Au Akaraanga no te Tu Akaaka kia Aruia

“No toou [“tu akaaka,” NW] i maataʼi au.”​—SALAMO 18:35.

1. Eaa te akakite anga i te tu akaaka te kiteia ra i tetai peretiteni mua no te Totaiete Punanga Tiaki?

E TU mana to Joseph F. Rutherford, e tere atu i te 180 teni mita tona teitei e e maata atu i te 90 kiro karama tona paunu. E reo ririnui katoa oki tona, i tana akakitekite anga kare i te ingoa anake o Iehova tei kore ra i peraia i mua ana mari katoa ra i te akakite puanga i te akavare anga a te au arataki akonoanga o Kerititome, ma te tapaanga i to ratou akonoanga atua “e ereere e te morimori apinga.” Inara noatu te ririnui o tana au tuatua, me pure aia ma te ngutuare Betela o te opati maata, kua riro te tangi o tona reo mei to te tamaiti meangiti rai i te tuatuaanga ki tona papa, na te reira i akakite mai i tona pirianga vaitata ua ma Tei Anga maira iaia e pera katoa oki tona tu akaaka. Ae, kua aiteite tona tu akaaka ki to tetai tamaiti meangiti rai.​—Mataio 18:3, 4.

2. Na roto i teea tu takake to te au tavini o Iehova tuke anga ma to te au tangata tataki tai o teianei ao?

² Kare e ekoko anga, e tu akaaka to te au tavini mou ravarai o te Atua ko Iehova ra. No runga i teia e turanga tuke roa to ratou i to te aronga o teianei ao. Te kitea nei i teia tuatau, e maata atu i to mua ana, e te ki ra te reira i te aronga akaparau. Te aronga taoonga teitei e te aronga mana, te apinganui e te kite, e pera katoa e manganui te aronga putaua e te aronga kare a ratou apinga i etai au tu e ngakau parau katoa oki ratou.

3. Eaa tei tau kia tuatuaia no te au ua o te ngakau parau?

³ Te akatupu ra te tu parau kia maata te pekapeka e te maromaroa. Ko te tika, te au mate i te ao katoa e pini ua ake kua akamataia mai no te akaparau o tetai angera, i te inangaroanga kia akamoriia aia i te tu tei tau ra no Tei Anga maira, koia te Atua ko Iehova ra. (Mataio 4:9, 10) Pera katoa oki, ko tei akariro ra iaia uaorai ei Tiaporo e ei Satani, kua autu aia i te akavareanga i te vaine mua ra, ia Eva, na te akonoanga kia tau ki tona ra tu parau. Kua taputou aia kiaia e me kai aia i te ua tei tureia ra, ka riro aia mei te Atua uaorai, i te kiteanga i te meitaki e te kino. Naringa e tu akaaka tona, kua tuatua aia, ‘Eaa au ka anoano ei kia aite atu ki te Atua ra?’ (Genese 3:4, 5) Me akamanako tatou i te viivii o te au tangata nei, i te pae kopapa, te manako, e te pae tu tau, mei teaa ra te kotoenga kore no te tu parau o te tuanga a te au tangata nei! No reira rai tatou ka tatau ei e te rikarika ra a Iehova i “te ngakau parau, e te akamaata”! (Maseli 8:13) Ei tukeanga maata i to te aronga ngakau parau katoa ra ko te au akaraanga tu akaaka te kitea ra i roto i te Tuatua a te Atua, koia te Puka Tapu.

