MPHANGWA ZADIDI NINGA MUDAZILEMBERA MARKO
1 Kutoma kwa mphangwa zadidi zinalonga pya Yezu Kristu, Mwana wa Mulungu: 2 Ninga mudalemberwa izo na mprofeta Izaiya kuti: “(Ona! Ine ndiri kutumiza ntumiki wanga patsogolo pako, iye anadzasasanyira njira yako.)+ 3 Munthu ali kukhuwa nʼthando: ‘Sasanyirani njira ya Yahova!* Lungamisani miseu yace.’”+ 4 Juwau Mʼbatizi akhali nʼthando, iye akhamwaza mphangwa kuna anthu mbaapanga toera abatizwe ninga cipangizo ca kutcunyuka kwawo toera alekererwe madawo.+ 5 Anthu a ku Yudeya onsene na a ku Yerusalemu onsene akhaenda kuna Juwau, mbabatizwa* na iye mu Nkulo wa Yordani, pontho iwo akhabweka pakweca madawo awo.+ 6 Juwau akhabvala nguwo zakucitwa na maweya a kamelo mbamanga sintu* ya nthembe ncunu mwace,+ iye akhadya nthete na uci.*+ 7 Juwau akhamwaza mphangwa mbalonga: “Munthu wamphambvu kakamwe kupiringana ine ali kubwera nduli mwanga, wakuti mithambo ya masandalya ace ine sidathema tayu kukotama toera kuisudzula.+ 8 Ine ndakubatizani na madzi, mbwenye iye anadzakubatizani na nzimu wakucena.”+
9 Mu ntsiku zenezi, Yezu afika buluka ku Nazareti wa ku Galileya mbabatizwa na Juwau mu Yordani.+ 10 Pikhabuluka iye kwene mʼmadzi, aona kuti kudzulu kukhafunguka, pontho nzimu wakucena ukhatcita ninga nkhangaiwa mbudza kuna Yezu.+ 11 Penepo yabvekambo fala kudzulu mbilonga: “Iwe ndiwe Mwananga wakufunika; ine ndisakomerwa na iwe.”+
12 Mwakucimbiza, nzimu wakucena wamuendesa kuthando. 13 Natenepa, iye apitiriza nʼthando mu ntsiku 40, mbakayeserwa na Sathani.+ Yezu akhali pabodzi na pinyama pya ntsanga, mbwenye aanju akhamuwangisa.*+
14 Pidaikhwa Juwau nkaidi, Yezu aenda ku Galileya+ mbamwaza mphangwa zadidi za Mulungu,+ 15 mbalonga: “Ndzidzi udakhazikiswa wakwana! Umambo wa Mulungu uli cifupi. Tcunyukani,+ pontho khulupirani mphangwa zadidi.”
16 Pikhafamba Yezu nʼkhundu mwa bara ya Galileya, iye aona Simau na mʼbale wace akhacemerwa Andreya+ mbakagwisira makokota awo mʼbara,+ thangwi iwo akhali asodzi a mʼmadzi.+ 17 Natenepa Yezu aapanga: “Nditowereni, ine ndinadzakucitisani kukhala anyakusodza a anthu.”+ 18 Penepo pene iwo asiya makokota awo mbatowera Yezu.+ 19 Pidaenda iye patsogolo pangʼono, aona Tiyago na Juwau ana a Zebhedheu, iwo akhali mʼmwadiya mbakasona makokota awo,+ 20 mwakukhonda dembuka iye aacemera. Natenepa, iwo asiya babawo Zebhedheu mʼmwadiya pabodzi na anyabasa ace, mbatowera Yezu. 21 Iwo aenda ku Kafarnau.
Pidafika ntsiku ya Sabudu, iye apita mu sinagoga mbatoma kupfundzisa.+ 22 Anthu adzumatirwa kakamwe na njira yace yakupfundzisa, thangwi pikhapfundzisa iye pikhabuluka kuna Mulungu, mwakusiyana na apfundzisi a mwambo.+ 23 Mu sinagoga mukhali na mamuna mʼbodzi wakuti akhali na dimonyo, iye akhuwa: 24 “Yezu wa ku Nazareti, musafunanji na ife?+ Mwabwera kudzatifudza? Ine ndisadziwa mwadidi kuti imwe ndimwe Ntumiki Wakucena wa Mulungu!”+ 25 Mbwenye Yezu asandika dimonyo, mbalonga: “Matama, buluka muna iye!” 26 Penepo dimonyo agwisa pantsi mamuna unoyu, pontho dimonyo akhuwa mwakugaluza kakamwe, mbabuluka muna iye. 27 Anthu onsene adzumatirwa kakamwe, mbatoma kulonga okha-okha: “Ninji pyenepi? Ndi cipfundziso cipswa! Iye ali na mphambvu zakubulusa madimonyo, iwo mbambvera.” 28 Natenepa, mphangwa zinalonga pya Yezu zamwazika mwakucimbiza mucisa consene ca Galileya.
29 Buluka penepo, iwo abuluka mu sinagoga mbaenda pabodzi na Tiyago na Juwau kunyumba kwa Simau na Andreya.+ 30 Mebzwalace Simau+ akhali lamba thangwi akhadaferuka, iwo adziwisa Yezu pya utenda wace. 31 Yezu aenda kuna iye, aphata manja ace mbamulamusa. Penepo iye awanga, mbatoma kuaphikira cakudya.
32 Namaulo, pikhadoka dzuwa, anthu atoma kubweresa kuna iye anyakuduwala onsene na ale akhali na madimonyo;+ 33 anthu onsene a mu nzinda agumanyikana pansuwo wa nyumba ikhali Yezu. 34 Natenepa, iye awangisa anthu azinji akuti akhali na mautenda akusiyana-siyana,+ mbabulusa madimonyo, mbwenye iye nee akhatawirisa kuti madimonyo alonge cinthu, thangwi iwo akhadziwa kuti iye ndi Kristu.*
35 Namacibese kakamwe, kunja mbakudzati kuca, Yezu alamuka mbaenda kunja pa mbuto ya paekha, kweneko iye atoma kucita phembero.+ 36 Mbwenye Simau na ale akhali na iye aenda kansaka, 37 iwo anʼgumana mbampanga: “Anthu onsene akukusakani.” 38 Mbwenye iye aapanga: “Tendeni ku mbuto inango, mʼmizinda ya cifupi toera ndimwazembo mphangwa kweneko, thangwi ine ndadzera pyenepi.”+ 39 Iye aenda mu dziko yonsene ya Galileya, amwaza mphangwa mʼmasinagoga awo, mbabulusa madimonyo.+
40 Abwerambo kuna iye mamuna mʼbodzi wa matanya, mbatoma kudembetera mpaka kunʼgodamira, mbalonga: “Imwe mungafuna, munakwanisa kundiwangisa.”+ 41 Thangwi yakumbvera ntsisi, Yezu afuthula djanja yace, anʼkhuya mbampanga: “Ine ndisafuna! Utenda wako mbuwange.”+ 42 Penepo pene matanya ace amala, mbawanga. 43 Yezu ampanga toera aende pidamala iye kuncenjeza mwamphambvu kuti: 44 “Leka kupanga munthu nee cinthu cibodzi, mbwenye ndoko ukapangizike kuna anyantsembe, ungamala, pereka ntsembe idalonga Mose thangwi ya kuwangiswa kwako,+ toera anyantsembe aone kuti iwe wawangiswa.”+ 45 Mbwenye pidaenda mamuna unoyu, atoma kulonga pyenepi konsene kwene, mbamwaza mphangwa zenezi mʼmbuto zinango. Munjira ineyi, Yezu nee akhakwanisabve kupita mu nzinda mbakhonda kudzindikirwa, natenepa iye akakhala kunja ku mbuto yakusowa anthu. Mbwenye anthu a mbuto zonsene akhapitiriza kuenda kuna iye.+
2 Mbwenye mudapita ntsiku zingasi iye apita pontho mu Kafarnau, mphangwa zakuti iye akhali panyumba zamwazika.+ 2 Natenepa, anthu azinji agumanyikana mpaka kusoweka mbuto, na pansuwo pene nee pakhali na mbuto, penepo Yezu atoma kuapanga mphangwa zadidi.+ 3 Anthu amʼbweresera nyampfutete mʼbodzi wakuti akhathukulwa na amuna anai.+ 4 Mbwenye thangwi ya mwinji wa anthu, iwo nee akwanisa kufika naye mpaka pana Yezu, natenepa iwo afungula benga pantsoi kukhundu ikhali Yezu, na pa benga ineyi iwo atcitisa nyampfutete pa makha adagoneswa iye. 5 Pidaona Yezu cikhulupiro cawo,+ iye apanga nyampfutete: “Mwananga, madawo ako alekererwa.”+ 6 Pa ndzidzi unoyu, apfundzisi a mwambo anango akhali penepo, iwo akhali nawa mbakanyerezera mʼmitima yawo:+ 7 “Thangwi yanji munthu uyu akulonga tenepo? Iye akuxola Mulungu. Mbani unango anakwanisa kulekerera madawo kusiyapo Mulungu?”+ 8 Mbwenye mwakucimbiza Yezu adzindikira pinthu pikhanyerezera iwo, natenepa iye aabvundza: “Thangwi yanji musanyerezera pinthu pyenepi mʼmitima yanu?+ 9 Ninji cinakhonda nentsa kakamwe? Ndi kupanga nyampfutete kuti: ‘Madawo ako alekererwa,’ peno: ‘Lamuka kwata makha ako ufambe’? 10 Mbwenye toera imwe mudziwe kuti Mwana wa munthu+ ali na mphambvu zakulekerera madawo pa dziko yapantsi . . . ”,+ iye apanga nyampfutete: 11 “Ine ndikukupanga: Lamuka, kwata makha ako, ndoko kunyumba kwako.” 12 Penepo iye alamuka, mwakucimbiza akwata makha ace mbafamba pamaso pa anthu onsene. Natenepa, onsene adzumatirwa kakamwe, asimba Mulungu mbalonga: “Ife cipo taona kale pinthu ninga pyenepi.”+
13 Yezu aenda pontho nʼkhundu mwa bara; mwinji wa anthu ukhapitiriza kuenda kuna iye, penepo iye atoma kuapfundzisa. 14 Pikhapita iye, aona Levi mwana wa Alfeu akhali nawa panyumba inalipira anthu misonkho, Yezu ampanga: “Bwera ukhale nyakupfundza wanga.” Penepo iye alamuka mbantowera.+ 15 Pa ndzidzi ukhadya Yezu* panyumba ya Levi, anyakulipisa misonkho azinji na anyakudawa akhadya* na Yezu pabodzi na anyakupfundzace, thangwi akhalipo azinji a iwo akuti adzakhala anyakupfundzace.+ 16 Mbwenye apfundzisi a mwambo akuti akhali Afarisi pidaona iwo kuti iye akhadya na anyakudawa pabodzi na anyakulipisa misonkho, iwo atoma kulonga na anyakupfundzace: “Kodi iye asadya na anyakulipisa misonkho pabodzi na anyakudawa?” 17 Pidabva iye pyenepi, Yezu aapanga: “Anthu a ungumi wadidi nkhabe funa dotoro, mbwenye atenda ndiwo anafuna dotoro. Ine nee ndadzera anyakulungama, mbwenye ndadzera anyakudawa.”+
18 Anyakupfundza a Juwau na anyakupfundza a Afarisi akhacita jejuu. Natenepa, iwo abwera kuna Yezu mbambvundza: “Thangwi yanji anyakupfundza a Juwau na anyakupfundza a Afarisi asacita jejuu, mbwenye anyakupfundza anu nkhabe kucita jejuu?”+ 19 Yezu aatawira: “Kodi axamwali a mankhadzi wamamuna+ ali na mathangwi toera kucita jejuu mu ndzidzi unakhala iwo pabodzi na mankhadzi? Mu ndzidzi unakhala iwo pabodzi na mankhadzi, iwo nkhabe kucita jejuu. 20 Mbwenye zinadzafika ntsiku zakuti mankhadzi wamamuna anadzabuluswa pakati pawo,+ pa ntsiku ineyi iwo anadzacita jejuu. 21 Nkhabe munthu anasonera cigamba ca nguwo ipswa pa nguwo yakale. Angacita pyenepi, cigamba ca nguwo ipswa cinakwewa nguwo yakale, benga mbithimizirika kakamwe.+ 22 Pontho, nkhabe munthu anaikha vinyu ipswa mʼmabudu a nthembe zakale. Angacita pyenepi, vinyu inapandula mabudu a nthembe, mbibvungika pabodzi na mabudu. Mbwenye vinyu ipswa isaikhwa mʼmabudu a nthembe zipswa.”
23 Yezu na anyakupfundzace akhapita na mʼminda ya tirigu pa ntsiku ya Sabudu. Anyakupfundzace atoma kupuruza tirigu mu ndzidzi ukhaenda iwo.+ 24 Natenepa, Afarisi apanga Yezu: “Onani! Thangwi yanji iwo asacita pinthu pinakhondeswa na mwambo pa ntsiku ya Sabudu?” 25 Mbwenye Yezu aatawira: “Kodi imwe nee mwaleri pidacita Dhavidhi pidaphatwa iye na njala pabodzi na amuna akhali na iye?+ 26 Nee mwaleri mphangwa zinalonga pya Abhiyatari+ nyantsembe wankulu, kuti Dhavidhi apita nʼnyumba ya Mulungu mbadya mikate ya ntsembe* yakuti nee munthu mʼbodzi akhatawiriswa na mwambo toera kuidya, kusiyapo anyantsembe,+ mbaperekambo mikate inango kuna amuna akhali na iye?” 27 Penepo iye aapanga: “Sabudu yakhazikiswa toera kuphedza anthu,+ mbwenye anthu nee acitwa toera kukoya Sabudu. 28 Natenepa, Mwana wa munthu ndi Mbuya, ngakhale wa ntsiku ya Sabudu.”+
3 Yezu apita pontho mu sinagoga, mwenemu mukhali na mamuna mʼbodzi wakulamala djanja.+ 2 Afarisi akhayangʼanisa kakamwe Yezu toera kuona khala iye anamuwangisa pa ntsiku ya Sabudu. Iwo akhasaka thangwi toera kumpambizira nayo. 3 Yezu apanga mamuna wakulamala djanja: “Lamuka, bwera pakati.” 4 Penepo iye aabvundza: “Kodi mwambo usatawirisa kucita cinthu cadidi peno cakuipa pa ntsiku ya Sabudu, kupulumusa umaso peno kuupha?”+ Mbwenye iwo nee alonga cinthu. 5 Pidamala Yezu kuyangʼana mwakuipirwa anthu akhali nʼkhundu mwace, iye atsukwala kakamwe thangwi yakuuma kwawo mitima,+ mbapanga mamuna: “Fungula djanja yako.” Iye aifungula, djanja yace mbiwanga. 6 Penepo Afarisi abuluka kunja, mbatoma kubverana mwakucimbiza na anyakuphedzera a Herodhi+ toera kuona kuti anapha tani Yezu.
