Pumaana no te Aronga Tei Mamae

E TERE atu i te au anere mataiti, kua oripu ua te aronga kimi kite e te aronga apiipii akonoanga i te ui anga e eaa ra te Atua i akatikai i te mamae. Kua tuatua etai i te mea e mana katoatoa to te Atua, kua apa maata aia no te mamae. Kua maro te tangata tata o The Clementine Homilies, e tataanga ekokoia o te rua anere mataiti, e te tutara ra te Atua i te ao ma nga rima e rua. I tona “rima kaui,” ko te Tiaporo, te akatupu ra aia i te mamae e te taitaia, e i tona “rima katau,” ko Iesu, te akaora ra aia e te akameitaki ra.

Ko etai ke, kare e rauka i te ariki e ka akatika ua te Atua i te mamae noatu me kare aia e akatupu ana i te reira, kua iki i te patoi e te vaira te mamae. “E mea manako ua te kino, e kare ona tumu anga tikai,” i tata ei a Mary Baker Eddy. “Me kua maramaia te ara, te maki, e te mate ei mea puapinga kore, ka ngaro ua ratou.”​—Science and Health With Key to the Scriptures.

Tei tupu mai no te au tupu anga kino o te tuatua enua, koia tikai mei te tamaki mua i te ao e tae ua mai ki to tatou tuatau, e manganui kua taopenga e kare e rauka i te Atua i te arai i te mamae. “I toku manako, kua akakore te Orokoti, i te mana katoatoa ei tu tau no te Atua,” i tata ei te tangata ngati Iuda ko David Wolf Silverman. “Me e kite oki to te Atua i roto i etai tu,” i nana ei, “papu i reira te aiteite ra Tona tu meitaki ki te vai anga o te kino, e tika rai teia me kare Aia i te mana katoatoa.”

Inara, ko te au tuatua e te turu ra te Atua i te mamae, e kare e rauka iaia i te arai i te reira, me kare e manako ua te mamae kare te reira e oronga ana i te pumaana ki te aronga e mamae ra. E tei puapinga roa atu, te tuke ra taua au irinaki anga ki te Atua tuatua tau, ririnui, e te akono ua tei akakiteia mai i roto i te au kapi o te Pipiria. (Iobu 34:10, 12; Ieremia 32:17; 1 Ioane 4:8) Eaa, i reira, ta te Pipiria e akakite ra i te tumu i akatikaiai te mamae?

Akapeea te Mamae i te Akamata Anga?

Kare te Atua i anga mai ana i te au tangata kia mamae. Tei tuke ra, kua oronga aia ki nga tokorua mua, ko Adamu raua ko Eva, i te au manako e te au kopapa apa kore, kua akapapa i tetai aua kainga mareka uaia ei kainga no raua, e kua oronga i te angaanga merengo ua e te puapinga kia raua. (Genese 1:27, 28, 31; 2:8) Inara, tei runga to raua mataora anga i te kite anga raua i to te Atua taoonga tutara e tona tika anga kia iki i tei meitaki e tei kino ra. Kua akatutuia mai taua akauenga tu-Atua e te rakau tei tapaia e ko “te rakau e kite ei i te meitaki e te kino.” (Genese 2:17) Ka akatutu a Adamu raua ko Eva i to raua kauraro anga ki te Atua me akarongo raua i tana akauenga auraka e kai mei taua rakau ra.a

Ma te tumatetenga, kua poka a Adamu raua ko Eva i te akarongo i te Atua. Kua akakeu tetai vaerua ora meameaau, i muri mai kua akatakaia e ko Satani te Tiaporo, ia Eva e kare e meitaki nona kia akarongo i te Atua. Ko te tika, tei manakoia te akangere ra te Atua iaia mei tetai apinga meitaki rava: te akatakake anga, te tika anga kia iki nona uaorai i tei meitaki e tei kino. Kua tuatua oki a Satani me kai aia i te rakau, ‘ka puera tona mata, e ka riro aia mei te Atua ra te tu, i te kite i te meitaki e te kino.’ (Genese 3:1-6; Apokalupo 12:9) Kua akakeuia e te manakonakoanga akatakake, kua rave atura a Eva i te ua araiia, e kare i roa ana kua rave akapera a Adamu.