E Tu Akaaka to te Atua ko Iehova

4. Eaa nga irava tuatua tapu te akaari maira e e tu akaaka to Iehova?

⁴ Ko Iehova te Atua​—te Teitei Rava, te Ngateitei o te Ao Katoa e Pini Ua Ake, te Ariki mutu kore​—e tu akaaka ia. (Genese 14:22) E tika ainei te reira? Ae, e tika ia! Kua tuatua te Ariki ko Davida, i tei tataia ia Salamo 18:35 e: “Kua oronga katoa mai koe kiaku i te paruru ora naau; e na to rima katau i tauturu mai iaku; e no toou [“tu akaaka,” NW] i maataʼi au.” Te taka meitaki ra, kua akatika te Ariki ko Davida i te tu akaaka o Iehova i te akariroanga iaia, ia Davida, kia maata. E pera katoa oki, ka tatau tatou ia Salamo 113:6 e “te tuku akaaka nei ra [a Iehova] iaia uaorai i te akara anga mai ki raro, ki runga i te au rangi, e ki runga i te enua.” Etai atu urianga te tatau ra e, “kua tupou mai ki raro kia akara,” (New International Version) “kua manako e tau aia uaorai kia akara akaaka mai ki raro.”​—The New English Bible.

5. Eaa nga tupuanga te akakite maira i to Iehova ra tu akaaka?

⁵ Kua taakaaka tikai te Atua ra ko Iehova i te tu o tana akono anga ma Aberahama, i te akatikaanga kia uiui a Aberahama i Tona tu tuatua tika i te akakoroanga kia akapou i nga oire rave kino ra ia Sodoma e Gomora.a (Genese 18:23-32) E i ta Iehova akakite anga i tona manako kia akapou atu i te iti tangata Iseraela​—i tetai tuatau no te akamori itoro, e i tetai atu tuatau no te meameaau​—kua uriuri manako atura Mose ma Iehova i era nga atianga tataki tai mei te mea rai e te tuatua atura ki tetai tangata. I era nga taime tataki tai kua tuatua meitaki atu a Iehova. Kua akaari mai Aia i te tu akaaka Nona kia akatika i ta Mose patianga no Tona au tangata ko Iseraela. (Exodo 32:9-14; Numero 14:11-20) Ko etai atu akaraanga no to Iehova ra akonoanga akaaka ma te tangata mei te mea rai e peretana ki te peretana, te kiteia ra i tona pirianga ma Gideona raua ko Iona, tei tataia ra i Te Au Akava 6:36-40 e ia Iona 4:9-11.

6. Eaa te tu akono o Iehova te akakite katoa maira i tona tu akaaka?

⁶ Ko te tika, kare i raro ake i te iva taime, kua tuatuaia a Iehova e “kare e riri vave.”b Ko to Iehova akakoromakianga roa, te kore e riri vave, i te akonoanga i te au tangata apa ua nei mei roto mai i te au tauatini mataiti kua topa e akapapu katoa anga i tona tu akaaka. Kare te aronga ngakau parau e akakoromaki, e viviki te akakite i te riri, e tuke roa i te akakoromakianga roa. Mei teaa ra te akariro anga a to Iehova ra tu akaaka kia akaraanga neneva te ngakau parau o te au tangata apa ua nei! I te mea kua tuatuaia mai tatou kia ‘aru i te Atua mei te tamariki akaperepere ra,’ ka tau tatou kia taakaaka mei iaia i taakaaka ra.​—Ephesia 5:1.

To Karaiti Akaraanga Tu Akaaka

7, 8. Eaa ta te au Tuatua Tapu tuatua no te tu akaaka o Iesu Karaiti?