7 Mbwenye Yezu aenda ku bara pabodzi na anyakupfundzace, mwinji ukulu wa anthu adabuluka ku Galileya na ku Yudeya wantowera.+ 8 Pidabva iwo pinthu pizinji pikhacita iye, mwinji ukulu wa anthu wabwera kuna iye, kuphatanizambo anthu adabuluka ku Yerusalemu, Idhumeya, kuntunda unango wa Yordani na pisa pya Tiro na Sidhoni. 9 Penepo iye apanga anyakupfundzace toera amʼbweresere mwadiya ungʼono toera mwinji wa anthu ukhonde kumpfinya. 10 Nakuti iye akhawangisa anthu azinji, anthu onsene akuti akhali na utenda wakunentsa akhapfinyana nʼkhundu mwace toera kunʼkhuya.+ 11 Ngakhale ale akuti akhali na madimonyo,+ ndzidzi onsene ukhamuona iwo, akhagwa pantsi patsogolo pace, mbakhuwa: “Imwe ndimwe Mwana wa Mulungu.”+ 12 Mbwenye kazinji kene Yezu akhaacenjeza mwamphambvu toera akhonde kudziwisa anango kuti iye mbani.+
13 Yezu akwira paphiri mbacemera ale akhafuna iye,+ iwo mbaenda kuna iye.+ 14 Iye asankhula* anthu akukwana 12, mbaapasambo dzina ya apostolo, ale akuti mbadamperekera, pontho mbadaatuma toera kumwaza mphangwa, 15 iye aapasa mphambvu toera kubulusa madimonyo.+
16 Mu nsoka wa anthu 12+ udasankhula* iye mukhali Simau, ule adapasambo iye dzina yakuti Pedhru,+ 17 Tiyago na Juwau ana a Zebhedheu (iye aapasambo dzina ya Bhoanerje, yakuti isabveka “Ana a Njazi”),+ 18 Andreya, Filipi, Bhartolomeu, Mateu, Tomee, Tiyago mwana wa Alfeu, Tadheu, Simau Nkanani,* 19 na Yuda Iskariyoti, wakuti mukupita kwa ndzidzi asandukira Yezu.
Buluka penepo Yezu apita nʼnyumba, 20 mwinji wa anthu wagumanyikana pontho, natenepa iwo nee aona ndzidzi toera kudya. 21 Mbwenye pidabva abale ace mphangwa zenezi, iwo abwera toera kumʼphata, thangwi iwo akhalonga kuti: “Iye ali na nsala.”+ 22 Pontho apfundzisi a mwambo adabuluka ku Yerusalemu akhalonga: “Iye ali na Bhelizebhu,* pontho iye asabulusa madimonyo na mphambvu za ntongi wa madimonyo.”+ 23 Yezu aacemera mbalonga nawo na misangani, mbati: “Kodi pinakwanisika kuti Sathani abuluse Sathani? 24 Khala umambo wagawika okhene, umambo unoyu unafudzika;+ 25 pontho khala nyumba yagawika yokhene, nyumba ineyi inagwa. 26 Natenepa, khala cincino Sathani akuthamangisa madimonyo ace, umambo wace nee unapitiriza, pontho wasala pangʼono toera kufudzika. 27 Mwandimomwene, nkhabe munthu anakwanisa kupita nʼnyumba mwa munthu wamphambvu mbamʼbera pinthu pyace, angakhonda kumʼmanga pakutoma. Basi ene angamala kucita pyenepi, anakwanisa kutapata pinthu pya nʼnyumba mwace. 28 Mwandimomwene ine ndinakupangani kuti anthu anadzalekererwa pinthu pyonsene, mwakukhonda tsalakana madawo anacita iwo na mafala akutikana analonga iwo. 29 Mbwenye ule anatikana nzimu wakucena, cipo anadzalekererwa,+ mbwenye ali na mulando wa madawo akukhonda mala.”+ 30 Yezu alonga pyenepi thangwi anthu akhalonga kuti: “Iye ali na dimonyo.”+
31 Penepo mai wace na abale ace+ abwera mbalimira kunja, iwo atuma munthu toera kuncemera.+ 32 Nakuti mwinji wa anthu ukhadakhala pantsi nʼkhundu mwa Yezu, iwo ampanga: “Mai wanu na abale anu ali kunja, iwo asakusakani.”+ 33 Mbwenye iye aatawira: “Mbani mai wanga na abale anga?” 34 Penepo iye ayangʼana anthu akhali nawa nʼkhundu mwace, mbalonga: “Onani, mai wanga na abale anga ndi awa!+ 35 Ule anacita pinafuna Mulungu, unoyu ndiye mʼbale wanga wamamuna, wankazi na mai wanga.”+
4 Yezu atoma pontho kupfundzisa anthu nʼkhundu mwa bara, mwinji ukulu kakamwe wa anthu wagumanyikana cifupi na iye. Natenepa iye akwira mʼmwadiya, akhala pantsi mbaufendedza kutali pangʼono na ntunda, mbwenye mwinji onsene wa anthu ukhali pagombe ya bara.+ 2 Penepo iye atoma kuphatisira misangani mbaapfundzisa pinthu pizinji.+ Pikhaapfundzisa iye, akhaapanga:+ 3 “Bveserani mwadidi! Nyakubzwala mʼbodzi aenda kabzwala mbeu.+ 4 Mu ndzidzi ukhabzwala iye, mbeu zinango zagwa nʼkhundu mwa njira, zabwera mbalame mbazidya mbeu zenezi. 5 Zinango zagwa pa miyala pakuti nee pakhali na mataka mazinji, penepo zamera mwakucimbiza thangwi mataka akhadacepa.+ 6 Mbwenye pidapisa dzuwa, umera wapya mbubunyala, thangwi nee ukhali na mitcitci. 7 Mbeu zinango zagwa pa minga, minga yakula mbipingiza kukula kwa mbeu, natenepa zacimwana kubala misapo.+ 8 Mbwenye zinango zagwa pa mataka adidi, izo zakula mbazitoma kubala misapo 30, inango 60, inangombo 100.”+ 9 Buluka penepo iye athimiza: “Ule ali na makutu akubva, mbabve.”+
10 Pikhali iye ekhene, ale akhali nʼkhundu mwace pabodzi na apostolo ace 12 atoma kumbvundza pya mabvekero a misangani ineyi.+ 11 Iye aatawira: “Imwe mwatawiriswa kubvesesa cibisobiso*+ ca Umambo wa Mulungu, mbwenye kwa anango, inabva iwo ndi misangani basi,+ 12 toera iwo angaona, akhonde kudzindikira, pontho angabva akhonde kubvesesa mabvekero apyo. Natenepa, iwo cipo anabwerera kuna Mulungu mbalekererwa na iye.”+ 13 Kusiyapo pyenepi, Yezu aapanga: “Khala imwe nkhabe kudziwa mabvekero a nsangani unoyu, mphapo munakwanisa tani kubvesesa misangani inango yonsene?
14 “Nyakubzwala asabzwala mafala a Mulungu.+ 15 Natenepa, mbeu ziri nʼkhundu mwa njira munabzwalwa mafala, ndi anthu anabva mafala a Mulungu, mbwenye mwakucimbiza, Sathani asabwera+ mbabulusa mafala adabzwalwa muna iwo.+ 16 Munjira ibodzi ene, mbeu zidagwa pa mataka a miyala ndi ale anabva mafala a Mulungu; mwakucimbiza iwo asaatawira mwakutsandzaya.+ 17 Nakuti iwo nkhabe mitcitci muntima mwawo, asathambaruka mu ndzidzi wakucepa, mbwenye angathimbana na pinentso peno angatcingwa thangwi ya mafala a Mulungu, iwo asabwerera nduli mwakucimbiza. 18 Pana mbeu zinango zidabzwalwa pa minga. Zenezi ndi ale anabva mafala a Mulungu,+ 19 mbwenye thangwi ya kudzudzumika+ na pinthu pya dziko ino* pabodzi na mphambvu yakunyengeza ya mpfuma+ na kufuna+ pinthu pinango, pisakhuya mitima yawo mbapipingiza mafala a Mulungu, mbakhonda kubala misapo. 20 Pakumalisa, mbeu zidabzwalwa pa mataka adidi ndi ale anabvesera mafala a Mulungu mbaatawira mwadidi, mafala asabala misapo: 30, inango 60, inangombo 100.”+
21 Iye alongambo kuna iwo: “Kodi anthu asakwata nyale mbaigudumira na citundu peno kuiikha pantsi patalimba? Kodi anthu nee asaikwata mbaiikha pakweca?+ 22 Thangwi nkhabe cinthu cidabisika cakuti nkhabe kudzaoneka; pontho nkhabepo cinthu cidabiswa mwadidi cakuti nkhabe kudzaoneka pakweca.+ 23 Ule ali na makutu akubva, mbabve.”+
24 Iye alonga pontho kuna iwo: “Bveserani mwadidi pinabva imwe.+ Na nʼdida unapima na imwe, imwe munadzapimirwa na nʼdida ubodzi ene, pontho munadzathimizirwa pizinji. 25 Thangwi munthu ali na cinthu anadzathimizirwa pinango,+ mbwenye ule adasowa cinthu, anadzapokoserwa ciri na iye.”+
26 Yezu apitiriza kulonga: “Umambo wa Mulungu walandana na munthu anawaza mbeu pa mataka. 27 Namasiku iye asagona, mbalamuka mangwana mwace; mbeu zisamera mbazikula, mbwenye iye nkhabe dziwa kuti pyenepi pisacitika tani. 28 Mwapangʼono-pangʼono, mataka okhene asabala misapo. Unatoma ndi umera, buluka penepo zisabuluka mbeu zitete, pakumalisa mbeu zisakola. 29 Mbwenye mbeu zingamala kukola, iye asazibvuna na sikeya, thangwi ndzidzi wakubvuna wafika.”
30 Iye athimiza kulonga, mbati: “Kodi Umambo wa Mulungu tinaulandanisa nanji, peno tinaphatisira nsangani upi toera kuufokotoza? 31 Walandana na mbeu ya mostardha, yakuti pa ndzidzi udabzwalwa iyo, ikhali mbeu ingʼono kakamwe kupiringana mbeu zonsene pa dziko yapantsi.+ 32 Mbwenye ingamala kubzwalwa, iyo isakula mbikhala muti ukulu kakamwe kupiringana miti yonsene ya nʼdimba, mbibulusa nthawi zikulu, natenepa mbalame zakudzulu zisakwanisa kugumana mbuto yakukhala mu nʼthundzi wace.”
33 Iye aphatisira misangani mizinji+ ninga ineyi toera kuapfundzisa mafala a Mulungu mpaka pakhakwanisa iwo kubvesesa. 34 Mwandimomwene, iye nee alonga cinthu kuna iwo mwakukhonda kuphatisira nsangani, mbwenye pinthu pyonsene iye akhapifokotoza pakhundu kuna anyakupfundzace.+
35 Pa ntsiku ineyi, pikhadoka dzuwa, Yezu aapanga: “Tendeni kuntunda unango wa bara.”+ 36 Natenepa, pidamala iwo kupanga anthu toera aende, anyakupfundza ankwata na mwadiya ukhali iye, pontho iwo akhali na miyadiya inango.+ 37 Penepo catoma condzi cikulu mʼbara, mabimbi akhapita mʼmwadiya; natenepa mwadiya ukhadzala na madzi.+ 38 Mbwenye iye akhagona nduli mwa mwadiya mbatsamira pa nsago. Natenepa iwo amulamusa, mbampanga: “Mpfundzisi, nee mukuona kuti ife tiri kufa?” 39 Penepo iye alamuka, amatamisa mphepo mbapanga bara: “Matama! Pfulika!”+ Natenepa, mphepo yathowa, mbakuoneka kupfulika kukulu. 40 Penepo iye aabvundza: “Thangwi yanji musagopa kakamwe?* Mudzati kukhala na cikhulupiro?” 41 Mbwenye iwo agopa kakamwe, mbalonga kuna unango na ndzace: “Kodi mwandimomwene iye mbani? Iye asabverwambo na mphepo pabodzi na bara.”+
5 Buluka penepo iwo afika kuntunda unango wa bara, kucisa ca Jerazeno.+ 2 Pa ndzidzi udatcita Yezu mʼmwadiya, mamuna mʼbodzi wakuti akhali na dimonyo abwera kuna iye buluka kumasiye. 3 Mamuna unoyu akakhala mʼmasiye; mpaka pa ndzidzi unoyu, nee mʼbodzi akhakwanisa kumʼmanga, nee na maunyolo. 4 Kazinji kene iye akhamangwa na maunyolo miyendo na mikono ene, mbwenye iye akhathumula pyonsene. Natenepa, nkhabe munthu akhakwanisa kunkunda. 5 Ndzidzi onsene, masiku na masikati, iye akhakhuwa mʼmasiye na mʼmapiri mbaphekeka ekhene na miyala. 6 Mbwenye pidaona iye Yezu nakutali, athamanga mbagodama patsogolo pace.+ 7 Penepo iye alonga mwakukhuwa kakamwe mbati: “Musafunanji na ine, Yezu, Mwana wa Mulungu Wankulu Kakamwe? Ndisakuphembani toera mudumbire mu dzina ya Mulungu kuti nee munandithabusa.”+ 8 Thangwi Yezu akhadapanga dimonyo kuti: “Iwe dimonyo, buluka muna mamuna uyu.”+ 9 Penepo Yezu ambvundza: “Dzina yako ndiwe ani?” Iye atawira: “Ndine Nsoka, thangwi ndife azinji.” 10 Madimonyo apitiriza kudembetera Yezu toera iwo akhonde kuthamangiswa mucisa ceneci.+
11 Nkumbi ukulu wa nkhumba+ ukhadya paphiri cifupi na penepo.+ 12 Natenepa madimonyo adembetera Yezu mbati: “Titumizeni pyathu kuna nkhumba toera ife tipite muna izo.” 13 Iye aatawirisa. Natenepa, madimonyo abuluka mbapita mu nkumbi wa nkhumba, penepo nkumbi wa nkhumba cifupi na 2.000 wanumpha pankhomole* mbugwera mʼbara, zonsene mbazilirima mʼbara. 14 Mbwenye akumbizi a nkhumba athawa mbaenda kalonga pyenepi kuna anthu a mu nzinda na pisa pya cifupi; penepo anthu abwera toera kuona pidacitika.+ 15 Natenepa, iwo afika kuna Yezu mbaona mamuna ule wakuti kale akhali na nsoka wa madimonyo; iye akhali nawa, akhadabvala nguwo, pontho akhali na manyerezero adidi. Penepo anthu agopa kakamwe. 16 Pontho, ale adaona pidacita Yezu apanga anthu kuti pyenepi pyacitika tani kuna mamuna akhali na madimonyo, pontho ninji pidacitika na nkumbi wa nkhumba. 17 Natenepa iwo atoma kudembetera Yezu toera abuluke mucisa cawo.+
18 Yezu pikhakwira iye mʼmwadiya, mamuna adabuluswa madimonyo atoma kunʼdembetera toera aende pabodzi na iye.+ 19 Mbwenye Yezu nee antawirisa, mʼmbuto mwace ampanga: “Ndoko kunyumba kuna abale ako, ukaapange pinthu pyonsene pidakucitira Yahova* na ntsisi zidapangiza iye kuna iwe.” 20 Mamuna unoyu aenda, mbatoma kulonga mu Dhekapoli* pinthu pyonsene pidacitirwa iye na Yezu, anthu onsene adzumatirwa kakamwe.
