Mintlhamuxelo Ya Xibukwana Xa Ntlhanganu Wa Wutomi Ni Wutizreli Byezru

© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

6-12 KA JANERU

WUKOSI BYI NGA BIBELENI | AMAPSALMA 127-134

Vapswele—Tamani Mi Hlayisa Pfindla Dzrenu Dzra Lisima

Xihondzro Xa Ku Zrindzra 08/2021 p. 5 § 9

Nyika Lisima Mbangu Waku A Ndangwini Wa Yehovha

⁹ Yehovha a nyike vhanu wuswikoti bya ku pswala vana, ni ntsrhwalu wa mfanelo wa ku va dondzrisa ku mu zrandzra ni ku mu tizrela. Xana vapswele va yi tlangela nyiko leyi ya ku hlawuleka? I ntiyiso leswaku Yehovha a nyike tintsrumi wuswikoti bya ku hlamalisa, kambe a nga ti nyikanga a nyiko leyi. Xileswo, vapswele va fanela ku kombisa lisima ledzrikulu hi nyiko leyo ya ku wundla vana ‘hi makhatela ni madondzrisela ya Hosi [Yehovha]’. Leswi Yehovha a va dumbaka vapswele a va nyike ntizro lowu wa ku xwenga. (Ef 6:4; Dt 6:5-7; Ps 127:3) A nhlengeletanu ya Yehovha yi pfuna vapswele hi ku va nyika switizro swinyingi leswi seketeliwiki a Bibeleni swa ku fana ni mabuku, mavhidiyu, wunanga ni swiyenge leswi kumekaka ka internet. Swi le livaleni leswaku Papayi wezru kun’we na Yesu va va nyika lisima vampshwa vezru. (Lk 18:15-17) Yehovha awa nyonxa loko a vona vapswele lava mu dumbaka na va tikazratela ku wundla vanavu va lisima. Vapswele volavo va nyika mukhandlu vanavu wa leswaku na vone va ndzruluka xiyenge xa ndangu wa Yehovha hi lani ku nga helikiki!

Xihondzro Xa Ku Zrindzra 12/2019 p. 27 § 20

Vapswele—Dondzrisani Vanenu Ku Zrandzra Yehovha

²⁰ Twisisa. Amapsalma 127 yi fanisa vana ni minseve. (Dondzra Amapsalma 127:4.) Swanga heswi minseve yi nga hambiwaka hi switizro swa ku hambana-hambana swi va swi siyana hi ku kula ka swone, a wu nge va kumi vana vabidzri va ku huma na va fana hi ku helela. Xileswo, ku djuleka vapswele va vona leswaku va fanela ku dondzrisa n’wana mun’wana ni mun’wana hi ndlela yini. Vatekani lava humaka a Israyele wa swoswi lava kotiki ku dondzrisa vanavu vabidzri ku zrandzra Yehovha va dzrungula leswi va pfuniki. Va li: “A hi fambisela n’wana mun’wana ni mun’wana xidondzro xakwe xa Bibele hi tlhelo.” Swi le livaleni leswaku nhloko ya ndangu wun’wana ni wun’wana yi fanela ku boha leswaku swa djuleka kumbe swa koteka ku dondzrisa vana hi ndlela leyo.

Tindzralama Ta Moya

Perspicaz vol-1 p. 543

Plantas da Bíblia

O salmista bíblico aludiu a algumas das características da oliveira ao prometer àqueles que temem a Jeová: “Teus filhos serão como mudas de oliveiras ao redor da tua mesa.” (Ps 128:1-3) Mudas cortadas duma oliveira crescida muitas vezes são usadas para plantar novas árvores. Além disso, nas oliveiras velhas talvez brotem rebentos das suas raízes, perpetuando-se elas assim a si mesmas. Os filhos, semelhantes a tais rebentos, rodeariam o pai, contribuindo a sua parte para a felicidade da família.

13-19 KA JANERU

WUKOSI BYI NGA BIBELENI AMAPSALMA 135-137

‘A Hosi Yezru I Yikulu Ngopfu Ku Hundzrisa Swikwembu Hinkwaswu’

Perspicaz vol-2 p. 666 §§ 4-5

Poder, obras poderosas

Deus exerce controle distintivo sobre as forças naturais. Seria de esperar razoavelmente que, para provar que é o Deus verdadeiro, Jeová demonstrasse seu controle sobre as forças criadas, fazendo-o dum modo que seu nome fosse claramente relacionado com isso. (Ps 135:5, 6) Uma vez que o sol, a lua, os planetas e as estrelas seguem sua trajetória regular, uma vez que as condições atmosféricas terrestres (que produzem o vento, a chuva e outros efeitos) obedecem às leis que as regem, e uma vez que os gafanhotos formam bandos e as aves migram, estas e muitas outras funções normais não bastariam para santificar o nome de Deus em face da oposição e da adoração falsa.

Todavia, Jeová Deus podia fazer com que a criação e os elementos naturais dessem testemunho de sua Divindade por utilizá-los para cumprir objetivos específicos, além de suas funções normais, não raro numa ocasião especificamente determinada. Mesmo quando eventos tais como uma seca, uma tempestade ou uma condição climática similar não fossem ímpares em si mesmos, a sua ocorrência em cumprimento de profecias de Jeová os tornava distintos. (Compare isso com 1Th 17:1; 18:1, 2, 41-45.) Mas, na maioria dos casos, tais eventos eram extraordinários em si mesmos, quer devido à sua magnitude ou intensidade (Eks 9:24), quer por ocorrerem dum modo incomum, sem precedentes, ou numa ocasião anormal. — Eks 34:10; 1Sa 12:16-18.

