E Mea Makitakita Na Iehova te Aerenga Pikikaa
‘Auraka e akono pikikaa tetai i tetai.’—MALAKI 2:10.
1. Eaa ta te Atua e umuumu maira ia tatou e raukai ia tatou te ora mutu kore?
TE ANOANO ra ainei koe i te ora mutu kore? Me te irinaki ra koe i taua manakonako anga tei taputouia maira i te Pipiria, penei ka pau koe, ‘No teaa.’ Inara me te anoano ra koe kia akaperepere mai te Atua ia koe ma te oraanga mutu kore i roto i tana ao ou, ka tau koe kia akono i tana au umuumu anga. (Koheleta 12:13; Ioane 17:3) E tau kore ainei kia umuumu atu te au tangata apa ua nei kia rave i te reira? Kare, no te mea kua tuatua a Iehova i teianei akamaroiroianga: “Ko te aroa oki taku i inangaro, auraka te atinga; e te kite i te Atua, e maata ïa i te au atinga karakaratio.” (Hosea 6:6) Noatu rai ka rave i te tarevake ka rauka i te au tangata kia akono i te au umuumuanga a te Atua ra.
2. I akapeea te au Iseraela e manganui ra i te akono anga i te pikikaa anga ia Iehova ra?
2 Inara, kare te au tangata ravarai i inangaro i te rave i to Iehova ra anoano. Te akakite maira Hosea e e manganui te au Iseraela kare i inangaro ana. Ei iti tangata, kua akatika ratou kia taokotai i tetai koreromotu, tetai akatika anga, kia akono i te au ture a te Atua ra. (Exodo 24:1-8) Inara, kare i roaia kua takai atu ratou na ‘te akaatikauanga i te koreromotu’ na te aatianga i tana au ture. E no reira, kua tuatua a Iehova e ko taua ngati Iseraela ra “kua pikikaa mai” iaia ra. (Hosea 6:7) E no reira e manganui te au tangata kua rave mei reira maira. Inara te makitakita ra Iehova i te ravenga pikikaa, me te takiia atura kiaia me kare ki te aronga te inangaro ra e te tavini ra iaia.
3. Eaa te kimikimi anga te ka raveia i teianei apiianga?
3 Kare ko Hosea anake te peroveta tei akateitei i to te Atua ra manako no te pikikaa, ko tetai manako te tau ra tatou kia akono me te manakonako ra tatou kia rekareka i te oraanga mataora. I te atikara i mua akenei, kua akamata tatou i tetai kimikimi anga no te maataanga o te tuatua totou a Malaki, akamata mai i te pene mua o tana puka. I teianei e akara atu tatou ki te pene rua o taua puka ra e kia kite e i akapeea to te Atua ra manako anga i te pikikaa te rauka anga te manako akaou anga. Noatu rai te akono ra a Malaki ma te turanga te vaira i roto i te au tangata o te Atua ra e rau ngauru ua atu mataiti i muri ake i to ratou oki maianga mei te tuikaa i Babulonia, e aiteanga tikai to taua pene rua ra no tatou i teia tuatau.
Kau Taunga Akaapaia Ra
4. Eaa te akamatakiteanga ta Iehova i oronga ki te kau taunga?
4 Te akamata ra te pene rua ma ta Iehova akaapa anga i te kau taunga ngati Iuda no te aere keanga mei tona au aerenga tuatua tika. Me kare ratou e akarongo ki tana akoanga e ka akatikatikai i to ratou aerenga, kua papu e ka aru mai te au tupuanga kino. E akara i nga irava mua e rua: “E teianei, e te kau taunga e, na kotou teianei totou. Kia kore kotou e akarongo, e kare e vaoo marie ki roto i te ngakau, kia akakakā mai i toku nei ingoa, te tuatua mairā Iehova Sabaota ra; e tono atu au i te taumaa ki runga ia kotou, e e taumaa atu au i to kotou au meitaki.” Naringa te kau taunga i apii atu i te au tangata i te au ture a te Atua e i akono oki ia ratou, kua akameitakiia ratou. Inara no te akarongo kore i to te Atua anoano, kua aere maira ko te taumaa, e te mate. Noatu rai ko te au akameitakianga a te kau taunga i tuatua ra ka riro ia ei taumaa.
5, 6. (a) Eaa ra i apa tikai ei te kau taunga ra? (e) Akapeea ta Iehova ra akakite anga i te tau kore o te kau taunga ra?
