E Kimi Ia Iehova i Mua Ake i te Ra o Tona Riri

“E kimi ia Iehova . . . e kimi i te tuatua-tika e kimi i te akaaka, peneiake kotou ko te uunaia i te rā e riri ei a Iehova ra.”​—ZEPHANIA 2:3.

1. Eaa te turanga pae vaerua o Iuda i to Zephania akamata anga i tana angaanga totou?

KUA akamata a Zephania i tana angaanga totou i tetai tuatau kino i to Iuda tuatua enua. Kua topa ki raro te turanga pae vaerua o te iti tangata. Kare i tuku i to ratou irinakianga kia Iehova, kua akara atu te au tangata ki te kau taunga peikani e te aronga akara etu no te aratakianga. Te akamori ia Baala, ma tona au peu, kua maata i taua enua ra. Te aronga arataki​—te ui ariki, te au pu, e te au akava​—kua takinga kino i te aronga tei tika ra e na ratou e paruru. (Zephania 1:9; 3:3) No reira rai a Iehova i iki ei ‘kia akatika atu i tona rima’ kia Iuda e Ierusalema e akapou ia raua!​—Zephania 1:4.

2. Eaa te manakonakoanga tei vai maira no te au tavini tiratiratu o te Atua i Iuda ra?

² Inara, noatu te kino o te turanga, te vai maira tetai manakonakoanga iti. Kua noo te tamaiti a Amona ko Iosia ki runga i te terono i teianei. Noatu rai e tamaiti ua aia, e inangaro tikai to Iosia ia Iehova. Me ka akaora mai taua ariki ou ra i te akamori anga ma ki Iuda, mei teaa ra te akamaroiroi anga o te reira no te aronga tokoiti tei tavini tiratiratu i te Atua ra! Penei ka akakeuia etai atu kia kapiti mai kia ratou e ka akaora katoaia i te ra o to Iehova riri.

Au Umuumu Anga no te Akaoraanga

3, 4. Eaa nga umuumu anga e toru ka tika kia akonoia no tetai tangata kia akaoraia i “te rā e riri ei a Iehova ra”?

³ Ka rauka ainei kia akaoraia tetai aronga tataki tai i te ra o to Iehova riri. Ae, me ka akono ratou i nga turanga e toru tei akatakaia maira ia Zephania 2:​2, 3. Ia tatou ka tatau ei i teia au irava, e akara tikai tatou i teia au umuumuanga. Kua tata a Zephania: “Kare tei akakoroia i anau; te peke ke nei te rā mei te ota ra; kare kotou i rokoia e te riri viviki o Iehova ra, kare kotou i rokoia e te rā riri o Iehova. E kimi ia Iehova, e te aronga akaaka ravarai o te enua nei, ko tei rave i te tuatua-tau nana ra; e kimi i te tuatua-tika e kimi i te akaaka, peneiake kotou ko te uunaia i te rā e riri ei a Iehova ra.”

⁴ No te akaora anga, i reira, ka tau tetai tangata kia (1) kimi ia Iehova, (2) kia kimi i te tuatua tika, e (3) kia kimi i te akaaka. Ko teianei nga umuumu anga ka tau kia riro ei apinga maata kia tatou i teia tuatau. No teaa ra? No te mea mei ia Iuda e Ierusalema i aro atura i tetai ra no te akatikatika anga i te itu anere mataiti M.T.N., te au iti tangata o Kerititome​—ko te tika, te aronga rave kino katoa ra​—te aere atura ki tetai akaoti anga openga ma te Atua ra ko Iehova i te “mate maata” te aere maira. (Mataio 24:21) Tetai ua atu te ka anoano kia uunaia i taua tuatau ra ka tika kia rave i tetai ikianga i teianei. Akapeea? Na te kimianga ia Iehova, te kimianga i te tuatua tika, e te kimianga i te akaaka i mua ake ka tureiti ei!