⁷ Ko te rua o te akaraanga taka meitaki no te tu akaaka no tatou kia aru te taikuia maira ia 1 Petero 2:21: “I kapikiiaʼi oki kotou; i mate katoa oki te Mesia uaorai no kotou; e kua vaoo oki i te akaraanga na kotou, kia aru kotou i tona takainga vaevae.” I mua roa atu i tona aere anga mai ki te enua nei ei tangata, kua totouia mai nona ia Zekaria 9:9 e: “Ka maeva na, e te tamaine a Ierusalema e; i na, te aere maira to ariki kia koe ra; e tuatua-tika tana, e tei iaia te ora; e akaaka tona, e te noo anga ki runga i te asini.” Me e ngakau parau to Iesu Karaiti, penei kua ariki rai aia i te oronga anga a te Tiaporo i te au patireia katoatoa o teianei ao ei tutaki no te angaanga okotai i te akamori anga. (Mataio 4:9, 10) Kua akaari katoa aia i tona tu akaaka na te orongaanga kia Iehova te akapaapaa anga no tana apiianga, i te na ko anga: “Kia akateiteiia e kotou te Tamaiti a te tangata nei, ei reira kotou e kite ei e, ko au ïa, e kare aku peu rave ua; ko ta taku Metua ra i apii mai iaku ra, ko taku ïa e tuatua nei.”​—Ioane 8:28.

⁸ Kua tau rai tana i tuatua ki te aronga i akarongo maira kiaia: “Ka rave mai i taku amo ki rungao ia kotou, e kia apiiia kotou e au; te maru nei au, e ngakau akaaka toku, e rauka oki ia kotou te akaangaroianga i to kotou [vaerua].” (Mataio 11:29) E mei teaa ra te meitaki tana akaraanga i akanoo no te tu akaaka i te oreianga i te vaevae o tana au apotetoro ra i tona aiai openga ei tangata ma ratou katoa ra! (Ioane 13:3-15) E mea tau meitaki rava, ia Philipi 2:3-8, te ako maira te apotetoro ko Paulo i te au Kerititiano ei “ngakau akaaka ra” to ratou, i te taikuanga mai ia Iesu Karaiti ei akaraanga: “Kia okotai rai o kotou tu ngakau e to te Mesia ra to Iesu: Ko te tu ïa aia no te Atua, e kare aia i manako e, e apinga āru kia aite katoa aia i te Atua ra: Kua tuku ke atura ra aia i tona uaorai tu, e kua rave i to te tavini, i te riro anga mai mei te tangata nei te tu: E koia i kitea mei te tangata nei te tu, kua taakaaka iaia uaorai i te akonoanga e tae ua atu ki te mate, ki te mate satauro ra.” I te aro atu anga i te mamae maata rava o tona oraanga, kua pure taakaaka aia ki tona Metua: “Kia tupu ra toou anoano; auraka toku.” (Mataio 26:39) E mea tika rava, no tatou kia riro ei aronga aru ia Iesu Karaiti, ma te aruanga piri vaitata i tona au takainga vaevae, ka tau ra kia taakaaka tatou nei.

Te Apotetoro ko Paulo, e Akaraanga Meitaki no te Tu Akaaka

9-12. Na teea au mataara ta te apotetoro ko Paulo ra akanoo anga i te akatauanga meitaki no te tu akaaka?

⁹ Kua tata te apotetoro ko Paulo: “E aru mai kotou iaku mei iaku katoa i aru i te Mesia nei.” (1 Korinetia 11:1) I aru ainei te apotetoro ko Paulo ia Iesu Karaiti na te ngakau taakaaka, i te orongaanga mai i tetai atu akaraanga te tu akaaka no te aru? E tika rava kua rave aia i te reira. I te akamata anga, kua akatika taakaaka ua aia e e tavini aia no Iesu Karaiti. (Philipi 1:1) Kua tuatua aia ki te aronga pakari i Ephesia ra i tona ‘[tavini] anga i te Atu ma te ngakau akaaka roa, e ma te roi-mata maata, e te timataanga i rokoia mai ei aia i te moetapapa angaia e te ngati Iuda.’ (Angaanga 20:17-19) Me kare tona tu akaaka, kare aia e tata i te au tuatua te kitea ra ia Roma 7:18, 19: “Kua kite oki au e kare ua e mea meitaki e vai i roto iaku, (i roto i toku kopapa nei:) . . . Ko te meitaki oki taku e anoano ra, kare ïa au e rave; kareka te kino anoano koreia e au ra, ko taku ïa e rave nei.”

