Ka Rauka Ainei i Tetai Tangata kia Akatuke Tikai i Teia Ao?
“Kua akakite mai te au tangata putaua kia matou e, ko tei maata roa atu, ka inangaro ratou i te au e te tinamou—e oti i reira i tetai au tuatau kia akameitaki atu i to ratou oraanga. Ka inangaro ratou i te au akatereanga tau no te enua e no te pa enua kia kore ta ratou au tautaanga e araiia e te mana maata o te au enua apinganui e e te au kamupani apinganui.”
I AKAPERA te akaaere o tetai akaaerenga tauturu i te akataka anga mai i te au manakonakoanga e te au anoano o te au tangata putaua. Te tika, te akataka meitaki maira tana au tuatua i te anoano o te au tangata katoatoa i takinoia e te au tumatetenga e e te au tu tau kore o teia ao. Te inangaro nei ratou i tetai ao au tika tikai e te tinamou. Ka riro tikai ainei taua tu ao ra ei mea tika tikai? E mana tikai ainei e te kite to tetai tangata kia akatuke tikai i tetai ao tau kore?
Au Tautaanga kia Akatuke
Manganui te tangata tei tauta ana. Ei akaraanga, ko Florence Nightingale, e vaine Peritane i te 19 anere mataiti, kua akapou i tona oraanga ki te oronga anga i te utuutuanga ma, e te takinga meitaki no te aronga maki. I tona tuatau—i mua ake i te au vairakau paruru e te tamate manumanu—kare te utuutuanga a te aremaki i te maki i aite ki ta tatou e kite nei i teia tuatau. Ko te “au neti,” i karanga ai tetai puka, “kare i apiiia, kare e ma ana, e te rongo kino no to ratou tu kona kava e te ainga tau kore.” Kua puapingaia ainei a Florence Nightingale i roto i tana au tautaanga kia akatuke i te ao o te utuutuanga i te maki? Kua rauka iaia. Mei koia rai, te au tangata akono karapii kore e manganui, kua puapinga maataia i roto i te tauturu anga i te tangata i te au tuanga e manganui o te oraanga—te kite i te tatau e te tata, te apii, rapakau anga vairakau, pae o te are nooanga, au porokaramu angai anga, kia taiku ua atu i etai. Te openga, e au puapinga maata atu tikai tei tupu ki te tu o te oraanga o te au mirioni ua atu tangata tei takinoia.
Noatu rai, kare e rauka ia tatou kia kopae i teia tu tikai e: Te kite nei rai te mirionianga i te kino ta te tamaki, te rave kino, te maki, te onge, e etai atu au tupuanga kino i akatupu ki to ratou oraanga. “Putaua,” i karanga ai te akaaerenga tauturu i Airerani ko te Concern, e “tamate ana e 30,000 tangata i te au ra katoatoa.” Pera katoa te angaanga tuikaa, te takete o te au tangata taui e manganui i te au anere mataiti i aereia mai ana, te vai nei rai ki rotopu ia tatou. “E maata roa atu te au tuikaa i teia tuatau i to te au tangata katoatoa tei keiaia mai mei Aperika i te tuatau o te okookoanga tuikaa i te ataranatika,” i akakite ei te Disposable People—New Slavery in the Global Economy.
Eaa ra tei arai i te au tautaanga a te tangata kia akatupu akaope takiri, i te akatukeanga tinamou? Ko te mana maata ainei o te aronga apinganui e tei ririnui, me e maata atu ainei te o maira?
Au Araianga ki te Akatukeanga
Kia tau ki te Tuatua a te Atua, ko te arai maata roa atu ki tetai ua atu au tautaanga a te tangata kia akatupu i tetai ao tau tikai koia oki ko Satani te Tiaporo. Te akakite maira te apotetoro ko Ioane kia tatou e “te vai ua nei rai to te ao ravarai i raro ake i taua [“mana akatereanga,” NW] ra.” (1 Ioane 5:19) Te tika, i teianei tikai, ko Satani te “arataki ke ra i te katoa anga o te au tangata i te enua nei.” (Apokalupo 12:9, NW) Kia akaatea roaia tana akakeuanga kino, ka takino uaia rai te tangata e te kino e e te tu tau kore. Na teaa ra i akatupu mai i teia turanga taitaia?
Kua orongaia ki to tatou nga metua mua, ko Adamu raua ko Eva, tetai enua tei maaniia kia riro ei kainga parataito apa kore no te pamiri tangata katoa—tetai ao “meitaki roa.” (Genese 1:31) Eaa ra tei akatuke i te au mea ravarai? Ko Satani. Kua akaao aia i to te Atua tikaanga kia akanoo i te au ture tei tau te au tane e te au vaine kia akono. Kua karanga aia e, ko ta te Atua mataara no te tutara anga, e tau kore. Kua akanauru aia ia Adamu raua ko Eva kia iki i te arataa o te akatakakeanga kia rauka ia raua i te iki no raua uaorai eaa te mea meitaki e eaa te mea kino. (Genese 3:1-6) Kua taopenga mai teia ki te rua o te araianga i ta te tangata au tautaanga kia akatupu i tetai ao tau, e te tika—te ara e te tu apa.—Roma 5:12.
