Te Mataara Anake ki te Ora Mutu Kore
“Ko au te mataara, e te tuatua-mou e te ora.”—IOANE 14:6.
1, 2. Kua akaaiteia e Iesu te ara ki te ora mutu kore ra, e eaa te puapinga o tana akatutuanga ra?
I TANA Tuatua rongonui i runga i te Maunga ra, kua akaaite atura Iesu i te mataara ki te ora mutu kore ra ki tetai ara te ka tomo atu tetai tangata na roto i te ngutupa. Kia manako oki e te akaketaketa maira Iesu e ko teianei mataara ki te ora kare i te mea ngoie ua, i te na ko anga: “E tomo kotou na te [n]gutupa o iti; te atea maata nei te ngutupa, e te pararauare nei te ara, e tae atu ei ki te mate; e manganui te na reira i te tomo. Te kokota ua nei te ngutupa, e te piri oki o te ara, e tae atu ei ki te ora, e tokoia ua ake tei kite atu i te reira.”—Mataio 7:13, 14.
2 Kua kite ainei koe i te puapinga o teianei akatutuanga? Kare ainei te reira e akakite mai ana e e okotai ua ara, me kare mataara, te taki atura ki te ora e ka umuumuia te manako anga matakite i ta tatou tuanga kia kopae ke i te tapaeanga mei taua mataara ki te ora ra? Eaa, i reira, teianei mataara okotai ua ki te ora mutu kore?
Te Tuanga a Iesu Karaiti
3, 4. (a) Akapeea ta te Pipiria akakite anga i te tuanga puapinga maata o Iesu i roto i to tatou ora? (e) I naea te Atua ra i akakite mua mai ei e ka rauka i te tangata te ora mutu kore?
3 Te taka meitaki ra, e e tuanga meitaki ta Iesu no taua mataara ra, mei ta te apotetoro ko Petero i akakite ra: “Kare rava oki e ora i tetai ke: kare atu oki e ingoa i akakiteia mai ki te tangata i raro ake i teianei rangi, e oraʼi tatou nei.” (Angaanga 4:12) Aiteite oki, kua akakite te apotetoro ko Paulo: “Te ora mutu kore ra, e mea oronga uaia mai e te Atua i roto i to tatou Atu ia Iesu Mesia.” (Roma 6:23) Kua akakite ra a Iesu uaorai e ko te mataara anake ki te ora mutu kore ra na roto iaia uaorai, no te mea kua tuatua aia: “Ko au te mataara, e te tuatua-mou e te ora.”—Ioane 14:6.
4 No reira e mea puapinga kia ariki tatou i ta Iesu ra tuanga kia raukai te ora mutu kore. No reira, e akara matatio matakite tikai tatou i tana tuanga. Kua kite ainei koe, i naea, i muri ake i to Adamu ra rave anga i te ara, i akakite ei te Atua ko Iehova e ka rauka i te au tangata kia rekareka i te ora mutu kore ra? No muri ua ake i to Adamu ra topa anga. E akara matatio tatou i teianei e i akapeea te oronga anga mua mai i te totou no Iesu Karaiti ei Akaora no te au tangata nei.
Te Uanga Taputouia Ra
5. Akapeea e raukai ia tatou kia akataka i te ovi tei akavare ra ia Eva?
5 Kua akataka maira te Atua ko Iehova na roto i tuatua akatutu anga i te Akaora taputouia maira. Kua rave aia i teianei i tana tuku anga i te akavaanga ki runga i “te ovi” tei tuatua atura kia Eva e i timata ra iaia kia akarongo kore ki te Atua na te kaianga i te ua rakau tureia ra. (Genese 3:1-5) Inara, kare taua ovi ra i tetai ovi tikai. E mea ora vaerua ririnui aia tei akatakaia ra i te Pipiria ei “taua ovi taito ra ïa, ko tei karangaia i te diabolo ra, e ko Satani oki.” (Apokalupo 12:9) Kua taangaanga a Satani i teianei manu akaaka ua ei vaa tuatua nona kia akavare atu ia Eva. No reira, i tana akavaanga ia Satani, kua tuatua atu te Atua ra kiaia: “Ka tuku oki au i te ke ia korua ko te vaine, e to uanga e tona uanga; nana [te uanga a te vaine] e akaparuparu i to mimiti, e naau e akaparuparu i tona pooavae.”—Genese 3:15.
