Akakitekite Anga Manako i Roto i te Angaanga Orometua Kerititiano
“E teianei, ka aere kotou, e akariro i to te pa enua katoa ei pipi.”—MATAIO 28:19.
1. Eaa te akauenga ta te Karaiti i oronga maira te akakite ra i te ka anoanoia no te akakitekite manako?
TE ORONGA maira ta Iesu akauenga tei taikuia ki runga akenei, i tetai akaaoanga no te tuatua akakitekite manako anga ma te au tangata i ta tatou angaanga orometua ia tatou e aere ra mei tera are ki tera are, te oki akaou atu anga, e te rave anga i etai katoa atu tu o te tutuanga i te Patireia. Kapitiia atu ki te reira angaanga ko te apainga kia akakite i te tuatua mou no te Atua ko Iehova, no Iesu Karaiti, e te Patireia o te Mesia te tutara nei a Iesu i teianei.—Mataio 25:31-33.
2. E meitaki ei te akakitekite anga manako, eaa ta tatou ka anoano?
2 Akapeea tatou me akakitekite manako ma te meitaki? Te mea mua, ka tau tatou kia irinaki i te au tuatua ta tatou e akakitekite manako ra. Mei tera te tu, ka tau kia maroiroi to tatou akarongo e ko Iehova anake te Atua mou, e ko te Puka Tapu tikai te Tuatua a te Atua ra, e ko te Patireia o te Atua anake te manakonako anga no te au tangata nei. I te reira tu, ko ta tatou ka apii no ko mai i te ngakau ra, e te akono ra tatou i ta Paulo i ako atura kia Timoteo: “E akamaroiroi kia vai meitaki rai koe ki mua i te aroaro o te Atua, ei rave angaanga kare e akama anga, e te tika oki i te tua i te tuatua-mou ra.”—2 Timoteo 2:15.
Te Akakitekite Anga Manako Kare e Tuatua Anga
3-5. (a) Akapeea tatou te akakitekite manako anga noatu e kare ua e tuatuaanga? (e) Eaa te au tupuanga tei akaari mai i te reira ra?
3 Te kapiti putuputu ra te au tuatua ki roto i te akakitekite anga manako. Inara, ko te tika, te akakitekite manako ra tatou ma te au tangata ra, i mua ake ka tuatuaʼi tatou kia ratou. Naea? Na to tatou tu, e na to tatou kakau e te akamanea anga ia tatou uaorai. I etai mataiti roa i topa, te aere ra tetai taeake angaanga evangeria no te Watchtower Bible School of Gilead (Punanga Tiaki Anga Apii Puka Tapu o Gileada), na te pai maata ki tana ngai angaanga i te enua ke ra. I muri mai i etai ra tokoiti ua i te moana, kua ui atu tetai tangata ke kiaia e eaa aia i tuke roaʼi i etai atu au tangata katoa i runga i te pai. Te akakitekite manako ra te tangata angaanga evangeria ra i tetai apinga meitaki—e tuke rai tana au turanga e kua tau kia araveiia atu—na tona akara anga e tona tu akono. Na te reira i oronga mai i te tuatau meitaki no taua tangata angaanga evangeria ra kia rave i te akakitekite anga.
4 Pera katoa oki, tetai tuaine te tu ra i te arataa e te oronga ra i te au puka Puka Tapu ki te aronga te aaere ra na reira e kua katakata oaoa atu ki tei aere atura na te pae iaia. Kua akamata teia vaine i te aere atu ki raro ki roto i tetai ngai aerenga i raro i te enua. I reira kua taui aia i tona manako, kua oki maira ki ko i te tuaine ra, e kua pati atu no tetai apii Puka Tapu i tona kainga. Na teaa ra i akakeu i tona manako? Noatu rai e kare i orongaia atu tetai puka Puka Tapu nana, kua katakata oaoa atu kiaia taua Kite e rave ra i te angaanga tutu anga i te arataa ra.