¹⁰ Pera katoa ei akakite mai i to Paulo tu akaaka ko tana i tata ki te au Kerititiano i Korinetia, tei tataia ra ia 1 Korinetia 2:3: “E paruparu oki toku, e te mataku, e te rutetetete maata, ki o kotou na.” I te taikuanga taakaaka i tona tu i mua ana i mua ake i tona riroanga ei Kerititiano, kua tata aia: “I tei akakino oki i muatangana, e te takinga-kino, e te rave kino atu. . . . I aere mai te Mesia ra ko Iesu i te ao nei, e akaora i te aronga ara: ko au oki to ratou i maata.”​—1 Timoteo 1:13, 15.

¹¹ Pera katoa i te akaarianga i tona tu akaaka kua akatika aia e na te Atua ko Iehova i puapingaiaʼi tana au tautaanga. Kua tata aia no tana angaanga orometua e: “Naku oki i tanu, na Apolo i tamauu ki te vai; na te Atua ra i akatupu. E teianei, kare a te tanu, kare oki a te tamauu ki te vai; ko te Atua ra ko tei akatupu.” (1 Korinetia 3:6, 7) Kua pati katoa oki aia i tona au taeake kia pure nona kia rauka iaia te akakite anga meitaki, mei ta tatou e tatau ia Ephesia 6:18-20 ra: “Ma te pure tukumoe kore, . . . noku oki, kia orongaia mai te tuatua iaku, e . . . kia tuatua atu oki [i te tuatua ngaro ra i te evangelia] ma te mataku kore, ko tei tau oki iaku kia tuatua ra.”

¹² Kua akaari katoa oki a Paulo i tona tu akaaka i tana angaanga taokotai anga ma etai apotetoro katoa ra ko: “Iakobo, ma Kepha, e ko Ioane . . . kua o mai ratou i te rima katau aroa kia maua ko Banaba; kia aere atu maua ki o te etene, e ei ia ratou te peritome.” (Galatia 2:9) Kua akaari katoa aia i tona rekareka anga kia taokotai atu ma te aronga pakari o te putuputuanga i Ierusalema ra na te aruanga i nga mapu tane toko a ki te iero e te tutaki anga i ta ratou au pou anga ia ratou e akatupu ra i tetai tia.​—Angaanga 21:23-26.

13. Na teaa i meitaki roaʼi to Paulo tu akaaka?

¹³ Kua maata roa atu te tu umere o to Paulo tu akaaka me ka tamanako tatou i te mana o ta te Atua ra ko Iehova taangaanga iaia. Ei akatauanga, ka tatau tatou e “e akairo maata oki tei oti i te rima o Paulo i te Atua.” (Angaanga 19:11, 12) E tere atu oki i te reira, kua orongaia kiaia te au orama mana e te au akakiteanga. (2 Korinetia 12:1-7) Auraka katoa oki tatou e manako kore i tona akauru angaia kia tata e 14 o te au 27 puka (au reta) o te Au Tuatua Tapu Ereni Kerititiano ra. Pouroa te reira kare i riro ei tumu akanengonengo iaia, kia manako e maata aia. Kua vai rai tona tu akaaka.

Au Akaraanga o Teia Tuatau Nei

14-16. (a) Akapeea i akatauanga meitaki ei te peretiteni mua o te Totaiete Punanga Tiaki no te tu akaaka? (e) E tuke roa tona akatauanga ki toai ra?