5 Eaa ra te kau taunga i apa tikai ei? Te oronga maira te irava 7 i te akakite anga taka meitaki: “Kia tāpu oki to te taunga ra ngutu i te kite, e kia kimi oki ratou i te ture i tona vaa, ko te karere oki aia na Iehova Sabaota ra.” No te tere atu i te tauatini mataiti i mua akera, te au ture ta te Atua i oronga ra ki to Iseraela na roto ia Mose kua tuatua e na te kau taunga te angaanga ‘kia apii i te tamariki a Iseraela i te au akonoanga ravarai ta Iehova i tuatua mai.’ (Levitiku 10:11) E mea mii, i muri akera, kua ripotiia e tei tata ia 2 Paraleipomeno 15:3 e: “E manganui oki te rā kare o Iseraela Atua tikai, kare e taunga kia apii mai, kare oki e ture.”
6 I te tuatau ia Malaki ra, i te rima anere mataiti M.T.N., te aiteite ra te turanga o te kau taunga i reira. Kare ratou i apii ana i te Ture a te Atua ki te au tangata ra. No reira kua tau kia akakiteia atu ki taua kau taunga ra. E akara i te au tuatua ketaketa ta Iehova i tuatua atura kia ratou. Te akakite maira Malaki 2:3: “E e peî au i to kotou mata ki te repo, te repo oki no ta kotou oroa tapu ra.” Mei teaa ra tetai akakite anga apa! Te repo no te au manu atinga te tikanga tikai ka apaiia ki vao i te puakapa e ka tanumia. (Levitiku 16:27) Inara i ta Iehova ra tuatua anga kia ratou e kareka ra te repo ka peiia ki runga i to ratou au mata, te akaari meitaki maira e kua rikarika aia e kua kopae ke oki i ta ratou au atinga e i te aronga katoa tei oronga maira ia ratou.
7. Eaa a Iehova i riri ei i te aronga apii i te Ture ra?
7 E au anere ua atu mataiti i mua ake i to Malaki tuatau, kua akataoonga a Iehova i te ngati Levi kia akono i te tapenakara e i muri akera ko te iero e te angaanga orometua tapu ra. Ko ratou te au puapii no te iti tangata o Iseraela. Ka riro te akatupuanga i ta ratou angaanga ei ora e te au no ratou e te iti tangata katoa. (Numero 3:5-8) Inara, kua ngere i te ngati Levi ra te mataku i te Atua tei rauka ra ia ratou i mua ana. No reira, kua tuatua a Iehova kia ratou: “Kua akaruke ra kotou i te arataa nei; e manganui tei turori i te ture nei ia kotou; kua kino te koreromotu a Levi ia kotou . . . ko kotou kare i akono i toku nei au aerenga.” (Malaki 2:8, 9) No te kore anga ra ratou e apii i te tuatua mou e no ta ratou akatauanga kino, kua taki ke atu te kau taunga i to Iseraela e manganui, no reira e mea tau tikai no Iehova ra kia riri ia ratou ra.
Tamouanga i ta te Atua Au Turanga
8. E maata rava ainei kia manako atu i te au tangata kia mou i te au turanga a te Atua? E akataka mai.
8 Auraka tatou e manako e kua tau taua au kau taunga ra kia aroaia e kua tau kia akakoreia ta ratou ara no te mea e au tangata apa ua ratou e kare e rauka kia manakoia kia rave tamou i ta te Atua ra au turanga. Ko te tika ra ka rauka i te au tangata kia tamou i ta te Atua ra au akauenga, no te mea kare a Iehova e manako atu ia ratou i te ka kore e rauka ia ratou kia akatupu. Penei, kua rauka i etai au taunga tataki tai i reira ra kia tamou i ta te Atua ra au turanga, e kare e ekoko anga no tetai tei rave ra i te reira i muri akera—ko Iesu, te “Taunga Maata” rava. (Ebera 3:1) Nona ra ka rauka tikai kia tuatuaia: “Te ture ra i te tuatua-mou, tei roto ïa i tona vaa; e kare oki e kino i kitea i roto i tona ngutu; i aaere ana aia ma au katoa ma te au e te tiratiratu, e manganui tana i akaariu mai i te kino ra.”—Malaki 2:6.