Xihondzro Xa Ku Zrindzra 11/2021 pp. 6-7 § 16

Xana Lizrandzru Dzra Ku Dumbeka Dzra Yehovha Dzri Tlhamuxela Yini Ka Wene?

¹⁶ Loko Yehovha a li khokholo dzrezru, hi titwa na hi sizrelelekile. Nambi tanu, ku nga ha va ni masiku lawa hi titwaka na hi hele ntamu lakukuva hi yanakanya leswaku a hi nge swi koti ku sekelaka. Xana Yehovha a nga hi pfunisa kuyini ka swiyimu swa fana ni leswo? (Dondzra Amapsalma 136:23.) Hi ku tizrisa voko dzrake, Yehovha awa hi sekelekisa hi ndlela ya lizrandzru ni ku hi pfuna kuva hi tlhela hi yima. (Ps 28:9; 94:18) Ndlela leyi hi pfunekaka ha yone: Ku tiva leswaku minkama hinkwayu hi ni nseketelo wa Xikwembu Nkulukumba swi hi dzrimuxa hi matovoko mabidzri lawa hi nga na wone. Dzra ku sungula, swi nge na mhaka leswaku hi tsrhamisa kwini, minkama hinkwayu hi ni nsizrelelo. Dzra wubidzri, Papayi wezru lweyi a nga ni lizrandzru a ni mhaka ni mun’wana ni mun’wana wezru.

Tindzralama Ta Moya

Sentinela 01/01/1997 p. 5 § 2

Jah

Kambe ku vuriwa yini hi vutomi ‘bya nkarhi lowu taka’? Phela, ku anakanya sweswo hi swona leswi faneleke swi hi endla hi dzunisa Xikwembu hi ku chivirika lokukulu! Swa hi tsakisa ku anakanya hi nkarhi lowu vusweti byi nga ta ka byi nga ha tiveki; loko “ku nga v̌i na munhu l’a akeke Yerusalem l’a nga ta ku: nḍa v̌abya”; niloko Yehovha Xikwembu a ta “sula mihloti hinkwayo emahlweni ya vona, ni rifu a ri nga ha vi kona; hambi ya ri mahlomulo kumbe ku rila kumbe ku vaviseka a swi nga ha vi kona, hikuva leswo sungula swi hundzile.” (Eza 33:24; Mpf 21:3, 4; Ps 72:16) Xana u languta switshembiso leswi swa Xikwembu hi ndlela yihi?

20-26 KA JANERU

WUKOSI BYI NGA BIBELENI AMAPSALMA 138-139

U Nga Pfumeleli Ku Txhava Ku Ku Sivela Ku Patsreka A Mintlhanganwini

Xihondzro Xa Ku Zrindzra 01/2019 pp. 10-11 § 10

Dzrumisa Yehovha A Bandleni

¹⁰ Xana u yingela mbilu yi ku gilhi minkama hinkwayu loko u pimisa ku tlakula voko akuva u yangula? Loko swi li tanu, a wu wuswaku. Ntiyiso wa mhaka hi leswaku ku tala kwezru ha txhavanyana loko hi yangula. Na u nga sanga na hlula ku txhava ka muxaka lowu, ku djuleka u tiva lexi ku yentxaka u txhava. Wo txhava leswaku u ta dzrivala leswi u djulaka ku swi hlaya kumbe u txhava leswaku u ta phazama? U txhava leswaku yangulo yaku a yi nge ti nyonxisa ku fana ni tinhlamulo ta vambenyana? Phela-ka, ku txhava koloko ku nga va xikombiso lexinene. Ku komba leswaku wa titsrongahata nakone u vona van’wana swanga lava ku tlulaka. Yehovha awa va zrandzra lava titsrongahataka. (Ps 138:6; Flp 2:3) Kambe Yehovha a tlhela a djula leswaku u mu dzrumisa u va u tiyisa vamakwenu a mintlhanganwini. (1Te 5:11) Awa ku zrandzra nakone a ta ku nyika xixixi lexi u xi vilelaka.

Xihondzro Xa Ku Zrindzra 04/2023 p. 21 § 7

Ku Kutxanana A Mintlhanganwini

⁷ U nga vona swidzringanyeto leswi kutani swi humexiwiki ka tinhlokomhaka ta Xihondzro Xa Ku Zrindzra. Hi xikombiso, xin’we xa swidzringanyeto i ku tilulamisela ha hombe. (Pr 21:5) Loko u swi tiva ha hombe leswi taka dondzriwa a mintlhanganwini, swi ta ku nabyalela ku nyikela tinhlamulo. Xidzringanyeto xin’wana i ku nyikela tinhlamulo ta ku goma. (Pr 15:23; 17:27) Ku nyikela nhlamulo ya ku goma swi ta ku pfuna kuva u nga txhavi ngopfu. Handle ka leswo, vamakwezru swi va nabyalela ngopfu ku twisisa nhlamulo ya ku goma ku tlula ya ku leha. Loko u nyikela nhlamulo ya ku goma hi mazritu yaku, swi komba leswaku u tilulamisele ha hombe nakone u swi twisisi ha hombe leswi dondzriwaka.