Eaa i Akatikaia ai te Reira?
Penei ka ui tetai aronga e: ‘No teaa ra i reira te Atua i tuku ua ai i te ara e te tu apa ua kia tupu?’ ‘No teaa ra aia i kore ei i taangaanga i tona mana kotinga koreia ei takore atu i te aronga meameaau e ka akamata akaou ei?’ Tangi anga ngoie ua tera ravenga. Inara, te akatu maira te taangaanga anga i te mana i tetai au uianga pakari. Kare ainei i te tika e ko te taangaanga tau kore i te mana tetai akaapaanga maata roa atu a te putaua e te aronga takinga kinoia o te ao nei? Kare ainei te reira e akatupu i te manako ekoko ki te au tangata ngakau tika me taangaanga te au tutara kino i te mana ei takore i tetai ua atu tei patoi i tana au ravenga?
Ei akapapu ki te aronga ngakau tika e kare Aia i te peretana kino i te taangaanga tau kore i te mana, kua iki te Atua kia akatika ia Satani e te nga tangata meameaau kia akatakake mai ia ratou mei te au ture e te au kaveinga tu-Atua—no tetai tuatau poto ua. Na te tuatau e akapapu mai e ko ta te Atua mataara okotai anake rai no te tutaraanga te mataara tika. Ka akaari mai te reira e ko tetai ua atu araianga tana ka tuku ki runga ia tatou no to tatou uaorai meitaki. Te tika, kua akaari ke mai ana te openga taitaia o te meameaau ki ta te Atua tutaraanga e kua tika rai te reira. E kua akapapu mai te reira e kua tika rai te Atua kia taangaanga i tona mana maata kia takore i te au tu rave kino katoatoa me iki ake aia kia akapera. Te vaitata roa mai nei te reira.—Genese 18:23-32; Deuteronomi 32:4; Salamo 37:9, 10, 38.
Na mua roa ake ra ka rave ei te Atua, kua piritiaia tatou ki roto i tetai akatereanga tau kore, e “ngunguru kapiti ua nei rai e te mamae kapiti nei.” (Roma 8:22, NW) Noatu eaa ta tatou ka rave kia akatuke i te au mea nei, kare e rauka ia tatou i te takore ia Satani, e kare katoa e rauka ia tatou i te takore takiri i te tu apa ua koia oki te tumu o te mamae ta tatou e kite nei. Kare takiri a tatou ravenga no te au tu kino o te ara i anauia mai mei ia Adamu.—Salamo 49:7-9.
Ka Akatupu a Iesu Karaiti i te Akatukeanga Tinamou
Te aiteanga ainei i reira e kare takiri e manakonakoanga no teia turanga? Kare rava. Kua akamanaia tetai tei ririnui roa atu i te tangata ua nei kia rave i te angaanga o te akatupu anga i tetai akatukeanga tinamou. Koai ra te reira? Ko Iesu Karaiti. Kua akatakaia mai aia i roto i te Pipiria e ko te Rima Rave Maata o te Atua ei ora no te pamiri o te tangata nei.—Angaanga 5:31, NW.
Te tiaki nei aia i teianei i to te Atua “tuatau akatakaia” kia rave i te reira. (Apokalupo 11:18, NW) Eaa tikai tana ka rave? Ka apai mai aia i te “tuatau e tupu ei te au mea katoa nei, ta te Atua i tuatua maira i te vaa o te au peroveta tapu katoa nona, mei te muatangana mai o teianei ao.” (Angaanga 3:21) Ko Iesu, ei akaraanga, “ko tei putaua ra me kapiki maira, nana ïa e akaora; e tei akaaka ra, e kare ona e tauturu. . . . Ka akaora aia i to ratou vaerua i te takinga-kino.” (Salamo 72:12-16) Na roto ia Iesu Karaiti, kua taputou mai te Atua e ka “akakore aia i te tamaki e tae rava akenei ki te openga enua.” (Salamo 46:9) Kua taputou mai aia e: “Kare oki to reira [i tona enua tamaia] e karanga e, Kua maki au.” Te matapo, te turi, te pirikoki—te aronga katoatoa tei rokoia e te tu apikepike e te maki—ka akaoki akaouia ki te turanga maroiroi tikai. (Isaia 33:24; 35:5, 6; Apokalupo 21:3, 4) E te aronga katoa i mate i te au anere mataiti i topa ka puapingaia rai. Kua taputou mai aia e ka akaora akaou mai i te aronga tei takinoia no te tu tau kore e te takinga kino.—Ioane 5:28, 29.