21 Pidawambuka iye pontho kuntunda unango wa bara, mwinji ukulu wa anthu wagumanyikana pana iye, mbwenye Yezu akhali nʼkhundu mwa bara.+ 22 Abwera mʼbodzi wa akulu a sinagoga, akhacemerwa Jairo. Pidaona iye Yezu, agodama patsogolo pace.+ 23 Iye adembetera Yezu kazinji kene, mbalonga: “Mwananga wankazi akubva kupha kakamwe.* Ndaphata miyendo, tendeni mukasandzikire manja mwananga+ toera awange mbakhala mʼmaso.” 24 Penepo Yezu aenda naye pabodzi, mwinji ukulu wa anthu ukhantowera, pontho ukhampfinya.
25 Akhalipo nkazi mʼbodzi wakuti akhali na utenda wakubuluka ciropa+ mu pyaka 12.+ 26 Iye athabuka kakamwe mʼmanja mwa madotoro azinji, mbaphatisira kobiri yace yonsene, mbwenye nee awanga, mʼmbuto mwace utenda wace ukhatekera. 27 Pidabva iye mphangwa thangwi ya Yezu, iye aenda nduli mwa Yezu pakati pa mwinji mbakhuya nguwo yace,+ 28 thangwi iye akhalonga muntima mwace: “Ndingakhuya kwene basi nguwo zace, ndinawanga.”+ 29 Mwakukhonda dembuka utenda wace wakubuluka ciropa wawanga, pontho iye abva mʼmanungo mwace kuti awangiswa mu utenda wace wakutsukwalisa.
30 Penepo pene Yezu adzindikira kuti mphambvu+ ikhadabuluka muna iye, natenepa azungunuka kuna mwinji wa anthu, mbabvundza: “Mbani adakhuya nguwo zanga?”+ 31 Anyakupfundzace antawira: “Imwe mukuona mwinji wa anthu unakupfinyani, mphapo musabvundza kuti: ‘Mbani adandikhuya?’” 32 Mbwenye Yezu akhayangʼana nʼkhundu mwace toera kuona kuti mbani adanʼkhuya. 33 Nkazi agopa mbatetemera mudadziwa iye pidancitikira. Aenda kuna Yezu, agodama patsogolo pace, mbampanga undimomwene onsene. 34 Yezu apanga nkazi unoyu: “Mwananga, cikhulupiro cako cakuwangisa. Ndoko muntendere,+ mbuwangiswa mu utenda wako wakutsukwalisa.”+
35 Mbadzati malisa kulonga, afika amuna angasi adabuluka kunyumba ya nkulu wa sinagoga, mbalonga: “Mwananu wankazi afa! Thangwi yanji muli kunentsa Mpfundzisi?”+ 36 Mbwenye Yezu abva pidalonga iwo, mbapanga nkulu wa sinagoga: “Leka gopa, basi ene khulupira.”+ 37 Penepo iye nee atawirisa anango kuenda pabodzi na iye, kusiyapo Pedhru, Tiyago na Juwau mʼbale wace Tiyago.+
38 Pidafika iwo panyumba ya nkulu wa sinagoga, Yezu aona anthu akhacita uviyaviya na ale akhalira mwakugaluza mbakhuwa.+ 39 Pidapita iye nʼnyumba, aapanga: “Thangwi yanji mukulira mbamucita uviyaviya? Mwana hadafa tayu, mbwenye akugona.”+ 40 Penepo iwo atoma kunseka mwakupwaza. Mbwenye pidamala iye kubulusa anthu onsene panja, Yezu akwata mai wace mwana na babace pabodzi na anyakupfundza akhali na iye, mbaenda padagoneswa mwana. 41 Buluka penepo, aphata djanja ya mwana, mbampanga: “Talita kumi,” pisabveka: “Ntsikana, ine ndiri kukupanga, lamuka!”+ 42 Penepo pene ntsikana alamuka mbatoma kufamba. (Iye akhali na pyaka 12 pyakubalwa.) Natenepa, anyakubalace akomerwa kakamwe. 43 Mbwenye Yezu aapanga mwakubwereza-bwereza* toera akhonde kudziwisa anango pyenepi.+ Buluka penepo iye aapanga toera apase mwana cakudya.
6 Yezu abuluka kweneko mbaenda kucisa ca kwawo,+ anyakupfundzace antowera. 2 Pidafika ntsiku ya Sabudu, iye atoma kupfundzisa mu sinagoga, anthu azinji adabva pikhalonga iye adzumatirwa kakamwe mbalonga: “Kodi munthu uyu apigumana kupi pinthu pyenepi?+ Thangwi yanji iye apaswa udziwisi unoyu, pontho asakwanisa tani kucita pirengo pyenepi?+ 3 Kodi uyu si mesiri wakupala matabwa*+ tayu, mwana wa Mariya,+ pontho abale ace nee ndi Tiyago,+ Zuze, Yuda na Simau?+ Kodi anakazi ace nee ali na ife?” Natenepa iwo akhonda kunʼkhulupira. 4 Mbwenye Yezu aapanga: “Mprofeta asalemedzwa mʼmbuto zonsene, mbwenye nee asalemedzwa ku dziko yace, kuna abale ace na panyumba pace.”+ 5 Natenepa Yezu nee acita pirengo pizinji pya mphambvu kweneko, basi ene asandzika manja ace kuna anthu akucepa akuti akhabva kupha mbaawangisa. 6 Mwandimomwene, iye adzumatirwa thangwi yakusowa kwawo cikhulupiro. Penepo iye apakasa pisa pyonsene pya cifupi mbakapfundzisa.+
7 Iye acemera apostolo 12 mbatoma kuatumiza awiri-awiri,+ mbaapasa mphambvu zakubulusa madimonyo.+ 8 Pontho iye aapanga toera akhonde kukwata cinthu paulendo, kusiyapo ndodo. Iwo nee akhafunika kukwata nkate, nee mabudu a pyakudya, nee kobiri* mpikhwama pyawo,+ 9 mbwenye aapanga toera abvale masandalya mbakhonda kukwata nguwo inango toera kucinja. 10 Kusiyapo pyenepi iye aapanga: “Panyumba yonsene inafikira imwe, khalani penepo mpaka kubuluka kwanu pacisa ceneci.+ 11 Konsene kwene kunakhonda imwe kutambirwa na anthu peno kubveserwa, pakubuluka kweneko gubudzani pfumbi ya manyalo anu toera pikhale umboni kuna iwo.”+ 12 Penepo iwo aenda kamwaza mphangwa zakuti anthu asafunika kutcunyuka,+ 13 iwo abulusa madimonyo mazinji,+ pontho akhadzodza mafuta anthu azinji akuduwala mbaawangisa.
14 Mambo Herodhi abva mphangwa zenezi, thangwi dzina ya Yezu ikhalongwa konsene kwene, anthu akhalonga kuti: “Juwau Mʼbatizi alamuswa muli akufa, na thangwi ineyi iye asakwanisa kucita pirengo pyenepi.”+ 15 Mbwenye anango akhalonga: “Iye ndi Eliya.” Anangombo akhalonga: “Iye ndi mprofeta ninga aprofeta anango akale.”+ 16 Mbwenye pidabva Herodhi mphangwa zenezi, alonga: “Juwau ule adagwandisa ine nsolo, alamuswa muli akufa.” 17 Herodhi akhadamangisa Juwau mbamuikhisa nkaidi thangwi ya Herodhiya nkazi wa Filipi mʼbale wace Herodhi, wakuti Herodhi akhadamanga naye banja.+ 18 Thangwi Juwau akhampanga: “Mwakubverana na mwambo, si pyadidi tayu kuti usembe nkazi wa mʼbale wako.”+ 19 Na thangwi ineyi, Herodhiya akhaipirwa kakamwe na Juwau pontho akhafuna kumupha, mbwenye nee akhakwanisa. 20 Herodhi akhalemedza Juwau, thangwi iye akhandziwa ninga munthu wakulungama pontho wakulambira Mulungu,+ natenepa apitiriza kuntsidzikiza. Ndzidzi onsene ukhabvesera iye Juwau, Herodhi akhasowa cakucita, mbwenye akhapitiriza kubvesera mwakukomerwa pikhalonga iye.
21 Mbwenye ikhadafika ntsiku yakuthema pidakhunganya Herodhi phwando mbacemeresa akadamu ace, akulu a anyankhondo pabodzi na amuna akubvekera a ku Galileya+ toera kukumbuka ntsiku yakubalwa kwace.+ 22 Mwana wankazi wa Herodhiya apita, iye abvina mbatsandzayisa Herodhi na ale akhadya* na iye. Mambo apanga ntsikana: “Ndiphembe cinthu cinafuna iwe, ine ndinakupasa.” 23 Mambo adumbira kuna iye: “Consene cinafuna iwe kundiphemba ine ndinakupasa, ngakhale phindi ya umambo wanga.” 24 Natenepa ntsikana abuluka mbaenda kabvundza mai wace: “Ndiphembenji?” Mai wace antawira: “Kaphembe nsolo wa Juwau Mʼbatizi.” 25 Ntsikana aenda mwakucimbiza kuna mambo, mbamʼphemba: “Ndisafuna kuti mundipase cincino pano nsolo wa Juwau Mʼbatizi mu mbale.”*+ 26 Maseze pyenepi pyantsukwalisa kakamwe, mambo atawira kucita pidaphembwa iye, thangwi ya dumbiro idacita iye, pontho thangwi ya alendo ace.* 27 Natenepa, mwakucimbiza mambo atuma nyakuonera toera abwerese nsolo wa Juwau. Nyakuonera abuluka mbaenda nkaidi kagwanda nsolo wa Juwau, 28 mbaubweresa mu mbale. Iye aupereka kuna ntsikana, ntsikana auperekambo kuna mai wace. 29 Anyakupfundzace pidabva iwo mphangwa zenezi, abwera kudzakwata manungo ace mbaenda kaaikha munthumbi.
30 Pidabwerera apostolo, apanga Yezu pinthu pyonsene pidacita iwo na pidapfundzisa iwo.+ 31 Iye aapanga: “Bwerani imwe basi, tendeni ku mbuto ya pathu tekha toera mupume pangʼono.”+ Thangwi anthu azinji akhabwera mbaenda, iwo nee akhali na ndzidzi wakupuma, ngakhale wakudya. 32 Natenepa, iwo akwira mʼmwadiya mbaenda ku mbuto ya paokha toera akhale okhene.+ 33 Mbwenye anthu aaona pikhaenda iwo, pontho anthu azinji adziwa pyenepi. Natenepa, anthu a mizinda yonsene athamanga pabodzi pene na miyendo, mbatoma ndiwo kufika. 34 Mbwenye pidatcita Yezu mʼmwadiya, aona mwinji ukulu wa anthu, iye aabvera ntsisi+ thangwi akhali ninga mabira akusowa nkumbizi.+ Penepo iye atoma kuapfundzisa pinthu pizinji.+
35 Pikhadoka dzuwa, anyakupfundzace abwera kuna iye mbampanga: “Kuno ndi kutali na anthu, pontho dzuwa ikudoka.+ 36 Apangeni aende, natenepa anakwanisa kuenda mʼmamidzi na mupisa pya cifupi toera akagule okhene pyakudya.”+ 37 Iye aatawira: “Apaseni imwe cakudya.” Natenepa iwo ambvundza: “Kodi ife tinakwanisa kuenda kagula mikate ya ntengo wa madhenaryo* 200 toera kudyesa anthu awa onsene?”+ 38 Yezu aabvundza: “Ndi mikate mingasi iri na imwe? Ndokoni kaone!” Pidamala iwo kuona, alonga: “Iripo mixanu na ntsomba ziwiri.”+ 39 Iye apanga anthu onsene toera akhale pantsi mʼmisoka pa tsanga iwisi.+ 40 Natenepa, iwo akhala pantsi mʼmisoka ya anthu 100 na ya 50. 41 Iye akwata mikate mixanu na ntsomba ziwiri, ayangʼana kudzulu mbacita phembero yakupereka takhuta.+ Buluka penepo agwanda-gwanda mikate mbatoma kuipereka kuna anyakupfundzace toera iwo aipereke kuna anthu, pontho iye agawa ntsomba ziwiri kuna anthu onsene. 42 Natenepa anthu onsene adya mbakhuta, 43 iwo agumanya mapindi adasala mbadzadza pitundu 12, kusiyapo mapindi a ntsomba.+ 44 Ale adadya mikate akhali amuna akukwana 5.000.
45 Penepo, mwakukhonda dembuka, Yezu apanga anyakupfundzace kuti akwire mʼmwadiya toera atsogole kuenda kuntunda unango cifupi na Bhetisaidha, mu ndzidzi ukhapanga iye anthu toera abwerere kwawo.+ 46 Mbwenye pidamala iye kupangana nawo, aenda kacita phembero paphiri.+ 47 Pidadoka dzuwa, mwadiya ukhali pakati pa bara, mbwenye iye akhali ekhene pantunda.+ 48 Natenepa, pidaona Yezu kuti iwo akunentseka kakamwe na kucapa, thangwi akhaenda kunabuluka mphepo, iye aenda kuna iwo namacibese kakamwe* mbakafamba padzulu pa madzi; mbwenye akhaoneka ninga anaapitirira. 49 Pidamuona iwo mbakafamba padzulu pa madzi, iwo anyerezera: “Ndi masomphenya!” Mbakhuwa. 50 Thangwi onsene amuona mbagopa kakamwe. Mbwenye mwakucimbiza iye aapanga: “Pfulikani! Ndine pano, lekani kugopa.”+ 51 Penepo iye akwira mʼmwadiya, mphepo mbithowa. Natenepa, iwo adzumatirwa kakamwe, 52 thangwi iwo nee akhadabvesesa mabvekero a mikate, mitima yawo ikhapitiriza nee kubvesesa.