5 Ko te toru o te akatauanga: E pupu Au Kite ou te kaikai ra i tetai are kai e kua poitirere i te aravei atu anga tetai tangata ke i ta ratou kaingakai e kua tutaki atura i ta ratou manga i kai ei. Eaa ra aia i rave ei i te reira? Kua akakeuia tona manako i to ratou tu akono. Ma te kore e tuatua ki te tangata ke, kua akakitekite ma te akaari teia au Kerititiano ou e e aronga mataku ratou i te Atua ra. Taka meitaki e, na to tatou tu, te akara anga, e te tu oaoa, te akakitekite manako ra tatou i mua ake ka tuatuaʼi tatou i tetai tuatua.—Akaaiteia atu kia 1 Petero 3:1, 2.
E Puapinga te Akamanakoanga ki te Akakitekite Anga Manako
6. E akatutu mai i te puapinga maata o te akamanakoanga no te akakitekite manako ra.
6 E raukaʼi i te akakitekite manako na te tuatua anga ma te au tangata no runga i te tuatua meitaki, e mea tika kia teateamamao tatou, auraka e tuatua maro atu, mari ra e akamanako atu ma ratou katoa ra. E putuputu tatou i te tatau e kua uriuri manako atura Paulo ma te aronga tana i tauta ra kia oronga atu aia i te tuatua meitaki. (Angaanga 17:2, 17; 18:19) Akapeea tatou i te aru anga i tana akatauanga? Penei no te kino aere anga te turanga o teianei ao kua akariro i tetai papaki kia ekoko e te ora ra tetai Atua mana katoatoa e te aroa, tei manako maira i te tangata nei. Inara, ka rauka ia tatou i te uriuri manako ma ratou e, e tuatau ta te Atua no te au mea ravarai nei. (Koheleta 3:1-8) E no reira, te tuatuaia ra ia Galatia 4:4 e i te tae anga ki ta te Atua tuatau, kua tono mai aia i tana Tamaiti ki te enua nei. Ko teia i etai tauatini mataiti i muri ake i tana totou mua mai anga kia rave i te reira. Mei te reira katoa oki, kia tae ki tana tuatau, ka akaope aia i te rave kino katoa. Pera katoa, te akaari maira te Tuatua a te Atua e e au tumu tau ta te Atua no te tukuanga i te rave kino kia raveia mei teia te roa. (Akaaiteia atu kia Exodo 9:16.) Na te akamanakoanga i teia au tu, e te turuanga i taua uriuri manakoanga ra ma te au akatutu anga e te akapapu anga maroiroi no te Tuatua Tapu, ka tauturu ia i te aronga ngakau tae kia kite e ko te vai mai anga o te rave kino kare e tau ei maro anga e kare a Iehova e ora nei e kare e manako mai ana.—Roma 9:14-18.
7, 8. Penei e akapeea te akamanakoanga e riro ei ei tauturu ia tatou i te akakitekite manako ma tetai tangata no te akonoanga ngati Iuda ra?
7 E tamanako ana e ia koe e aere ra mei tera are ki tera are, kua tuatua maira tetai tangata no te ngutuare kia koe e: “E ngati Iuda au. Kare oku manako atu ki taau.” Eaa taau ka rave? Kua ripoti tetai taeake i te autu anga mei te taangaanga anga i teia ravenga: ‘I teianei, papu iaku e ka akatika koe ki taku e ko Mose tetai peroveta maata roa ta te Atua i taangaanga. I kite ainei koe e i karanga aia ia Deuteronomi 31:29 tei tataia ra: “Kua kite oki au e, kia mate au ra, . . . ka akaruke kotou i te arataa taku i akaue ia kotou na; e ka rokoia kotou e te kino”? E peroveta mou a Mose, e no reira ka tupu ra tana au tuatua. Kare ainei e kua tupu te reira i ta te Atua ra tono mai anga i te Mesia ki te ngati Iuda e ko te tumu ia i kore ei te ngati Iuda i ariki atu iaia ra? Penei ko te tika ia. I teianei me ko te tika teia e kua tarevake ratou ra, e tumu ainei te reira no taua kia rave katoa i taua tarevake ra?’
