Akaketaketaia kia Tuatua e Kare ki te Raveanga Tarevake

“I TOKU mapu anga e te angaanga ra i roto i tetai are toa,” i akamarama ei a Timothy, “kua pati mai tetai taeake angaanga iaku kia aere atu ki tona kainga. Kua akakite mai aia e ka aere tona nga metua, ka aere mai te au tamaine i reira, e ka maata te tuatau no te piri anga ainga.” E manganui te au mapu i teia tuatau ka viviki i te tuatua e ae ki taua pati anga. Inara eaa ta Timothy pau anga? “Kua akakite au kiaia i reira rai e kare au e aere atu e no toku akava ngakau Kerititiano, kare au e inangaro i te piri ainga ki tetai kare au i akaipoipo atu.”

Iaia e akamarama ra no te mea kua patoi aia, kare a Timothy i kite e te akarongo maira tetai mapu tamaine angaanga. Kua umere tikai aia i tona tu ma ua, e kare i roa kua aro atu aia i te tuatua e kare kiaia katoa​—i tetai atu atianga katoa, mei ta tatou ka kite atu a muri mai.

E tikai, no te mea te taomiia nei tatou e te timata anga, kare teia i te mea umere i to tatou tuatau. I etai 3,000 mataiti i topa, kua tata te Ariki ko Solomona: “E taku tamaiti, kia akanauruia mai koe e te aronga rave ara ra, auraka koe e akatika ua. . . . Kiritia mai to vaevae i taua aerenga no ratou ra.” (Maseli 1:10, 15) Kua akaue a Iehova ki te iti tangata o Iseraela: “Auraka koe e aru i te urupu tangata i te kino.” (Exodo 23:2) Ae, i tetai taime ka tau tatou kia tuatua e kare, te patoianga i te timata anga kia rave i te kino, noatu penei kare i te aerenga matauia.

Te Tuatua Anga e Kare e Mea Puapinga Tikai i Teia Tuatau

I te tuatua anga e kare ki te raveanga tarevake kare rava e ngoie ana, i teia tuatau e mea ngata tikai, no te mea te noo nei tatou ki roto i ta te Pipiria i kapiki e ko te “tuatau openga ra” o teia akatereanga o te au mea. Tei tika ki te totou Pipiria, kua riro te katoa anga o te tangata ei aronga anoano i te au mea navenave e te ta ua, ma te kore te tu pae vaerua e te tu akono. (2 Timoteo 3:1-5) Kua tuatua tetai peretiteni i te apii teitei Jesuit e: “E au turanga akapapa anga peu ta matou tei akaaoia e te kiteia ra te tau ra me kore kare i anoanoia. I teianei i te akara anga kare e au arataki anga kia akonoia.” Na te reira tu katoa, kua tuatua tetai tiati maata e: “Kare te au mea e e kerekere e te teatea. E reureu te au mea pouroa. . . . E iti ua te tangata te kite ra i te tuke i rotopu i te tika e te tarevake. Te kiteia nei te ara, kare te takinokino anga.”

Kua tata te apotetoro ko Paulo no runga i te au tangata mei tera te au tu: “Ma te manako akapoiriia [taua au tangata], e te taka ke i te ora a te Atua ra no te kite kore i roto ia ratou ra, e te paetaeta oki o to ratou ngakau; E no te kite kore i te akama, kua oronga ia ratou uaorai i te peu kanga ra, ei rave i te au mea viivii katoa ra, ma te anoano maata.” (Ephesia 4:18, 19) Inara te tapapa maira te manamanata ia ratou. Kua akakite a Isaia: “E ae oki ia ratou, to tei tuatua i te kino ra e meitaki, e te meitaki ra e kino; tei tuatua i te poiri ra e mārama, e te mārama e poiri.” (Isaia 5:20) Kare anake e ka kokoti teia aronga i ta ratou i ruru i teianei inara kare e roa ka kite ratou i te “kino” maata roa atu​—te akava anga kino roa atu mei ia Iehova.​—Galatia 6:7.

“Me tupu te aronga kino mei te ngangaere, e me ruperupe katoa te aronga i rave i te kino ra; i ruperupe ïa, kia tipu akaruke takiri roaia ra,” i na Salamo 92:7. I tetai tua, kare teia kino e tupu ua atu, te akariro anga i te oraanga kia kore e rauka i te akakoromakiia e te katoatoa. Te tika, kua tuatua a Iesu ko te “uki” te akatupu nei i teia kino ko te reira tikai ta te Atua ka akakore i roto i te “mate maata.” (Mataio 24:3, 21, 34) No reira me ka inangaro tatou kia ora i taua mate maata, ka anoanoia tatou kia kite i te tika mei te tarevake kia tau ki ta te Atua au turanga; e, tikai, ka anoano katoa tatou i te maroiroi maata kia tuatua e kare ki te raveanga tarevake i te au tu ravarai. Noatu kare teia e ngoie, kua oronga mai a Iehova kia tatou i tetai au akaraanga akamaroiroi i roto i te tuatau Pipiria e i teia tuatau.