I taua ra rai, kua akamata a Adamu raua ko Eva i te kite i te au tupu anga o to raua meameaau anga. Na te kopaeanga i te tutara anga tu-Atua, kua ngere raua i te paruru anga e te au akameitakianga no ta raua kauraro anga ki te Atua. Kua tuaru te Atua ia raua mei ia Parataito e kua akakite kia Adamu: “Kia kino te enua ia koe; e kai koe i to te reira ma te aue, e ope roa ake toou puke rā i te ora anga na. E kai koe i taau kai ma te pata i te ou ki runga i to rae, e oki ua atu koe ki raro i te one.” (Genese 3:17, 19) Kua aere mai a Adamu raua ko Eva ki raro i te maki, te mamae, te ruaine, e te mate. Kua riro mai te mamae ei tuanga no te kite anga o te tangata.​—Genese 5:29.

Akatikatikaanga i te Maro Anga

Penei ka ui mai etai, ‘Kare ainei e rauka i te Atua i te kopae i te ara a Adamu raua ko Eva?’ Kare, no te mea ka akakino maata atu te reira i te akangateitei anga i tona mana akaaere, penei te akamaroiroianga i te au meameaau anga a te tuatau ki mua e te akatupuanga mai i te mamae maata atu. (Koheleta 8:11) Pera katoa, te akatikaanga i taua akarongo kore ka akariro i te Atua e ko tetai o te pupu rave kino. Te akamaara maira te tata Pipiria ko Mose ia tatou: “Ko te Mato aia ko tei tika rava tana angaanga ra; ko tei tau katoa tona au aerenga; e Atua tuatua-mou, e te kino kore ra, e tuatua-tika tana, e te tiratiratu.” (Deuteronomi 32:4) Kia tika ua kiaia uaorai, kua akatika ua atu te Atua ia Adamu raua ko Eva kia mamae i te au tupuanga no to raua akarongo kore.

Eaa ra te Atua i kore ei i akapou viviki i nga tokorua mua e pera katoa a Satani, tei akatupu maata ma te kitea kore i to raua meameau anga? Kua rauka iaia te mana kia pera. Kare a Adamu raua ko Eva e anau mai i tetai uanga tei tu ua i te mamae e te mate. Inara, kare taua akatutu anga i te mana tu-Atua e akapapu i te tu tika tikai o te mana akaaere o te Atua ki rungao i tana au vaerua ora kite ra. Pera katoa, naringa a Adamu raua ko Eva i mate kare e tamariki, te akairo maira te reira e kua poka ta te Atua akakoroanga no te akaki i te enua ma ta raua uanga apa kore. (Genese 1:28) E “kare te Atua i aite i te tangata . . . Ko tana i taputou, ka rave aia; tana i tuatua, ka akatupuia te reira.”​—Numero 23:19, Today’s English Version.

I roto i tona tu pakari apa kore, kua iki te Atua ko Iehova i te akatika i te meameaau kia aere ua atu no tetai tuatau poto ua. Kia rava te tuatau no te aronga meameaau kia kite i te au tupu anga no te akatakake anga mei te Atua. Kua akakite meitaki mai te tuatua enua i to te tangata umuumu anga i te arataki anga tu-Atua e te teitei oki i ta te Atua tutara anga ki rungao i ta te tangata me kare ta Satani ra. I taua taime rai, kua akono te Atua i te au takainga no te akapapu e ka akatupuia tana akakoroanga mua no te enua. Kua taputou mai aia e ka aere mai tetai “uanga,” me kare “anaunga,” e ka ‘akaparuparu i to Satani mimiti,’ i te akakore tamou anga i tana meameaau anga e te au tupu anga kino o te reira.​—Genese 3:15.

Ko Iesu Karaiti taua Uanga taputouia ra. Ia 1 Ioane 3:8, ka tatau tatou “i akakiteia mai ei te Tamaiti a te Atua ra, kia akakore aia i te angaanga a te diabolo ra.” Teia kua rave aia na te tuku atinga anga i tona oraanga tangata apa kore e te tutakianga i te oko kia akaora mai i te tamariki a Adamu mei te tu anga i te ara e te mate. (Ioane 1:29; 1 Timoteo 2:5, 6) Ko te aronga tei akono tikai i te akarongo i roto i to Iesu atinga te taputouia ra te akamaru anga tamou mei te mamae. (Ioane 3:16; Apokalupo 7:17) Aea teia e tupu ei?