8 E akamaara katoa e, i te maata anga o teia anere mataiti ra, kua tamamaeia tikai te Ngati Iuda i te rima o Kerititome. Penei ka inangaro koe i te akakite atu ki te tangata o te kainga, e kare a tatou tuanga i roto i te reira. Ei akatauanga, penei ka karanga koe e: ‘I kite ainei koe e i te tuatau te mana ra a Hitler, ko te pupu okotai tei patoi i tana takinga kinoanga i te au ngati Iuda, ko te Au Kite anake ia o Iehova? Kare katoa ratou i akatika kia “Heil Hitler” e kia o atu ki roto i tana nuku tamaki.a
9, 10. Penei ka akapeea te rave akamanakoanga ei tauturu i tetai te irinaki ra i te ai i era?
9 I te tautaanga i te akakitekite manako ma tetai tei irinaki ra i te ai i era, penei ka akamanako atu koe e me ka tamamae mutu koreia tetai ki era, e mea tau i reira e e meta mate kore tona. Ka akatika viviki ua te tangata te irinaki ra e e ai tetai i era. Ei reira koe ka taiku atu ei i te tataanga o te anga mai anga ia Adamu raua ko Eva e ka ui takinga meitaki atu ei me i kite aia i tetai tataanga tuatua no te meta mate kore i reira. I te rave ua atu anga i taau akamanakoanga, e taki atu koe i tona manako i reira kia Genese 2:7 te ngai ia te akakite maira te Puka Tapu kia tatou e kua riro maira a Adamu ei meta ora. E mea tau kia tamanako no ta te Atua i tuatua te ka tupu no te ara a Adamu ra: “E kai koe i taau kai ma te pata i te ou ki runga i to rae, e oki ua atu koe ki raro i te one; no reira mai oki koe: e one-pueu oki koe, e ka riro akaou rai koe ei one-pueu.” (Genese 3:19) E no reira, ko Adamu koia te meta ra kua oki akaou ei one pueu ia.
10 Ka rauka katoa ia koe i te taki atu i te manako ki te tika e kare e ngai i te tataanga ia Genese ra i taiku ei te Atua i te mamaeanga mutu kore ki roto i te ai i era. I ta te Atua akamatakite anga ia Adamu e auraka e kai i te ua tei tureia ra, kua karanga aia: “I te rā e kai ei koe i to reira, ka mate ïa koe.” (Genese 2:17) Kare e tuatua no te ai i era! Me ko te tupu anga tikai o te ara a Adamu, kare i te mate, ‘oki akaou anga ki te one pueu’ mari ra e tamamaeanga mutu kore, kare ainei i te mea tau no te Atua kia akataka meitaki mai i te reira? E no reira, na te akamanakoanga takinga meitaki penei na te reira e tauturu i tetai tangata ngakau tae kia kite i te au tu tau kore o tona akarongo. Auraka tatou e manako kore i te puapinga o te tamataanga kia akamanako ia tatou e tuatua ra kia etai ke atu i te tuatua mou o te Tuatua a te Atua ra.—Akaaiteia atu kia 2 Timoteo 2:24-26; 1 Ioane 4:8, 16.
Te Au Tu te Anoanoia ra no te Akakitekite Anga Manako Meitaki
11-13. Eaa te au tu Kerititiano te ka tauturu ia tatou kia akakitekite manako ma te meitaki?
11 I teianei, eaa te au tu tau na tatou kia tatanu kia meitaki ravaʼi te akakitekite anga manako no te au tuatua mou no runga i te Patireia? Eaa ta te akatauanga a Iesu e akakite maira kia tatou? Ia Mataio 11:28-30, ka tatau tatou i tana au tuatua: “E aere mai kotou kiaku nei, ko te aronga katoa i roiroi, e te aronga teiaa i te apainga, naku e akaanga i to kotou roi. Ka rave mai i taku amo ki rungao ia kotou, e kia apiiia kotou e au; te maru nei au, e ngakau akaaka toku, e rauka oki ia kotou te akaangaroianga i to kotou [meta, NW]. Te maru nei taku amo, e te māmā nei taku apainga.” I reira kua kite tatou i tetai o te au taviri no to Iesu puapinga i te akakitekite anga manako. E maru aia e te ngakau akaaka. Kua kite te aronga ngakau tika iaia e e akaanga i te roi. Kua akanoo katoa te apotetoro ko Paulo i tetai akatauanga meitaki, i tana i akakite atura ki te aronga pakari o Ephesia ra, mei te ra mua i tae atu ei aia kia ratou, kua tavini atura aia na te Atu “ma te ngakau akaaka roa.”—Angaanga 20:19.