Apiianga mei Tetai Mapu Tane tei Tuatua e Kare

I te tuatua anga e kare ki te poneia e te akaturi i te akara anga e mea ngata tikai, no tetai katoa i roto i te putuputuanga Kerititiano. Ko Timothy, tei taikuia i te akamata anga o te parakaoa, kua manako ngakau i te akaraanga o te mapu ko Iosepha, tei tataia i roto i te au Tuatua Tapu ia Genese 39:1-12. Kua akaari a Iosepha i te maroiroi maata i te pati putuputu angaia e te vaine a te opita Aiphiti ko Potiphara kia piri ainga. Ko Iosepha i na te tataanga ei, “kare ra aia i akatika atu, e kua karanga atura . . . eaa oki au e tikaʼi kia rave i tenana kino maata, e te ara i te Atua?”

Akapeea i raukai ia Iosepha te maroiroi maata kia tuatua e kare ki te vaine a Potiphara i te au ra? Te mea mua, kua akaperepere aia i tona pirianga kia Iehova e ko tetai mea puapinga maata i te au navenave poto ua. Pera katoa, noatu e kare aia i raro i te papaanga ture tu-Atua (te Ture a Mose te aere maira), kua marama meitaki tikai a Iosepha i te au kaveinga akono; kua kite aia e ko te rave anga i te poneia ma te vaine a Potiphara tei akainangaro iaia e ara ia kare anake ki tana tane pera katoa ki te Atua.​—​Genese 39:8, 9.

Kua marama tikai a Iosepha i te puapinga no te kore e akakeu i te anoano te ka akamura i te akainangaro akatere koreia. Ka pakari tetai Kerititiano i te aru i ta Iosepha akaraanga. Kua tuatua te Watchtower Tiurai 1, 1957, e: “Kia kite aia i tona au tu paruparu i te pae kopapa auraka kia manako e ka rauka iaia i te aru i te au anoano navenave ki te kotinga Tuatua Tapu e ka akamutu i reira. Noatu penei ka manuia aia i te rave anga i te reira no tetai taime, i te openga ra ka uutiia mai aia mei te kotinga araiia ki roto i te ara. Ka papu e ka tupu teia, i te mea ko te navenave tei akonoia ka tupu pakari e ka mou piri i tetai tangata. Ka ngata i reira iaia i te akakore i tona manako mei te reira. Ko tana paruru anga meitaki koia oki kia patoi i te reira i te akamata anga.”

Ka riro ei mea ngoie i te patoi i te akamata anga ia tatou e akatupu ra i te aroa no te tika e kia rikarika i te raveanga tarevake. (Salamo 37:27) Inara ka anoanoia tatou kia rave angaanga i te reira, kia maro ua atu. Me pera tatou, ma ta Iehova tauturu ka tupu pakari to tatou inangaro i te tika e to tatou reka kore i te raveanga tarevake. E tikai, i taua taime rai, kia vai maroiroi ua tatou, mei ta Iesu i arataki mai, te pure putuputu anga kia kore e rave i te timata anga e kia akaoraia mai mei tei kino ra.​—Mataio 6:13; 1 Tesalonia 5:17.

Te Tuatua Anga e Kare ki te Taomianga Aiteite

Ko tetai akakeu anga kia rave i te raveanga tarevake koia oki ko te taomianga aiteite. Kua aaki tetai mapu: “Te akono nei au e rua oraanga​—​etai ki te apii e tai ki te kainga. I te apii ka piri au ki te au tamariki te tuatua viivii ra vaitata rai i te au taime me amama ratou i to ratou vaa. E te riro nei au mei ia ratou rai. Eaa taku ka rave?” Ko te ka anoanoia koia oki ko te tu mataku kore kia tuke, e ko tetai mataara e raukai te reira na te tatauanga e te akamanakoanga no runga i te au tataanga Pipiria te akakite maira kia tatou no runga i to te Atua au tavini tiratiratu mei ia Iosepha. Ko tetai atu au akaraanga meitaki ko Daniela, Sadaraka, Meseka, e Abedenego​—​e a mapu tane tei ia ratou te tu mataku kore kia tuke mei to ratou aronga aiteite.