6, 7. (a) Koai te vaine tei anau maira i te “uanga”? (e) Koai te Uanga taputouia ra, e eaa tana ka rave kia oti?
6 Koai teianei “vaine” ta Satani e riri ra me kare e makitakita ra? Mei te akatakaanga mai i “te ovi taito ra” i roto ia Apokalupo pene 12, kua pera katoaia teianei vaine ta Satani i makitakita ra. E akara i te Apoka 12 irava 1 e kua tuatuaia aia e “kua kakau i te rā, e tei raro ake te marama i tona vaevae, e tei runga i tona upoko tetai korona etu raungauru ma rua.” Te akatutu maira teia vaine i te akaaerenga o te au angera tiratiratu a te Atua ra i te rangi, e ko te “tamaiti tamaroa” tana i anau maira te akatutu ra i te Patireia o te Atua, ma Iesu Karaiti tei tutara ra ei Ariki.—Apokalupo 12:1-5, The Jerusalem Bible.
7 Koai, i reira, te “uanga,” me kare anaunga, a te vaine, tei taikuia ra ia Genese 3:15, te ka akaparuparu “i te mimiti” o Satani, na te reira te orongaanga kiaia i te moto anga no te mate? Koia ta te Atua i tono maira mei te rangi kia anau temeioia mai e tetai paretenia, ae, ko te tangata ra ko Iesu. (Mataio 1:18-23; Ioane 6:38) Te akakite maira Apokalupo pene 12 e ei tetai Tutara tei akatuakaouia maira ki te rangi, ka rave teianei Uanga, ko Iesu Karaiti i te aratakianga i te tamaki anga ia Satani e ka akanoo oki i ta Apokalupo 12:10 e tuatua ra, “te basileia, o to tatou Atua, e te mana o tana Mesia.”
8. (a) Eaa te apinga ou ta te Atua i oronga mai ei kapiti anga ma tana akakoro anga mua ra? (e) Koai te kavamani ou a te Atua ra?
8 Ko teianei Patireia i roto i nga rima o Iesu Karaiti e mea ou ia ta te Atua ra i oronga mai no te kapiti ma tana akakoro anga mua ra no te au tangata kia rekareka i te ora mutu kore ki runga i te enua nei. I muri ake i te meameaau a Satani ra, kua rave viviki atura Iehova kia takore atu i te au tupuanga kikino na teianei kavamani Patireia ou. Iaia i te enua nei kua akakite a Iesu e kare ko ia anake ua i roto i teianei kavamani. (Luka 22:28-30) Ka ikiia mai etai atu no roto i te au tangata nei, e ka kapiti atu ratou kiaia i te rangi ra kia rave i te tutaraanga, e na reira ka riro ratou ei tuanga tuarua no te uanga o te vaine ra. (Galatia 3:16, 29) I roto i te Pipiria te numero o teianei aronga tutara ma Iesu katoa ra—kua rave katoaia mai no roto i te au tangata ara i runga i te enua nei—kua akatakaia mai ratou ei 144,000.—Apokalupo 14:1-3.
9. (a) Eaa ra i anoanoiai kia mama mai a Iesu ki runga i te enua nei ei tangata? (e) Akapeea ta Iesu ra akakore anga i te au angaanga a te Tiaporo ra?
9 Inara, i mua ake ka akamatai taua Patireia ra i te tutara, kua riro ei mea puapinga e ko te tuanga maata o taua uanga ra, koia Iesu Karaiti, kia mama mai ki runga i te enua nei. No teaa ra? No te mea kua akamanaia aia e te Atua ko Iehova ko “Tei akakore aia i te angaanga a te diabolo ra.” (1 Ioane 3:8) I roto i te au angaanga a Satani ko tana akavareanga ia Adamu ra kia ara, tei apai maira i te ara e te mate oki ki runga i te katoatoa o to Adamu ra anaunga. (Roma 5:12) Kua akakore atu a Iesu i teianei angaanga a te Tiaporo ra na te oronga anga i Tona oraanga ei atinga oko. Na reira tana oronga anga i tetai tumu anga no te akamataraanga i te au tangata mei te akaapa anga i te ara e te mate oki e te akatuera anga i te mataara ki te ora mutu kore.—Mataio 20:28; Roma 3:24; Ephesia 1:7.