¹⁴ Ia Ebera 13:7, ka tatau tatou i te ako a te apotetoro ko Paulo: “E akamanako i to kotou au arataki, ko tei tuatua mai kia kotou i te tuatua a te Atua: e aru atu i to ratou akarongo, ma te manako i te openga o ta ratou tuatua.” I te rave tamouanga i teia kaveinga, ka tau tatou kia mou i tetai akaraanga no teia tuatau nei koia te peretiteni mua o te Totaiete Punanga Tiaki Puka Tapu e te Pepa Akonoanga, ko Charles Taze Russell, penei e aru tatou i tona akarongo. E tangata tu akaaka ainei aia? Ae e pera aia! Mei tei kite meitakiia ra, i roto i te aerenga tuatua o tana Studies in the Scriptures, e ono voriumu e vaitata i te 3,000 au kapi, kare aia i taiku iaia uaorai e okotai taime. Te aru ra te au puka a te Totaiete Punanga Tiaki Puka Tapu e te Pepa Akonoanga i teia tuatau i te reira kaveinga i te kore anga e paapaa i te au tangata na te akakite anga mai i te aronga tei tata i te au atikara.

¹⁵ Kua tata a Russell i roto i te Watch Tower i tetai taime e kare aia i kite i tetai apinga e “apiianga a Russell” e te “pipi a Russell,” te au ingoa ta te aronga patoi iaia ra i taiku, inara kua kopae takiriia e ia. Kua tata aia: “Ko ta matou angaanga . . . e akaputu mai i te au potonga tuatua mou kua roa te pueu keanga e kia oronga atu ki te au tangata o te Atu ra​—kare ei mea ou, kare na matou uaorai, mari ra na te Atu. . . . Te angaanga tei mareka ra te Atu kia taangaanga i to matou kite akaaka kare ia i te angaanga akamata anga e angaanga akapapa akaou ra e akatikatika anga, e akarotai anga.” E tika tikai, kua tuatua aia i te au manako ngakau o te apotetoro ko Paulo, te kiteia ra ia 1 Korinetia 3:5-7.

¹⁶ E tuke roa tona manako ki to Charles Darwin. I roto i tana neneianga mua The Origin of Species i te 1859, kua taiku putuputu a Darwin i “toku” manako, kua kore e manako atu i ta etai ke i mua atu iaia i tuatua no te au mea tupu ua mai. Kua akaapa pakari atu tetai tangata tata tuatua rongonui o taua anere mataiti ra, ko Samuel Butler, ia Darwin, i te tou atu anga e e manganui etai ke atu tei tamata i taua apiianga au mea tupu ua mai ra i mua ana; kare ra te reira i akamataia mai ia Darwin.

17. Eaa etai atu akaraanga tu akaaka o te Taeake ko Rutherford?

¹⁷ Ko tetai atu tavini tiratiratu i teia tuatau nei ta te Atua ko Iehova i taangaanga pakari ko Joseph F. Rutherford, koia tei taikuia ra i te akamata anga o teia atikara nei. E tangata akakite mataku kore aia i te tuatua mou no te Puka Tapu e e maata oki i te ingoa o Iehova ra. Noatu rai e i kitea ateaia aia ko Akavanui Rutherford, e tangata ngakau akaaka aia. Ei akatauanga, kua tuatua aia i tetai tuatau i etai au akakiteanga ketaketa i ta te au Kerititiano te ka tau kia manakonako e ka tupu i te 1925. I te kore anga i tupu te turu anga i taua au manakonako anga nona ra, kua akakite akaaka atura aia ki te ngutuare tangata Betela i Brooklyn e kua akaneneva aia iaia uaorai. Kua akakite tetai Kerititiano akatainuia tei piri vaitata ra kiaia e, e manganui te au taime i akarongo atu ei aia i te Taeake ko Rutherford i te tataraara anga i te tu ia Mataio 5:23, 24, i te ngai tangata e te ngai muna, no te mamae anga iaia tetai taeake Kerititiano na tetai tuatua anga tau kore ra. Na te tu akaaka anake e raukaʼi i tetai e turanga mana tona kia tataraara ki te aronga i raro ake iaia ra. Kua akanoo mai te Taeake ko Rutherford i tetai akaraanga meitaki no te au akaaere katoatoa, i roto i te putuputuanga, i te angaanga tutaka aere, me kare i roto i tetai o te au opati manga o te Totaiete ra.