53 Pidawambuka iwo afika ku Jenezareti mbatsamisa mwadiya wawo.+ 54 Mbwenye pidamala iwo kwene kutcita mʼmwadiya, anthu adzindikira Yezu. 55 Anthu athamanga uku na uku mucisa ceneci consene mbabweresa atenda pa makha, konsene kukhabva iwo kuti Yezu ali kweneko. 56 Mbuto zonsene zikhafika iye mupisa, mʼmizinda peno mʼmamidzi, anthu akhabweresa atenda mʼmisika, mbadembetera toera iwo akhuye kwene basi nkhomo ya nguwo yace.+ Onsene akhaikhuya akhawangiswa.
7 Afarisi na apfundzisi a mwambo anango adabuluka ku Yerusalemu agumanyikana pana Yezu.+ 2 Penepo iwo aona anyakupfundza anango a Yezu mbakadya cakudya cawo na manja akukhonda cena, pisabveka, mwakukhonda samba manja.* 3 (Thangwi Afarisi na Ayuda onsene nkhabe kudya mbadzati kusamba manja awo mpaka mu cigunkunu, toera kubvera miyambo ya akulu akale, 4 angabuluka ku nsika, iwo nkhabe kudya mbadzati kuceneseka na madzi. Pana miyambo inango mizinji idapaswa iwo yakuti asaitoweza, ninga ya kubatiza makhomitco, milinga* na pyombo pyakucitwa na nkuwa.)+ 5 Natenepa, Afarisi anewa na apfundzisi a mwambo abvundza Yezu: “Thangwi yanji anyakupfundza anu asapwaza miyambo ya akulu akale,* mbadya cakudya cawo na manja akukhonda cena?”+ 6 Iye aapanga: “Izaiya alonga mwakubveka thangwi ya imwe ampfakafaka, ninga mudalemberwa ipyo kuti: ‘Anthu awa asandilemedza na milomo yawo basi, mbwenye mitima yawo iri kutali kakamwe na ine.+ 7 Iwo asandilambira papezi, thangwi asapfundzisa miyambo ya anthu ninga ndi pipfundziso pya Mulungu.’+ 8 Imwe musasiya matongero a Mulungu mbamubvera miyambo ya anthu.”+
9 Iye aapanga pontho: “Imwe musadziwa mwadidi kupwaza matongero a Mulungu toera kubvera mwambo wanu.+ 10 Thangwi Mose alonga: ‘Lemedza pai wako na mai wako,’+ pontho iye alonga: ‘Munthu analonga mwakuipa* babace peno mai wace asafunika kuphiwa.’+ 11 Mbwenye imwe musalonga: ‘Munthu angapanga babace peno mai wace kuti: “Pyonsene piri na ine pyakuti mbidakwanisa kukuphedzani napyo ndi korbhani, (pisabveka, muoni udaperekwa kuna Mulungu),”’ 12 imwe nee musantawirisabve toera kuphedza babace peno mai wace.+ 13 Munjira ineyi, imwe musacitisa mafala a Mulungu kukhala akusowa basa thangwi ya mwambo wanu udapereka imwe kuna anango.+ Pontho imwe musacita pinthu pizinji ninga pyenepi.”+ 14 Natenepa iye acemera pontho mwinji wa anthu toera abwere kuna iye, mbaapanga: “Ndibvesereni imwe monsene, pontho bvesesani mabvekero a mafala anga.+ 15 Nkhabe cinthu ciri kunja kwa munthu cakuti cingapita muna iye cinakwanisa kumpswipisa; mbwenye pinthu pinabuluka muna munthu ndipyo pinampswipisa.”+ 16 *——
17 Pidabuluka Yezu pana mwinji wa anthu, apita nʼnyumba, penepo anyakupfundzace atoma kumbvundza pya mabvekero a nsangani unoyu.+ 18 Yezu aatawira: “Imwembo mudzati kupibvesesa ninga iwo? Nee musadziwa kuti cinthu consene ciri kunja cingapita muna munthu nkhabe kumpswipisa? 19 Thangwi nee pisapita muntima mwa munthu, mbwenye pisapita mʼmimba mwace mpaka kubuluka munthu angaenda ncimbuzi.” Natenepa, Yezu apangiza kuti pyakudya pyonsene ndi pyakucena. 20 Iye aapangambo: “Pire pinabuluka muna munthu, ndipyo pinampswipisa.+ 21 Thangwi muntima mwa munthu+ ndimo munabuluka manyerezero akuipa: Pyaulukwali,* umbava, pya kupha munthu, 22 pyaupombo, kufuna pyonsene, macitiro akuipa, kunyengeza, makhaliro akupasa manyadzo,* bibvu, mafala akupwaza Mulungu, kudzikuza, na pyaupswiru. 23 Pinthu pyakuipa pyenepi pyonsene pisabuluka muntima, pontho pisapswipisa munthu.”
24 Iye abuluka kweneko mbaenda kupisa pya Tiro na Sidhoni.+ Kweneko iye apita nʼnyumba thangwi nee akhafuna kuti anthu adziwe kuti iye afika, mbwenye anthu adziwa pyenepi. 25 Pa ndzidzi unoyu, nkazi mʼbodzi wakuti mwanace wangʼono wankazi akhali na dimonyo abva pya Yezu, iye abwera mbagodama pa miyendo ya Yezu.+ 26 Nkazi unoyu akhali wa dzindza Yacigerego, wa cisa ca Siro-Fenisya;* iye apitiriza kuphemba Yezu toera abuluse dimonyo muna mwanace. 27 Mbwenye Yezu ampanga: “Pakutoma siya ana akhute, thangwi si pyadidi tayu kukwata nkate wa ana mbatiuponyera anambwa angʼono.”+ 28 Nkazi atawira: “Inde Mbuya, mbwenye anambwa angʼono ali pantsi pameza asadya manyedzwa anagwiswa na anangʼono.” 29 Penepo Yezu ampanga: “Nakuti walonga mafala anewa, ndoko, dimonyo abuluka muna mwanako.”+ 30 Natenepa, nkazi aenda kunyumba kwace mbagumana mwanace ali kugona patalimba, dimonyo akhadabuluka muna iye.+
31 Pidabuluka Yezu kucisa ca Tiro, apita na ku Sidhoni mbagwanda na pakati pacisa ca Dhekapoli* kuenda ku Bara ya Galileya.+ 32 Kweneko anthu abweresa mamuna mʼbodzi wakukhonda kubva* wakuti akhali na cibubu kakamwe,+ iwo adembetera Yezu toera ansandzikire manja. 33 Yezu aenda naye pakhundu, kutali na mwinji wa anthu. Penepo Yezu aikha pyala pyace mʼmakutu a mamuna unoyu, pidamala iye kuphula mata, akhuya lirimi ya mamuna.+ 34 Yezu ayangʼana kudzulu, apuma mwakubveka mbapanga mamuna: “Efata,” pisabveka, “Funguka.” 35 Natenepa, makutu ace afunguka,+ cibubu cace camala, mbatoma kulonga mwadidi. 36 Yezu aacenjeza toera akhonde kulonga pyenepi kuna anango,+ mbwenye mukhathimiza iye kuakhondesa, iwo akhathimizambo kulonga pidacita iye.+ 37 Mwandimomwene iwo adzumatirwa kakamwe,+ mbalonga: “Iye asacita mwadidi pinthu pyonsene. Ngakhale madhrodhro na mabewewe, iye asaawangisa.”+
8 Mu ntsiku zenezi, mwinji ukulu wa anthu wagumanyikana pontho pana Yezu. Iwo nee akhali na cakudya. Natenepa iye acemera anyakupfundzace, mbaapanga: 2 “Ndikubvera ntsisi mwinji uyu wa anthu,+ thangwi iwo ali na ine mu ntsiku zitatu, pontho iwo nkhabe cakudya.+ 3 Ndingaapanga toera aende mʼmamidzi mwawo na njala, anakomoka nʼnjira, pontho anango mwa iwo abuluka kutali kakamwe.” 4 Mbwenye anyakupfundzace antawira: “Kuno ndi kutali kakamwe na mamidzi, tinagumana kupi mikate yakukwana toera kudyesa anthu onsene awa?” 5 Penepo Yezu aabvundza: “Muli na mikate mingasi?” Iwo antawira: “Minomwe.”+ 6 Yezu apanga mwinji wa anthu toera ukhale pantsi. Buluka penepo, iye akwata mikate minomwe mbacita phembero yakupereka takhuta. Pidamala iye, aigwanda-gwanda mbaipereka kuna anyakupfundzace, iwombo aigawira mwinji wa anthu.+ 7 Iwo akhalimbo na ntsomba zingʼono zingasi. Pidamala iye kucita phembero yakupereka takhuta, iye aapangambo toera azigawire anthu. 8 Natenepa iwo adya mbakhuta, pontho agumanya mapindi adasala mbadzadza pitundu pinomwe pikulu.+ 9 Amuna adadya akhali cifupi na 4.000. Buluka penepo iye aapanga toera aende.
10 Mwakukhonda dembuka, Yezu akwira mwadiya pabodzi na anyakupfundzace mbafika kucisa ca Dhalimanuta.+ 11 Kweneko afika Afarisi, mbatoma kuketesana na Yezu. Toera kumuyesera, iwo amʼphemba toera acite cirengo mu dzina ya Mulungu.+ 12 Natenepa Yezu atsukwala kakamwe muntima mwace, mbalonga: “Thangwi yanji anthu awa akuipa asaphemba cidzindikiro?+ Mwandimomwene ine ndinakupangani, nkhabepo cidzindikiro cinango cinafuna kupangizwa iwo.”+ 13 Natenepa Yezu aasiya, akwira pontho mʼmwadiya mbaenda kuntunda unango.
14 Mbwenye anyakupfundzace aduwala kukwata mikate, pontho nee akhali na cakudya cinango mʼmwadiya kusiyapo nkate ubodzi basi.+ 15 Yezu aacenjeza mwakubveka, mbati: “Fungulani maso anu; citani mphole-mphole na ntombwe wakutupisa mikate wa Afarisi na wa Herodhi.”+ 16 Natenepa iwo atoma kuketesana okhene kuti thangwi yanji nee abweresa mikate. 17 Pidaona iye pyenepi, aabvundza: “Thangwi yanji musaketesana thangwi yakukhonda bweresa mikate? Imwe mudzati kudzindikira mbamubvesesa? Kodi mitima yanu isapitiriza nee kubvesesa? 18 ‘Maseze muli na maso, imwe nkhabe kuona; maseze muli na makutu, imwe nkhabe kubva.’ Kodi nee musakumbuka? 19 Pidagwanda ine mikate mixanu+ mbadya amuna 5.000, ndi pitundu pingasi pidadzadza imwe na mapindi a mikate adasala?” Iwo antawira: “Khumi na piwiri.”+ 20 “Pidagwanda ine mikate minomwe mbadya amuna 4.000, ndi pitundu pingasi pikulu pidadzadza imwe na mapindi a mikate adasala?” Iwo antawira: “Pinomwe.”+ 21 Natenepa iye aapanga: “Kodi imwe mudzati kupibvesesa?”
22 Iwo afika ku Bhetisaidha. Kweneko anthu abweresa kuna Yezu mamuna wakuti akhali boliboli, iwo adembetera toera iye anʼkhuye.+ 23 Yezu aphata nkono wa boliboli mbaenda naye kunja kwa nzinda. Pidamala iye kumuikha mata mʼmaso mwace,+ ansandzikira manja, mbambvundza: “Ciripo cinaona iwe?” 24 Mamuna ayangʼana kudzulu mbalonga: “Ndikuona anthu, mbwenye asaoneka ninga miti ikufamba-famba.” 25 Yezu amʼphata pontho maso ace, mamuna mbaona mwadidi. Iye awangiswa mbakwanisa kuona mwadidi pinthu pyonsene. 26 Natenepa Yezu ampanga toera aende kunyumba kwace, mbalonga: “Leka kupita na mu nzinda uyu.”
27 Yezu na anyakupfundzace abuluka mbaenda kupisa pya Sezareya-Filipi. Pikhali iwo nʼnjira, iye atoma kuabvundza: “Kodi anthu asalonga kuti ndine ani?”+ 28 Iwo antawira: “Asalonga kuti ndimwe Juwau Mʼbatizi,+ mbwenye anango asalonga kuti ndimwe Eliya;+ anangombo asalonga kuti ndimwe mʼbodzi wa aprofeta.” 29 Iye aabvundza: “Mphapo imwembo musalonga kuti ndine ani?” Pedhru antawira: “Imwe ndimwe Kristu.”+ 30 Penepo iye aacenjeza toera akhonde kulonga pyenepi kuna anango.+ 31 Pontho iye atoma kuapfundzisa kuti Mwana wa munthu asafunika kuona nyatwa zizinji mbakhondiwa na akulu a mbumba, akulu a anyantsembe na apfundzisi a mwambo. Buluka penepo iye anaphiwa+ mbalamuswa muli akufa pakupita ntsiku zitatu.+ 32 Mwandimomwene, iye alonga mafala anewa pakweca. Mbwenye Pedhru aenda naye pakhundu mbatoma kunsandika.+ 33 Penepo Yezu azungunuka mbayangʼana anyakupfundzace, iye asandika Pedhru, mbati: “Buluka patsogolo panga Sathani! Thangwi manyerezero ako si a Mulungu tayu, mbwenye ndi a anthu.”+
34 Yezu acemera mwinji wa anthu pabodzi na anyakupfundzace mbaapanga: “Munthu anafuna kunditowera, asafunika akhondeke ekhene, akwate muti wace wakusikimizira* mbapitiriza kunditowera.+ 35 Thangwi munthu anafuna kupulumusa umaso wace, anadzauluza, mbwenye ule analuza umaso wace thangwi ya ine, pontho thangwi ya mphangwa zadidi, anadzaupulumusa.+ 36 Kodi munthu anawinanji angakhala na pinthu pyonsene pya dziko ino, mbwenye mbaluza umaso wace?+ 37 Kodi mwandimomwene munthu mbadaperekanji toera kugula umaso wace?+ 38 Natenepa, munthu anakhala na manyadzo thangwi ya ine, pontho thangwi ya mafala anga mu dziko ino ya anthu akukhonda khulupirika* na akudawa, Mwana wa munthu anadzakhalambo na manyadzo na iye+ angabwera na mphambvu ya Babace pabodzi na aanju akucena.”+
9 Yezu athimiza kuapanga: “Mwandimomwene ine ndinakupangani kuti anango mwa ale ali pano nee anadzafa mbadzati kuona Umambo wa Mulungu mbukabwera na mphambvu.”+ 2 Pidapita ntsiku zitanthatu, Yezu akwata Pedhru, Tiyago na Juwau mbakwira na iwo basi paphiri yakulapha. Iye acinjika pamaso pawo;+ 3 nguwo zace zayetimira, mbazicena kakamwe kwakuti nee munthu mʼbodzi pa dziko yapantsi mbadakwanisa kuzicenesa tenepo. 4 Iwo aonambo Eliya na Mose mbakacedza na Yezu. 5 Penepo Pedhru apanga Yezu: “Rabhi, mphyadidi tikhale pyathu pano. Tisiyeni timange misasa mitatu, ubodzi wanu, unango wa Mose unangombo wa Eliya.” 6 Mwandimomwene, Pedhru nee akhadziwa pikhafuna iye kulonga, thangwi iwo akhagopa kakamwe. 7 Penepo yaoneka khole mbiaphimbira, yabveka fala+ mu khole mbilonga: “Uyu ndi Mwananga wakufunika,+ mbvereni.”+ 8 Mwakucimbiza iwo ayangʼana nʼkhundu mwawo mbaona kuti nee pakhalibve munthu unango kusiyapo Yezu.
