Te Vaitata Maira te ra Akavaanga o Iehova!
“Kua vaitata te rā maata o Iehova, kua vaitata, e te rapurapu roa maira.”—ZEPHANIA 1:14.
1. Eaa te akamatakiteanga ta te Atua i oronga na roto ia Zephania?
TE VAITATA ra te Atua ko Iehova i te rave i te angaanga patoi i te aronga rave kino. E akarongo mai! Ko teia tana akamatakiteanga: “E rave keia e au te tangata . . . e e tipu keia e au te tangata i runga i te enua nei.” (Zephania 1:3) Taua au tuatua a Iehova ra te Atu Ngateitei kua tuatuaia mai na roto i tana peroveta ia Zephania, penei e inarere na te ariki tiratiratu ko Hezekia. Taua akakiteanga, kua raveia i te tuatau o te ariki meitaki ko Iosia ra, kare i akakite mai i tetai tupuanga meitaki no te aronga rave kino tei noo ra i te enua o Iuda.
2. Eaa ta Iosia au raveanga i kore ei e akakore i ta Iehova ra akavaanga?
2 Kare e ekoko anga kua akateitei mai taua totouanga a Zephania ra i te matakite anga o Iosia ou ra i te umuumu anga kia takore atu i te akamorianga viivii i Iuda. Inara ko ta te ariki au raveanga i te takoreanga i te akonoanga pikikaa i te enua ra kare i takore atu i te au raveanga kikino katoatoa mei roto i te au tangata me kare i tapoki i te au ara a tona tupuna, te Ariki ko Manase, tei ‘akaki ra ia Ierusalema i te toto ara kore.’ (2 Ariki 24:3, 4; 2 Paraleipomeno 34:3) No reira kua papu te aere maianga o te ra akavaanga o Iehova ra.
3. Akapeea e raukai kia papu ia tatou e ka rauka kia ora atu i “te rā riri o Iehova”?
3 Inara, ka ora mai etai aronga i taua ra mataku ra. No reira, kua raurau maira te peroveta a te Atua: “Kare tei akakoroia i anau; te peke ke nei te rā mei te ota ra; kare kotou i rokoia e te riri viviki o Iehova ra, kare kotou i rokoia e te rā riri o Iehova. E kimi ia Iehova, e te aronga akaaka ravarai o te enua nei, ko tei rave i te tuatua-tau nana ra; e kimi i te tuatua-tika, e kimi i te akaaka, peneiake kotou ko te uunaia i te rā e riri ei a Iehova ra.” (Zephania 2:2, 3) Ma te manakonakoanga no te ora atu i te ra o ta Iehova akavaanga i roto i te manako, e rave tatou i tetai akamanako anga no te puka Pipiria a Zephania ra. Tei tataia i Iuda i mua ake i te 648 M.T.N., ko tetai tuanga ia o ta te Atua “tuatua totou ra,” te ka tau tatou katoatoa kia tamanako atu ma te ngakau katoa.—2 Petero 1:19.
Kua Akatika Atu a Iehova i Tona Rima
4, 5. Akapeea a Zephania 1:1-3 i te akatupu angaia ki runga i te aronga rave kino i Iuda?
4 Kua akamata “te tuatua a Iehova” kia Zephania ma te akamatakiteanga tei taikuia mai i mua akera. Kua karanga te Atua: “E rave ke takiri ravaia e au te au mea katoa i runga i te enua nei, te tuatua mairā Iehova. E rave keia e au te tangata e te puaka; e rave keia e au te au manu o te reva, e te au ika o te tai; e te au turori anga ma te aronga kino katoa ra; e e tipu keia e au te tangata i runga i te enua nei, te tuatua mairā Iehova.”—Zephania 1:1-3.
5 Ae, ka apai mai a Iehova i te raveanga kino takiri ki tona openga i te enua o Iuda ra. Koai ta te Atua ka taangaanga kia ‘rave ke takiri rava i te au mea katoa i runga i te enua nei’? I te mea i te akaraanga kua totou a Zephania i te tuanga mua o te tutara a te Ariki ko Iosia, tei akamata i te 659 M.T.N., kua kitea te akatupu anga o taua au tuatua totouia ra i te akatanea angaia a Iuda e tona oire maata oki, koia a Ierusalema, i te au rima o to Babulonia i te 607 M.T.N. I taua tuatau ra, te ‘akapouanga’ o te aronga rave kino i Iuda ra.
6-8. Eaa tei totouia mai ia Zephania 1:4-6, e akapeea te akatupu angaia taua totou ra ia Iuda i taito ra?
