Tu Ngateitei o te Tangata​—Ka Rauka i te Katoatoa

“E anga tatou i tetai ao ou​—tetai ao meitaki atu—​tetai tei ariki i te tu ngateitei mutukore o te tangata.”​—HARRY TRUMAN PERETITENI O MARIKE, SAN FRANCISCO, CALIFORNIA, MARIKE., APERIRA 25, 1945.

MEI te manganui rai o te tangata i te au mataiti tei aru mai i te Tamaki II o te Ao, kua irinaki tikai te Peretiteni ko Truman, e ka kite te tangata mei tona uaorai tuatua enua e ka rauka “tetai ao ou,” ma te tu ngateitei no te katoatoa. Te mea tangi ra, e mea ke rai ta te tuatua enua o teia tuatau e akaari maira. Te takino uaia atura “te tu ngateitei mutu kore o te tangata” no te mea kare te tumu tikai o te manamanata e tei te tangata, mari ra tei te enemi maata roa atu o te tangata.

Te Tumu o te Manamanata

Te akataka maira te Pipiria e ko te Tiaporo ko Satani teia enemi, e mea ora vaerua kino tei akaao i to te Atua tikaanga kia tutara, mei te akamataanga mai o te tuatua enua o te tangata. To Satani akakoroanga mei te tuatua anga atu kia Eva i te kainga i Edene, koia oki kia akaariu ke i te tangata mei te tavini anga i Tei Anga ia ratou. (Genese 3:1-5) E akamanako ana ra i te au kino tei tupu kia Adamu raua ko Eva i te akatika atu anga raua ki te au akakokoanga a te Tiaporo! Te mea mua tei tupu kia raua no te akarongo kore i te ture a te Atua no runga i te ua rakau tureia koia oki ‘kua pipini iora raua i te aroaro o te Atua ra o Iehova.’ No teaa ra? Kua akakite a Adamu: “E mataku akera au, ko au i vai taaka ua; e kua pipini akenei au.” (Genese 3:8-10) To Adamu pirianga ma tona Metua i te rangi e tona manako no runga iaia uaorai kua tieni rava. Kua akama aia e te mareka kore i mua i te aroaro o Iehova.

No teaa ra te Tiaporo i inangaro ei kia iti mai to Adamu tu akangateitei iaia uaorai? No te mea i angaia te tangata i to te Atua tu, e mea reka roa na Satani te kite atu iaia e rave ra i tetai mea te ka taviivii i tana akaataanga i to te Atua kaka. (Genese 1:27; Roma 3:23) Na teia e tauturu maira i te akamarama e no teaa i kite ateaia ai te taakamaanga i roto te tuatua enua o te tangata. Ei “atua o teianei ao ra,” kua akatupu a Satani i teia tu vaerua i te tuatau te “tutara ra tetai tangata ki rungao i tetai.” (2 Korinetia 4:4; Koheleta 8:9; 1 Ioane 5:19) Te aiteanga ainei o teia e kua ngaro te tu ngateitei tikai o te tangata e tuatau ua atu?

Akangateitei a Iehova i Tana Au Mea i Anga

E akamanako akaou ana i te au turanga i roto i te kainga i Edene i mua ake ka ara ai a Adamu raua ko Eva. E maata tikai ta raua kai, te angaanga tau, e te manakonakoanga o te oraanga meitaki mutukore no raua e ta raua uanga. (Genese 1:28) Kua akakite atea ua mai te au tuanga katoatoa o to raua oraanga i to te Atua akakoroanga aroa, e te ngateitei no te tangata.

Kua tieni ainei to Iehova manako no runga i te tu ngateitei o te tangata i te ara anga a Adamu raua ko Eva? Kare. Kua akaari rai aia i te akamanakoanga tau no te akama ta raua e kite ra no tei taaka ua. Kua oronga te Atua ma te aroa, i te “kakau kiri” ei mono i te pareu rau suke ta raua i tui no raua. (Genese 3:7, 21) Kare i akaruke ua ia raua kia akama, kua akono meitaki ua ra te Atua ia raua ma te tu ngateitei.