5. Eaa te o atura ki te ‘kimianga ia Iehova’ i teia tuatau?

⁵ Penei ka tuatua koe: ‘E tavini akatapuia au no te Atua e kua papetitoia, e ko tetai o te Au Kite o Iehova. Kare ainei e kua akono au i te au umuumu anga?’ Ko te tika, e maata atu te o maira i te akatapu anga ia tatou uaorai kia Iehova. E iti tangata akatapuia a Iseraela, inara i to Zephania tuatau kare te au tangata o Iuda i akono i taua akatapu anga ra. Ei tupu anga, kua akakoreia atu taua iti tangata ra. ‘Te kimianga ia Iehova’ i teia tuatau te kapiti ra i te akatupuanga e te tamou marieanga i tetai pirianga pumaana ma ia katoa ra i te taokotai anga ma tana akaaerenga i te enua nei. Tona aiteanga kia kite eaa to te Atua manako no te au tika e te matakite anga i tona au manako ngakau. Te kimi ra tatou ia Iehova me ka apii marie tatou i tana Tuatua, ka akamanako oonu i te reira, e ka akono i tana ako anga i te oraanga. Ia tatou e kimi ra i ta Iehova arataki anga na roto i te pure akatenga e ka aru i te arataki anga a tona vaerua tapu, ka oonu atu to tatou pirianga ma ia katoa ra e ka akakeuia tatou kia tavini iaia ‘ma to tatou ngakau katoa, te vaerua, e te mana ririnui.’​—Deuteronomi 6:5; Galatia 5:​22-25; Philipi 4:​6, 7; Apokalupo 4:11.

6. Akapeea tatou me “kimi i te tuatua-tika,” e eaa ka raukai teia noatu i roto i teianei ao?

⁶ Te rua o te umuumu anga e taikuia maira ia Zephania 2:3 kia “kimi i te tuatua-tika.” Te maata anga o tatou kua rave i te au tauianga puapinga maata kia tau ei tatou no te papetito anga Kerititiano, inara ka tika tatou kia rave ua atu i te mou anga i ta te Atua au turanga tuatua tika i to tatou oraanga katoa. Tetai papaki tei akamata meitaki ra i teianei tu kua tuku ia ratou uaorai kia iroia e teianei ao. Kare i te mea ngoie ua kia kimi i te tuatua tika, no te mea te koropiniia nei tatou e te au tangata tei manako ra i te ainga tau kore, te pikikaa anga, e etai atu au ara ei mea noa ua nei ia. Inara, tetai inangaro maroiroi kia akamareka ia Iehova ka rauka kia takore atu i tetai ua atu manako kia kimi i te mareka anga o teianei ao na te tauta anga kia kairo atu ma te reira ra. Kua ngere a Iuda i ta te Atua akaperepere no te aruanga i te au pa enua i te pae mai tei akono kore ra i te Atua. Koi kore ei e aru i to teianei ao, i reira, e ‘aru ra tatou i te Atua,’ na te tatanuanga i ‘tetai tu tangata ou tei angaia ra kia tau ki to te Atua anoano i te tuatua-tika mou e te tiratiratu oki.’​—Ephesia 4:24; 5:1.

7. Akapeea tatou me “kimi i te akaaka”?

⁷ Te toru o te tumu tei akanooia ia Zephania 2:3 ra koia oki me te anoano ra tatou kia uunaia i te ra o to Iehova riri, ka tika tatou kia “kimi i te akaaka.” I te au ra takitai, ka piri atu to tatou pakuivi ma te au tangata, te au vaine, e te au tangata ou tei kore ra e akaaka. Kia ratou, e tarevake te tu maru. Kua akamanakoia te kauraro anga ei tu paruparu kino. Te pati ra ratou, e te noinoi ra, e te manako ia ratou uaorai, i te irinakianga e ko ta ratou uaorai “tika” e te au ikianga te tika ra kia akonoia noatu eaa te tutaki. Mei teaa ra te mii me ka piri mai etai o taua au tu akono ra ki runga ia tatou! Ko teianei te tuatau no te “kimi i te akaaka.” Akapeea? Na te kauraro anga ki te Atua, te arikianga akaaka i tana akoanga e te raveanga i tona anoano.