Tindzralama Ta Moya

Perspicaz vol-2 p. 630 § 4

Perdão

Além disso, perdoar aos outros ofensas pessoais, não importa quantas vezes ocorram, é um requisito cristão. (Lk 17:3, 4; Ef 4:32; Kl 3:13) Deus não perdoa aos que se negam a perdoar os outros. (Mt 6:14, 15) No entanto, mesmo quando uma grave transgressão resulta na expulsão do “iníquo” da congregação cristã, esta pessoa pode, no tempo devido, receber perdão, se provar que está deveras arrependida. Nesta ocasião, todos na congregação podem confirmar seu amor por ela. (1Ko 5:13; 2Co 2:6-11) No entanto, não se requer dos cristãos perdoar aqueles que praticam pecados premeditada e deliberadamente, sem arrependimento. Esses tornam-se inimigos de Deus. — Heb 10:26-31; Ps 139:21, 22.

27 KA JANERU–2 KA FEVHERERU

WUKOSI BYI NGA BIBELENI AMAPSALMA 140-143

Hanya Hi Ku Pfumelelana Ni Swikhongoto Swaku Swa Ku Kombela Mpfunu

Xihondzro Xa Ku Zrindzra 02/2022 pp. 12-13 §§ 13-14

‘Yingela Mazritu Ya Tintlhazri’

¹³ Vona xilayu swanga xikombiso xa lizrandzru dzra Yehovha. Yehovha a hi navelela leswinene. (Pr 4:20-22) A djula ku hi komba leswaku awa hi zrandzra hi ku hi nyika swilayu hi ku tizrisa Bibele, mabuku lama seketeliwiki a Bibeleni ni vamakwezru lava wupfiki. Buku dzra Vaheberu 12:9, 10 dzri li: ‘A hi khata akuva hi pfuneka.’

¹⁴ Beka miyanakanyu yaku ka xilayu ku nge ka ndlela leyi xi nyikeliwiki ha yone. Minkama yimbeni hi nga ha vona ingiki ndlela leyi hi nyikiwiki ha yone xilayu a hi yinene. Ku hlaya ntiyiso mhunu lweyi a nyikelaka xilayu a fanela ku xi nyikela hi ndlela leyi swi taka nabyala ku xi yamukela.d (Ga 6:1) Kambe loko a li hine hi nyikiwaka xilayu, hi fanela ku beka miyanakanyu ka xilayu xa kone nambi loko hi vona ingiki ndlela leyi hi nyikiwiki ha yone xilayu a hi yinene. Hi nga ha tivutisa leswi: ‘Nambi loko ni nga yi nyonxelanga ndlela leyi ni nyikiwiki ha yone xilayu, xana ku ni ntxhumu wa kukazri lowu ni nga wu dondzraka? Xana ni nga tsrhika ku lavisa swihoxo ni va ni tizrisa xilayu xake?’ I wutlhazri ku kuma ndlela ya ku tizrisa xilayu xin’wana ni xin’wana lexi hi nyikiwaka xone.—Pr 15:31.

Sentinela 15/03/2010 p. 32 § 4

Mantenha a “pureza de coração” nestes tempos críticos

Pressão de opositores, dificuldade econômica e doença grave têm desanimado alguns servos de Deus. Isso às vezes também afeta seu coração. Até mesmo o Rei Davi passou por essa experiência. “Meu espírito se debilita dentro de mim; no meu íntimo, mesmo o meu coração se mostra entorpecido”, disse ele. (Ps 143:4) Como conseguiu vencer tais momentos de aflição? Davi procurava lembrar-se dos tratos de Deus com Seus servos e de como ele mesmo havia sido libertado. Ele meditava sobre o que Jeová havia feito pela causa de Seu grande nome. Mantinha seu interesse pelas obras de Deus. (Ps 143:5) De modo similar, meditar sobre nosso Criador e em tudo o que ele já fez e faz por nós nos ajudará mesmo diante de provações.

Sentinela 15/03/2015 p. 32 § 2

Ku Nghenela Vukati “eHosini Ntsena”—Xana Swa Ha Vuyerisa?

Minkarhi yin’wana u nga ha titwa ku fana na Davhida loyi a nga te: “Oho Yehovha, hatlisa, ndzi hlamule. Moya wa mina wu fike emakumu. U nga ndzi tumbeteli xikandza xa wena.” (Ps 143:5-7, 10) U nga heli matimba. Nyika Yehovha nkarhi wo ku kombisa leswi a lavaka leswaku u swi endla. Yingisa Yehovha hi ku hlaya Bibele u tlhela u anakanyisisa swinene hi leswi u swi hlayeke. Leswi swi ta ku pfuna ku tiva leswi Yehovha a swi languteleke eka wena ni ndlela leyi a ma pfuneke ha yona malandza yakwe ya le nkarhini lowu hundzeke. Loko u n’wi yingisa, u ta va ni xivindzi xo ya emahlweni u n’wi yingisa.