9 Pikhatcita iwo paphiri, Yezu aacenjeza toera akhonde kulonga kuna anango pinthu pidaona iwo+ mpaka Mwana wa munthu angamala kulamuswa muli akufa.+ 10 Iwo akoya mafala anewa muntima,* mbwenye acedza okhene kuti kulamuswa muli akufa kweneku kusabvekanji. 11 Pontho iwo atoma kumbvundza: “Thangwi yanji apfundzisi a mwambo asalonga kuti ndi Eliya+ anafuna kubwera pakutoma?”+ 12 Iye aapanga: “Ndimomwene kuti Eliya anabwera pakutoma mbasasanyira pinthu pyonsene;+ mphapo thangwi yanji malemba asalonga kuti Mwana wa munthu asafunika kuthabuswa kakamwe,+ mbapwaziwa?+ 13 Mbwenye ine ndinakupangani kuti Eliya+ abwera kale, pontho iwo ancitira pinthu pyonsene pyakuipa pikhafuna iwo kuna iye ninga mudalemberwa ipyo thangwi ya iye.”+
14 Pidafika iwo kuna anyakupfundza anango, aona mwinji ukulu wa anthu ukhali nʼkhundu mwawo, pontho pakhali na apfundzisi a mwambo akhaketesana na iwo.+ 15 Mbwenye mwinji wa anthu pidamuona iwo, adzumatirwa kakamwe mbathamanga toera kuenda kamʼmwanyika. 16 Natenepa iye aabvundza: “Ninji pinaketesana imwe na iwo?” 17 Munthu mʼbodzi pakati pa mwinji antawira: “Mpfundzisi, ndabweresa mwananga wamamuna kuna imwe thangwi ali na dimonyo wakuti asancimwanisa kulonga.+ 18 Konsene kwene kunamʼphata dimonyo unoyu, asamponya pantsi. Penepo mwana asabulusa mapobvu nkanwa, asakukuta* mano mbasowa mphambvu. Ine ndaphemba anyakupfundza anu toera abuluse dimonyo, mbwenye iwo nee akwanisa.” 19 Yezu aatawira: “Imwe anthu akusowa cikhulupiro,+ ndinapitiriza kukhala na imwe mpaka lini? Ndinakupirirani mpaka lini? Mʼbwereseni kuno.”+ 20 Iwo ankwata mbaenda naye kuna Yezu, mbwenye dimonyo pidaona iye Yezu, acitisa mwana kutetemera kakamwe. Pidagwa iye pantsi, akhabulumunda mbabulusa mapobvu nkanwa mwace. 21 Penepo Yezu abvundza babace mwana: “Pyenepi pyatoma lini?” Iye atawira: “Kutomera mu uwana wace, 22 kazinji kene dimonyo asamponya pa moto na mʼmadzi toera kumupha. Mbwenye khala munakwanisa kumuwangisa, tibvereni ntsisi, pontho tiphedzeni.” 23 Yezu ampanga: “Thangwi yanji ukulonga kuti: ‘Khala munakwanisa’? Kuna munthu wacikhulupiro pinthu pyonsene pisakwanisika.”+ 24 Penepo pene babace mwana akhuwa mbalonga: “Ine ndiri na cikhulupiro! Ndiphedzeni toera kuwangisa cikhulupiro canga!”+
25 Pidaona Yezu kuti mwinji wa anthu ukhaafendedzera mwakucimbiza, asandika dimonyo, mbalonga: “Iwe dimonyo unacitisa munthu kukhonda kubva na kukhonda longa, ndiri kukupanga, buluka muna iye mbukhonda kupita pontho muna iye!”+ 26 Pidamala iye kukhuwa na kucitisa mwana kutetemera kakamwe, dimonyo abuluka, mwana mbakhala ninga afa, natenepa anthu azinji akhalonga: “Iye afa!” 27 Mbwenye Yezu aphata nkono wa mwana mbamulamusa, iye mbalimira. 28 Pidapita iwo nʼnyumba, anyakupfundzace ambvundza pakhundu: “Thangwi yanji ife nee takwanisa kubulusa dimonyo?”+ 29 Iye aatawira: “Ntundu unoyu wa dimonyo usabuluka basi ene na phembero.”
30 Iwo abuluka kweneko mbapita na ku Galileya, mbwenye iye nee akhafuna kuti anthu adziwe pyenepi. 31 Thangwi iye akhapfundzisa anyakupfundzace mbaapanga: “Mwana wa munthu anadzaperekwa mʼmanja mwa anthu, iwo anadzamupha,+ maseze aphiwe, iye anadzalamuswa pakupita ntsiku zitatu.”+ 32 Maseze nee abvesesa pidalonga iye, iwo akhagopa kumbvundzisa.
33 Iwo apita mu Kafarnau. Pikhali iye nʼnyumba, Yezu aabvundza: “Ninji pikhaketesana imwe mu nseu?”+ 34 Iwo nee antawira, thangwi mu nseu iwo akhaketesana kuti mbani nkulu pakati pawo. 35 Penepo iye akhala pantsi mbacemera apostolo ace 12, mbaapanga: “Khala munthu asafuna kukhala wankulu, asafunika kucepeseka kakamwe mbakhala ntumiki wa onsene.”+ 36 Natenepa iye akwata mwanangʼono mbamuikha pakati pawo; aikha mikono yace mʼmapewa a mwana, mbaapanga: 37 “Ule anatambira mʼbodzi wa anangʼono+ ninga uyu mu dzina yanga, akutambirambo ine; pontho ule ananditambira, nee akutambira ine basi, mbwenye akutambirambo Ule adandituma.”+
38 Juwau ampanga: “Mpfundzisi, ife taona munthu unango mbakabulusa madimonyo mu dzina yanu, ife tayesera kunʼkhondesa, thangwi iye nee ndi mʼbodzi wa ife.”+ 39 Mbwenye Yezu alonga: “Lekani kuyesera kunʼkhondesa, thangwi nkhabe munthu anacita pirengo pyamphambvu mu dzina yanga, buluka penepo mbalonga pinthu pyakuipa thangwi ya ine. 40 Thangwi munthu anakhonda kutipokanya ali kukhundu yathu.+ 41 Pontho munthu anakupasani khomitco ya madzi toera kumwa thangwi yakukhala anyakupfundza a Kristu,+ mwandimomwene ine ndinakupangani kuti iye nee anadzaluza nkhombo zace.+ 42 Mbwenye ule anagwegwedusa mʼbodzi wa anthu awa akucepeseka akuti asandikhulupira, mphyadidi amangirwe mwala ukulu wa libwe nʼkhosi mwace, ninga ule unazungunuswa na buru pakupeya, mbaponywa mʼbara.+
43 “Khala djanja yako isakudawisa,* igwande. Thangwi mphyadidi kwa iwe kugumana umaso mbuli wakulamala, mʼmbuto mwakuponywa na manja mawiri ene mu Djehena,* pa moto wakuti nkhabe kuthimisika.+ 44 *—— 45 Khala mwendo wako usakudawisa,* ugwande. Thangwi mphyadidi kwa iwe kugumana umaso mbuli wakulamala, mʼmbuto mwakuponywa na miyendo miwiri ene mu Djehena.*+ 46 *—— 47 Pontho khala diso yako isakudawisa,* itaye kutali.+ Thangwi mphyadidi kwa iwe kupita mu Umambo wa Mulungu mbuli na diso ibodzi, mʼmbuto mwakuponywa mu Djehena* na maso ako mawiri ene,+ 48 ku mbuto yakuti mpfunye nkhabe kufa, pontho moto nkhabe kuthimiswa.+
49 “Thangwi anthu ninga anewa asafunika kukhutulirwa munyu wakuti usaimirira moto.+ 50 Munyu ndi wadidi, mbwenye ungasuluka, munacitanji toera ukhale pontho na mphambvu yakulungula?+ Khalani na munyu mwa imwe,+ pontho pitirizani kukhala muntendere unango na ndzace.”+
10 Iye abuluka kweneko mbaenda kumadire a* Yudeya kuntunda unango wa Yordani, mwinji wa anthu wagumanyikana pontho pana iye. Ninga pikhacita iye mwandzolowero, Yezu atoma pontho kuapfundzisa.+ 2 Afarisi afendedzera Yezu toera kumuyesera, iwo ambvundza khala mphyakutawirika mamuna kukhonda nkazace.+ 3 Iye aabvundza: “Ninji pidakupangani Mose?” 4 Iwo atawira: “Mose atawirisa kuti mamuna alembe tsamba inapangiza kuti iye akhondana na nkazace.”+ 5 Mbwenye Yezu aapanga: “Mose akulemberani ntemo unoyu+ thangwi yakuuma kwanu mitima.+ 6 Mbwenye pakutoma, Mulungu pidacita iye anthu, ‘Iye aacita mamuna na nkazi.+ 7 Na thangwi ineyi, mamuna anadzasiya babace na mai wace,+ 8 pontho uwiri wawo anadzakhala manungo mabodzi basi,’+ munjira ineyi, iwo si awiribve tayu, mbwenye ndi manungo mabodzi basi. 9 Natenepa, pidagumanya Mulungu, munthu mbaleke kupimwaza.”+ 10 Pikhali iwo pontho nʼnyumba, anyakupfundzace atoma kumbvundza thangwi ya pyenepi. 11 Iye aatawira: “Munthu anakhonda nkazace mbasemba unango, akucita upombo+ mbadawira nkazace, 12 pontho, nkazi angakhonda mamunace mbasembwa na mamuna unango, akucitambo upombo.”+
13 Penepo anthu atoma kubweresa anangʼono toera Yezu aapase nkhombo,* mbwenye anyakupfundzace asandika anthu anewa.+ 14 Pidaona iye pyenepi, Yezu nee akomerwa napyo, mbaapanga: “Siyani anangʼono abwere kuna ine; lekani kuakhondesa, thangwi Umambo wa Mulungu ndi wa anthu ninga iwo.+ 15 Mwandimomwene, ine ndinakupangani kuti ule anakhonda kutawira Umambo wa Mulungu ninga mwanangʼono, cipo anadzapitamo.”+ 16 Natenepa iye akwata anangʼono, aakhumbatira, pontho aasandzikira manja ace toera kuapasa nkhombo.+
17 Pikhaenda iye, mamuna unango anʼthamangira, agodama patsogolo pace, mbambvundza: “Mpfundzisi Wadidi, ndisafunika kucitanji toera ndigumane umaso wakukhonda mala?”+ 18 Yezu antawira: “Thangwi yanji usandicemera wadidi? Nkhabepo unango wadidi kusiyapo Mulungu.+ 19 Iwe usadziwa matongero awa: ‘Leka kupha munthu,+ leka kucita upombo,+ leka kuba,+ leka kupereka umboni wauthambi,+ leka kupundza ndzako,+ lemedza pai wako na mai wako.’”+ 20 Mamuna alonga: “Mpfundzisi, ine ndisabvera matongero anewa kutomera mu uwana wanga.” 21 Yezu amuyangʼana, nakuti akhanfuna, iye ampanga: “Casala cinthu cibodzi toera ucicite: Ndoko kagulise pinthu pyako pyonsene mbupereka kobiri ineyi kuna anyakutcerenga, natenepa unadzakhala na mpfuma kudzulu, buluka penepo bwera ukhale nyakupfundza wanga.”+ 22 Mbwenye iye anentseka na ntawiro unoyu mbaenda mwakutsukwala, thangwi iye akhali na pinthu pizinji kakamwe.+
23 Yezu ayangʼana nʼkhundu mwace, mbapanga anyakupfundzace: “Pinadzakhala pyakunentsa kakamwe kuti anthu akupfuma apite mu Umambo wa Mulungu!”+ 24 Mbwenye anyakupfundzace adzumatirwa na mafalace. Penepo Yezu aapanga: “Ananga, mphyakunentsa kakamwe toera kupita mu Umambo wa Mulungu! 25 Mphyakukhonda nentsa kakamwe kamelo kupita na pa benga ya ntsingano, kupiringana munthu wakupfuma kupita mu Umambo wa Mulungu.”+ 26 Iwo apitiriza kudzudzumika kakamwe, mbambvundza:* “Khala ndi tenepo, mbani anafuna kupulumuswa?”+ 27 Yezu aayangʼana soo, mbaapanga: “Kuna anthu nkhabe kwanisika, mbwenye kuna Mulungu pinthu pyonsene pisakwanisika.”+ 28 Pedhru atoma kumpanga: “Onani, ife tasiya pinthu pyonsene mbatikutowerani.”+ 29 Yezu atawira: “Mwandimomwene ine ndinakupangani, ule adasiya nyumba yace, abale ace amuna peno akazi, pai wace, mai wace, anace, peno munda wace thangwi ya ine na thangwi ya mphangwa zadidi,+ 30 anadzatambira pizinji kupiringana 100 mu ndzidzi uno—nyumba, abale amuna na akazi, amama, ana na minda, kubulukira mu kutcingwa,+ pontho ntsogolo anadzagumana umaso wakukhonda mala. 31 Mbwenye azinji akuti ndi akutoma anadzakhala akumalisa, akumalisa anadzakhala akutoma.”+
32 Pikhaenda iwo ku Yerusalemu, Yezu akhali patsogolo pawo, anyakupfundzace adzumatirwa kakamwe, mbwenye ale akhaatowera atoma kugopa. Yezu aenda pontho pakhundu na apostolo 12 mbatoma kuafokotozera pinthu pikhafuna kuncitikira:+ 33 “Bveserani, ife tiri kuenda ku Yerusalemu, kweneko Mwana wa munthu anadzaperekwa kuna akulu a anyantsembe na apfundzisi a mwambo. Iwo anadzatonga kuti iye aphiwe, pontho iwo anadzampereka kuna anthu a madzindza anango, 34 anthu anewa anadzansingirira, kumʼphulira mata, kunkwapula na kumupha, mbwenye pangapita ntsiku zitatu, iye anadzalamuswa muli akufa.”+
35 Tiyago na Juwau ana a Zebhedheu+ afendedzera Yezu, mbampanga: “Mpfundzisi, tisafuna kuti muticitire cinthu consene cinakuphembani ife.”+ 36 Iye aabvundza: “Musafuna ndicitenji kuna imwe?” 37 Iwo atawira: “Tawirisani kuti tikhale na imwe mungapita mu Umambo wanu, mʼbodzi akhale kunkono wanu wamadyo unango kunkono wanu wabzwere.”+ 38 Mbwenye Yezu aapanga: “Imwe nkhabe dziwa pinaphemba imwe. Kodi imwe munakwanisa kumwera mu ndiko inamwera ine, peno kubatizwa na ubatizo unabatizwa na ine?”+ 39 Iwo antawira: “Tinakwanisa.” Yezu aapanga: “Imwe munadzamwera mu ndiko inamwera ine, pontho munadzabatizwa na ubatizo unabatizwa na ine.+ 40 Mbwenye pyakukhala kunkono wanga wamadyo na wabzwere sine tayu anatonga pyenepi, mbuto zenezi ndi za ale adasankhulwa na Babanga.”