Eaa ra e “Peneiake” ko te Uunaia?

8. Eaa te akakiteia maira ma te taikuanga i te tuatua e “peneiake” ia Zephania 2:3 ra?

⁸ E akara e te akakite ra Zephania 2:3 e: “Peneiake kotou ko te uunaia i te rā e riri ei a Iehova ra.” Eaa ra te tuatua “peneiake” i taikuiai i te tuatua anga i te “aronga akaaka ravarai o te enua nei”? No te mea, kua rave taua aronga akaaka ra i te au takainga tau, inara kare e ngai no te irinaki anga ia ratou uaorai. Kare ratou i tae ake ki te openga o to ratou oraanga akono i te tiratiratu. Kua manakoia e penei ka topa tetai papaki o ratou ki roto i te ara. Ko te tika katoa te reira no tatou. Kua tuatua Iesu: “Kareka te tāpu tikai e tae ua atu ki te openga ra, ka ora ïa.” (Mataio 24:13) Ae, ko te ora i te ra o to Iehova riri tei runga ia i to tatou rave tamou marieanga i te rave i tei tika i tona mata ra. Ko taau akakoroanga ngaueue kore ainei te reira?

9. Eaa te au takainga tika tei akonoia e te ariki ou ko Iosia ra?

⁹ I te akaraanga i te akarongo anga i te au tuatua a Zephania ra, kua akakeuia te Ariki ko Iosia kia “kimi ia Iehova.” Te tuatua ra te au Tuatua Tapu: “Tae akera oki ki te mataiti varu o tona ra au, i te vai ou anga [a Iosia] ra, [e vaitata i te 16 ona mataiti], kua akamata aia i te kimi i te Atua o tona tupuna o Davida.” (2 Paraleipomeno 34:3) Kua rave katoa a Iosia i te ‘kimianga i te tuatua-tika,’ no te mea ka tatau tatou: “E tae akera ki te mataiti okotai ngauru ma rua, [ia Iosia kua vaitata ra i te 20 mataiti] kua akamata atura aia i te tamā ia Iuda, e ia Ierusalema, i te au ngai teitei, e te au Asetoreta, te au idolo akatikitikiia, e te au idolo akatoia ra. Kua vavaiia oki te au atarau o Baala i mua i tona aroaro.” (2 Paraleipomeno 34:​3, 4) Kua ‘kimi katoa Iosia i te akaaka,’ na te rave anga akaaka kia akamareka ia Iehova i te tama anga i te akamori itoro i taua enua ra e etai atu au ravenga akonoanga pikikaa. Mei teaa ra etai atu aronga akaaka ra i te rekareka anga i taua au tupu anga ra.

10. Eaa tei tupu i Iuda i te 607 M.T.N., inara koai ma tei akaoraia?

¹⁰ E manganui te au ngati Iuda i oki akaou mai kia Iehova i te tuatau o to Iosia tutaraanga. Inara, i muri ake i te matenga o te ariki ra, kua oki akaou atu te maataanga ki to ratou au aerenga taito ra​—ki te au ravenga kare takiri ra i arikiia e te Atua. Mei ta Iehova i akakite ra, kua autu to Babulonia ki rungao ia Iuda e kua akapou atu i tona oire maata, ia Ierusalema, i te 607 M.T.N. Inara, kare te katoa i ngaro ke atu. Ko te peroveta ko Ieremia, e te Etiopia ko Ebede-meleka, te uanga a Ionadaba ra, e etai atu tei tiratiratu ra ki te Atua kua uunaia i taua ra o to Iehova riri ra.​—Ieremia 35:​18, 19; 39:​11, 12, 15-18.

Te Au Enemi o te Atua​—Kia Akamanako!

11. Eaa ra i riro ei ei akaaoanga kia vai tiratiratu ki te Atua i teia tuatau nei, inara eaa ta te au enemi o Iehova ka tau kia akamanako?