Tindzralama Ta Moya

Perspicaz vol-2 p. 609

Peçonha

Uso Figurado. As declarações mentirosas e caluniosas dos iníquos, tão prejudiciais à reputação da vítima, são assemelhadas à mortífera peçonha da serpente. (Ps 58:3, 4) Diz-se dos caluniadores: “A peçonha de víbora-cornuda está sob os seus lábios” (ou, “atrás dos seus lábios”), assim como a glândula produtora de veneno da víbora está situada atrás do lábio e das presas da sua mandíbula superior. (Ps 140:3; Ro 3:13) A língua humana, quando mal usada em linguagem caluniosa, maledicência, ensino falso ou linguagem prejudicial similar, está “cheia de veneno mortífero”.—Yk 3:8.

3-9 KA FEVHERERU

WUKOSI BYI NGA BIBELENI AMAPSALMA 144-146

‘Va Tovoka Vhanu Lava Yehovha A Nga Xikwembu Nkulukumba Wavu!ʼ

Sentinela 04/2018 p. 32 §§ 3-4

Swivutiso Swa Vahlayi

2. Marito lama pfuxetiweke ma fambisana kahle na pisalema hinkwayo. Leswi ku tirhisiweke rito, “kutani” eka ndzimana 12, swi vula leswaku mikateko leyi landzelaka leyi boxiweke eka tindzimana 12 ku ya eka 14 yi tirha eka lavo lulama lava kombelaka ku ‘ntshunxiwa ni ku kutsuriwa’ eka lowo homboloka (ndzimana 11). Ku antswisiwa loku ku tlhele ku kombisiwa ni le ka ndzimana 15 laha ku humelelaka xiga lexi nge, “va tsaka” kambirhi. Hi marito man’wana, eka swiyimo leswi ha swimbirhi, loko yi vulavula hi vanhu lava tsakeke yi kombetela eka vanhu van’we, “lava Xikwembu xa vona ku nga Yehovha!” Nakambe tsundzuka leswaku Xiheveru xa khale a xi nga ri na swona swihikahato, swo fana ni mimfungho ya ntshaho. Hikwalaho, leswaku vahundzuluxeri va twisisa leswi ndzimana yi vulaka swona, a va fanele va ma tekela enhlokweni mavekelo ya swiphato swa Xiheveru, mongo swin’we ni tindzimana tin’wana ta Bibele leti yelanaka na yona.

3. Marito ya vuhundzuluxeri lebyi pfuxetiweke ma pfumelelana ni tindzimana tin’wana ta Bibele leti boxaka mikateko leyi Xikwembu xi yi tshembisaka vanhu vo tshembeka. Leswi ku antswisiweke mavekelo ya rito asher, pisalema yoleyo yi kombisa ntshembo lowu Davhida a ri na wona wa leswaku endzhaku ka loko Xikwembu xi kutsule tiko ra Israyele eka valala, a xi ta va katekisa hi ntsako ni ku eneriseka. (Lv 26:9, 10; Dt 7:13; Ps 128:1-6) Hi xikombiso Deteronoma 28:4 yi ri: “Mbhandzu wa khwiri ra wena wu ta katekisiwa ni mbhandzu wa misava ya wena ni mbhandzu wa xifuwo xa wena, rhole ra tihomu ta wena ni swinyimpfana swa ntlhambi wa wena wa tinyimpfu.” Entiyisweni, hi nkarhi wa ku fuma ka Solomoni n’wana wa Davhida, tiko a ri tiphina hi ku rhula ni ntsako. Ku tlula kwalaho, swin’wana leswi a swi endleka hi nkarhi wa ku fuma ka Solomoni swi kombisa leswi nga ta endleka hi nkarhi wa ku fuma ka Mesiya.—1 Th 4:20, 21; Ps 72:1-20.

Xihondzro Xa Ku Zrindzra 10/2022 p. 28 §§ 16-17

Tiyisa Ku Lavisela Kwaku

¹⁶ A ku lavisela kwezru ka wutomi lebyi nga helikiki i nyiko ya lisima leyi pfaka ka Xikwembu Nkulukumba. Hi byi yimele hi manyawu wumundzruku bya ku hlamalisa lebyi hi tiyisekaka leswaku byi ta va kone. A ku lavisela kwezru ku tizra swanga hangi hi ku hi pfuna ku tiyisela swikazratu, ku kanetiwa ni ku lavisana ni lifu. Ku tizra swanga xilembe xa masotxha hi ku sizrelela miyanakanyu yezru akuva hi tingawula leswa ku biha hi va hi yentxa leswinene. Ku lavisela kwezru loko sekeliwiki Bibeleni ku hi tsrhindzretela kusuhi na Xikwembu Nkulukumba ku tlhela ku hi komba lizrandzru dzrikulu ledzri a nga na dzrone ha hine. Loko ku lavisela kwezru ku tiyile hi ta kuma matovoko manyingi a wuton’wini byezru.

¹⁷ Ka papela dzrake ledzri a dzri tsraleliki Ba-le-Roma mupostola Pawulo a tsrale leswi: ‘Tsrhavani a ku languseleni.’ (Ro 12:12) Pawulo a a ni ku nyonxa lokukulu hikusa a a tiyiseka leswaku loko a tama a dumbeka a a ta va ni wutomi lebyi nga helikiki a matilweni. Na hine ha nyonxa hi ku lavisela loku hi nga na kone hikusa ha tiyiseka leswaku Yehovha a ta hetisisa swidumbiso swake. Hi lani mupsalma a tsraliki ha kone: ‘A ni ndjombo mhunu . . . lweyi ku dumba kwakwe ku nga ku Yehovha, Xikwembu Nkulukumba wakwe. . . . Lwa bekisaka swinene hi la ku nga helikikiki.’—Ps 146:5, 6.