18. Eaa te tuatua anga tei akakite maira i te tu manako akaaka a te toru o te peretiteni o te Totaiete ra?

¹⁸ Kua akaari katoa oki te toru o te peretiteni o te Totaiete Punanga Tiaki Puka Tapu e te Pepa Akonoanga, koia a Nathan H. Knorr, e noatu rai tona turanga matauia i roto i te au tangata o Iehova, kare aia i manako akateiteiia no tona turanga. Noatu rai e kite meitaki tona no te akanoonoo anga e te tuatua anga i te ngai tangata, e akangateitei maata tona i te au angaanga a etai ke i rave ra. E no reira, i tona aravei anga i tetai mema no te Tipatimani Tataanga i tona opati e kua tuatua atu: “I konei ko te ngai puapinga maata roa pera katoa oki ko te ngai ngata roa no te angaanga e raveia nei. No reira i meangiti roaʼi taku angaanga i reira.” Ae, kua akakite akaaka ua atura aia i te ako ia Philipi 2:3, e ‘ei ngakau akaaka ra ka tau tetai kia akamanako e e teitei atu etai ke ra iaia uaorai.’ Kua ariki ra aia e noatu e puapinga maata to te tavinianga ei peretiteni no te Totaiete, e puapinga maata katoa oki to etai atu angaanga. No tona ngakau akaaka i manako akaperaʼi e i akataka marama mai ei. Koia katoa tetai akatauanga meitaki no te katoatoa kia aru, kia maata atu oki te aronga e taoonga akaaere to ratou.

19, 20. (a) Eaa te akatauanga no te tu akaaka tei akanooia maira e te a o te peretiteni o te Totaiete? (e) Eaa te tauturu te ka orongaia mai i te atikara ka aru mai no tatou kia akono i te tu akaaka?

¹⁹ E akatauanga meitaki no te tu akaaka katoa oki te a o te peretiteni o te Totaiete, koia Fred W. Franz. Ei peretiteni tauturu no te Totaiete no etai 32 mataiti, e maata tana i rave i te tataanga no te au makatini e no te au porokarama uruoaanga; inara no teia turanga kua vai rai aia ki muri te kore anga e kimi kia manakoia mai. Penei ka tau kia taikuia tetai akatauanga taito tei aiteite atura. I te re anga a Ioaba i to Amona i Raba, kua akapapu aia kia riro te tutaki no te autu anga i te Ariki ko Davida ra.​—2 Samuela 12:26-28.

²⁰ E tika tikai, e manganui te au akaraanga meitaki, i te tuatau kua topa e i teianei katoa, te oronga maira kia tatou i te au tumu ririnui kia taakaaka. Inara, e manganui atu te au tumu no tatou kia taakaaka, e ko te reira e pera katoa etai tauturu ia tatou kia taakaaka ka uriuri manakoia i te atikara te aru mai nei.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

Maara Ainei Ia Koe?

◻ Eaa te au ua no te ngakau parau?

◻ Naai i akanoo te akaraanga meitaki roa no te tu akaaka?

◻ Eaa te akaari maira e koai te rua o te akaraanga maata no te tu akaaka?

◻ Eaa te akaraanga meitaki no te tu akaaka ta te apotetoro ko Paulo i akanoo maira?

◻ Eaa nga akaraanga taka meitaki no te tu akaaka tei ia tatou i teia tuatau nei?

[Tutu i te kapi 15]

Kua oronga mai a Iesu i tetai akakite anga meitaki i te tu akaaka

[Tutu i te kapi 16]

Kua akanoo a Paulo i tetai akaraanga meitaki no te tu akaaka

[Tutu i te kapi 17]

Kare te Taeake ko Russell i rave i te akameitaki nona uaorai no te au apinga tana i tata ra