Eaa ta te Oko i Rave kia Oti
10. Akapeea te tu aiteite o Iesu raua ko Adamu ra?
10 I te mea i tauiia mai te oraanga o Iesu mei te rangi ki te vairanga tamariki o tetai vaine ra, kua anauia mai aia ei tangata apa kore ua, kare i akairoia e te ara no ko mai ia Adamu ra. Iaia te tika kia noo ki runga i te enua nei e mutu kore ua atu. Mei te reira katoa, kua angaia mai a Adamu ei tangata apa kore ua ma te au manakonakoanga kia rekareka i te oraanga mutu kore ki runga i te enua nei. Kua manako te apotetoro ko Paulo i te tu aiteite i rotopu i nga tangata e rua ra i tana tataanga: “I angaia te tangata mua ko Adamu ei tangata ora; kareka te Adamu openga [ko Iesu Karaiti], e Vaerua ora ïa. E one te tangata momua, no te enua: kareka te rua o te tangata, ko te Atu ïa no te rangi mai.”—1 Korinetia 15:45, 47.
11. (a) Eaa te akatupu anga a Adamu raua ko Iesu ki runga i te au tangata ra? (e) Akapeea te manako anga tau na tatou i ta Iesu atinga ra?
11 Te tu aiteite i rotopu i nga tangata tokorua—ko raua anake nga tangata apa kore e rua tei aaere i te enua nei—kua akairoia na te akakite anga Pipiria ta Iesu i tuatua ko “tei oronga iaia uaorai ei oko [aiteite] i te tangata katoa.” (1 Timoteo 2:6) Koai ta Iesu i aiteite atu? Eaa oki, kia Adamu iaia e vai tangata apa kore ra! Kua riro te ara a te Adamu mua ra kia akatupu i te akaapa anga ki te matenga no te pamiri tangata katoa ra. Na te atinga o “te Adamu openga ra” i oronga i te tumu anga no te akaora anga mei te ara e te mate, kia rauka ia tatou te ora mutu kore. Mei teaa ra te puapinga te atinga o Iesu ra! Kua akakite mai te apotetoro ko Petero ra: “Kare kotou i okoia i te mea kino ua ra, mei te ario, e te auro, i ta kotou tuatua marikonga kore i tukuia mai e to kotou ai metua ra.” Mari ra, kua akataka mai a Petero: “I te toto apinga maata ra o te Mesia ra, mei to te punua-mamoe kino kore e te maki kore.”—1 Petero 1:18, 19.
12. Akapeea ta te Pipiria akatakaanga i te akakore anga i to tatou akaapa angaia kia mate?
12 Te akataka manea ra te Pipiria i te mataara e takoreiai te akaapa anga ki te mate o te pamiri tangata nei i te na koanga: “Mei te tangata ravarai i taea i te utunga akaapa i te ara a te tangata okotai [ko Adamu] ra, kua taea katoaia te tangata ravarai i te tika kia ora, i te tuatua-tika a te tangata okotai [to Iesu oraanga tiratiratu, tae ua atu ki tona matenga] ra. Mei te tangata katoa e manganui i akariroia ei tangata ara i te akono kore o te tangata okotai [ko Adamu] ra, manganui oki tei akariroia ei tangata tuatua-tika i te akono a te tangata okotai [ko Iesu] ra.”—Roma 5:18, 19.
Tetai Manakonako Kaka
13. Eaa te aronga e manganui i manako ei i ta ratou e manako ra no runga i te ora anga mutu kore ra?
13 Ka tau teianei oronga anga a te Atua ra kia akariro ia tatou kia mataora tikai! Kare ainei koe e mareka ana e kua orongaia mai tetai Akaora? I te ui angaia, “E te akamareka maira ainei te manakonako anga no te ora anga mutu kore kia koe?” i tetai kimikimi anga tei raveia e tetai nutipepa i tetai oire maata i Marike, ko tetai 67.4 patene o te aronga tei pau poitirere atura, “Kare.” Eaa ra ratou i tuatuai e kare ratou i anoano kia ora mutu kore ua atu? I te akara anga no te mea ko te ora anga ki runga i te enua nei i teianei te kapitiia ra ma te au manamanata e manganui. Kua tuatua tetai vaine: “Kare au e reka ana i te manako no te akaraanga e 200 mataiti te ruaine.”