Sentinela 01/2018 p. 26 §§ 19-20

I Rirhandzu Ra Muxaka Muni Leri Nga Hi Tiselaka Ntsako Wa Xiviri?

¹⁹ Vanhu va ni malembe ya kwalomu ka 6000 va ri karhi va xaniseka, kambe sweswi misava ya Sathana yi le kusuhi ni ku herisiwa. Misava yi tele hi vanhu lava tirhandzaka ngopfu, varhandzi va mali ni lava rhandzaka mintsako. Lava rhangisaka ku navela ka vona vini. Vanhu vo tano a va nge pfuki va kume ntsako wa xiviri. Ku hambana ni sweswo, mupisalema u tsale a ku: “Wa tsaka loyi Xikwembu xa Yakobe xi nga mupfuni wa yena, Loyi ntshembo wakwe wu nga eka Yehovha Xikwembu xakwe.”—Ps 146:5.

²⁰ Vanhu va Yehovha va kombisana rirhandzu ra Xikwembu naswona nhlayo ya vona ya engeteleka lembe ni lembe. Lebyi i vumbhoni bya leswaku Mfumo wa Xikwembu wa fuma ni leswaku ku nga ri khale wu ta tisela vanhu mikateko ya ntsandzavahlayi. Ntsako wa xiviri wu kumiwa hi lava endlaka ku rhandza ka Xikwembu, lava tivaka leswaku va tsakisa Mufumi la tlakukeke. Kutani lava rhandzaka Yehovha va ta tiphina hilaha ku nga heriki! Exihlokweni lexi landzelaka hi ta kambisisa timfanelo tin’wana ta vanhu lava tirhandzaka kutani hi vona ndlela leyi ti hambaneke ha yona ni timfanelo leti malandza ya Yehovha ma tikombisaka.

Tindzralama Ta Moya

Perspicaz vol-1 p. 135 § 5

Animais

A Bíblia inculca que se dê tratamento justo e misericordioso às criaturas inferiores. Deveras, Jeová representa a si mesmo como o amoroso Provisor da vida e do bem-estar delas. (Pr 12:10; Ps 145:15, 16) A Lei mosaica impunha o cuidado correto dispensado aos animais domésticos. Quando animais domésticos perdidos eram encontrados, eles deviam ser devolvidos com segurança ao seu dono; quando uma carga os oprimia demais, deviam ser aliviados. (Eks 23:4, 5) Deviam ser postos a trabalhar com compaixão. (Dt 22:10; 25:4) Tanto eles como os humanos deviam beneficiar-se dos descansos sabáticos. (Eks 20:10; 23:12; Dt 5:14) Os animais perigosos deviam ser controlados ou destruídos. (Gn 9:5; Eks 21:28, 29) Era proibido o cruzamento de tipos diferentes.—Le 19:19.

10-16 KA FEVHERERU

WUKOSI BYI NGA BIBELENI AMAPSALMA 147-150

Hi Ni Swivangelo Swinyingi Swa Ku Dzrumisa Yehovha

Sentinela 07/2017 p. 18 §§ 5-6

Ha Yini U Fanele U ‘Dzunisa Yah’?

⁵ Yehovha u chavelele tiko ra Israyele hinkwaro a tlhela a chavelela munhu ha un’we. Swi tano ninamuntlha. Mupisalema u tsale leswi malunghana ni Xikwembu: “U horisa vanhu lava timbilu ta vona ti vavisekeke, naswona u boha timbanga ta vona leti vavaka.” (Ps 147:3) Yehovha wa va khathalela lava nga ni swiphiqo, ku nga khathariseki leswaku i swiphiqo swa muxaka muni. Namuntlha, Yehovha u tiyimiserile ku hi chavelela ni ku hi horisa loko hi ri ni gome. (Ps 34:18; Eza 57:15) U hi nyika vutlhari ni matimba leswaku hi kota ku langutana ni swiphiqo swihi ni swihi leswi hi nga langutanaka na swona.—Yk 1:5.

⁶ Sweswi mupisalema u vulavula hi matilo, u hi byela leswaku Yehovha “u hlaya tinyeleti leswaku i tingani” ni leswaku “hinkwato ka tona u ti vitana hi mavito ya tona.” (Ps 147:4) Ha yini a vulavule hi tinyeleti? Anakanya hi mhaka leyi: Mupisalema a a swi kota ku vona tinyeleti hi mahlo yakwe, kambe a a nga swi tivi leswaku i tingani. Loko malembe ma ri karhi ma famba, nhlayo ya tinyeleti leti hi kotaka ku ti vona yi engetelekile swinene. Van’wana va anakanya leswaku xirimela xa hina ntsena xa Milky Way xi ni tibiliyoni ta tinyeleti. Naswona swi nga ha endleka ku ri ni titriliyoni ta swirimela evuakweni. Hina a hi nge swi koti ku hlayela tinyeleti! Kambe Muvumbi u ti thye mavito hinkwato ka tona. Leswi swi vula leswaku nyeleti yin’wana ni yin’wana yi hlawulekile eka Yehovha. (1Ko 15:41) Ku vuriwa yini hi vanhu lava xi va vumbeke emisaveni? Xikwembu lexi tivaka laha nyeleti yin’wana ni yin’wana yi nga kona hi nkarhi wo karhi, xa ku tiva na wena leswaku u le kwihi, ndlela leyi u titwaka ha yona ni leswi u swi lavaka hi nkarhi wo karhi!