6 I te totouanga i ta te Atua ra au raveanga takore atu i te aronga akamori pikikaa, te tuatua ra a Zephania 1:4-6: “E e akatika au i taku rima ki runga ia Iuda, e ki runga katoa i to Ierusalema ravarai; e tipu ke atu oki au i teianei ngai i te toenga o Baala, i te ingoa o te kau taunga idolo, ma te kau taunga ke katoa ra; E te aronga i akamori i te nuku o te rangi ki rungao i te au are ra; e te aronga i akamori e i taputou ia Iehova, e tei taputou ia Moloka katoa ra; E te aronga i iki i te tua kia Iehova, e kare i kimi ia Iehova, kare oki i ui iaia.”
7 Kua akatika atu te rima o Iehova ki te au tangata o Iuda e Ierusalema. Kua tamanako tikai aia kia tipu ke kia mate te aronga akamori i te atua o Kanaana ko Baala. E tuke tuke te au atua itoro tei tapaia e au Baala no te mea kua manako te aronga akamori ia ratou e tei ia ratou te mana i rungao i etai au ngai ra. Ei akatauanga, te Baala tei akamoriia ra e to Moabi e to Midiana i te Maunga Peora ra. (Numero 25:1, 3, 6) I Iuda katoa ra, kua tipu keia e Iehova te kau taunga o Baala, pera katoa te kau taunga ngati Levi tiratiratu kore tei aati ra i te ture a te Atua na te kapitianga ma ratou ra.—Exodo 20:2, 3.
8 Ka tipu ke katoa te Atua i te aronga e ‘tupou ra ki raro ki te au nuku o te rangi ra,’ penei i te rave akamori anga etu e te akamorianga i te ra. (2 Ariki 23:11; Ieremia 19:13; 32:29) Ka tuku katoaia mai te riri tu-Atua ki runga i te aronga tei tauta kia kairo i te akamori anga mou ma te akonoanga pikikaa na te ‘tukuanga i te au tia kia Iehova e na Moloka.’ Penei ko Moloka tetai atu ingoa o Moleka, koia te atua rangatira o to Amona ra. Kua kapitiia te akamorianga ia Moleka ra ki te tuku atinga i te tamariki.—1 Ariki 11:5; Ieremia 32:35.
Te Vaitata nei te Openga o Kerititome!
9. (a) Eaa to Kerititome apa? (e) Kare mei te aronga tiratiratu kore o Iuda ra, eaa ta tatou ka tau kia tamanako i te rave?
9 Pouroa teianei au tupu anga penei ka akamaara mai kia tatou ia Kerititome, tei oonu ra ki roto i te akamorianga pikikaa e te akara anga etu. E tana tuanga i te tuku atinga anga i te au mirioni ua atu oraanga ki runga i te atarau e te tamakianga turu anga a te au orometua ra e mea rikarika tikai ia! Auraka rava tatou kia aite ki te aronga tiratiratu kore o Iuda, tei ‘unui ra ki muri mei te aruanga ia Iehova ra,’ te riroanga kia manako kore e kare i kimi iaia me kare i kimi i tana arataki anga. Kareka ra, kia tamou marie tatou i to tatou tiratiratu ki te Atua.
10. Akapeea koe me akataka i te puapinga maata o te totou ia Zephania 1:7?
10 Te tau ra te au tuatua e aru mai nei a te peroveta ra ki te aronga rave tarevake o Iuda e te aronga rave kino o to tatou tuatau nei. Te tuatua ra Zephania 1:7: “Kia muteki ua ki mua i te Atu ra ia Iehova, kua vaitata oki te rā o Iehova; kua akonokono oki a Iehova i tetai atinga, kua akataka aia i te aronga i karangaia e ia ra.” Teianei “aronga tei karangaia e ia ra” i te akara anga ko to Kaledea te au enemi o Iuda ra. Te “atinga” ko Iuda uaorai, kapiti katoa tona oire maata ra. No reira kua akakite a Zephania i ta te Atua ra akakoroanga kia akapou ia Ierusalema, e kua tou katoa mai teianei totou ki te akapouanga o Kerititome. Ko te tika, ma te vaitata rava mai anga o ta te Atua ra no te akavaanga i teia tuatau, ka tau te ao katoa ‘kia muteki ua ki mua i te Atu Ngateitei ko Iehova ra’ e kia akarongo eaa tana tuatua na roto i te “anana iti” o ta Iesu au pipi akatainuia ra e to ratou au oa, tana “au mamoe ke ra.” (Luka 12:32; Ioane 10:16) Te tapapa maira te akapouanga i te aronga katoa kare e akarongo e tei akanoo ra ia ratou uaorai kia patoi i te tutara a te Patireia o te Atua ra.—Salamo 2:1, 2.
