Au Uianga a te Aronga Tatau

Te tetarakaramatona (e a reta Epera no te ingoa o te Atua) tei kitea i roto i te tataanga Epera o Mataio kua kopiia ainei e te taote ngati Iuda 14 anere mataiti ko Shem-Tob ben Isaac Ibn Shaprut?

Kare. Inara, te taangaanga ra teia tataanga o Mataio i te hash·Shem’ (tei tata roaia me kore tei tapotoia) e 19 taime, mei tei akakiteia i te kapi 13 o Te Punanga Tiaki o Aukute 15, 1996.

Te aiteanga o te hash·Shem’ Epera koia oki “te Ingoa,” te tuatua tikai ra no runga i te ingoa tu-Atua. Ei akaraanga, i roto i ta Shem-Tob tataanga, tei roto tetai tu hash·Shem’ tapotoia ia Mataio 3:3, e papaanga tei taiku ra a Mataio ia Isaia 40:3. E mea tau i te taopenga e i to Mataio taiku anga i tetai irava mei te au Tuatua Tapu Epera te ngai i kiteaiaʼi te Tetarakaramatona, kua tauru aia i te ingoa tu-Atua ki roto i tana Evangeria. No reira koi kore ei te Tetarakaramatona i taangaangaia e te tataanga Epera ta Shem-Tob i oronga, ko tana taangaanga anga i “te Ingoa,” ia Mataio 3:3, te turu ra i te taangaanga anga ia “Iehova” i roto i te au Tuatua Tapu Ereni Kerititiano.

Kua kopi a Shem-Tob i te tataanga Epera o Mataio ki roto i tana angaanga taumaroia ʼEʹven boʹchan. Eaa ra, te tumu o te reira tataanga Epera? Kua akakite a Poropeta George Howard, tei kimikimi maata i teia angaanga, te tae ra ta “Shem-Tob Mataio Epera ki tetai ngai i rotopu i te a anere mataiti mua o te tuatau Kerititiano.”a Penei ka patoi tetai pae iaia no runga i teia.

Kua akakite a Howard: “Te Mataio Epera tei kapitiia ki roto i teia tataanga kua akatutuia tikai e tona au tuke e manganui mei te Mataio Ereni tei matauia.” Ei akaraanga, kia tau ki ta Shem-Tob tataanga, kua karanga a Iesu no runga ia Ioane: “E tuatua-mou taku e tuatua kia kotou nei, ta te vaine i anau nei, kare atu ïa e maata atu ia Ioane bapetizo nei.” Kua kiriti te reira i ta Iesu au tuatua ka aru mai: “Ko te iti rava ra i te basileia o te ao ra, e maata atu ïa iaia.” (Mataio 11:11) Na roto i tetai tu aiteite, e manganui te au tuke e vaira i rotopu i te tataanga Epera papu o te au Tuatua Tapu Epera e te aerenga tuatua i roto i te tataanga aiteite o te urianga Septuagint Ereni. Koi ariki ei tatou i to ratou au tuke, e ngai to teia au tu tataanga taito i roto i te apiianga akaaite anga.

Mei tei taikuia, te kapiti maira ta Shem-Tob tataanga o Mataio i “te Ingoa” i te au ngai e tumu meitaki tetai no te irinaki e kua taangaanga tikai a Mataio i te Tetarakaramatona. No reira, mei te 1950 mai, kua taangaangaia ta Shem-Tob tataanga ei turu no te taangaanga anga i te ingoa tu-Atua i roto i te au Tuatua Tapu Ereni Kerititiano, e te taikuia ra rai i roto i The New World Translation of the Holy Scriptures​—With References.b

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]