9. Koai ma tei akatotoa tiratiratu i te tuatua mou i to tatou tuatau nei?
9 Aiteite katoa oki, no te tere atu i te anere mataiti i teianei, te au taeake akatainuia o Karaiti, te aronga e manakonako anga to ratou no te rangi ra, kua tavini ei “kau taunga tapu, ei apai i te atinga vaerua, e tau i te Atua.” (1 Petero 2:5) Kua rave ratou i te arataki anga i te akatotoaanga i te au tuatua mou Pipiria ki etai atu. Ia koe e kite ra i te au tuatua mou ta ratou i apii ra, kare ainei koe i kite mei te tupu anga e ko te ture tikai no te tuatua mou kua papu tikai i roto i to ratou au vaa? E manganui ta ratou i akaariu mai mei te apa o te au akonoanga, no reira i teianei e au mirioni ua atu i te ao katoa nei kua kite i te au tuatua mou Pipiria e kua rauka ia ratou te manakonakoanga no te oraanga mutu kore. Kua rauka katoa, i teianei aronga, te tika kia apii atu i te ture o te tuatua mou ki etai ke atu e au mirioni ua atu.—Ioane 10:16; Apokalupo 7:9.
Tumu no te Matakite Anga
10. Eaa tatou i tau ei kia matakite i ta tatou apiianga tuatua?
10 Inara, e tumu ta tatou no te matakite anga. Penei kare e mou ia tatou te au apiianga te akakiteia maira ia Malaki 2:1-9. Te matakite ra ainei tatou uaorai, e kia kore e kitea te tuatua tika kore i to tatou au ngutu? Ei akatauanga, ka rauka ainei i te au mema o to tatou pamiri kia irinaki tikai i ta tatou tuatua? Ka pera katoa ainei to tatou au taeake vaerua e te au tuaine i roto i te putuputuanga? E ngoie ua kia akatupu i te ravenga no te akakiteanga i te au tuatua te tika ra mari ra te akavare ra. Me kare penei ka tuatua akamaata ua tetai me kare ka uuna i etai au tumu i roto i te pitiniti. Kare ainei a Iehova e kite i te reira? E me ka aru tatou i taua au ravenga ra, ka ariki ainei aia i te au atinga akapaapaa mei to tatou ngutu mai?
11. Koai ma te tau tika ra kia matakite?
11 E ki te aronga tei ia ratou te tika no te apiianga i te Tuatua a te Atua i roto i te putuputuanga i teia tuatau, ka tau a Malaki 2:7 ei akamatakite anga. Te tuatua ra ia ‘kia tāpu oki to ratou ngutu i te kite, e kia kimi oki te tangata i te ture’ mei to ratou vaa. E teiaa te apainga te aere maira ki runga i taua aronga apii ra, no te mea te akakite ra a Iakobo 3:1 e ko ratou “te ka akaapa maataia.” I te mea ka tau ratou kia apii ma te ririnui e te ketaketa, ka tika ta ratou apii anga kia akatumu maroiroiia ki runga i te Tuatua tataia a te Atua ra e te apiianga te na roto maira i te akaaerenga a Iehova ra. I tera tu ka “tau kia apii atu ia etai ke ra.” No reira, kua akoia ratou: “E akamaroiroi kia vai meitaki rai koe ki mua i te aroaro o te Atua, ei rave angaanga kare e akama anga, e te oki i te tua i te tuatua-mou ra.”—2 Timoteo 2:2, 15.
12. Te aronga te apii ra ka tau kia akono i te matakite i teaa?
12 Me kare tatou e matakite, ka rauka kia timataia tatou kia kairo atu i ta tatou uaorai ikianga me kare te au manako ki roto i ta tatou apiianga. Ka riro te reira ei tu kino no tetai tangata te irinaki ra i tana uaorai manako anga noatu me te patoi ra i te apiianga a te akaaerenga a Iehova. Inara te akaari ra a Malaki pene 2 e ka tau tatou kia manako atu i te aronga apii i te putuputuanga kia mou i te kite mei ko mai i te Atua ra e auraka ki ta ratou uaorai au manako te ka akaturori i te au mamoe ra. Kua tuatua a Iesu: “Kareka tei akatarevake i tetai o teianei aronga tangata rikiriki e akarongo mai iaku nei, e ngari ake aia kia riia tetai toka tavirianga ki runga i tona kaki, e kia akamaremoia ki raro i te moana.”—Mataio 18:6.
Akaipoipoanga i Tei Akarongo Kore Ra
13, 14. Eaa tetai aerenga pikikaa ta Malaki i akamatakite maata mai?
13 Mei te irava 10 maira, kua akakite maata maira Malaki pene 2 i te pikikaa tika tikai. Kua tou mai a Malaki ki nga pirianga aerenga e rua tei taiku putuputu ra aia i te tuatua “pikikaa.” Te mea mua, e akara e te akamata ra a Malaki i tana akoanga ma teianei au uianga: “Kare ainei okotai rai metua tane to tatou katoa nei? kare ainei na te Atua okotai tatou i anga? eaa ra oki tatou katoa nei i pikikaaʼi i tona uaorai taeake, i te akanoa anga i te koreromotu a to tatou ai metua ra?” I reira kua kapiti mai te irava 11 e ko te aerenga pikikaa a Iseraela ko te akanoa anga i “te mea tapu na Iehova.” Eaa ta ratou i rave tei kino rava ra? Te akataka maira taua irava ra tetai o te ravenga tarevake: Kua ‘akaipoipo oki ratou i te tamaine a tetai atua ke.’