Kare e Roaia—Tetai Ra no te Aueanga!
11. Eaa te aiteanga o Zephania 1:8-11?
11 No runga i te ra o Iehova, te kapiti maira Zephania 1:8-11: “E i taua rā atinga na Iehova ra, e akautunga atu ei au i te ui ariki e te au tamariki a te ariki ra, e te aronga katoa e kakau i te kakau no tai enua ke. I taua rā rai e akautunga atu ei au i te aronga ravarai e rere na runga i te turuki ra, ko tei akaki i te are o to ratou pu ki te rave aroa kore e te pikikaa. E tupu oki i taua rā ra, te tuatua mairā Iehova, te reo aue no ko mai i te ngutupa ika ra, e te eva kaku no ko mai i te pae rua o te oire ra, e te ngaangaa maata no ko mai i te au tuaivi ra. Ka aue, e tei noo i Maketesa, kua ope oki te au tangata oko i te mate; te aronga katoa i teiaa i te moni, kua tipu keia ïa.”
12. Eaa ra e kua kitea tetai papaki te “kakau i te kakau no tai enua ke”?
12 Ka mono ia mai te Ariki a Iosia e Iehoahaza, e Iehoiakima, e Iehoiakina oki. Ei reira ka aere mai ta Zedekia tutara, tei akairoia ra e te akapouanga o Ierusalema ra. Noatu rai te aro maira taua tumatetenga ra ia ratou, kua kimi tetai papaki kia arikiia mai ratou e to te au pa enua i te pae maira na te “kakau i te kakau no tai enua ke.” Mei te reira katoa, e manganui i teia tuatau te akariro ra kia papu i etai au tu tuke e kare ratou i te tuanga no ta Iehova akaaerenga. Ei tuanga tikai no ta Satani akaaerenga, ka akautungaia ratou ra.
13. Kia rotai ma te totou a Zephania, eaa te ka tupu i te tamaki anga to Babulonia ia Ierusalema?
13 “I taua rā” no te akautunga ia Iuda ra te aiteite ra ki ta Iehova ra no te akavaanga ki runga i tona au enemi, kia akaope i te raveanga kino, e kia akapapu mai i tona turanga teitei roa. I te tamakianga mai to Babulonia ia Ierusalema ra, kua aere mai te aueanga no ko mai i te Ngutupa Ika ra. Penei kua tapaia ia i te reira no te mea te vaitata ra ki te makete ika. (Nehemia 13:16) Kua tomo mai te nuku o Babulonia na te ngai tei tapaia ra ko te pae rua, e ko te “ngaangaa maata no ko mai i te au tuaivi ra” penei te akataka ra i te aruru no te vaitata anga mai to Kaledea. Ka “eva kaku” tei noo i Maketesa, penei to te O Tyropoeon i runga ra. Eaa ratou i aue ei? No te mea ko te angaanga okooko, kapiti mai i te “aronga katoa i teiaa i te moni,” ka tipu keia i reira.
14. Eaa te mamao o ta te Atua ra akara matatio anga i tona aronga te karanga ra e te akamori ra iaia?
14 Eaa te mamao o ta Iehova akara matatio anga i tona aronga te karanga ra e te akamori ra iaia? Kua rave ua atu te totou: “E i taua tuatau ra ka kimi matatio ei au ia Ierusalema ma te rama, e e akautunga atu au i te au tangata noo ua ki runga i ta ratou ota, tei karanga i to ratou ngakau e, Kare a Iehova e rave i te meitaki, kare rai oki aia e rave i te kino. E e riro ta ratou au apinga i te āru, e e akataneaia to ratou au are; e patu oki ratou i te au are, kare ra e noo ki roto, e ka tanu ratou i te kainga vine, kare ra e inu i te wina o te reira.”—Zephania 1:12, 13.
15. (a) Eaa te ka tupu ki te kau taunga apoteiti o Ierusalema? (e) Eaa te vai maira no te aronga rave akonoanga pikikaa i teia tuatau nei?