14. Eaa ra te oraanga mutu kore ka riro ei ei mareka takiri anga?
14 Inara, kare te Pipiria e tuatua ana no te oraanga e tuatau ua atu i roto i tetai ao tei mamae ra te au tangata i te maki piri, te ruaine, e etai atu au tumatetenga oki. Kare, no te mea ei Tutara no te Patireia o te Atua ra, ka rauka ia Iesu kia akakore atu i taua au manamanata katoatoa tei akatupuia mai e Satani ra. Kia tau ki ta te Pipiria, e riro na taua Patireia o te Atua “e akapueurikiriki e e akapou i taua au basileia katoa” o te au kavamani rave kino o teianei ao. (Daniela 2:44) I taua tuatau ra, ei pauanga ki te pure ta Iesu i apii i tana au pipi ra, ka “raveia to te Atua anoano ki runga i te enua nei mei to te ao katoa ra.” (Mataio 6:9, 10, Today’s English Version) I roto i te ao ou a te Atua ra, i muri ake i te tama angaia te enua i te au kino katoatoa, ka oronga ki katoaia te au puapinga o te oko o Iesu ra. Ae, ko te aronga katoatoa tei tau ra ka akaora katoaia ki te oraanga apa kore ua!
15, 16. Eaa te au turanga te ka vai mai ki roto i ta te Atua ra ao ou?
15 Ki te au tangata te ka noo i te ao ou a te Atua ra, ko teianei takiota tuatua o te Pipiria ka tau ia i reira: “E maata oki te poria o tona ra kopapa i to te tamariki ra: e oki aia ki te au rā o tona ou anga ra.” (Iobu 33:25) Ka akatupu katoaia oki tetai atu taputou Pipiria: “Ei reira e akapueraiaʼi te mata o te matapo ra, e e akaputataiaʼi te taringa o te turi ra. Ei reira te pirikoki e rererere aere ei mei te aili, e imene mai oki te vaa o te murare.”—Isaia 35:5, 6.
16 E tamanako ana: Noatu eaa to tatou tu ruaine i te pae kopapa i reira, me e 80 tatou, e 800, me kare e ruaine atu oki, ka vai meitaki ua rai to tatou au kopapa i te ora anga. Ka tau ia mei ta te Pipiria i taputou ra e: “Kare oki to reira e karanga e, kua maki au.” A taua tuatau ra ka akatupu katoaia te taputou: “[Na te Atua] e orei i te roi-mata katoatoa; e e kore rava te mate, e te aue, e te mii; e te mamae oki, e kore katoa ïa; no te mea kua kore te au mea taito.”—Isaia 33:24; Apokalupo 21:3, 4.
17. Eaa te au tupu anga penei ka tau tatou kia manakonako atu i te au tangata i roto i ta te Atua ao ou ra?
17 I roto i taua ao ou ra, ka rauka ia tatou kia taangaanga i to tatou roro meitaki ra na roto i te tu tei manakoia e Tei Anga maira ia tatou kia rave i tana akapapa anga mai i te reira ma te kite apiianga kotinga koreia ra. No teaa ra, e tamanako ua i te au apinga umere penei te ka oti ia tatou! Noatu rai ko te aronga tangata apa ua ra kua maani mai mei te vairanga apinga i te enua nei te au mea ravarai takapini ia tatou—te au terepaoni cellular, te au microphone, te au uati, te au pager, te au komupiuta, te au pairere, ae, e taiku i tetai ua atu apinga. Kare tetai o ratou i raveia mai mei etai au apinga ta ratou i apai mai mei tetai ngai mamao i te ao katoa e pini ua ake. Ma te ora anga mutu kore i mua ia tatou, ko te rauka anga te au angaanga maata i te Parataito te aere maira ki te enua nei kare ia e kotingaia!—Isaia 65:21-25.
18. Eaa ka kore ei te oraanga e riro ei e mea iuanga i roto i ta te Atua ra ao ou?
18 Kare te ora anga e riro kia maromaroa. Noatu i teianei te tapapa atura tatou i tetai atu kaikaianga ra, noatu ra me kua kai tatou e raungauru ua atu tauatini au kaikaianga. I roto i te tu tangata apa kore ua, ka rekareka tatou ki tetai turanga teitei rava atu i te au kai no te enua Parataito ra. (Isaia 25:6) E ka rauka ia tatou te mareka anga mutu kore no te akonoanga i te au oraanga manu tini e te rekareka i tona au opunga ra manea ra, te au maunga, te au kauvai, e te au o oki. E tika tikai, kare te ora anga e riro kia iuia i roto i ta te Atua ra ao ou!—Salamo 145:16.