Koi apiiia ei ma tetai atu au mapu tane i roto i te paepae ariki o Babulonia, kua umuumuia teia au Iseraela e a kia kai i te ‘tuanga kai no te au rā katoa, no roto i ta te ariki uaorai.’ Kare i inangaro i te aati i te au tu kai o te Ture a Mose, kua tuatua ratou e kare ki teia kai. Kua anoano te reira i te maroiroi​—i te mea tikai te au kai, e ‘tuanga ia na te ariki,’ ka inangaroia i te kainga. Mei teaa ra te meitaki i te akaraanga ta teia au mapu tane i akanoo no te au Kerititiano i teia tuatau penei ka timataia, pera ka maroia, kia inu maata i te kava me kare kia kai i te au apinga akakona e kia kai i te avaava!​—Daniela 1:3-17.

Kua akatutu katoa a Sadaraka, Meseka, e Abedenego i te tuatua mou o ta Iesu Karaiti i tuatua i muri maira: “Ko te akono meitaki i te mea ngiti ra, kua akono meitaki katoa i te mea maata.” (Luka 16:10) To ratou tu mataku kore no runga i tetai tumu manako meangiti mei te kai e te tupu anga meitaki ta Iehova i oronga mai kare e ekoko anga kua akaketaketa ia ratou no tetai tuatau i muri maira, no tetai timata anga maata. (Daniela 1:18-20) Kua tupu mai teia timata anga i te akaue angaia ratou, te utunga mate ki roto i te ai, kia piri atu ki roto i te akamori anga itoro. Ma te mataku kore, kua tamou tiratiratu te au tangata mapu e toru no te akamori ua ia Iehova, te irinaki anga pu tikai i roto iaia noatu e eaa te ka tupu mai. Ka tai akaou taime kua akameitaki a Iehova ia ratou no to ratou akarongo e te mataku kore​—teia taime na te paruru temeio anga ia ratou mei te ai i te titiri angaia ratou ki roto i te umu vera tikai.​—Daniela 3:1-30.

Tei roto i ta te Atua Tuatua te au akaraanga e manganui no te aronga tei tuatua e kare ki te raveanga tarevake. Kua tuatua a Mose e kare kia “tapaia i te tamaiti a te tamaine a Pharao,” noatu e ka oronga teia kiaia e maata te tuatau kia akamerengo i roto i te “navenave poto ua o te tuatau” i Aiphiti. (Ebera 11:24-26) Kua patoi te peroveta ko Samuela i te akakino i tona mana akaaere na te arikianga i te au apinga oronga ua. (1 Samuela 12:3, 4) Kua pau mataku kore te au apotetoro a Iesu Karaiti e kare i te akaue angaia kia akamutu i te tutuanga. (Angaanga 5:27-29) Kua tuatua ngaueue tikai a Iesu uaorai e kare ki te au raveanga tarevake pouroa​—tae roa ki te nga mea taime toe o tona ora anga i te oronga anga te au vaeau i te “wina, e mea irokia i te mura” kiaia. Te ariki anga i te reira penei ka akameangiti i tona akakoroanga i te taime pakari.​—Mareko 15:23; Mataio 4:1-10.

Te Tuatua Anga e Kare​—E Tumu ia no te Ora e te Mate

Kua tuatua a Iesu: “E tomo kotou na te ugutupa o iti; te atea maata nei te ngutupa, e te pararauare nei te ara, e tae atu ei ki te mate; e manganui te na reira i te tomo. Te kokota ua nei te ngutupa, e te piri oki o te ara, e tae atu ei ki te ora, e tokoia ua ake tei kite atu i te reira.”​—Mataio 7:13, 14.

E rongonui te mataara atea no te mea e ngoie ua te reira i te aere na runga. E aronga noinoi te aronga e teretere ra na runga, te manako ra i te pae kopapa e te au tu, e te inangaro ra ratou, kare kia tuke, mari ra kia akatano ki to Satani ao. Kua manako ratou e te araiia ra i te pae akono e te au ture e te au kaveinga a te Atua. (Ephesia 4:17-19) Inara, kua tuatua tikai a Iesu e te taki ra te mataara atea ki te “mate.”

Inara eaa ra a Iesu i tuatuai e iti te tangata ka iki i te aere na runga i te mataara o iti? Te mea maata no te mea e meangiti ua te inangaro ra i ta te Atua au ture e te au kaveinga kia akaaere i to ratou au oraanga e kia tauturu ia ratou kia patoi i te au akakeu anga e manganui e te au tuatau kia rave i te raveanga tarevake takapini ia ratou. Pera katoa, e iti ua tei papa no te tamaki i te anoano reka kore, te taomianga aiteite, e te mataku no tetai tatiaeae anga te aere maira kia ratou no te mataara ta ratou i iki.​—1 Petero 3:16; 4:4.