Te Openga o te Mamae

Te kopae anga i to te Atua mana akaaere kua akatupu maata i te mamae. E mea tau, i reira, e kia taangaanga te Atua i tetai akakite anga takake o tona mana akaaere kia akaope i te mamae o te tangata e kia akatupu i tona akakoroanga mua no te enua. Kua taiku a Iesu i teia akapapa anga tu-Atua i te apiianga aia i tana au pipi kia pure: “E to matou Metua i te ao ra, . . . kia tae toou basileia. Kia akonoia toou anoano i te enua nei, mei tei te ao katoa na.”​—Mataio 6:9, 10.

Te tuatau i akatika ei te Atua i te au tangata ravarai kia tamata i te kavamani akaaere iaia uaorai te vaitata nei i te ope. I te akatupu anga i te totou Pipiria, kua akanooia tona Patireia i te rangi ra i te 1914 ko Iesu Karaiti tona Ariki.b Kare e roa atu, ka akapueurikiriki te reira e ka akaope i te au kavamani tangata katoatoa.​—Daniela 2:44.

I tana angaanga orometua poto ua i te enua nei, kua oronga mai a Iesu i te akara anga ki mua o te au akameitakianga ka apai mai te akanoo anga o te tutara anga tu-Atua ki te tangata ravarai. Kua oronga mai te au Evangeria i te akapapu anga e kua akaari a Iesu i te tangi aroa ki te au mema o te taiate tangata tei putaua e tei akono tau koreia. Kua rapakau aia i tei maki, kua angai i tei pongi, e kua akatu i tei mate. E pera te reva natura kua akarongo i tona reo. (Mataio 11:5; Mareko 4:37-39; Luka 9:11-16) Ka akamanako ana i ta Iesu ka akatupu me taangaanga aia i te tupu anga tama anga o tona atinga oko kia akapuapinga i te au tangata akarongo ravarai! Te taputou maira te Pipiria e na roto i ta Iesu tutara anga, ka “orei [te Atua] i te roi-mata katoatoa [mei te tangata ravarai]; e e kore rava te mate, e te aue, e te mii; e te mamae oki, e kore katoa ïa.”​—Apokalupo 21:4.

Pumaana no te Aronga Tei Mamae

Mei teaa te pumaana i te kite e te manako maira to tatou Atua mana katoatoa e te aroa ua, ko Iehova, ia tatou e kare e roa atu ka apai mai aia i te maru ki te tangata ravarai! Tei matauia, ka ariki ua tetai tangata maki pakari tikai i te au rapakau anga te ka akameitaki mai iaia noatu rai me e mea mamae tikai. Na taua tu rai, me kua kite tatou e ka apai mai ta te Atua akonokono anga i te au mea i te au akameitakianga mutu kore, ka rauka i taua kite i te akamaru ia tatou noatu te au tu kino poto ua ka aro atu tatou.

Ko Ricardo, tei taikuia mai i te atikara i mua ake, koia tetai tei apii kia rauka te pumaana mei te au taputou a te Pipiria. “I muri ake i te matenga taku vaine, kua inangaro pakari au i te akatakake iaku uaorai,” i maara ei aia, “inara kua kite viviki mai au e kare teia e akaoki mai i taku vaine e ka akakino ua i toku turanga pae ngakau.” Kareka ra, kua akono ua atu a Ricardo i tana i rave i te aere anga ki te au uipaanga Kerititiano e te akakite anga i te tuatua Pipiria ki tetai. “Iaku e kite ra i to Iehova tu tauturu aroa ua e te kite anga e akapeea aia i te pau anga mai i taku au pure na roto i te au mea meangiti, kua akavaitata atu au kiaia,” i na Ricardo ei. “Na teia kite anga i to te Atua aroa i akariro iaku kia akakoromaki i te timata anga kino roa taku i aro atu.” Kua aaki aia: “Te mii nei rai au i taku vaine, inara te irinaki tamou nei au e kare e apinga ta Iehova i akatika kia tupu e akakino mutu kore ia tatou.”

