga, e meangiti ua te au tamariki me kore te aronga mapu te manako ua ra i te atoro i te aronga ruaine me kore te aronga maki.” Penei e kare ratou e manako ana i te reira, me kore penei e papu kore ratou e eaa te ka rave me kore ka tuatua; ka rauka i te au metua i te apii ia ratou i teia.

Kia akamaara ra, e ka ariki te maata anga o te aronga ruaine i te kiteanga i mua atu e te aere maira tetai taeake. Te oronga maira teia i te rekareka maata o te tapapaanga i tetai manuiri. Me ka apai mai te au manuiri i te au kai katikati, mei te kaope me kore te keke, e te tama viviki atu i muri ake, ka kopaeia i reira tetai apainga maata ki runga i te aronga ruaine. Ko tetai tokorua ruaine, te maroiroi ra rai, e ra tamou to raua i te ra okotai i te epetoma ka akapapa raua i tetai kete pikiniki e kua aere atu ki tetai au atoro anga ki te aronga ruaine i roto i te putuputuanga. Te ariki tikaiia ra ta ratou au atoro anga.

Ei puapinga no te aronga ruaine, e manganui te au putuputuanga e Apii Puka Putuputuanga ta ratou i te ao. I tetai ngai kua patiia etai au ngutuare tangata e te au papuritia takaua me te anoano ra ratou i te turu i teia pupu, e oti kua akamataia tetai pupu apii puka te ngai e akono ei te aronga ruaine e te aronga mapu i tetai e tetai.

Auraka e tuku ua e na te aronga pakari anake e manako i te rave ua i teia. Kia matakite pouroa tatou i te au anoano o te aronga maki e te ruaine. Ka rauka ia tatou i te aravei ia ratou i roto i te Are Uipaanga Patireia e te rave i te tuatau no te tuatua kia ratou. Penei ka arikiia tetai pati anga ki te au taokotai anga i tetai ua atu taime. Me kore ka rauka ia tatou i te pati ia ratou kia aru mai ia tatou ki tetai pikiniki me kore ki tetai orote anga. I te maata anga o te taime e apai ua ana tetai Kite i te au papuritia ruaine ma ia na roto i tona motoka me aere aia ki vao i te taoni i te au tere pitiniti. E mea puapinga kia tauturu i te aronga ruaine kia manako ua atu e te manakoia maira ratou. Auraka e tuku ia ratou kia akamamao atu ia ratou, mei ta Naomi i manako ra no te rave, na te reira e akaviviki i te ravenga ruaine e te manako ruaine.

Te anoano katoa ra te aronga mapu tei ngoruia me kore tei makiia kia manakoia atu ratou. Ko tetai Kite e toru ana tamariki tamaroa maki ma te rapakau koreia, e rua tei mate mei te reira taime mai, te karanga ra: “Ka riro ei mea ngata no tetai putuputuanga kia tamou ua atu i te akono i tetai e maki tona te ka tupu ua atu no tetai tuatau roa. Eaa ka kore i reira e tuku i etai au papuritia mapu irinakiia kia uriuri i te irava o te au ra e te tatau i tetai pene mei te Puka Tapu i te au ra takitai ma to ratou taeake i runga i te roi? Ka rauka i te aronga mapu, te au painia katoa, i te tukutuku taime.”

Me Riro te Mate ei Mea Papu

Kua aro mataku kore ua ana rai te au tavini o Iehova i te mate, me na te maki anga me kore te takinokino anga. Me akamata te aronga mamae ra i te kite e te vaitata maira te mate, e mea natura no ratou kia kite i te au manako ngakau tuke. I muri ake i to ratou mate anga, ka pati katoa to ratou au kopu tangata na roto i tetai tuatau akatikatika anga, te mamae, e te ariki anga. No reira e mea meitaki i te maata anga o te taime no tetai tangata maki kia tuatua va ua no runga i te mate, mei ia Iakoba rai, ia Davida, e Paulo.​—Genese, pene 48 e te 49; 1 Ariki 2:1-10; 2 Timoteo 4:6-8.

Kua tata tetai Kite e taote e: “Kia tuatua va ua tatou i teia tumu manako. Kare rava au i kite ana i taku ngai angaanga e kua puapingaia tetai tangata maki na te uuna anga i te tika e e maki pakari tikai tona.” Noatu rai, ka anoanoia tatou kia marama e eaa ta te tangata maki uaorai ka inangaro i te kite, e aea aia e inangaro ei i te kite i teia. Ka akakite taka ua mai etai au tangata maki e kua kite ratou i te vaitata anga mai o te mate, e te anoano ra ratou i te uriuri i to ratou au manako e te au manako ngakau no runga i teia. Kua anoano tetai pae i te manakonako ua atu, e ka meitaki to ratou au taeake i te manakonako ma ratou ra.​—Akaaite Roma 12:12-15.