Akonoanga i ta te Atua Au Umuumu Anga
19. Eaa ra i tau ei kia irinakiia e e au umuumu anga etai no te raukaanga te oraanga orongaia mai e te Atua ra?
19 Ka manakonako ainei koe kia rauka ta te Atua ra apinga mekameka no te ora mutu kore ki roto ia Parataito ma te kore ua e tauta anga i taau tuanga? Kare ainei i te mea tau e ka umuumu mai te Atua ra i tetai apinga? E mea tika ia. Ei tupu anga, kare te Atua e pei ua mai i te apinga kia tatou. Ka akatotoa mai ia kia tatou, mari ra ka tika tatou kia itae atu kia rave mai i te reira. Ae te o maira te tauta anga. Penei ka ui koe i te uianga tikai ta te tangata tutara apinganui i ui kia Iesu ra: “Eaa taku ravenga meitaki e raukaʼi iaku te ora mutu kore?” Me kare penei ka akapapa koe i te uianga na te tu ta te tiaki mouauri i Philipi i rave ki te apotetoro ko Paulo ra: “E tāma e, eaa au e oraʼi au?”—Mataio 19:16; Angaanga 16:30.
20. Eaa tetai umuumu anga anoanoia no te ora mutu kore ra?
20 I te po i mua ake i tona matenga, kua akakite a Iesu i tetai umuumu anga akatumuanga i tana tuatua i roto i tana pure ki tona Metua i te rangi ra: “Teia oki te ora mutu kore, kia kite ratou ia koe i te Atua mou ra, e ia Iesu i te Mesia, i taau i tono maira.” (Ioane 17:3) Kare ainei ia i tetai umuumu anga tau e kia apii tatou kia kite ia Iehova, nana ra i rauka mai ei te ora mutu kore, e te kite oki i tei mate ra no tatou, koia Iesu Karaiti? Inara, e maata atu te umuumuia ra i te rave ua anga i taua kite ra.
21. Akapeea tatou me akaari e te akono ra tatou i te umuumu anga no te akonoanga akarongo?
21 Kua tuatua katoa te Pipiria: “Ko te akarongo i te Tamaiti ra, e ora mutu kore tona.” I reira kua kapiti katoa mai: “E te kore e akarongo i te Tamaiti ra, kare aia e kite i te ora; te vai ra ia te riri o te Atua ki runga iaia.” (Ioane 3:36) Ka rauka ia koe te akakite e te akono ra koe i te akarongo i te Tamaiti na te raveanga te au taui anga i toou oraanga e te apainga mai i te reira kia rotai ma to te Atua ra anoano. Ka tika koe kia kopae ke i etai ua atu aerenga tarevake penei i aru ana koe e kia rave angaanga i te rave i te au mea akamarekaanga i te Atua ra. Ka tau koe kia rave i ta te apotetoro ko Petero i akaue maira: “E teianei e tataraara kotou, e e ariu mai, kia taparaia ta kotou ara; kia kitea mai te tuatau rekareka no mua mai i te aroaro o te Atua ra.”—Angaanga 3:19.