15 Te kau taunga apoteiti o Ierusalema kua kairo atu i te akamorianga ia Iehova ma te akonoanga pikikaa. Noatu rai e, kua manako ngakau tinamou ratou, ka kimi te Atua ia ratou mei te mea rai ma te au ramepa kaka te ka tomo atu ki roto i te ngai poiri pae vaerua ra tei noo akapuanga ra ratou. Kare tetai o ratou e ora i te akakiteanga e te raveanga i te akavaanga tu-Atua ra. Kua noo mareka ua taua aronga apoteiti ra mei te ota i raro i te vairanga uaina ra. Kare ratou e inangaro kia tamanataia ratou ma tetai ua atu akakiteanga tu-Atua ki roto i te au ravenga a te tangata nei, inara kare ratou e ora i te akatupu anga ta te Atua ra akavaanga ki rungao ia ratou. Kare katoa oki e ngai e orai te aronga rave akonoanga pikikaa i teia tuatau nei, kapiti katoa te au mema o Kerititome e te aronga tei akariro ei apoteiti ratou mei te akamori ia Iehova ra. I te akakoreanga i te tika e ko “te tuatau openga” teianei, ka tuatua ratou i roto i to ratou ngakau, “kare a Iehova e rave i te meitaki e kare oki aia e rave i te kino.” Mei teaa ra to ratou tarevake!—2 Timoteo 3:1-5; 2 Petero 3:3, 4, 10.
16. Eaa te ka tupu i te rave angaia te akavaanga tu-Atua ki runga i to Iuda, e eaa te akatupu anga tau a te reira kia tatou?
16 Kua akamatakiteia te au apoteiti o Iuda e ka aere mai to Babulonia e ka apai ke i ta ratou apinganui, ka akatanea i to ratou au are, e ka rave i te au ua o ta ratou au vine. Ka riro te au apinga kopapa kia puapinga kore me akonoia te akavaanga tu-Atua ki runga i to Iuda ra. Ka riro kia aiteite te tika me tae mai te ra akavaanga a Iehova ki runga i teianei akatereanga o te au mea nei. No reira, kia akara atu tatou i te pae vaerua e ‘kia akaputu i te apinganui ki te rangi ra’ na te tamou marie anga i te tavini anga ia Iehova ra ei mea mua ia i to tatou au oraanga!—Mataio 6:19-21, 33.
“Kua Vaitata te Rā Maata o Iehova”
17. Kia tau ia Zephania 1:14-16, eaa te vaitata o to Iehova ra akavaanga?
17 Eaa te vaitata o to Iehova ra akavaanga? Kia tau ia Zephania 1:14-16, te oronga maira te Atua i teianei akapapu anga: “Kua vaitata te rā maata o Iehova, kua vaitata, e te rapurapu roa maira; te aruru o taua rā o Iehova ra; ei reira e kakaoa rava aturaʼi te tangata ririnui. E rā riri otooto taua rā ra, e rā manamanata e te kino, e rā akatanea e te pou, e rā poiri e te po āve, e rā tumurangi e te poiri tangotango; E rā akatangi pu e te aoatamaki, i te au oire akaketaketaia ra, e te au punanga teitei.”
18. Eaa tatou i tau kore ei kia manako e te mamao ke atura to Iehova ra akavaanga?
18 Te kau taunga rave ara o Iuda, te au tama ariki, e te au tangata kua akamatakiteia e ‘kua vaitata mai te rā maata o Iehova.’ No Iuda kua riro e ko tetai ‘rapurapuanga roa maira; taua rā o Iehova.’ Mei te reira katoa oki i to tatou tuatau nei, auraka tetai e manako e ko te raveanga i ta Iehova akavaanga ki runga i te aronga rave kino ka rokoia a te tuatau mamao ki mua. Kareka ra, mei ta te Atua i rave viviki i Iuda ra, ka ‘akarapurapu’ katoa aia i tana ra akapouanga. (Apokalupo 16:14, 16) Mei teaa ra te reira tuatau kino no te aronga katoa tei manako kore ua i ta Iehova au akamatakiteanga tei orongaia ra e tona Au Kite e tei kore ra oki e takave atu i te akamori mou!
19, 20. (a) Eaa etai tuanga o te akatupu anga i to te Atua riri ki runga ia Iuda e Ierusalema? (e) I te manako anga i te akapouanga ikiia te aro mai nei i teianei akatereanga, eaa te au ui anga te mama maira?
19 Kua riro te akatupu anga i to te Atua riri ki runga ia Iuda e Ierusalema ei “rā manamanata e te kino.” Kua akatupu te aronga aru o Babulonia ra i te au mamae anga e manganui ki to Iuda, kapiti katoa te taitaia i te aro atu i te matenga e te akapouanga. Ko taua “rā akatanea e te pou” e ra poiri, e tumurangi, e te poiri tangotango, penei kare i te akatutu anake mari ra e tika tikai, no te mea e auai e te ta ua to te au ngai ravarai. “E ra akatangi pu e te aoatamaki,” inara kua akatangi puapinga koreia te au akamatakite anga.