Kare a Iesu Karaiti e akatupu i tetai manga akatukeanga, poto ua. Ka takore akaope takiri aia i te au araianga ki tetai ao tau tikai. Ka akaatea aia i te ara e te tu apa ua e ka akapou ia Satani te Tiaporo e te aronga katoatoa e aru ra i tona arataa meameaau. (Apokalupo 19:19, 20; 20:1-3, 10) Te mate e te mamae ta te Atua i akatika poto ua ‘kare e tu rua mai i te tupu anga.’ (Nahuma 1:9) Ko ta Iesu teia e manako ra i te apii anga aia ia tatou kia pure no te Patireia o te Atua kia tae mai e no tona anoano kia akatupuia “i te enua nei, mei tei te ao katoa na.”—Mataio 6:10.
‘Inara,’ penei ka patoi koe e, ‘kare ainei a Iesu uaorai i karanga ana e “e noo tamou oki te tangata [“putaua,” NW] ki o tatou nei”? Kare ainei te aiteanga e ka vai tamou rai te tu tau kore e te putaua?’ (Mataio 26:11) Ae, kua karanga rai a Iesu e ka noo tamou ua rai te tangata putaua. Inara, te akaari maira te aerenga tuatua ma te au taputou a te Tuatua a te Atua e ko te aiteanga koia oki ka vai ua rai te tangata putaua e tae ua atu ki te openga o teia akatereanga o te au mea nei. Kua kite aia e kare roa e rauka i te tangata i te takore i te putaua e te tu tau kore mei te ao nei. Kua kite katoa aia e ka akatuke katoatoa aia i te reira. Kare e roa atu ka akatupu aia i tetai akatereanga ou takiri o te au mea nei—“te rangi ou e te enua ou” i reira kare e vai akaou te mamae, te maki, te putaua, e te mate.—2 Petero 3:13; Apokalupo 21:1.
“Auraka e Akangaropoina i te Rave i te Meitaki”
Te aiteanga ainei i reira o teia e e puapinga kore ua te rave i ta tatou ka rauka kia tauturu i tetai atu au tangata? Kare rava. Te akamaroiroi maira te Pipiria ia tatou kia tauturu i etai ke me aro atu ratou i te au timataanga e te au turanga taitaia. “Auraka koe e tāpu i te meitaki i te tangata e tau iaia ra, e tei to rima rai taua meitaki ra kia o atu,” i tata ai te ariki muatangana ko Solomona. (Maseli 3:27) “Auraka e akangaropoina i te rave i te meitaki e te tua anga i te au apinga ki tetai ke,” e raurau maira te apotetoro ko Paulo.—Ebera 13:16, NW.
Kua akamaroiroi mai a Iesu Karaiti uaorai ia tatou kia rave i ta tatou ua atu ka rauka i te tauturu i etai ke. Kua akakite mai aia i te akatutuanga o te tangata Samaria tei kite atu i tetai tangata tei taingaia e tei keiaia. Ko te tangata Samaria, i akakite ei a Iesu, kua “aroa atura” na te taangaanga anga i tana uaorai au apinga i te vai i te au puta o te tangata tei taingaia e kua tauturu iaia kia maroiroi meitaki. (Luka 10:29-37) Kare i rauka i taua tangata Samaria aroa ra i te akatuke i te ao, e aka tuke ra tana i akatupu ki te oraanga o tetai tangata. Ka rauka katoa ia tatou kia akapera.
Inara, e maata roa atu ta Iesu Karaiti ka rave i to te tauturu ua i te tangata. Ka rauka tikai iaia i te akatupu i te akatukeanga, e kare e roa atu ana ka rave aia i te reira. Me rave ana aia, ka rauka i reira i te aronga tei takinoia e te au turanga tau kore o teia tuatau nei i te akameitaki maata atu i to ratou oraanga e te rekareka i te au tikai e te tinamou.—Salamo 4:8; 37:10, 11.
Ia tatou e tiaki ra i te reira kia tupu, auraka roa tatou e emiemi i te rave i te apinga ua atu ka rauka ia tatou, i te pae vaerua e te pae materia, i te ‘rave i tei meitaki ra’ ki te katoatoa rava o te aronga takinoia o tetai ao tau kore.—Galatia 6:10, NW.
[Au Tutu i te kapi 5]
Kua rauka ia Florence Nightingale i te akatupu i te au akatukeanga tikai i roto i te ao o te utuutuanga maki
[Akameitakianga]
Courtesy National Library of Medicine
[Au Tutu i te kapi 7]
Te rave ra te au pipi a Karaiti i te meitaki ki etai ke atu
[Akameitakianga no te Tutu i te kapi 4]
The Star, Johannesburg, S.A.