41 Anyakupfundza khumi pidabva iwo pyenepi, aipirwa thangwi ya pidacita Tiyago na Juwau.+ 42 Mbwenye Yezu aacemera, mbaapanga: “Imwe musadziwa kuti atongi a dziko asatonga anthu ninga munafunira iwo, pontho akulu-akulu awo asaphatisira mphambvu zawo toera kuponderera anthu.+ 43 Pyenepi nee pisafunika kucitika pakati panu; mbwenye ule anafuna kukhala nkulu pakati panu asafunika kukhala ntumiki wanu,+ 44 pontho ule anafuna kukhala wakutoma pakati panu asafunika kukhala bitcu wa onsene. 45 Thangwi munjira ibodzi ene, Mwana wa munthu nee abwera toera kutumikirwa, mbwenye toera kutumikira+ na kupereka umaso wace ninga ciomboli toera kuombola anthu azinji.”+
46 Penepo iwo afika ku Yeriko. Mbwenye mu ndzidzi ukhabuluka iye ku Yeriko pabodzi na anyakupfundzace na mwinji wa anthu, Bhartimeu (mwana wa Timeu), boliboli wakuphemba-phemba akhali nawa nʼkhundu mwa nseu.+ 47 Pidabva iye kuti Yezu wa ku Nazareti akupita, atoma kukhuwa mbati: “Yezu, Mwana wa Dhavidhi,+ ndibverenimbo ntsisi!”+ 48 Natenepa, anthu azinji atoma kunsandika, mbampanga toera amatame, mbwenye iye apitiriza kukhuwa kakamwe: “Mwana wa Dhavidhi, ndibverenimbo ntsisi!” 49 Penepo Yezu alimira mbalonga: “Ncemereni abwere.” Natenepa iwo acemera boliboli, mbampanga: “Khala na cipapo! Lamuka; iye ali kukucemera.” 50 Natenepa, iye ataya kapoti wace, alamuka mwakucimbiza mbaenda kuna Yezu. 51 Yezu ambvundza: “Usafuna ndicitenji kuna iwe?” Boliboli alonga: “Rabhoni,* ndiphedzeni toera ndikwanise pontho kuona.” 52 Yezu ampanga: “Ndoko. Cikhulupiro cako cakuwangisa.”+ Penepo pene iye atoma pontho kuona,+ mbatoma kutowera Yezu.
11 Pikhali iwo cifupi na Yerusalemu, afika Paphiri ya Milivera kupisa pya Bhetifaji na Bhetanya.+ Penepo Yezu atuma anyakupfundzace awiri,+ 2 mbaapanga: “Ndokoni kucisa ciri patsogolo panu, mu ndzidzi unapita imwe, munagumana mwanaburu wamamuna adamangirirwa wakuti adzati kukwirwa na munthu. Nsudzuleni mbamubwera naye kuno. 3 Munthu angakubvundzani kuti: ‘Thangwi yanji mukucita pyenepi?’ Longani kuti: ‘Mbuya asanfuna, angamala naye anantumiza mwakucimbiza.’” 4 Natenepa iwo aenda, agumana mwanaburu wamamuna adamangirirwa kutsogolo kwa nsuwo wa nyumba yakuti ikhali nʼkhundu mwa nseu, mbansudzula.+ 5 Mbwenye anango mwa ale akhali penepo aabvundza: “Thangwi yanji mukusudzula mwanaburu?” 6 Iwo atawira ninga mudapangirwa iwo na Yezu, penepo anthu aasiya mbaenda.
7 Iwo abweresa mwanaburu+ kuna Yezu, iwo aikha nguwo zawo pa nsana wa mwanaburu, Yezu mbakwira.+ 8 Anthu azinji athasika nguwo zawo mu nseu, mbwenye anango agwanda matsandzo mʼminda.+ 9 Ale akhaenda patsogolo na ale akhabwera nduli akhapitiriza kukhuwa mbati: “Mpulumuseni, tisakuphembani!+ Mbapaswe nkhombo ule anabwera mu dzina ya Yahova!*+ 10 Mbusimbwe Umambo unafuna kudza wa babathu Dhavidhi!+ Tisakuphembani imwe wakudzulu kakamwe, mpulumuseni!” 11 Yezu apita mu Yerusalemu mbaenda ku templo. Ayangʼana pinthu pyonsene mwenemo, mbwenye nakuti dzuwa ikhadadoka, iye aenda ku Bhetanya pabodzi na apostolo ace 12.+
12 Mangwana mwace, pikhabuluka iwo ku Bhetanya, Yezu abva njala.+ 13 Nakutali iye aona muti wa nsambvu, mbaufendedzera toera kuona khala uli na misapo. Mbwenye pidafika iye, nee agumana misapo, mbwenye ukhali na masamba basi, thangwi nee ukhali ndzidzi wa masambvu. 14 Natenepa iye apanga muti unoyu: “Nee munthu mʼbodzi anadzadya pontho nsapo wako.”+ Anyakupfundzace abva pyenepi.
15 Pidafika iwo ku Yerusalemu, Yezu apita mu templo mbatoma kuthamangisa ale akhagulisa na akhagula pinthu mu templo, pontho abhoma meza za anyakucinjisa kobiri na mipando ya ale akhagulisa nkhangaiwa,+ 16 pontho iye nee akhatawirisa anthu kuthukula pinthu mbagwanda na pa templo. 17 Iye akhaapfundzisa mbaapanga: “Kodi nee pyalembwa kuti: ‘Nyumba yanga inadzacemerwa nyumba yakucitira maphembero ya anthu a madzindza onsene’?+ Mbwenye imwe mwaisanduza kudza dzimba ya mambava.”+ 18 Akulu a anyantsembe na apfundzisi a mwambo abva pyenepi, mbatoma kusaka njira toera kumupha,+ mbwenye iwo akhanʼgopa thangwi mwinji onsene wa anthu ukhadzumatirwa na pipfundziso pyace.+
19 Pikhadoka dzuwa, iwo abuluka mu nzinda. 20 Mbwenye pikhagwanda iwo namacibese kakamwe, aona kuti muti ule wa nsambvu wauma na mitcici ene.+ 21 Pedhru akumbuka mbapanga Yezu: “Rabhi, onani! Muti ule udapasa imwe dzedze, wauma.”+ 22 Pakuatawira Yezu aapanga: “Khulupirani Mulungu. 23 Mwandimomwene ine ndinakupangani kuti munthu anapanga phiri iyi kuti: ‘Thukuka pano mbuponyeka mʼbara,’ mbakhonda kupenula muntima mwace, mbwenye mbakhulupira kuti pinalonga iye pinacitika, pinadzacitikadi.+ 24 Na thangwi ineyi ine ndisakupangani kuti, pinthu pyonsene pinaphemba imwe mu phembero, khalani na cikhulupiro cakuti mwapitambira kale, natenepa munadzapipaswa.+ 25 Imwe mungalimira mbamucita phembero, lekererani munthu pinthu pyonsene pidakudawirani iye, toera Babanu wakudzulu akulekererenimbo madawo anu.”+ 26 *——
27 Iwo afika pontho ku Yerusalemu. Pikhafamba Yezu mu templo, akulu a anyantsembe na apfundzisi a mwambo pabodzi na akulu a mbumba abwera, 28 mbambvundza: “Usacita pyenepi na mphambvu za ani? Peno mbani adakutawirisa toera kucita pinthu pyenepi?”+ 29 Yezu aatawira: “Ine ndinakucitani mbvundzo ubodzi. Munganditawira, ine ndinakupanganimbo kuti ndisacita pyenepi na mphambvu za ani. 30 Kodi mphambvu zikhabatiza na Juwau+ zabuluka kuna Mulungu* peno kuna anthu? Nditawireni.”+ 31 Natenepa iwo atoma kulonga okha-okha, mbati: “Tingalonga kuti: ‘Zabuluka kuna Mulungu,’ iye anatibvundza: ‘Mphapo thangwi yanji imwe nee mwanʼkhulupira?’ 32 Peno tilonge kuti: ‘Zabuluka kuna anthu’?” Iwo akhagopa mwinji wa anthu, thangwi onsene akhaona kuti mwandimomwene Juwau akhali mprofeta.+ 33 Natenepa iwo antawira: “Ife nkhabe kupidziwa.” Yezu aapanga: “Inembo nee ndinakupangani kuti ndisacita pyenepi na mphambvu za ani.”
12 Natenepa iye atoma kulonga nawo na misangani: “Mamuna mʼbodzi alima munda wa mauva,+ auzungulira na mpanda, asasanya mbuto yakukamulira mauva toera kucita vinyu, mbamanga cirindo;*+ buluka penepo asiya munda wace mʼmanja mwa anyakulima, mbaenda ku dziko inango.+ 2 Pidafika ndzidzi unatokota mauva, iye atuma nyabasa wace kuna anyakulima toera apaswe misapo mingasi ya mʼmunda mwace. 3 Mbwenye iwo amʼphata, amʼmenya mbamʼbweza cimanja-manja. 4 Iye atumiza nyabasa unango kuna iwo, unoyu iwo amʼmenya munsolo mbantikana.+ 5 Atumizambo nyabasa unango, iwo amupha, mbatumiza pontho anyabasa anango azinji, anango iwo aamenya, mbwenye anango aapha. 6 Natenepa, mwanaciro munda atuma mwanace wapantima+ kuna anyakulima, mbalonga: ‘Iwo analemedza mwananga.’ 7 Mbwenye anyakulima anewa alonga okha-okha mbati: ‘Uyu ndiye anafuna kutambira unthaka,+ natenepa tendeni timuphe toera unthaka wace ukhale wathu.’ 8 Natenepa, iwo amʼphata, amupha mbamponya kunja kwa munda wa mauva.+ 9 Mphapo, ninji pinafuna kudzacita mwanaciro munda wa mauva? Iye anadzabwera mbapha anyakulima, pontho anadzapereka munda wace wa mauva kuna anyakulima anango.+ 10 Kodi imwe nee mwaleri pinalonga Malemba kuti: ‘Mwala udakhondwa na anyakumanga nyumba, wadzakhala mwala wakufunika kakamwe wapankhomo.*+ 11 Mwala unoyu wabuluka kuna Yahova,* pontho ndi wakudzumisa kakamwe kuna ife’?”+
12 Penepo, akulu a anyantsembe, apfundzisi a mwambo na akulu a mbumba akhafuna kumʼmanga, thangwi adzindikira kuti nsangani unoyu ukhalonga pya iwo, mbwenye akhagopa mwinji wa anthu. Natenepa iwo ansiya mbaenda pyawo.+
13 Buluka penepo, iwo atumiza kuna iye Afarisi angasi na anyakuphedzera a Herodhi toera asake madodo mʼmafalace.+ 14 Pidafika iwo, ambvundza: “Mpfundzisi, ife tisadziwa kuti musalonga undimomwene, pontho imwe nkhabe saka kukomeresa anthu, thangwi imwe nkhabe kuyangʼana maonekero akunja a anthu, mbwenye musapfundzisa pinafuna Mulungu mwakubverana na undimomwene. Mphyakuthema kupereka nsonkho kuna Sezari peno nkhabe? 15 Tisafunika kulipa peno nee tisafunika kulipa?” Pidadzindikira Yezu umpfakafaka wawo, aapanga: “Thangwi yanji musandiyesera? Ndibweresereni dhenaryo* toera ndiione.” 16 Iwo abweresa dhenaryo ibodzi, Yezu aabvundza: “Kodi nkhope iyi na dzina iyi mphya ani?” Iwo antawira: “Mphya Sezari.” 17 Penepo Yezu aapanga: “Perekani kuna Sezari pinthu pya Sezari,+ mbwenye pya Mulungu perekani kuna Mulungu.”+ Natenepa iwo adzumatirwa naye kakamwe.