Te umuumu ra ainei koe, mei ia Ricardo rai e tetai atu au mirioni, i tetai tuatau no te au tu mamae o te tangata i teianei “kare oki tei muatangana ra e maaraia, kare e akamanako akaouia atu”? (Isaia 65:17) Kia papu e ka rauka ua ia koe te au akameitakianga o te Patireia o te Atua me aru koe i te ako anga a te Pipiria: “E kimi kotou ia Iehova, koi kitea ake aia, e kapiti kotou iaia; koi vaitata mai aia.”​—Isaia 55:6.

Ei tauturu ia koe no te rave i teia, e akariro i te tatauanga e te apii meitaki anga i te Tuatua a te Atua ei mea mua i toou oraanga. E apii meitaki i te Atua e tei tonoia mai, ko Iesu Karaiti. E tauta i te akono rotai i te au turanga a te Atua e te akaari anga i reira e te puareinga ra koe i te kauraro ki tona tu ngateitei. Ka apai mai taua aerenga i te mataora maata kia koe i teianei noatu te au timata anga ka aro atu koe. A te tuatau ki mua, ka akatupu mai te reira i toou rekareka anga i te oraanga i roto i tetai ao kare e mamae.​—Ioane 17:3.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

[Pia i te kapi 6, 7]

AKAPEEA TATOU ME AUTU I TE MAMAE?

“E uri i to kotou tumatetenga katoa ki runga [i te Atua].” (1 Petero 5:7) E mea matau ua te au manako ngakau oripu ua, riririri, e te akaruke anga me autu tatou i te mamae me kare i te kite anga i tetai tei akaperepereia e tatou e mamae ra. Noatu rai, kia papu e te marama maira a Iehova i to tatou au manako ngakau. (Exodo 3:7; Isaia 63:9) Mei te au tangata tiratiratu taito ra, ka rauka ia tatou i te akatuera i to tatou ngakau kiaia e te tuatua i to tatou au manako ekoko e te au tu apiapi. (Exodo 5:22; Iobu 10:1-3; Ieremia 14:19; Habakuka 1:13) Penei kare aia e akaatea temeio ua i to tatou au timata anga, mari ra i te pau anga mai i ta tatou au pure ngakau tae, ka oronga mai aia i te pakari e te maroiroi no te akono anga i te reira.​—Iakobo 1:5, 6.

“Auraka e poitirere i te timata anga kino e mamae ra kotou, mei te mea te tupu ra tetai apinga tuke kia kotou.” (1 Petero 4:12, New International Version) I konei te tuatua ra a Petero no runga i te takinokino anga, inara te tau meitaki ra tana au tuatua ki etai au tu mamae ka akono tamou marie tetai tangata irinaki. Te mamae ra te au tangata mei te kore e apinga, te maki, e te takake anga o tei akaperepereia. Te akakite ra te Pipiria no te “au tuatau e te tupu anga kite koreia” ka tupu ki te katoatoa ravarai. (Koheleta 9:11, NW) E tuanga taua au apinga no te turanga o te tangata i teianei. I te kiteanga i teia ka tauturu ia tatou i te akono i te tu mamae e te tu manuia kore me tupu mai te reira. (1 Petero 5:9) Tei maata rava, ko te akamaaraanga i te akapapu anga “tei te aronga tuatua-tika ra to Iehova mata, e tei ta ratou kapiki tona taringa” ka riro ia ei tumu pumaana anga.​—Salamo 34:15; Maseli 15:3; 1 Petero 3:12.

“E rekareka i te [ma]nakonako anga.” (Roma 12:12) Kare e ka akamanako ua me kore ake te mataora, ka akamanako ra tatou i ta te Atua taputou no te akakore anga i te mamae katoatoa. (Koheleta 7:10) Ka paruru teia manakonakoanga akanoo meitakiia ia tatou mei te pare e paruru ra i te upoko. Te akameangiti ra te manakonakoanga i te au mea manuia kore i te oraanga e te tauturu maira i te akapapu e kare ratou e akakino mutu kore i to tatou tu oraanga pae vaerua, pae manako, me kare manako ngakau.​—1 Tesalonia 5:8.

[Tutu i te kapi 5]

Kopae a Adamu raua ko Eva i te tutara anga tu-Atua

[Tutu i te kapi 7]

Kua taputou mai te Atua i tetai ao kare e mamae