22. Eaa te au raveanga te kapitiia ra i te aruanga i to Iesu ra takainga tapuae?
22 Auraka rava e ngaropoina ia tatou e na te akonoanga anake i te akarongo ia Iesu e raukai ia tatou kia rekareka i te oraanga mutu kore. (Ioane 6:40; 14:6) Ka akaari tatou e te akono ra tatou i te akarongo ia Iesu na ‘te aruanga i tona takainga vaevae.’ (1 Petero 2:21) Eaa te kapitiia atura ki te raveanga i te reira? Ko te tika, i tana pure anga ki te Atua ra, kua tuatua a Iesu: “I na, e taku Atua, te aere nei au e akatika i toou anoano.” (Ebera 10:7) E mea puapinga maata kia aru ia Iesu i te akatikaanga kia rave i te anoano o te Atua ra e te akatapuanga oki i to tatou oraanga kia Iehova. I muri akera ka tau koe kia akatutu i taua akatapu anga ra na te papetito angaia i te vai; kua oronga katoa oki a Iesu iaia uaorai no te papetito anga. (Luka 3:21, 22) E tau takiri oki te raveanga i taua au takainga ra. Kua akakite te apotetoro ko Paulo e “te riro nei oki matou i te aroa o te Mesia ra.” (2 Korinetia 5:14, 15) Na teea tu? E tika, na te aroa i akakeu ia Iesu kia oronga i tona oraanga no tatou nei. Kare ainei te reira e tau kia akakeu ia tatou kia akatika na te akonoanga akarongo kiaia ra? Ae, ka tau ia kia akakeu ia tatou kia aru i tana akatauanga aroa ra i te orongaanga iaia uaorai i te tauturuanga ia etai ke ra. Kua akono a Karaiti i te raveanga i te anoano o te Atua ra; ka tika katoa tatou kia rave akapera, kare kia rave no tatou anake uaorai.
23. (a) Eaa te mea tika kia kapitiia atu te aronga e rauka ia ratou te ora ra? (e) Eaa te umuumuia ra e te aronga o te putuputuanga Kerititiano?
23 Kare te reira i te openga o taua tumu ra. Te tuatua ra te Pipiria e i te papetito angaia taua aronga e 3,000 ra ia Penetekote 33 T.N., kua “kapiti katoaia maira” ratou. Kapiti katoaia maira ki teaa? “Kua mou piri tikai atura ratou i ta te au aposetolo i apii ra, e te vavaʼi anga i te manga,” ta Luka i akataka mai. (Angaanga 2:41, 42) Ae, kua akaputu ratou no te apii Pipiria e te taokotai anga e no reira kua kapitiia kia ki, me kare kua riro ei tuanga, no te putuputuanga Kerititiano ra. E putuputu te au uipaanga a te au Kerititiano mua ra no te apiianga pae vaerua. (Ebera 10:25) Kua rave katoa oki te Au Kite o Iehova i teianei i teia tuatau, e te inangaro nei ratou kia akamaroiroi atu ia koe kia aere atu ki teia au uipaanga ma ratou katoa ra.
24. Eaa “te ora mutu kore,” e akapeea e aea oki te reira e kiteiai?
24 E au mirioni ua atu i teianei te aru ra i taua ara piri ra te taki atura ki te ora. Te vaianga ki runga i teianei ara piri ka anoanoia te tauta anga tikai! (Mataio 7:13, 14) Kua akakite maira Paulo i teianei i roto i tana akauenga ngakau pumaana ra: “Kukumi ua ïa i te kukumianga meitaki ra i te akarongo; e opu atu i te ora mutu kore, i kapikiiaʼi koe.” Te umuumuia ra teianei kukumianga “kia rave ratou i te ora mutu kore.” (1 Timoteo 6:12, 19) Kare taua ora anga ra i teianei oraanga no te au tu mamae e te kino oki tei apaiia mai ki rungao ia tatou no te ara a Adamu. Kareka ra, e oraanga ia ki roto i ta te Atua ra ao ou, kare e roaia ka tupu mai me akamata te atinga oko o Karaiti i te akonoia ki runga i te aronga inangaro katoatoa i te Atua ra ko Iehova e tana Tamaiti oki i muri ake i te takore atu anga i teianei akatereanga o te au mea nei. Kia iki tatou katoatoa i te ora—koia “te ora mutu kore”—te ora mutu kore ki roto i te ao ou kaka o te Atua ra.
Akapeea Koe me Pau?
◻ Koai te ovi, te vaine, e te uanga oki ia Genese 3:15 ra?
◻ Akapeea to Iesu ra aite anga kia Adamu, e eaa ta te atinga oko i akariro kia tupu?
◻ Eaa taau ka rauka kia tapapa atu te ka akariro i te ao ou a te Atua ra kia rekareka noou?
◻ Eaa te au umuumu anga ta tatou ka tau kia akono kia orai ki roto i to te Atua ra ao ou?
[Tutu i te kapi 10]
No te aronga ou e te ruaine oki, ko Iesu te ara anake ki te ora mutu kore ra
[Tutu i te kapi 11]
I ta te Atua tuatau tau, ka oki akaou mai te aronga ruaine ra ki to ratou tu ririnui ou anga ra