18 Asadhuki, ale analonga kuti anthu nkhabe kulamuswa muli akufa,+ afendedzera Yezu mbambvundza:+ 19 “Mpfundzisi, Mose atilembera kuti munthu angafa mbasiya nkazi wakuti nee abala naye mwana, mʼbale wace asafunika kukwata nkazi unoyu toera abalire mwana mʼbale wace adafa.+ 20 Akhalipo amuna anomwe mu ubale wawo. Wakutoma asemba nkazi, mbwenye pidafa iye nee asiya mwana. 21 Pontho waciwiri ansemba, mbwenye afa nee kusiya mwana, pyenepi pyacitikambo kuna wacitatu. 22 Natenepa, onsene anomwe afa nee kusiya mwana. Pakumalisa, nkazi unoyu afambo. 23 Mphapo, pakulamuswa muli akufa, nkazi unoyu anadzakhala wa ani? Thangwi amuna anomwe anewa akhadamanga naye banja.” 24 Yezu aatawira: “Imwe mwadodomeka, thangwi imwe nkhabe kudziwa Malemba, nee mphambvu za Mulungu.+ 25 Thangwi anthu angalamuswa muli akufa, amuna nkhabe kudzasemba, pontho akazi nkhabe kudzasembwa, mbwenye anadzakhala ninga aanju akudzulu.+ 26 Thangwi yakulamuswa kwa anthu akufa, kodi imwe nee mwaleri pidalemba Mose thangwi ya thendere ya minga, pidampanga Mulungu kuti: ‘Ine ndine Mulungu wa Abhrahamu, Mulungu wa Izaki na Mulungu wa Yakobe’?+ 27 Iye nee ndi Mulungu wa anthu akufa, mbwenye wa anthu ali mʼmaso. Imwe mwadodomeka kakamwe.”+
28 Mʼbodzi wa apfundzisi a mwambo aafendedzera mbabva kuketesana kwawo, pidaona iye kuti Yezu aatawira mwadidi, ambvundza: “Mwa matongero onsene, ndi api akutoma?”*+ 29 Yezu atawira: “Akutoma ndi awa, ‘Bvesera Izraeli, Yahova* Mulungu wathu, ndi mʼbodzi basi Yahova.* 30 Funa Yahova* Mulungu wako na ntima wako onsene, na umaso wako onsene, na ndzeru zako zonsene na mphambvu zako zonsene.’+ 31 Aciwiri ndi awa: ‘Funa ndzako ninga iwe ene.’+ Nkhabepo matongero anango makulu kakamwe kupiringana anewa.” 32 Mpfundzisi wa mwambo ampanga: “Mpfundzisi, imwe mwalonga mwadidi mwakubverana na undimomwene: ‘Iye ndi Mʼbodzi, pontho nkhabepo unango kusiyapo iyeʼ;+ 33 pontho kunfuna na ntima onsene, na ndzeru zonsene, na mphambvu zonsene, na kufuna ndzako ninga iwe ene piri na ntengo ukulu kakamwe kupiringana kupisa ntsembe za pinyama na kupereka ntsembe zinango zonsene.”+ 34 Nakuti Yezu aona kuti iye atawira mwandzeru, ampanga: “Iwe nee uli kutali na Umambo wa Mulungu.” Mbwenye nee munthu mʼbodzi adakhala na cipapo toera kuncita pontho mibvundzo.+
35 Mbwenye pikhapitiriza Yezu kupfundzisa mu templo, abvundza: “Thangwi yanji apfundzisi a mwambo asalonga kuti Kristu ndi mwana wa Dhavidhi?+ 36 Dhavidhi atsogolerwa na nzimu wakucena,+ mbalonga: ‘Yahova* alonga kuna Mbuyanga: “Khala kunkono wanga wamadyo mpaka ine ndiikhe anyamalwa ako pantsi pa manyalo ako.”’+ 37 Dhavidhi asancemera Mbuya, mphapo pinakwanisika tani kuti iye akhale mwanace?”+
Natenepa, mwinji ukulu wa anthu ukhambvesera mwakukomerwa. 38 Yezu akhapfundzisa mbalonga: “Citani mphole-mphole na apfundzisi a mwambo, iwo asakomerwa kufamba mbadabvala nguwo zakulapha, mbafuna kumwanyikwa mwacilemedzo mʼmisika;+ 39 mʼmasinagoga, iwo asafuna mipando yakutsogolo,* pontho mʼmaphwando, iwo asafuna mbuto zadidi kakamwe.+ 40 Iwo asatapata nyumba za* akazi adaferwa na amunawo, pontho asacita maphembero akulapha kakamwe toera adzumiwe na anthu. Iwo anadzatcunyuswa kakamwe kupiringana anango.”
41 Yezu akhala pantsi patsogolo pa mabokosi akuikhira kobiri,+ mbatoma kuona kuti mwinji wa anthu ukaikha tani kobiri mʼmabokosi akuikhira kobiri, penepo anthu azinji akupfuma akaikha kobiri izinji kakamwe.+ 42 Penepo afika nkazi mʼbodzi wakuti akhali nzice wakutcerenga mbaikhamo kobiri ziwiri zingʼono za ndzaya* za ntengo wakucepa kakamwe.+ 43 Natenepa, Yezu acemera anyakupfundzace, mbaapanga: “Mwandimomwene ine ndinakupangani kuti nzice uyu wakutcerenga aikha pizinji kupiringana anango onsene adaikha kobiri mʼmabokosi akuikhira kobiri.+ 44 Thangwi iwo onsene aikhamo pire pidapambula iwo mu mpfuma zawo, mbwenye iye, mu utcerengi wace, aikha pinthu pyonsene pikhali na iye, pyonsene pikhali na iye toera kutsalakana umaso wace.”+
13 Pikhabuluka iye mu templo, mʼbodzi wa anyakupfundzace ampanga: “Mpfundzisi, onani kubalika kwa miyala na nyumba izi.”+ 2 Mbwenye Yezu antawira: “Usaona nyumba izi zikulu? Nkhabe mwala unafuna kudzasala pano padzulu pamwala undzace mbukhonda kugomolwa.”+
3 Pikhali Yezu nawa Paphiri ya Milivera mbakwanisa kuona templo, Pedhru, Tiyago, Juwau na Andreya ambvundza pakhundu: 4 “Tipangeni, pinthu pyenepi pinacitika lini, pontho ndi cipi cidzindikiro cinafuna kupangiza kuti pinthu pyenepi pyonsene piri cifupi na kumala?”+ 5 Natenepa Yezu atoma kuapanga: “Citani mphole-mphole toera mukhonde kunyengezwa.+ 6 Azinji anadzabwera mu dzina yanga mbalonga: ‘Ine ndine Kristu,’ mbanyengeza anthu azinji. 7 Kusiyapo pyenepi, mungabva pya nkhondo na mabvabva a nkhondo, lekani kudzudzumika kakamwe; pinthu pyenepi pisafunika kucitika, mbwenye si kumala kwa makhaliro a dziko tayu.+
8 “Mbumba inadzamenyana na mbumba indzace, umambo unadzamenyana na umambo undzace,+ pontho kunadzaoneka piteketeke mʼmbuto zakusiyana-siyana; kunadzaonekambo njala.+ Pinthu pyenepi ndi cipangizo ca kutoma kwa nyatwa zakutsukwalisa.+
9 “Mbwenye imwe citani mphole-mphole. Anthu anadzakuperekani ku mathando akutongera miseru,+ pontho imwe munadzakwapulwa mʼmasinagoga,+ mbamuperekwa kuna atongi na amambo thangwi yakukhala anyakupfundza anga. Penepo munadzapereka umboni kuna iwo.+ 10 Pontho, pakutoma mphangwa zadidi zisafunika kumwazwa kuna anthu a madzindza onsene.+ 11 Angakukwatani toera kukuperekani, lekani kudzudzumika kuti munadzalonganji; mbwenye longani pinafuna kupaswa imwe pa ndzidzi unoyu, thangwi simwe tayu anafuna kulonga, mbwenye ndi nzimu wakucena.+ 12 Kusiyapo pyenepi, munthu anadzaphesa mʼbale wace, baba anadzaphesa mwanace, ana anadzasandukira anyakubalawo, mbaaphesa.+ 13 Pontho imwe munadzaidiwa na anthu onsene thangwi ya dzina yanga.+ Mbwenye ule anapirira mpaka kunkhomo+ anadzapulumuswa.+
14 “Mbwenye mungaona cinthu cakunyanyasa cakuti cisabweresa kufudzwa+ mbacilimira pa mbuto yakuti nee cikhafunika kulimirapo (nyakuleri asafunika kudzindikira), penepo ale ali mu Yudeya mbatome kuthawira ku mapiri.+ 15 Munthu ali pantsoi mbaleke kutcita toera kukwata cinthu nʼnyumba mwace; 16 pontho munthu anagumanika kumunda mbaleke kubwerera kunyumba kwace toera kukwata nguwo yace. 17 Pinadzakhala pyakutsukwalisa kakamwe kuna akazi ali na mimba na ale anayamwisa mu ntsiku zenezi!+ 18 Pitirizani kucita phembero toera pyenepi pikhonde kucitika mu ndzidzi wa khoni; 19 thangwi ntsiku zenezi zinadzakhala ntsiku za nyatwa+ yakuti cipo yaoneka kale kutomera pidacita Mulungu anthu pa dziko yapantsi mpaka ndzidzi unoyu, pontho nee inadzaonekabve.+ 20 Mwandimomwene, Yahova* mbadakhonda kugwandizira ntsiku zenezi, nkhabe munthu akhafuna kupulumuka. Mbwenye thangwi ya anthu adasankhula iye, ntsiku zenezi zinadzagwandizirwa.+
21 “Natenepa munthu angakupangani kuti: ‘Onani! Kristu ali pano,’ peno: ‘Onani! Iye ali kule,’ lekani kutawira pyenepi.+ 22 Thangwi anadzaoneka anthu authambi anafuna kulonga kuti iwo ndi Kristu na aprofeta,+ iwo anadzacita pirengo pizinji na pyakudzumisa toera kunyengeza anthu, pingakwanisika na anthu adasankhulwa ene. 23 Natenepa imwe khalani akuyangʼanira.*+ Ine ndakupangani mwanyapantsi pinthu pyonsene.
24 “Mbwenye mu ntsiku zenezi, pakumala kwa nyatwa ineyi, dzuwa inadzathima, mwezi nee unadzabulusa ceza cace,+ 25 nyenyezi zinadzagwa bulukira kudzulu, pontho mphambvu zakudzulu zinadzatekenyeka. 26 Buluka penepo, anthu anadzaona Mwana wa munthu+ mbakabwera mʼmakole na mphambvu zikulu na mbiri.+ 27 Iye anadzatuma aanju, iwo anadzagumanya anthu ace adasankhulwa kubulukira mʼmakhundu manai a mphepo, kutomera kunkhomo ya dziko yapantsi mpaka kunkhomo yakudzulu.+
28 “Cincino pfundzani nsangani uyu kubulukira ku muti wa nsambvu: Nthawi zace zitete zingatoma kuphukira mbazibulusa masamba, imwe musadziwa kuti malimwe ali cifupi.+ 29 Munjira ibodzi ene, mungaona pinthu pyenepi mbapicitika, dziwani kuti iye ali cifupi, ali pansuwo.+ 30 Mwandimomwene ine ndinakupangani kuti anthu a ubalwi uyu nee anadzamala kufa mpaka kucitika pinthu pyenepi pyonsene.+ 31 Kudzulu na dziko yapantsi pinadzapita,+ mbwenye mafala anga anadzakhala kwenda na kwenda.+
32 “Thangwi ya ntsiku ineyi na ndzidzi unoyu, nkhabe anapidziwa, nee aanju akudzulu, nee Mwana, mbwenye basi ene Baba ndiye anapidziwa.+ 33 Natenepa pitirizani kuyangʼanira,+ pitirizani kukhala mʼmaso, thangwi imwe nkhabe kudziwa ndzidzi udakhazikiswa na Mulungu.+ 34 Ndi ninga mamuna adasiya nyumba yace mbaenda ku dziko inango. Mbadzati kuenda apanga anyabasa ace toera kutsalakana nyumba yace,+ iye apasa basa mʼbodzi na mʼbodzi, mbapanga nyakuonera pansuwo toera apitirize kuyangʼanira.+ 35 Natenepa, pitirizani kuyangʼanira, thangwi imwe nkhabe kudziwa ntsiku inafuna kubwera mwanaciro nyumba,+ peno pa kudoka kwa dzuwa, peno tcititciti, peno mʼmadzongwe,* peno namacibese kakamwe,+ 36 toera angabwera mwakukhonda dikhira, akhonde kukugumanani kuti muli kugona.+ 37 Mbwenye pinakupangani ine, ndiri kupanga anthu onsene: Pitirizani kuyangʼanira.”*+
14 Zikhadasala ntsiku ziwiri+ toera kukumbuka Paskwa+ na Phwando ya Mikate Yakusowa Pyakutupisa.+ Akulu a anyantsembe na apfundzisi a mwambo akhasaka njira toera kuphata* Yezu mwakucenjera* na kumupha;+ 2 mbwenye iwo akhalonga: “Tilekeni kumʼphata pa phwando, gopa panango anthu anacita uviyaviya.”
3 Pikhali iye ku Bhetanya mbakadya nʼnyumba mwa Simau wakuti akhadawangiswa utenda wa matanya, abwera nkazi mʼbodzi na ntete wa mafuta* akununkhira. Mafuta anewa akhali nardho wakukhonda kubvungazwa na pinango, a ntengo ukulu kakamwe. Nkazi afungula ntete wa mafuta mbatoma kuatsanulira munsolo mwa Yezu.+ 4 Pidaona iwo pyenepi, anango atoma kulonga okha-okha mwakuipirwa: “Thangwi yanji akubvunga papezi mafuta akununkhira? 5 Mafuta anewa akununkhira, mbadaguliswa na ntengo wakupiringana madhenaryo* 300, mbatipereka kobiri ineyi kuna anyakutcerenga!” Natenepa iwo aipirwa* kakamwe na nkazi unoyu. 6 Mbwenye Yezu alonga: “Nsiyeni pyace. Thangwi yanji mukutsukwalisa nkazi uyu? Iye andicitira pinthu pyadidi kakamwe.+ 7 Thangwi anyakutcerenga muli nawo pabodzi ndzidzi onsene,+ pontho ndzidzi onsene unafuna imwe munakwanisa kuacitira pinthu pyadidi. Mbwenye ine nee ndinakhala na imwe ndzidzi onsene.+ 8 Iye acita pidakwanisa iye. Atsanulira mwanyapantsi mafuta akununkhira mʼmanungo mwanga toera kukhunganya kuikhwa kwanga munthumbi.+ 9 Mwandimomwene ine ndinakupangani kuti mʼmbuto zonsene zinafuna kumwazwa mphangwa zadidi pa dziko yonsene,+ pidacita nkazi uyu pinadzalongwambo toera kunkumbukira.”+
10 Yuda Iskariyoti, mʼbodzi wa apostolo 12, aenda kuna akulu a anyantsembe toera kupereka Yezu kuna iwo.+ 11 Pidabva iwo pyenepi, akomerwa kakamwe mbapikira kumpasa kobiri za parata.+ Natenepa iye atoma kusaka ndzidzi wakuthema toera kupereka Yezu.
12 Pa ntsiku yakutoma ya Phwando ya Mikate Yakusowa Pyakutupisa,+ pa ntsiku yakuti mwandzolowero iwo akhapereka ntsembe ya Paskwa,+ anyakupfundzace ambvundza: “Ndi kupi kunafuna imwe kuti tiende kakhunganye mbuto yakudyera Paskwa?”+ 13 Natenepa Yezu atuma anyakupfundzace awiri mbaapanga: “Ndokoni mu nzinda, munagumanikana na mamuna mʼbodzi adathukula nkhali ya madzi, ntowereni.+ 14 Nyumba inafuna kupita iye, pangani mwanaciro kuti: ‘Mpfundzisi alonga: “Iri kupi sala ya alendo toera ndidyere Paskwa mwenemu na anyakupfundza anga?”’ 15 Iye anakupangizani sala ikulu yandzulu, idamala kusasanyirwa mwadidi. Tikhunganyireni Paskwa mwenemo.” 16 Natenepa anyakupfundza aenda, apita mu nzinda mbagumana pyonsene ninga mudapangwa iwo na Yezu, penepo iwo akhunganya Paskwa.