Sentinela 07/2017 pp. 18-19 § 7

Ha Yini U Fanele U ‘Dzunisa Yah’?

⁷ Yehovha wa khathala hi wena a tlhela a va ni matimba ni ntwelavusiwana wo ku pfuna loko u ri ni swiphiqo. (Dondzra Amapsalma 147:5.) U nga ha vona onge xiyimo xa wena xi tika ngopfu naswona a wu nge swi koti ku langutana na xona. Xikwembu xa swi tiva leswi u tsandzekaka ku swi endla naswona xa “tsundzuka leswaku [u] ntshuri.” (Ps 103:14) Leswi hi nga hetisekangiki, hi tshamela ku endla swihoxo leswi fanaka. Ha tisola loko hi vule swilo swo karhi, loko hi ve ni ku navela ko biha kumbe loko hi vondzoka van’wana hikwalaho ka swilo leswi va nga na swona. Yehovha a nga swi endli swihoxo sweswo; kambe u yi twisisa kahle ndlela leyi hi titwaka ha yona!—Eza 40:28.

Sentinela 07/2017 pp. 18-19 § 7

Ha Yini U Fanele U ‘Dzunisa Yah’?

¹⁸ Mupisalema a a yi tiva ndlela leyi Xikwembu a xi va rhandza ha yona vanhu va xona va khale. A ku ri vona ntsena tiko leri nyikiweke “rito” ra Xikwembu ni ‘swileriso swa xona ni swiboho swa xona swa vuavanyisi.’ (Dondzra Amapsalma 147:19, 20.) Hi katekile namuntlha leswi ku nga hina ntsena emisaveni hi vitaniwaka hi vito ra Xikwembu. Hi ni vuxaka lebyikulu na Yehovha hi leswi hi n’wi tivaka naswona Rito rakwe ri hi pfunaka evuton’wini. Xana a wu na swivangelo swo tala leswi twalaka swo huwelela ku fana ni mutsari wa Amapsalma 147, u ku “Dzunisani Yah,” ni ku tlhela u khutaza van’wana leswaku na vona va endla tano?

Tindzralama Ta Moya

Perspicaz vol-1 p. 262

Aves

O salmista concitou as “aves aladas” a louvar a Jeová (Ps 148:1, 10), e as aves fazem isto por sua própria estrutura e pela sua constituição complexa. Uma única ave pode ter de 1.000 a mais de 20.000 penas. Todavia, cada pena se compõe dum eixo, ou raque, do qual partem centenas de barbas que formam uma rede interna, cada barba contendo centenas de bárbulas menores, e cada bárbula tendo centenas de barbicelas e ganchos. Uma única pena de 15 cm, da asa de um pombo, contém assim, segundo se calcula, várias centenas de milhares de bárbulas e literalmente milhões de barbicelas. Os princípios aerodinâmicos implantados na estrutura das asas e do corpo das aves ultrapassam em complexidade e eficácia os duma aeronave moderna. Os ossos ocos da ave contribuem para sua leveza, e, assim, o esqueleto dum alcatraz ou fragata, com mais de 2 m de envergadura das asas, talvez pese apenas uns 110 gramas. Certos ossos das asas de grandes aves planadoras até mesmo possuem suportes semelhantes a tirantes dentro das partes ocas, como as nervuras dentro das asas dos aviões.

17-23 KA FEVHERERU

WUKOSI BYI NGA BIBELENI AMAPROVERBIA 1

Vampshwa—I Mani Lweyi Mi Taka Mu Yingiseta?

Sentinela 11/2017 p. 29 §§ 16-17

U Nga Pfumeleli Nchumu Leswaku Xi Ku Sivela Ku Kuma Hakelo

¹⁶ U ta endla yini loko u ri muntshwa naswona u vona onge vatswari va wena lava nga Timbhoni a va ku twisisi naswona va ku tikisela hi swinawanawana? Ku hlundzukisiwa hi mhaka yoleyo swi nga ku endla u kanakana loko ku tirhela Yehovha ku ri nchumu lowunene. Kambe loko u pfumelela ku hlundzuka ku ku tshikisa ku tirhela Yehovha, u nge va kumi emisaveni vanhu lava ku rhandzaka ku fana ni vatswari va wena swin’we ni vamakwerhu evandlheni.

¹⁷ Loko vatswari va wena va nga ku tshinyi xana sweswo a swi nga ta endla u vona onge a va ku rhandzi? (Heb 12:8) Kumbexana u khunguvanyisiwa hi ndlela leyi vatswari va wena va ku tshinyaka ha yona. Ematshan’wini yo languta ndlela leyi va ku tshinyaka ha yona ringeta ku twisisa xivangelo xo va va ku tshinya. Rhurisa mbilu naswona u papalata ku va xopaxopa. Rito ra Xikwembu ri ri: “Un’wana ni un’wana la hlwelaka ku vula marito yakwe u ni vutivi, naswona munhu la nga ni ku twisisa u ni moya wo rhula.” (Pr 17:27) Kombisa leswaku se u le ku kuleni hikuva u nga nyenyeli loko u layiwa, u nga karhateki hi ndlela leyi u layiweke ha yona. (Pr 1:8) I nkateko ku va ni vatswari lava rhandzaka Yehovha naswona va lava ku ku pfuna leswaku u kuma hakelo ya vutomi lebyi nga heriki.