Ko tetai tangata te vaitata ra i te mate penei e no tona roiroi tikai me kore manako oripu e ngata iaia i te pure. Penei e e akapumaanaia teia tangata maki na te apiianga mei ia Roma 8:26, 27 e te marama ra te Atua i te “ngunguru e kore e tika kia tuatua ra.” Kua kite a Iehova e i raro ake i teia tu roiroi penei e e ngata i tetai tangata i te kimi i te au tuatua no tetai pure.

Me ka rauka, e mea puapinga i te pure ma tetai tangata maki. Kua akakite tetai tungane e: “I toku mama e mate atura e kare ona maroiroi akaou no te tuatua, kua akakite mai aia na te tapekaanga i tona nga rima e ka inangaro aia ia matou kia pure ma ia ra. I muri ake i ta matou pure, kua imene matou i tetai o te au imene Patireia, no te mea e reka ua ana rai toku mama i te akatangi anga imene. I te akamata anga, kua amu ua matou i te aerenga imene, e i reira kua imene muteki matou i te au tuatua. Kua rekareka tikai aia i te reira. Ma te ekoko kore, ko teia au imene ta tatou e kapiti ana i to tatou oraanga ei Au Kite o Iehova ka kapiti mai ia i te au manako ngakau penei e e ngata ia tatou i te akaari.”

Ka umuumuia te aroa, te tu mako e te manako ngakau i te tuatuaanga ma tetai tangata te mate atura. Ka rauka i tetai manuiri i te akapapa i te au mea akamaroiroi e te akaketaketa akarongo no te taiku atu, e e tau aia kia matakite i te kopae i te au tuatua papu kore no runga i tetai atu au tangata e to ratou au manamanata. Pera katoa, e tau te tuatau atoro anga kia akatikatikaia ki tei tau e te tano. I te mea e e kite kore te tangata maki, e mea meitaki kia akamaara e penei te rongo ra rai aia i tei tuatuaia. No reira kia matakite i taau ka tuatua.

Ka Tua Tatou i te Apainga

E apainga teiaa te akonoanga i te aronga maki e te ruaine. Ko te aronga tei vaitata atu ki te tangata maki, e mea maroia, i te pae kopapa e te pae manako ngakau. Te anoano ra e te tau ra ratou kia maramaia e te tauturuia e te toenga o te putuputuanga. Ko te aronga te akono ra i te au mema maki o te ngutuare tangata me kore te au taeake irinaki te rave ra ratou i tei tika, noatu e me ko te aite anga e ka topa ratou i etai au uipaanga me kore e kua meangiti mai ta ratou piri anga ki roto i te angaanga tutu aere no tetai tuatau. (Akaaite 1 Timoteo 5:8.) Ka akamaroiroiia ratou e te tu marama ua o te putuputuanga. I tetai au taime penei ka rauka i tetai tungane me kore tuaine i te akono no tetai tuatau poto e raukaʼi i te tangata akono tamou i te aere ki tetai uipaanga me kore te rekareka i tetai au ora akaoraora anga i roto i te angaanga tutu aere.

E tikai, me ko koe uaorai te tangata maki, ka rauka rai ia koe i te rave i tetai mea. Ka riro te manako puapinga kore e te marikonga kore no toou ra maki ei akamakitakita ia koe, inara ka akatakake te tu makitakita i tetai tangata e ka akakino i tetai atu. Penei e e tauta koe i te akaari i te tu ariki e kia manako taokotai atu. (1 Tesalonia 5:18) E pure no tetai pae tei roto ra i te mamae. (Kolosa 4:12) E manakonako i te au tuatua mou umere o te Puka Tapu, e e uriuri i teia ki te au manuiri. (Salamo 71:17, 18) E akono aruaru i te tere anga akaketaketaanga akarongo o te iti tangata o te Atua. (Salamo 48:12-14) E akameitaki ia Iehova no teia au tupu anga mataora. Na te manakonako anga i teia au mea, mei tetai ra te opu atura tei akatupu i tetai marama oonu e te maana atu i te ra i te avatea, ka oronga mai ia i tetai manea uaorai i te au ora openga o to tatou oraanga.

E tau tatou katoatoa kia putoto i te tamou i te manakonakoanga, e i te au tuatau timataanga tikai, ka paruru ia i to tatou manako mei tetai pare auri rai. (1 Tesalonia 5:8) E mea meitaki no te manakonako ki runga i te manakonakoanga tuakaou anga e tona tango ketaketa. Ka rauka ia tatou i te akara ki mua ma te akapapu anga e te tapapa anga aruaru ki te ra kare e maki akaou me kore apikepike no te ruaine. I reira, ka meitaki te katoatoa. E ka oki mai tei mate ra. (Ioane 5:28, 29) Teia “au mea akara koreia ra” ka kite tatou ma te au mata o to tatou akarongo e to tatou ngakau. Auraka rava e tuku i te reira kia ngaro.​—Isaia 25:8; 33:24; Apokalupo 21:3, 4.