20 Kua puapinga kore ua te aronga tiaki o Ierusalema i te topa anga “te au punanga teitei” ra i to Babulonia. Ka pera katoa te puapinga kore o te au ngai akaketaketaia o te akatereanga rave kino o teia tuatau nei me tamaki atu i te au apinga tamaki a te Atua i te rangi, te papa ra no tana taangaanga mua i te akapouanga mua ra. Te manakonako ra ainei koe kia akaoraia koe? Kua akono ainei koe i tetai turanga ngaueue kore ki te pae o Iehova, ‘tei tiaki ra i te aronga katoa e inangaro iaia; kareka te aronga kino katoa ra, ka akapouia ïa e ia’?—Salamo 145:20.
21, 22. Akapeea te akatupu anga ia Zephania 1:17, 18 i to tatou tuatau nei?
21 Mei teaa ra tetai ra mataku no te akavaanga tei totouia maira ia Zephania 1:17, 18! “E e akamanamanata au i te au tangata nei,” i na te Atua ei ko Iehova, “e mei to te matapo ra to ratou aere: no te mea kua ara ratou ia Iehova, e riringi ravaia to ratou toto mei te one-pueu ra, e to ratou kiko, mei te teita ra. Kare e tika i to ratou ario e to ratou auro i te akaora ia ratou i te rā o to Iehova riri otooto ra; e pou roa ra te enua katoa i te ai ra o tona vareae: e rave akaope rava oki aia i te aronga ravarai e noo i te enua nei, kare e roaia.”
22 Mei tana i rave i te tuatau ia Zephania ra, kare e roaia ka apai mai a Iehova i te manamanata ki rungao “i te aronga ravarai e noo i te enua nei,” te aronga tei patoi i te akarongo i tana akamatakiteanga. No to ratou ara ki te Atua, ka aaere puapinga kore ua ratou mei te au tangata matapo rai, kare e kite i tetai akaora anga. I te ra o ta Iehova akavaanga, ka “riringi ravaia to ratou toto mei te one-pueu ra,” mei tetai apinga puapinga kore. Ka riro to ratou openga ei mea rikarika tikai, no te mea ka akapueurikiriki ke atu te Atua i to ratou au kopapa—ma te au ngakau katoa—o teianei aronga rave kino ra ki runga i te enua katoa, “mei te teita ra.”
23. Noatu rai e kare te aronga rave tarevake e ora “i te rā o to Iehova riri otooto ra,” eaa te manakonakoanga ta te totou a Zephania e mou maira?
23 Kare e tangata e rauka kia akaora i te aronga tei tamaki atu ki te Atua ra e tona iti tangata. Kare i rauka i te ario e te auro kia akaora i te aronga rave tarevake o Iuda ra, noatu ko te apinganui tei akaputuia ra e te oko oki kare e oronga i te paruru anga me kare akaora anga “i te rā o to Iehova riri otooto ra” ki runga ia Kerititome e te toenga atu o teianei akatereanga o te au mea nei. I taua ra no te iki anga ra, ka “pou roa ra te enua katoa” e te ai o to te Atua ra maroiroi iaia e takore atura i te aronga rave kino. No to tatou akarongo i te tuatua totou a te Atua, te irinaki ra tatou e te oonu atura tatou ki roto i “te tuatau openga.” (Daniela 12:4) Te vaitata maira to Iehova ra akavaanga, e kare e roaia ka rave aia i te akautunga ki runga i tona au enemi. Inara, te mou maira ta Zephania totou i te manakonakoanga no te akaora anga. Eaa, i reira, te umuumuia maira no tatou e uunaiai tatou i te ra o to Iehova riri?
Akapeea Koe me Pau?
• Akapeea te akatupu angaia ta Zephania totou ki runga ia Iuda e Ierusalema?
• Eaa te vai maira no Kerititome e no te aronga rave kino katoatoa o to tatou tuatau nei?
• Eaa ra tatou i tau kore ei kia manako e ka tae mai te ra akavaanga o Iehova a te tuatau mamao ki mua?
[Tutu i te kapi 13]
Kua akakite mataku kore ua a Zephania e te vaitata maira te ra akavaanga o Iehova
[Akameitakianga]
From the Self-Pronouncing Edition of the Holy Bible, containing the King James and the Revised versions
[Tutu i te kapi 15]
Kua tae mai te ra o Iehova ki rungao ia Iuda e Ierusalema i te au rima o Babulonia i te 607 M.T.N.
[Tutu i te kapi 16]
Te manakonako ra ainei koe kia akaoraia i ta Iehova akapouanga i te aronga rave kino?