12 Na to tatou akaari anga tamou i te tu mako e te ngakau akaaka, ka kite etai ke atu e te akaanga katoa ra tatou i te roi, e ka ngoie mai i reira te akakitekite anga manako no tatou ma ratou katoa oki. Tetai ua atu tu akono penei ka akatu i te arai i rotopu ia tatou e te aronga ta tatou i tauta ra i te akakitekite manako. E tika tikai, “tei te aronga akaaka ra te pakari.”—Maseli 11:2.
13 E meitaki ei te oronga anga i te akakite anga, ka anoano katoaia tatou kia akakoromaki e kia mako. E mako tikai te apotetoro ko Paulo ra i tana tuatua anga ki te aronga apii tei akaputu atura kiaia i runga i te Maunga Mars. Kua akakite atura aia i te tuatua meitaki kia ratou na te tu tei rauka ia ratou kia marama. (Angaanga 17:18, 22-31) Me ka inangaro tatou i te akakitekite manako meitaki ma te aronga akarongo maira kia tatou, ka tau tatou kia aru i te ako a te apotetoro ko Paulo i tuatua atura ki to Kolosa iaia i karanga atura: “E tuatua aroa ua anake ta kotou, e auraka kia reka kore; e apii e akapeea e meitaki ei te tuatua anga ma te tangata tataki tai taau ka aravei atu.” (Kolosa 4:6, The New English Bible) Ka tau ta tatou tuatua anga kia reka meitaki i te au tuatau ravarai. Ka akatuera te reira tu tuatua anga i te au manako o tei akarongo maira kia tatou, kareka te au tuatua tau kore ra ka akariro ia ratou kia topiri i to ratou manako.
14. Akapeea te tu maru ua, ma te tuatua kapiti anga i te tauturu anga ia tatou no te akakitekite manako atu ma etai ke ra?
14 Ka anoanoia tatou kia akara anga maru ua i te au tuatau ravarai. Na teia e tauturu i te aronga akarongorongo mai ia tatou kia akaanga i te roi. Ko te aite anga o te tu akaangaroi ua ko te kore ia e apiapi roa kia rave i te tuatuaanga katoatoa. Mari ra, na te tu rapurapu kore ua e te au uianga oaoa, te oronga ra tatou i te tuatau no tei akarongorongo maira kia tatou i te tuatau no te akataka mai i to ratou manako. E maata atu oki me te tuatua akakite ra tatou ki tetai kare ra i akakoroia e mea pakari ainei kia akamaroiroi atu i taua tangata ke ra kia tuatua mai. E, i tetai tuatau kua kite akera tetai Kite e te noo ra aia i te pae i tetai orometua Roma Katorika. E tere atu i te okotai ora, taua Kite ra i te uiui anga i te orometua ra ma te au uianga tau tikai, e kua riro na taua orometua ra te maataanga o te tuatua i tana au pauanga. Inara kia tae ki te tuatau e taka ke ei raua, e manganui te au puka Puka Tapu tei orongaia ki te orometua ra. Na te reira tu aravei anga ma te akakoromaki ka tauturu ia tatou kia akono i tetai atu tu anoanoia, koia te emepati.
15, 16. Akapeea e raukaʼi i te tu emepati i te tauturu ia tatou kia akakitekite manako atu kia etai ke ra?
15 Te aite anga o te tu emepati e tukuanga ia tatou uaorai ki roto i te ngai o etai ke atura. Kua ariki tikai te apotetoro ko Paulo i te anoanoia o te tu emepati, mei tei kitea ra i tana i tata ki to Korinetia ra: “E tangata rangatira ua rai oki au i te tangata ravarai nei, kua akariro au iaku uaorai ei tavini no te tangata katoa, kia maata taku kia rauka. I te ngati Iuda ra, kua akangati Iuda katoa au, kia rauka iaku te ngati Iuda; i te aronga i raro ake i te ture ra, mei te mea e tei raro katoa ake au i te ture, kia rauka iaku taua aronga i raro ake i te ture ra; I te aronga ture kore ra, mei te mea e kare aku ture, (kare ra mei te mea kare aku e ture i te Atua, tei raro ake ra au i te ture i te Mesia,) kia rauka iaku te aronga ture kore ra. I te aronga apikepike ra, kua riro katoa au ei apikepike, kia rauka iaku te aronga apikepike: kua akaarite au iaku uaorai i te au mea katoa i te tangata ravarai nei, kia ora iaku tetai papaki i taua au ravenga katoa nei.”—1 Korinetia 9:19-22.