¹¹ Ia tatou e tatari nei i te ra o to Iehova riri ki runga i teianei akatereanga kino, ‘ka rokoia tatou e te au timataanga.’ (Iakobo 1:2) I etai au enua te karanga ra e te manako maata ra i te tu rangatira no te akamori, kua rave te au orometua raverave i to ratou mana ma te aronga akataoongaia kia apai mai i te takinga kino maata ki runga i te au tangata o te Atua. Te au tangata matakite kore ra te tuatua akakino ra i te Au Kite o Iehova, ma te akairoanga ia ratou “ei akonoanga akatupu kino.” Te kite maira te Atua i ta ratou au ravenga​—e kare teia aronga e aere akautunga koreia. Ka tau meitaki tona au enemi kia akamanako eaa tei tupu ki taua au tu enemi taito o tona au tangata ra mei to Philiseti ra. Te tuatua ra te totou: “E akarukeia Gaza, e tanea oki Asekelona; e îîa ke atu ratou ia Asedoda i te avatea ua, e ka kiriti tumuia Ekerona.” Te nga oire Philiseti o Gaza, Asekelona, Asedoda, e Ekerona ka akataneaia ratou.​—Zephania 2:​4-7.

12. Eaa tei tupu kia Philisetia, kia Moabi, e kia Amona?

¹² Kua aere ua atu te totou: “Kua rongo au i te akakino a Moabi, e te akavaavaa anga a te au tamariki a Amona, ko tei akakino mai i toku ra au tangata, i te akateitei anga ia ratou uaorai i to ratou ra kotinga.” (Zephania 2:8) E tika, kua mamae to Aiphiti e to Etiopia i te au rima o te vaeau Babulonia ra. Inara eaa ta te Atua akavaanga ia Moabi raua ko Amona, nga pa enua tei eke maira mei ia Lota te nepeu a Aberahama ra. Kua totou mai a Iehova: “E riro tikai Moabi mei ia Sodoma, e te au tamariki a Amona mei ia Gomora.” Kare mei to ratou nga tupuna vaine ra​—nga tamaine e rua a Lota, tei ora atura i te akapouanga o Sodoma raua ko Gomora​—to Moabi e to Amona ngakau parau ra kare e uunaia mei te au akavaanga a te Atua. (Zephania 2:​9-12; Genese 19:​16, 23-26, 36-38) I teia tuatau, teiea a Philisetia e teiea tona au oire? Akapeea oki a Moabi e Amona ngakau parau ra? Noatu me ka kimi koe, kare ratou e kitea e koe.

13. Eaa tei kitea i te kimikimi apinga taito i raveia i Nineve?

¹³ I te tuatau ia Zephania, kua tae te Patireia o Asura ki te take o tona mana. I te akatakaanga i tetai tuanga o tetai are ariki tana i ko ake i roto i te oire maata o Asura i Nineve, kua tata te tangata kimikimi apinga taito ko Austen Layard e: “Te au auvaro . . . kua akatakaia ki roto i etai tuanga koea, tei peniia ma te au tiare, me kare ma te au tutu animara. Kua akanooia te nio erepani ki roto i etai, e kua koropiniia te au tuanga taki tai i te au tapa e te akamanea anga. Te au rakau, pera katoa te au paruru kua tapokiia, me kare kua tukuia te auro e te ario angiangi ki rungao, e te au rakau okomaata, ko te arezi te mea kite maataia kua taangaangaia no te au tuanga rakau.” Inara, mei tei akakiteia maira i te totou a Zephania, ka akapouia a Asura e tona oire maata, ko Nineve ka riro ei “ngai tanea.”​—Zephania 2:13.