Sentinela 15/02/2005 pp. 19-20 §§ 11-12

Ku Hlayisa Mfungho Wa Hina Wa Vukreste

¹¹ Tiyimisele ku tsakisa Xikwembu ku nga ri vanhu. I swa ntumbuluko ku tiyisa mfungho wa hina hi ku tihlanganisa ni ntlawa wo karhi. Munhu un’wana ni un’wana wa va lava vanghana, naswona ha tsaka loko hi amukeriwa hi van’wana. Emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi—hambiloko se hi kurile—ntshikilelo wa tintangha wu nga va ni matimba, wu vanga ku navela lokukulu ko lava ku tekelela kumbe ku tsakisa van’wana. Kambe a hi minkarhi hinkwayo vanghana ni tintangha va khathalaka hi vuhlayiseki bya hina. Minkarhi yin’wana vo lava munhu la nga ta va joyina eku endleni ka swilo leswo biha. (Pr 1:11-19) Loko Mukreste a hluriwa hi ntshikilelo lowo biha wa tintangha, hi ntolovelo u ringeta ku fihla leswi a nga swona. (Ps 26:4) Muapostola Pawulo u tsundzuxile: ‘Mi nga tshuki mi tifanisa ni misava leyi.’ (Ro 12:2, Bibele Ya Xitsonga) Yehovha u hi nyika matimba ya le ndzeni lawa hi ma lavaka leswaku hi lwisana ni ntshikilelo wihi na wihi wo endla leswo biha.—Heb 13:6.

¹² Loko ntshikilelo wa le handle wu xungeta ku onha mfungho wa hina wa Vukreste, hi fanele hi tsundzuka leswaku ku tshembeka ka hina eka Xikwembu i ka nkoka swinene ku tlula langutelo ra vanhu kumbe mboyamelo wa vunyingi bya vanhu. Marito ya Eksoda 23:2 i nsinya wa nawu lowu sirhelelaka: “U nga tshuki u landzelela ntshungu lowu nga ni swikongomelo swo biha.” Loko Vaisrayele-kulobye vo tala va kanakane vuswikoti bya Yehovha byo hetisisa switshembiso Swakwe, Kalebe u ale ku landzelela ntshungu. A a tiyiseka leswaku switshembiso swa Xikwembu a swi tshembeka, naswona u hakeriwe hi ndlela leyikulu hikwalaho ka langutelo ra yena. (Tin 13:30; Yš 14:6-11) Xana na wena u tiyimiserile ku lwisana ni ntshikilelo wa langutelo leri andzeke leswaku u ta hlayisa vuxaka bya wena na Xikwembu?

Tindzralama Ta Moya

Perspicaz vol-2 p. 1140

Tolo

Em vez de referir-se a alguém que carece de capacidade mental, a palavra “tolo”, conforme usada na Bíblia, em geral alude à pessoa que despreza a razão e cujo proceder é moralmente insensato, em desacordo com as normas justas de Deus. Há vários termos hebraicos para referir-se a uma pessoa assim: kesíl (‘estúpido’; Pr 1:22), ʼewíl (“tolo”; Pr 12:15), na·vál (“insensato”; Pr 17:7), e lets (“zombador”; Pr 13:1). Em grego, á·fron refere-se ao “desarrazoado” (Lk 12:20), a·nó·e·tos ao ‘insensato’ (Ga 3:1), e mo·rós ao ‘tolo’ (Mt 23:17; 25:2).

24 KA FEVHERERU–2 KA MARSU

WUKOSI BYI NGA BIBELENI AMAPROVERBIA 2

Ha Yini U Fanela Ku Khinyela Ku Hamba Dondzro Ya Ximhunu?

Xihondzro Xa Ku Zrindzra 08/2022 p. 19 § 16

¹⁶ A hi vhanu hinkwavu va swi zrandzraka ku dondzra. Kambe Yehovha a hi zramba leswaku hi “djulisisa” timhaka leti yentiki ta ntiyiso. (Dondzra Amaproverbia 2:4-6.) Loko hi tikazrata hi ndlela leyo, hi ta va ni mabindzru lamanene minkama hinkwayu. Makwezru wa kukazri lweyi a vitaniwaka Corey, a hlaya leswaku loko a dondzra Bibele a kambisisa ndzrimana ha yin’we yin’we. A li: “Ni dondzra mintlhamuxelo hinkwayu ya le hansi, ni dondzra ni tindzrimana leti yelanaka ni ndzrimana leyo ni va ni yentxa wusentxi lebyi yengetelekiki. . . . Madondzrela lawo, ma yentxa ni dondzra mintxhumu yinyingi ya lisima!” Swi nge na mhaka leswaku hi tizrisa ndlela yini kuva hi dondzra, loko hi tinyika nkama wa ku dondzra Bibele hi kombisa ndlela leyi hi wu zrandzraka ha yone ntiyiso.—Ps 1:1-3.