Kua marama tikai teia aronga e eaa to te apotetoro ko Paulo manako i te akataka anga aia i te tamaki tana i tuatua e kare ki te ara. Mei teia tuatau, kua oronga mai te ao o to Roma e to Ereni i to Paulo tuatau i tetai mataara atea o te tuatau kia akapou ki roto i te raveanga tarevake. Kua akamarama a Paulo e ko tona manako, tei kite i te tika, kua tamaki i te ‘tamaki’ te tupu ra ma tona kopapa, te arara ra i te raveanga tarevake. (Roma 7:21-24) Ae, kua kite a Paulo e tavini meitaki tona kopapa inara e pu kino, no reira kua apii aia i te tuatua e kare ki te reira. “Te moto nei ra au i taku kopapa kia vi,” i tata ei aia. (1 Korinetia 9:27) Akapeea i raukai iaia i te autu i te reira? Kare i roto i tona uaorai maroiroi, kare i aiteite ki te angaanga, inara ma te tauturu o te vaerua o te Atua.​—Roma 8:9-11.

Tei tupu, kua mou a Paulo, noatu e tu apa ua, i tona tu tiratiratu kia Iehova e tae ua atu ki te openga. Kare i roa i mua ake i tona matenga, kua rauka iaia i te tata: “I kukumi ana au i te kukumi anga meitaki, kua oti toku oro anga, i mou marie na au i te akarongo: E teianei te vaioia nei te korona o te tuatua tika noku.”​—2 Timoteo 4:7, 8.

Ia tatou e tamaki ra i to tatou tu apa ua, tei ia tatou te au akaraanga akamaroiroi anga, kare ua ia Paulo, pera katoa i te aronga tei tavini ei akaraanga kiaia​—Iosepha, Mose, Daniela, Sadaraka, Meseka, Abedenego, e tetai atu e manganui. Noatu e au tangata apa ua, kua tuatua tataki tai teia pupu aronga akarongo e kare ki te raveanga tarevake, kare no te marokiakia me kare maro, inara no te maroiroi maata mei te vaerua o Iehova. (Galatia 5:22, 23) E aronga pae vaerua ratou. Kua pongi ratou i te au tuatua no ko mai i te vaa o Iehova. (Deuteronomi 8:3) Kua riro tana tuatua ei ora kia ratou. (Deuteronomi 32:47) I runga rava ake, kua inangaro ratou ia Iehova e kua mataku iaia, ma tana tauturu, kua tatanu marie ratou i te tu rikarika no te raveanga tarevake.​—Salamo 97:10; Maseli 1:7.

Kia riro tatou mei ia ratou rai. E tikai, kia akakoromaki i te tuatua e kare ki te raveanga tarevake i te au tu ravarai, ka anoano tatou i te vaerua o Iehova mei ia ratou katoa. Te oronga ua ra a Iehova kia tatou i tona vaerua me pati ngakau tae tatou no te reira, te apii anga i tana Tuatua, e te aere putuputuanga ki te au uipaanga Kerititiano.​—​Salamo 119:105; Luka 11:13; Ebera 10:24, 25.

Ko Timothy, tei taikuia i te akamata anga, kua rekareka e kare aia i kopae i tona au anoano pae vaerua. Ko te mapu vaine angaanga, tei rongo i tana e tuatua ra ki tona taeake angaanga e kua akainangaro tarevake ia Timothy, i muri maira kua pati marie ua ia Timothy kia aere mai ki tona kainga me aere tana tane ki vao. Kua patoi a Timothy. Kare i akaparuparu ana, kua pati ua aia e manganui te taime, mei te vaine rai a Potiphara. Ma te ngaueue kua tuatua a Timothy e kare i te au taime tataki tai. Kua akakite meitaki katoa aia ki teia vaine mei te Tuatua a te Atua. Kua mareka oonu ia Iehova no te orongaanga kiaia i te akamaroiroi anga maata kia tuatua e kare, i teianei kua akaipoipo mataora a Timothy i tetai taeake meitaki Kerititiano. Ae, ka akameitaki a Iehova e ka akamaroiroi i te katoatoa te inangaro ra i te akono i to ratou tu tiratiratu Kerititiano na te tuatua anga e kare ki te raveanga tarevake.​—Salamo 1:1-3.