14. Akapeea te akatupuanga i te totou a Zephania ki runga ia Nineve?

¹⁴ E 15 mataiti i muri ake i ta Zephania tuatua anga i taua totou ra, kua akapouia a Nineve, kua riro tona are ariki ei putunga teita. Ae, kua akaingaia taua oire parau ra ki te one. Kua akakiteia mai te totou akatanea anga i teianei au tuatua: “Ka noo oki te kate ma te kephoda ki roto i te au uri ngutupa [pururu] nona ra; e reo te ka tangi i te au māramārama, e riro te au turuki i te tanea.” (Zephania 2:​14, 15) Ka riro te au are manea o Nineve ra kia tau anake ei ngai nooanga no te kephoda e te kate. Ka kore atu i te au arataa oire ra te tangianga okooko anga, te kapiki anga a te aronga toa, e te au imene a te kau taunga. I taua au ngai raveanga maata ra, ka rongo anakeia tetai reo imeneanga taitaia i te maramarama ra, penei ko te imene aueanga a tetai manu me kare te aueanga o te matangi. Mei te reira tu, ka tae te au enemi katoatoa o te Atua ki to ratou openga!

15. Eaa te ka kiteia mei te tupu anga kia Philisetia kia Moabi, kia Amona, e kia Asura?

¹⁵ Eaa ta tatou ka kite mei tei tupu ra kia Philisetia, kia Moabi, kia Amona, e kia Asura? Ko teianei: Ei au tavini no Iehova, kare a tatou apinga kia mataku mei to tatou au enemi. Te kite ra te Atua eaa te raveia ra e te aronga patoi i tona au tangata. Kua rave atura Iehova i tei tau i tona au enemi i te tuatau kua topa, e ko tana akavaanga ka apaiia mai ki rungao i te enua tangataia katoa i teia tuatau. Inara, ka ora mai etai​—‘e urupu maata no te au pa enua ravarai.’ (Apokalupo 7:9) Penei ko koe tetai i roto ia ratou​—inara kia rave anake koe i te kimi ia Iehova, te kimi i te tuatua tika, e te kimi i te akaaka.

Aue te Aronga Rave Tarevake i te Akakino Anga!

16. Eaa ta te totou a Zephania i tuatua no te ui ariki o Iuda e te au arataki akonoanga, e eaa teia au tuatua i tau ei kia Kerititome?

¹⁶ Kua akara akaou atura te totou a Zephania ki runga ia Iuda e Ierusalema. Te tuatua ra Zephania 3:​1, 2: “Aue tona to tei meameaau e te viivii, te oire akateimaa e! Kare aia i akarongo i te reo; kare aia i āriki i te ako; kare aia i irinaki kia Iehova; kare aia i akavaitata atu ki tona Atua.” Mei teaa ra te tumatetenga e kare ta Iehova au tautaanga kia ako i tona au tangata i akarongoia mai! E kino tikai, taua tu aroa kore o te ui ariki ra, te aronga mana, e te au akava. Kua tuatua taakaaka mai a Zephania i te tu akama kore o te au arataki akonoanga ra, i te na koanga: “Tona ra au peroveta, e au tangata tarevakaua ïa e te pikikaa; kua akaviivii tona ra au taunga i te mea tapu, kua rave kino ratou i te ture.” (Zephania 3:​3, 4) Mei teaa ra te tau o taua au tuatua ra ki te turanga o te au peroveta e te kau taunga o Kerititome i teianei tuatau! Ma te tu tarevakaua, kua takore atu ratou i te ingoa tu-Atua mei ta ratou au urianga Pipiria e kua apii i te au apiianga te akatuke ra i Tei karanga ra ratou e ko ta ratou ia e akamori ra.

17. Noatu me ka akarongo mai te au tangata e me kare, eaa tatou i tau ei kia akakitekite ua atu i te tuatua meitaki?

¹⁷ Kua akamatakite meitaki atura Iehova i tona au tangata i taito ra no runga i te angaanga tana e vaitata ra i te rave. Kua tono atura aia i tona nga tavini i nga peroveta​—ia Zephania raua ko Ieremia, e etai atu​—kia raurau i te au tangata kia tataraara. Ae, “a Iehova . . . kare aia e rave i te mea tika kore; te tuku nei aia i tana tuatua-tau ki te mārama i te au popongi katoa, kare ua e kore anga i te reira.” Eaa te tupu anga? “Kare ra te tangata tuatua-tika kore e kite i te akama,” ta Zephania ia i tuatua. (Zephania 3:5) Te akakiteia ra tetai akamatakite anga aiteite i teia tuatau nei. Me ko koe tetai e papuritia no te tuatua meitaki, te rave ra koe i tetai tuanga i roto i teianei angaanga. E rave ua atu i te akakitekite anga i te tuatua meitaki auraka e akamutu ua! Me ka akarongo mai te au tangata e me kare, te puapinga ra taau angaanga orometua mei ta te Atua ra akaraanga me te rave ra koe i te reira ma te tiratiratu; kare e tumu noou kia akama ia koe e rave ra i te angaanga a te Atua ma te maroiroi.