16 Kia aru i te apotetoro ko Paulo i teia au tu nei, ka anoanoia tatou kia mako, kia kite, e kia akara matariki. Ka tauturu te tu emepati ia tatou i te akakitekite manako atu i te tuatua mou ma te aronga akarongorongo maira kia tatou na runga i ta ratou mataara no te manakoanga e te manako ngakau oki. Te oronga maira te puka Reasoning From the Scriptures (Uriuri Manako Anga Mei te Tuatua Tapu) i te tauturu maata na teia tu. E rave ua koe i te reira i toou aerenga i te angaanga tutu aere.
Te Aroa—E Tauturu no te Akakitekite Anga Manako
17. I te au tu ravarai o te au Kerititiano, ko teea te mea puapinga maata ia ratou no te akakitekite manako meitaki i te tuatua mou, e akapeea te akaari mai anga i te reira?
17 Te mako, te manako akaaka, te akakoromaki, e te emepati e tu tauturu katoa no te akakitekite anga manako meitaki i te orongaanga akakitekite anga. Inara, i rungao i te reira katoa ra, ko te aronga noinoi kore te ka tauturu ia tatou kia autu i te itaeanga i te ngakau o etai ke ra. Kua aroa atura a Iesu i te au tangata no te mea “kua pueurikiriki keia, mei te mamoe tiaki kore ra.” Na te aroa i akakeu ia Iesu kia karanga: “E aere mai kotou kiaku nei, ko te aronga katoa i roiroi, e te aronga teiaa i te apainga, naku e akaanga i to kotou roi.” (Mataio 9:36; 11:28) No to tatou aroa kia ratou, i anoano katoaʼi tatou kia akaanga i te roi o te au tangata e ka tauturu atu ia ratou kia na runga i te arataa ki te ora ra. E tuatua ta tatou no te aroa, no reira e rave tamou tatou i te tuatuaanga i te reira na te mataara aroa. Te akakite maira teia aroa iaia uaorai na te katakata anga oaoa, na te takinga meitaki e te tu maru, te mataora e te pumaana oki.
18. Akapeea tatou me aru ia Paulo, mei iaia i aru ra i te Pu?
18 I teia tu i aru meitaki te apotetoro ko Paulo i tona Pu, ia Iesu Karaiti. Eaa ra aia i autu roaʼi i te akamataanga i nga putuputuanga tetai i muri ake i tetai ra? No tona maroiroi? Ae. Inara no te aroa katoa oki tetai tana i akakite. E tamanako ana i tana au tuatua aroa no te putuputuanga ou i Tesalonia ra: “I maru ua ra matou i rotopu ia kotou: mei te metua [vaine] i matuapuru i tana tamariki; Koia katoa matou, no te maata o to matou aroa ia kotou, kua tika rava ia matou i te oronga atu i te evangelia a te Atua ia kotou na, e auraka oki i te reira anake, ko matou katoa uaorai oki, no te mea kua riro kotou ei akaperepere na matou.” Na te aruanga ia Paulo e tauturu ia tatou i ta tatou tauta anga no te akakitekite manako.—1 Tesalonia 2:7, 8.