14 Mei teia te tu, ko tetai papaki o Iseraela, e tuanga no te iti tangata akatapuia kia Iehova, kua akaipoipoia ki te aronga kare ra i akamori iaia. Te tauturu maira te tataanga ia tatou kia kite eaa te reira i kino roai. I te irava 10 te tuatua ra e e okotai o ratou metua. Kare te aiteanga o teia e ko Iakoba (i tapa akaouia ra ko Iseraela) me kare ko Aberahama me kare ko Adamu. Te akaari maira Malaki 1:6 e ko Iehova taua ‘metua tane okotai’ ra. E piri anga to te iti tangata o Iseraela ra ma ia katoa, e tuanga ki te koreromotu i papauia ra ki to ratou ai metua. Tetai o te au ture i taua koreromotu ra: “Auraka oki koe e akaipoipo ia ratou: auraka koe e oronga i taau tamaine na tana tamaiti; auraka oki koe e rave i tana tamaine na taau ra tamaiti.”—Deuteronomi 7:3.
15. (a) Penei ka akapeea tetai papaki i te tauta anga kia akatika i te akaipoipoanga i tei akarongo kore ra? (e) Akapeea ta Iehova akakiteanga iaia uaorai no runga i te akaipoipo anga?
15 Penei ka manako tetai papaki i teia tuatau e: ‘Te tangata taku e inangaro nei e meitaki tikai aia. A tetai taime, penei ka ariki mai aia i te akamori mou.’ Te akapapu maira taua manakoanga ra i te akamatakite anga akauruia: “E pikikaa maata to te ngakau i te au mea katoa nei, e kua kino takiri.” (Ieremia 17:9) Kua akakiteia to te Atua ra manako no te akaipoipoanga ki tetai kare ra i akarongo ia Malaki 2:12: “Ko te tangata e akapera ra, e tipu keia ïa e Iehova ra.” No reira kua raurauia te au Kerititiano kia akaipoipo i tei “tau ra i te Atu” anake. (1 Korinetia 7:39) I raro ake i te akanoonooanga Kerititiano, kare tei akarongo ra e “tipu keia” no te akaipoipoanga i tetai kare ra i akarongo. Inara, me ka vairai tei akarongo kore ra i tona tu akarongo kore, eaa te ka tupu kiaia me akaopeia e te Atua teianei akatereanga kare e roaia?—Salamo 37:37, 38.
Te Akono Tau Koreanga i te Tokorua
16, 17. Eaa tetai aerenga pikikaa ta tetai papaki i rave?
16 Kua akamanako a Malaki i reira i te rua o te pikikaa: te akono tau koreanga i te tokorua, na te kopae tau kore anga tikai. Te tuatua ra te irava 14 o te pene 2: “Ko Iehova te kite ia koe e te vaine a to ou anga ra, i tei pikikaaia e koe ra; koia oki toou tokorua, e te vaine tikai naau i koreromotuia ra.” Na te akonoanga pikikaa i ta ratou au vaine, kua akariro te au tane ngati Iuda i te atarau a Iehova ‘kia ngaro i te roi-mata.’ (Malaki 2:13) Kua rauka i taua au tangata ra te au kopae anga na runga i te au tumu tau kore i te ture, te akaruke tarevake anga i te au vaine o to ratou ouanga ra, penei kia akaipoipo i te au vaine ou mai me kare te au vaine peikani. E kua akatika te kau taunga i te reira! Inara, te akakite ra a Malaki 2:16: “E mea riri oki naku te kopae, te tuatua mairā Iehova, te Atua o Iseraela.” I muri akera, kua akakite a Iesu e ko te tu akono tau kore anake te tumu no te kopae te ka akariro kia tau te tokorua apa kore ra kia akaipoipo akaou.—Mataio 19:9.
17 E manako tikai ki runga i te au tuatua a Malaki, e kia kite e i akapeea ratou i te akakeu anga i te au ngakau e te au manako ngakau no te takinga meitaki akatumuia. Kua taiku aia ki “toou tokorua, e te vaine tikai naau i koreromotuia ra.” Te tangata taki tai kua akaipoipo ki tetai tokorua akamori aiteite, ki tetai vaine Iseraela, e te ikianga iaia ei oa akaperepere, ei tokorua no te oraanga. I te mea penei kua raveia te reira ia raua e ou ra, kare te roaanga o te tuatau e te ruaine anga i akakore i taua koreromotu ra ta raua i tomo atura ki roto, koia oki, te koreromotu kia akaipoipoia.