I muri mai, i te akono anga i te iti tangata Iseraela, kua akaari a Iehova i te aroa ua no te tamariki matiroeroe, te au vaine takaua, e te tangata ke​—te au tangata e takinga kino putuputuia ana. (Salamo 72:13) Ei akaraanga, me kokoti i ta ratou au one titona, au tumu orive, e te au kainga vine, kua akakiteia ki te ngati Iseraela auraka e oki e tiki i te toenga. Mari ra, kua akaue te Atua e ko taua toenga ra kia “vaoo ïa na te tangata ke, e na te matiroeroe, e na te vaine takaua.” (Deuteronomi 24:19-21) Kia taangaangaia ra, kua takore teia au ture i te patipati e kua oronga katoa i tetai angaanga ngateitei na te aronga putaua tikai.

Akangateitei a Iesu i Etai Ke

I te enua nei, kua akaari tikai te Tamaiti a te Atua, koia a Iesu Karaiti, i te inangaro i roto i te tu ngateitei o etai ke. Ei akaraanga, i Galilea, kua araveiia atu aia e tetai tangata tei kino roa tona maki repera. Kia tau ki te Ture a Mose, ei paruru kia kore e piri atu ki etai ke, ka anoanoia te tangata repera kia kapiki atu e: “Kua viivii, kua viivii.” (Levitiku 13:45) Inara, kare teia tangata i kapiki ana i te akamatakite atu, iaia e akavaitata atura kia Iesu. Mari ra, kua tipapa iora aia ki raro e kua pati atura kia Iesu: “E te Atu, kia tika ia koe ra, e mā au ia koe.” (Luka 5:12) I akapeea ra a Iesu i te ariu anga atu? Kare a Iesu i karo ana i taua tangata no te aati i te Ture, e kare katoa Aia i aangi atu me kore i kopae i taua tangata ra. Mari ra, kua akangateitei aia i te tangata repera na te amiri anga atu iaia e te na ko anga atu e: “Kua tika ïa iaku: kia mā koe.”​—Luka 5:13.

I tetai au atianga ke mai, kua akaari a Iesu i tona tu kite i te akaora ma te kore e amiri atu​—i tetai au taime mei te ngai mamao atu. Kareka ra, i teia, kua iki rai aia kia amiri atu i taua tangata ra. (Mataio 15:21-28; Mareko 10:51, 52; Luka 7:1-10) No te mea ko teia tangata kua “pini rava aia i te lepera,” kare e ekoko kua roa i teianei kare aia i amiri tangata ana. Kare e aiteia te pumaana i te amiri akaou anga i tetai tangata! Ko tona maki repera ua rai ta taua tangata ra i inangaro kia akaoraia. Kareka ra, te tu i akaora ai a Iesu iaia kare e ekoko kua tauturu i te akaoki akaou mai i tetai apinga maata roa atu​—te tu ngateitei o taua tangata ra. E tau ainei kia irinaki e te vai nei taua tu manako oonu ra no te tu ngateitei o te tangata i roto i te taiate tangata i teia tuatau? Me koia ia, ka akapeea ra te akaari anga mai i te reira?

Te Ture Akangateitei

Kua akakite a Iesu i ta te manganui e manako ra e, ko te apiianga rongonui roa atu tei orongaia mai no runga i te au pirianga tangata: “E te au mea katoa ta kotou i anoano ia etai ke ra, na reira katoa kotou ia ratou.” (Mataio 7:12) Ko teia Ture Auro, mei tei kapiki putuputuia, ka akakeu i tetai kia akangateitei i tona tangata tupu, te manako anga atu e kia akaperaia mai rai.

Mei ta te tuatua enua e akaari maira, e ngata te taangaanga i teia ture​—maata te taime ko tetai tua takiri te raveia ana. “E reka ana au i te taakama i etai ke,” i karanga ai tetai tangata ka kapiki tatou iaia ko Harold. “Kare e maata roa te tuatua ka rauka ua iaku i te akariri, te taakama, e i tetai taime i te akaaue ia ratou.” Inara kua tupu tetai apinga tei akakeu ia Harold kia tieni i tona tu ki etai ke. “Kua akamata tetai pae o te Au Kite o Iehova i te atoro mai iaku. Te oki anga i te akamaara, akama tikai au me akamanako i tetai au apinga taku e tuatua ana e toku tu kia ratou. Inara kare roa ratou i tuku ana i te au iaku, kua aere maria ua e, kua tukia atura toku ngakau e te tuatua mou o te Pipiria e kua akakeu iaku kia tieni.” Teia ra, te tavini nei a Harold ei tangata pakari i roto i te putuputuanga Kerititiano.