19. Eaa tatou ka kore ei e tuku i te ngai kare te tangata e akarongo mai, kia riro ei akaparuparu ia tatou?
19 Me kua rave tatou i te meitaki te ka rauka ia tatou kia akakitekite manako e kare i rauka ia tatou te au tupuanga i inangaroia, ka tau ainei tatou kia maroiroi kore? Kare rava ia. I tuatua ana te Aronga Apiipii Puka Tapu (tei kapikiia te Au Kite o Iehova i te taime mua) e e arikiiaʼi te tuatua mou, ka anoanoia te au tangata kia tiratiratu, kia taakaaka, e kia mate pongi i te pae vaerua. Kare tatou e tau kia manakonako atu i te au tangata kare e ngakau tae, koia oki te aronga tiratiratu kore, kia akarongo meitaki i te tuatua mou; e kare katoa oki e tau tatou kia manako atu i te aronga ngakau parau kia akarongo mai i te tuatua meitaki. Pera katoa oki, noatu e e manga tiratiratu e te tu akaaka to tetai tangata, penei kare aia e ariki i te tuatua mou me kare aia e mate pongi i te pae vaerua ra.
20. Eaa ka raukaʼi kia tuatuaia e kare i puapinga kore ta tatou au tauta anga?
20 Kare e ekoko anga e e manganui te aronga taau ka aravei i te ngai tutu aere anga te ngere ra i tetai o teia nga tu me kare tere atu, o aua nga tu e toru ra. Mei te reira katoa oki ta te peroveta ko Ieremia i kite ana. (Ieremia 1:17-19; akaaiteia atu kia Mataio 5:3) Tera ra, kare i te puapinga kore ta tatou au tauta anga. Eaa i kore ei? No te mea te akakitekite ra tatou i te ingoa o Iehova e tona Patireia. Na ta tatou tutuanga e to tatou kitea mai anga i te au ngutupa ra, te akamatakite ra tatou i te aronga rave kino. (Ezekiela 33:33) Auraka katoa oki e ngaropoina e na to tatou au tauta anga i te akakitekite manako i te tuatua mou ra ma etai ke ra, te akapuapinga ra tatou ia tatou uaorai. (1 Timoteo 4:16) Ka tamou tatou kia maroiroi to tatou akarongo e kia kaka to tatou manakonako anga no te Patireia ra. Pera katoa oki, akatinamou tatou i to tatou tu tiratiratu e ka o atu ki te akatapuanga i te ingoa o Iehova te Atua ra, ma te akamareka anga i tona ngakau.—Maseli 27:11.
21. Eaa te ka tau kia tuatuaia i te akaoti anga nei?
21 Ei akaoti anga: Ko te akakitekite anga manako e orongaanga meitaki ia i te au tuatua. E mea puapinga te akakitekite anga manako, e maata te kino te ka tupu me ka kore te akakitekite anga manako. Kua kite tatou e ko te Atua ko Iehova raua ko Iesu Karaiti nga akakitekite manako meitaki rava e na Iesu Karaiti i akamana mai i tetai mataara no te akakitekite manako no to tatou tuatau nei. Kua kite katoa oki tatou e na to tatou akamaneaanga e te tu akono, te akakitekite manako ra tatou i te tukuanga te au tuatua kia etai ke ra. Kua kite katoa tatou e e tuanga maata ta te akamanakoanga i ta tatou tautaanga i te akakitekite manako ma te au tangata ra e kia meitaki te akakitekite anga manako, ka anoanoia tatou kia mako e kia taakaaka, kia akaari i te tu emepati, kia akakoromaki, e ki rungao i te au mea ravarai, kia akakeuia e te ngakau ki i te aroa. Me ka tatanu tatou i teia au tu e ka aru ei i te au akatauanga no te Puka Tapu ra, ka autu tatou i reira ei au Kerititiano akakitekite manako.—Roma 12:8-11.
[Au Tataanga Rikiriki i Raro]
a No tetai au tauturu e akapeea i te akakitekite manako ma te au ngati Iuda irinaki ra e etai ke ra, e akara i te Reasoning From the Scriptures, kapi 21-4.
Akapeea Koe Me Pau?
◻ Na teea mataara te akamata anga o te akakitekite anga manako i mua ake i te tuatua anga i tetai tuatua?
◻ Eaa etai akatauanga no te akakitekite anga manako na te akamanakoanga meitaki?
◻ Eaa te au tu tei akatupu kia rauka ia Iesu Karaiti raua ko Paulo i te akakitekite manako ma te meitaki?
◻ Eaa tatou ka kore ei e tau kia akaparuparu me ka marie kino roa te tupuanga ta tatou i akakoro ra?