18. Na roto i teea au aerenga ta Malaki ra akoanga i te pikikaa te akapiriia maira i teia tuatau?
18 Ko te akoanga no runga i taua au tumu ra te aiteite ra te mana i teia tuatau. E mea mii ra e kua manako kore tetai papaki i ta te Atua arataki anga i te akaipoipoanga i tei tau anake i te Atu. E mea mii katoa oki e kare tetai papaki e rave marie i te akamaroiroi anga i to ratou akaipoipo anga. Kareka ra, kua kimi ratou i te au kotoeanga e kua aruaru i tetai aerenga ta te Atua e riri ra na te kimianga i te kopaeanga tau kore i te tuatua tapu kia akaipoipo i tetai ke ra. I te raveanga i taua au mea ra, ‘kua akaroiroi ratou ia Iehova.’ I te tuatua ia Malaki ra, ko te aronga tei akakore i te akoanga a te Atua ra kua manako ngakau tarevake e kua rave a Iehova i te tuatua tika kore i tona au manako anga. Kua tuatua ratou e: “Teiea te Atua tuatua-tau ra?” Mei teaa ra te manakoanga tarevake! Auraka tatou e topa ki roto i taua ereere ra.—Malaki 2:17.
19. Akapeea e raukai i te au tane e te au vaine te vaerua o te Atua ra?
19 I te pae papu, te akaari ra a Malaki e ko etai au tane kare e akono pikikaa ana i ta ratou au vaine. Ia ratou ‘te toenga vaerua tapu o te Atua.’ (Irava 15) E mea mataora, te ki ra te akaaerenga a te Atua i teia tuatau i taua tu tangata ‘tei noo ia ratou ra ma te kite i te akangateitei anga i ta ratou vaine.’ (1 Petero 3:7) Kare ratou e akaapa atu i ta ratou au vaine i te pae kopapa me kare i te tuatua oki, kare e manono i te au ravenga ainga viivii, e kare e akangateitei kore i ta ratou au vaine na te akameameaanga ma etai atu vaine ke ra, me kare na te akarakara anga i te teata akaturi ra. Kua akameitaki katoaia oki te akaerenga a Iehova na te maata o te au vaine Kerititiano tei tiratiratu ra ki te Atua e ki tana au ture. Pouroa taua au tane e te au vaine ra te kite ra i ta te Atua e riri ra, e kua manako ra e kua akono oki kia tau ki te reira. E tamou ua atu kia aite kia ratou, ‘na te akarongoanga ki te Atua ei tutara’ e kia akameitakiia e tona vaerua tapu.—Angaanga 5:29.
20. Eaa te taime te vaitata ra no te au tangata katoatoa?
20 Kare e roaia, ka apai mai a Iehova i teianei ao katoa ki roto i te akavaanga. Te aronga tataki tai ravarai ka pau atu kiaia no tona au irinaki anga e te au angaanga. “Ka ope takiri rava tatou i te aaki i te tuatua iaia uaorai i te Atua ra.” (Roma 14:12) No reira ko tetai uianga akakeu i te manako i teianei atianga tikai koia oki: Koai te ka ora atu i te ra o Iehova? Na te toru e te atikara openga oki i teianei papaanga ka uriuri manako i taua tumu ra.
Ka Rauka Ainei ia Koe te Akataka?
• No te eaa te tumu i akaapai a Iehova i te kau taunga i Iseraela ra?
• Eaa ra ta te Atua ra au turanga i kore ei i teitei rava no te au tangata ra kia mou?
• Eaa ra tatou i tau ei kia akono matakite i ta tatou apiianga i teia tuatau nei?
• Eaa nga ravenga e rua ta Iehova ra i akaapa tikai?
[Tutu i te kapi 15]
I to Malaki tuatau kua akaapaia te kau taunga no te kore e tamou i ta Iehova ra au aerenga
[Tutu i te kapi 16]
Ka tika tatou kia matakite kia apii i ta Iehova ra au aerenga, auraka kia akatupu i ta tatou uaorai ikianga
[Au Tutu i te kapi 18]
Kua akaapa a Iehova i to Iseraela tei kopae ra i ta ratou au vaine no te tumu rikiriki ua e kua akaipoipo i te au vaine peikani
[Tutu i te kapi 18]
Te akangateitei ra te au Kerititiano i teia tuatau i to ratou akaipoipo anga koreromotuia