Te akapapu maira tei tupu kia Harold e “e mea ora oki te tuatua a te Atua, e te ririnui, e kokoi maata oki to te reira i to te koke matarua ra, e te koputa mama takiri anga oki e taka ke ua atu te vaerua e te ngakau, e te paunga e te uo ivi ra; e te akara matariki oki i te manako e te vananga o te ngakau ra.” (Ebera 4:12) E mana to te Tuatua a te Atua i te akatukia i te ngakau o te tangata e i te tieni i tona aerenga manako e tona tu. Ko te taviri teia ki te akangateitei anga ia etai ke​—te inangaro ngakau tae tikai i te tauturu kare i te tamamae, i te akangateitei kare i te taakama.​—Angaanga 20:35; Roma 12:10.

Akaoki Akaouia Mai te Tu Ngateitei Tau

Ko taua inangaro rai teia e akakeu ra i te Au Kite o Iehova kia tuatua ki etai ke no runga i te manakonakoanga umere o te Pipiria. (Angaanga 5:42) Kare e mataara meitaki ke atu i te akaari i te akangateiteianga e i te akangateitei i to tetai tangata tupu mari ra na te akakite anga kiaia i te “tuatua meitaki” o tetai mea meitaki atu. (Isaia 52:7) Te kapiti maira tetai mea meitaki atu i te aao anga i te tu “ou,” te ka tamate atu i te “inangaro tika kore” kia taakama atu i etai ke. (Kolosa 3:5-10) Te kapiti katoa maira te reira i to Iehova akakoroanga e vaitata maira i te takore i te au turanga e te au tu e akangere nei i te tangata ki tona tu ngateitei, kapiti atu i te akakoko, ko te Tiaporo ko Satani. (Daniela 2:44; Mataio 6:9, 10; Apokalupo 20:1, 2, 10) I reira ua rai, me “ki te enua i te kite ia Iehova,” e rauka ai te tu ngateitei no te katoatoa rava.​—Isaia 11:9.

Te pati atu nei matou ia koe kia apii no runga i teia manakonakoanga umere. Na te taokotai mai anga ki te Au Kite o Iehova, ka kite ia koe e ka apai mai te taangaanga anga i te au kaveinga Pipiria i te akangateitei ki etai ke. E ka kite koe e akapeea te Patireia o te Atua e vaitata maira i te apai mai anga i ‘tetai ao ou e te meitaki atu,’ tetai ao te ka riro “te tu ngateitei mutu kore o te tangata” ei mea tika tikai, kare rava e takino akaouia.

[Pia/Tutu i te kapi 6]

Vai to Ratou Tu Ngateitei no te Akono i te Tu Tiratiratu

I te tuatau i te Tamaki II o te Ao, tere atu i te 2,000 o te Au Kite o Iehova tei tukuia atu ki te puakapa tapekaanga a te Nazi no to ratou irinakianga. I te akara anga i te mataara umere i akaari ei ratou i to ratou tu tiratiratu, kua akakite tetai mouauri i mua ana i Ravensbrück, ko Gemma La Guardia Gluck i roto i tana puka My Story: “Tae ki tetai taime kua akakite te Gestapo e ko tetai ua atu Tangata Apii Pipiria tei akakore i tona irinakianga, e kua taina i tetai akakiteanga no te reira, ka akamataraia mai aia e kare e takinokino akaouia.” Te aronga kare i taina i te akakiteanga, i tata ai aia: “Kua iki ratou kia akakoromaki ua atu i te mamae e kua tapapa mari atu rai i te ra e akarangatiraia ai.” No teaa ratou i apai ei i taua turanga ra? Teianei e 80 tuma ona mataiti, kua akamarama a Magdalena, tei taikuia i te akamataanga o te atikara i mua ake e: “Puapinga maata roa atu te vai tiratiratu ua kia Iehova i tetai ua atu ravenga noatu eaa te tu. Te aiteanga o te akono i to matou tu ngateitei koia oki ko te akono i to matou tu tiratiratu.”a

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Tutu i te kapi 5]

Kua akangateitei tikai a Iesu i te aronga i akaora ana aia

[Tutu i te kapi 7]

E akangateitei ana te Au Kite o Iehova i etai ke na te akakite anga kia ratou i te “tuatua meitaki o tetai mea meitaki atu”