18. Ka akapeea te akatupu anga ia Zephania 3:6?

¹⁸ Te raveanga i ta te Atua ra akavaanga kare e kotingaia ki te akataneaanga anake ia Kerititome. Ka akatotoa atu a Iehova i tana akaapaanga kia kapiti i te au pae enua ravarai: “Kua tipu keia e au te pa enua; kua tanea to ratou au punanga; kua meamea ua to ratou au arataa iaku, e kare ua e tangata e na reira te aere: kua pou to ratou au oire; kare ua e tangata, kare ua e tangata kia noo.” (Zephania 3:6) No te tau tikai o teianei au tuatua e kua tuatua a Iehova i taua akapouanga ra mei te mea rai e kua rokoia ke ana. Eaa tei tupu ki nga oire o Philisetia, Moabi, e Amona? E akapeea oki te oire maata o Asura, ko Nineve ra? To ratou akapouanga te oronga maira i tetai akatauanga akamatakite ki to te au pa enua i teia tuatau nei. Kare te Atua i tetai no te aviriia.

E Kimi ua Atu ia Iehova

19. Eaa te au uianga akakeu manako penei ka tau tatou kia ui?

¹⁹ I to Zephania tuatau ra, kua tukuia mai te riri o te Atua ki rungao i te aronga rave kino “kua akakino ratou i ta ratou au ravenga ravarai.” (Zephania 3:7) Ka tupu rai taua apinga ra i to tatou tuatau nei. Te kite ra ainei koe i te akapapu anga e te vaitata maira te ra o to Iehova riri? Te rave ua atura ainei koe i te “kimi ia Iehova” na te tatau putuputu anga i tana Tuatua​—i te au ra tataki tai? Te rave ra ainei koe i te “kimi i te tuatua-tika” na te akonoanga i te oraanga ma e te tau kia rotai ma te au turanga a te Atua ra? E te rave ra ainei koe i te “kimi i te akaaka” na te akakiteanga i te tu akaaka, te tu akono kauraro ki te Atua e tana au akanoonoo anga no te ora?

20. Eaa te au uianga ta tatou ka akamanako i te atikara openga o teia akapapaanga totou a Zephania?

²⁰ Me ka rave tiratiratu ua atu tatou i te kimianga ia Iehova, i te tuatua tika, e te akaaka, ka rauka ia tatou kia manakonako atu kia rekareka i te au akameitaki anga apinganui i teianei tikai​—ae, noatu i roto i teianei “tuatau openga” timataanga akarongo nei. (2 Timoteo 3:​1-5; Maseli 10:22) Inara penei ka ui tatou e, ‘I roto i teea au tu to tatou akameitaki angaia ei au tavini no Iehova i teia tuatau, e eaa te au akameitaki anga ta te totou a Zephania i akanoo mai ki mua i te aronga te ka uunaia i te ra viviki e vaitata mai nei o to Iehova riri?’

Akapeea Koe me Pau?

• Akapeea te au tangata i te “kimi ia Iehova”?

• Eaa te o atura ki te ‘kimianga i te tuatua-tika’?

• Akapeea e raukai ia tatou te “kimi i te akaaka”?

• Eaa ra tatou ka tau ei kia kimi ua atu ia Iehova, te tuatua tika, e te akaaka?

[Tutu i te kapi 18]

Te kimi ra ainei koe ia Iehova na te apiianga i te Pipiria e te pure akatenga?

[Tutu i te kapi 21]

No te mea te kimi tamou ra ratou ia Iehova, ka ora atu tetai urupu maata i te ra o tona riri