Xihondzro Xa Ku Zrindzra 10/2022 p. 19 §§ 3-4

A Wutlhazri Bya Ntiyiso Bya Huwelela

³ A Bibele dzri li: ‘A masungulo ya vutlhazri hi ku txhava Yehovha. Ni ku tiva Lwe wa ku xwengisisa hi kone ku yingelisisa.’ (Pr 9:10) A wutlhazri byi patsra ku tizrisa leswi hi swi tivaka akuva hi teka swiboho leswinene. Kambe hi kombisa leswaku hi ni wutlhazri bya ntiyiso loko hi ‘tiva Lwe wa ku xwengisisa’, kumbe loko hi djula ku tiva leswaku he dzrini vonela dzra Yehovha a mhakeni ya kukazri, loko hi djula ku teka a xiboho xa lisima. Hi nga yentxa leswo hi ku kambisisa leswi Bibele ni mabuku yezru ma swi hlayaka. Loko hi yentxa leswo, hi kombisa leswaku hi ni wutlhazri bya ntiyiso.—Pr 2:5-7.

⁴ I Yehovha ntsena lweyi a nga hi nyikaka a wutlhazri bya ntiyiso. (Ro 16:27) Ha yini? Xa ku sungula, hikusa Yehovha i muvumbi nakone a tiva hinkwaswu mayelanu ni leswi a swi vumbiki. (Ps 104:24) Xa wubidzri, hinkwaswu leswi Yehovha a swi yentxaka swi kombisa leswaku a tlhazrihile. (Ro 11:33) Xa wuzrazru, lweyi a tizrisaka swilayu swa wutlhazri leswi pfaka ka Yehovha, minkama hinkwayu a wa buyeliwa. (Pr 2:10-12) Loko hi djula ku va ni wutlhazri bya ntiyiso hi fanela ku pfumelela mintiyiso ya masungulu yi kongomisa swiboho ni swiyentxo swezru.

Xihondzo Xo Rindza 09/2016 pp. 23-24 §§ 2-3

Xana Wa Wu Vona Nkoka Wo Endla Nhluvuko Hi Tlhelo Ra Moya? Vantshwa Tiyisani Ripfumelo Ra N’wina

² Tanihi mutirheli wa Yehovha la ha riki muntshwa kumbe wa ha ri ku dyondzeni ha Yena xana u titwa u boheka ku pfumela eka leswi vanhu vo tala va pfumelaka eka swona, ku fana ni dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo ku ri ni ku pfumela eka Muvumbi? Loko swi ri tano, ku ni magoza lama u nga ma tekaka leswaku u tshama u ri ni ripfumelo leri tiyeke. Goza rin’wana i ku va u tirhisa vuswikoti byo ehleketa lebyi Xikwembu xi ku nyikeke byona, lebyi nga “ta ku rindza.” Swi ta ku sirhelela eka tidyondzo leti nga dlayaka ripfumelo ra wena.—Dondzra Amaproverbia 2:10-12.

³ Ripfumelo leri tiyeke ri titshege hi ku xi tiva kahle Xikwembu. (1Tm 2:4) Loko u dyondza Rito ra Xikwembu ni minkandziyiso ya hina, u nga hlayeli ku hetisisa nawu. Anakanyisisa hi leswi u swi hlayeke leswaku u twisisa ‘mongo wa kona.’ (Mt 13:23) A hi xiyeni ndlela leyi ku endla tano swi nga ku pfunaka ha yona leswaku u tiyisa ripfumelo ra wena eka Xikwembu tanihi Muvumbi ni le Bibeleni​—leyi tameleke “vumbhoni lebyi tiyeke.”—Heb 11:1.

Tindzralama Ta Moya

Perspicaz vol-1 p. 1237 § 1

Integridade

Tal proceder íntegro torna-se possível, não pela força moral pessoal, mas somente por meio de profunda fé e confiança em Jeová e em seu poder salvador. (Ps 25:21) A promessa de Deus é de que Ele será um “escudo” e um “baluarte”, guardando o caminho dos que andam em integridade. (Pr 2:6-8; 10:29; Ps 41:12) Sua preocupação constante de granjear a aprovação de Jeová traz estabilidade à sua vida, habilitando-os a seguirem sem desvio rumo a seu objetivo. (Ps 26:1-3; Pr 11:5; 28:18) Embora, conforme Jó observou com perplexidade, o inculpe possa sofrer, devido ao domínio do iníquo, e possa morrer junto com os iníquos, Jeová assegura-nos de que está cônscio da vida do inculpe, e garante que a herança de tal pessoa perdurará, que seu futuro será pacífico e que ela entrará na posse do que é bom. (Yb 9:20-22; Ps 37:18, 19, 37; 84:11; Pr 28:10) Como no caso de Jó, o que torna alguém genuinamente valioso e merecedor de respeito é ser ele um homem íntegro, em vez de sua riqueza. (Pr 19:1; 28:6) Os filhos privilegiados em terem uma pessoa assim como pai ou mãe devem ser considerados felizes (Pr 20:7), recebendo esplêndido legado do exemplo da vida de seu pai, usufruindo um quinhão do bom nome dele e o respeito que ele granjeou.