17 Pidadoka dzuwa, Yezu abwera na apostolo ace 12.+ 18 Mu ndzidzi ukhadya iwo pameza, Yezu aapanga: “Mwandimomwene ine ndinakupangani kuti mʼbodzi wa imwe wakuti ali kudya pabodzi na ine, anadzandisandukira.”+ 19 Penepo iwo atoma kutsukwala kakamwe, mʼbodzi na mʼbodzi mbabvundza Yezu: “Kodi ndine?” 20 Iye aatawira: “Ndi mʼbodzi wa imwe 12, ule anaikha djanja yace mu mbale pabodzi na ine.+ 21 Thangwi Mwana wa munthu ali kuenda ninga mudalemberwa ipyo mʼMalemba thangwi ya iye. Mbwenye dzedze kuna ule anafuna kusandukira Mwana wa munthu!+ Mbapidakhala mwadidi kakamwe kuna munthu unoyu mbadakhonda kubalwa.”+
22 Mukhapitiriza iwo na kudya, Yezu akwata nkate mbacita phembero yakupereka takhuta. Buluka penepo augwanda-gwanda, aupasa anyakupfundzace, mbalonga: “Kwatani, dyani; nkate uyu usaimirira manungo anga.”+ 23 Akwatambo ndiko, acita phembero yakupereka takhuta mbaipereka kuna iwo. Onsene mbamwera mwenemo.+ 24 Natenepa iye alonga kuna iwo: “Vinyu iyi isaimirira ‘ciropa canga+ ca cibverano,’+ cinafuna kudzatsanuliwa thangwi ya anthu azinji.+ 25 Mwandimomwene ine ndinakupangani, cipo ndinadzamwa pontho vinyu iyi, mpaka ntsiku inafuna kudzamwa ine vinyu ipswa pabodzi na imwe mu Umambo wa Mulungu.” 26 Pakumalisa, pidamala iwo kuimba nyimbo zakusimba Mulungu,* aenda Kuphiri ya Milivera.+
27 Buluka penepo Yezu aapanga: “Imwe monsene munadzandithawa, thangwi pyalembwa: ‘Ndinadzapha nkumbizi,+ penepo mabira anadzabalalika.’+ 28 Mbwenye ndingamala kulamuswa muli akufa, ndinadzaenda patsogolo panu ku Galileya.”+ 29 Penepo Pedhru antawira mbati: “Ngakhale kuti onsene akuthaweni, ine cipo ndinadzakuthawani!”+ 30 Yezu ampanga: “Mwandimomwene ine ndinakupanga kuti lero, masiku ano, dzongwe mbidzati kulira kawiri, iwe unadzandikhonda katatu.”+ 31 Mbwenye Pedhru apitiriza kulonga, mbati: “Pingafunika kuti ndife pabodzi na imwe, ine cipo ndinadzakukhondani.” Pontho anango onsene atomambo kulonga mafala mabodzi ene.+
32 Buluka penepo, iwo afika pa mbuto inacemerwa Getsemani, penepo Yezu apanga anyakupfundzace: “Khalani pano, ine ndiri kuenda kacita phembero.”+ 33 Iye akwata Pedhru, Tiyago na Juwau mbaenda nawo pabodzi,+ penepo Yezu atoma kutsukwala mbanentseka kakamwe. 34 Iye aapanga: “Ndiri* wakutsukwala kakamwe+ ninga pakufa. Khalani pano, pontho pitirizani kukhala akuyangʼanira.”*+ 35 Iye aenda patsogolo pangʼono, agodama mbakotamisa nsolo wace mpaka pantsi mbatoma kucita phembero kuti pingakwanisika, ndzidzi unoyu wakunentsa ukhonde kupita na pana iye. 36 Iye alonga: “Abha,* Baba,+ pinthu pyonsene mphyakukwanisika kuna imwe; bulusani ndiko iyi pana ine. Mbwenye mbapicitike ninga munafunira imwe, tayu ninga munafunira ine.”+ 37 Iye abwerera mbaagumana akugona, penepo iye apanga Pedhru: “Simau, uli kugona? Wacimwana kukhala na mphambvu toera upitirize kukhala mʼmaso mu ndzidzi ubodzi basi?+ 38 Pitirizani kukhala akuyangʼanira, pontho ndzidzi onsene citani phembero toera mukhonde kugwa mʼmayesero.+ Mwandimomwene ntima usafuna, mbwenye manungo mbakufewa.”+ 39 Yezu aenda pontho kacita phembero, mbalonga mafala mabodzi ene.+ 40 Iye abwerera pontho mbaagumana akugona thangwi maso awo akhadalemerwa na citulo, natenepa iwo nee akhadziwa kuti anantawira tani. 41 Iye abwerera pontho kacitatu, mbaapanga: “Pa ndzidzi ninga uno, imwe mukugona mbamupuma pyanu! Pyakwana! Ndzidzi wafika!+ Onani! Mwana wa munthu akuperekwa mʼmanja mwa anyakudawa. 42 Lamukani, tendeni. Ule anafuna kundisandukira ali cifupi.”+
43 Pa ndzidzi unoyu, mbadzati malisa kulonga, Yuda mʼbodzi wa apostolo 12 afika pabodzi na mwinji wa anthu wakuti ukhali na masupada na mitcamu. Iwo akhadatumwa na akulu a anyantsembe, apfundzisi a mwambo na akulu a mbumba.+ 44 Ule akhafuna kunsandukira akhadaapasa cidzindikiro, mbalonga: “Ule anafuna ine kumpswompswona, ndiye; mʼmangeni mbamuenda naye, lekani kunsiya mbathawa.” 45 Penepo Yuda aenda kuna Yezu mbalonga: “Muli tani Mpfundzisi!”* Buluka penepo ampswompswona. 46 Natenepa iwo aphata Yezu mbamʼmanga. 47 Mbwenye mʼbodzi wa ale akhadalimira cifupi, abulusa supada yace mbagwanda khutu ya nyabasa wa nyantsembe wankulu.+ 48 Yezu aabvundza: “Thangwi yanji mwabwera kuna ine na masupada na mitcamu toera kundimanga ninga ndine mbava?+ 49 Ntsiku zonsene ndikhali na imwe mu templo mbandipfundzisa,+ mbwenye imwe nee mwandimanga. Ipi pikucitika toera kukwanirisa Malemba.”+
50 Penepo onsene ansiya mbathawa.+ 51 Mbwenye pakhali mʼphale mʼbodzi wakuti akhadabvala nguwo ibodzi basi yadidi kakamwe, iye akhatowera Yezu na padhuzi, iwo ayesera kumʼphata, 52 mbwenye iye asiya nguwo yace mʼmanja mwawo mbathawa cipezipezi.*
53 Natenepa iwo akwata Yezu mbaenda naye kuna nyantsembe wankulu.+ Akulu a anyantsembe, akulu a mbumba na apfundzisi a mwambo, onsene agumanyikana kweneko.+ 54 Mbwenye Pedhru akhatowera Yezu nakutali mpaka kufika panyumba ya nyantsembe wankulu; iye akhala pantsi pabodzi na anyabasa a panyumba mbakaotha moto.+ 55 Akulu a anyantsembe na anthu onsene a pa Thando Ikulu Yakutongera Miseru akhasaka umboni toera kupha Yezu, mbwenye nee akhaugumana.+ 56 Mwandimomwene, anthu azinji akhapereka umboni wauthambi thangwi ya iye,+ mbwenye umboni ukhapereka iwo nee ukhabverana. 57 Pontho, anango akhalamuka mbapereka umboni wauthambi thangwi ya iye, mbalonga: 58 “Ife tamubva mbakalonga kuti: ‘Ndinafudza templo iyi idamangwa na manja, mbandimanga inango mu ntsiku zitatu yakukhonda kumangwa na manja.’”+ 59 Maseze alonga pyenepi, umboni wawo nee ukhabverana.
60 Buluka penepo, nyantsembe wankulu alamuka pakati pawo mbabvudza Yezu: “Thangwi yanji nee ukutawira? Nee ukubva pinalonga iwo thangwi ya iwe?”+ 61 Mbwenye Yezu apitiriza kumatama, mbakhonda kulonga cinthu.+ Nyantsembe wankulu atoma pontho kumbvundza, mbati: “Kodi iwe ndiwe Kristu Mwana wa Mulungu Wakucena?” 62 Penepo Yezu atawira: “Inde, ndine; pontho imwe munadzaona Mwana wa munthu+ ali nawa kunkono wamadyo+ wamphambvu mbakabwera na makole akudzulu.”+ 63 Penepo nyantsembe wankulu apandula nguwo yace, mbalonga: “Ndi umboni upi unango unafuna ife pontho?+ 64 Imwe mwabva mwekha kuxola kudacita iye. Mphapo ndi api maonero anu?”* Onsene atonga kuti iye athema kuphiwa.+ 65 Penepo anango atoma kumʼphulira mata,+ amʼphopha nkhope mbamʼmenya na maxoko, mbalonga: “Khala ndiwe mprofeta tipange, mbani adakumenya?” Pidamala iwo kumʼmenya mbama, anyakuonera a pa thando yakutongera miseru abuluka naye.+
66 Pedhru akhali pantsi, nkati mwa mpanda. Penepo abwera nyabasa mʼbodzi wankazi wa nyantsembe wankulu.+ 67 Pidaona iye Pedhru mbakaotha moto, amuyangʼana soo mbalonga: “Iwembo ukhali pabodzi na Yezu wa ku Nazareti.” 68 Mbwenye Pedhru akhonda, mbalonga: “Ine nkhabe kundziwa, pontho nee ndisadziwa pinalonga iwe.” Penepo Pedhru abuluka kunja mbaenda cifupi na nsuwo ukulu. 69 Kweneko nyabasa wankazi amuona, mbatoma pontho kupanga ale akhali penepo: “Uyu ndi mʼbodzi wawo.” 70 Iye akhonda pontho. Thimize pangʼono, ale akhali penepo atoma pontho kupanga Pedhru: “Mwandimomwene ndiwe mʼbodzi wawo, thangwi iwe, ndiwedi wa ku Galileya.” 71 Mbwenye Pedhru atoma kupasika dzedze ekhene mbadumbira: “Ine nkhabe kundziwa munthu unoyu analonga imwe!” 72 Penepo pene dzongwe yalira pontho kaciwiri,+ natenepa Pedhru akumbuka mafala adampanga Yezu kuti: “Dzongwe mbidzati kulira kawiri, iwe unadzandikhonda katatu.”+ Penepo Pedhru atsukwala kakamwe mbatoma kulira.
15 Pikhaca kwene kunja, akulu a anyantsembe, akulu a mbumba na apfundzisi a mwambo, inde, nsoka onsene wa Thando Ikulu Yakutongera Miseru wagumanyikana toera kubverana kuti anacitanji, buluka penepo amanga Yezu, mbaenda kampereka kuna Pilato.+ 2 Natenepa Pilato ambvundza: “Kodi iwe ndiwe Mambo wa Ayuda?”+ Yezu antawira: “Inde, ndipyo pidalonga imwe.”+ 3 Mbwenye akulu a anyantsembe akhampambizira pinthu pizinji. 4 Pilato atoma pontho kumbvundza, mbalonga: “Kodi iwe nkhabe kutawira cinthu?+ Nee ukubva pinthu pizinji pinakupambizira iwo?”+ 5 Mbwenye Yezu nee aperekabve ntawiro unango, natenepa Pilato adzumatirwa kakamwe.+
6 Mʼmaphwando onsene a Paskwa, Pilato akhali na nsambo wakubulusa munthu mʼbodzi nkaidi, ule akhasankhulwa na mbumba.+ 7 Pa ndzidzi unoyu mamuna unango akhacemerwa Bharabha akhali nkaidi pabodzi na andzace akhadasandukira utongi, iwo akhadapha munthu pa ndzidzi udasandukira iwo utongi. 8 Natenepa, mwinji wa anthu wabwera mbutoma kucita phembo yawo mwakubverana na pikhaacitira Pilato mwandzolowero. 9 Pilato aatawira, mbalonga: “Musafuna kuti ndikubulusireni Mambo wa Ayuda?”+ 10 Thangwi Pilato akhadziwa kuti akulu a anyantsembe apereka Yezu kuna iye thangwi ya bibvu.+ 11 Mbwenye akulu a anyantsembe akulumiza mwinji wa anthu toera aphembe Pilato kuti abuluse Bharabha, tayu Yezu.+ 12 Pilato aatawira pontho mbalonga: “Mphapo ndisafunika kucitanji kuna ule anacemera imwe Mambo wa Ayuda?”+ 13 Penepo iwo akhuwa pontho: “Mbamanikwe pamuti!”*+ 14 Mbwenye Pilato apitiriza kuabvundza: “Thangwi yanji? Ndi cinthu cipi cakuipa cidacita iye?” Mbwenye iwo apitiriza kukhuwa kakamwe: “Mbamanikwe pamuti!”*+ 15 Nakuti Pilato akhafuna kukomeresa mwinji wa anthu, aabulusira Bharabha. Pidamala iye kukwapulisa Yezu,+ ampereka toera aphiwe pamuti.+
16 Anyankhondo aenda naye nkati mwa mpanda wa nyumba ya ntongi, mbacemera nsoka onsene wa anyankhondo.+ 17 Penepo iwo ambvazika nguwo yakufuirira, pontho aluka nthimba ya minga mbambvazika; 18 buluka penepo atoma kumpanga: “Muli tani imwe, Mambo wa Ayuda!”+ 19 Pontho iwo akhamʼmenya munsolo na ntete,* mbamʼphulira mata. Iwo agodama mbakotama patsogolo pace. 20 Pakumalisa, pidamala iwo kunsingirira anʼdulisa nguwo yakufuirira, mbambvazika nguwo zace. Buluka penepo aenda naye kunja toera kunʼkhomera pamuti.+ 21 Pontho mamuna unango akhacemerwa Simau wa ku Sirene, baba wa Alexandre na Rufo akhapita na njira buluka kumunda, iwo ankakamiza toera kuthukula muti ukhafuna iwo kukhomera Yezu.+
22 Natenepa iwo aenda naye ku mbuto inacemerwa Golgota, yakuti isabveka “Mbuto Inatayirwa Madudu a Misolo.”+ 23 Kweneko iwo ayesera kumpasa vinyu yakubvungazwa na ntombwe unacemerwa mira,+ mbwenye iye nee atawira kuimwa. 24 Iwo anʼkhomera pamuti mbagawana nguwo zace mukucita pyakulotera toera kuona kuti mʼbodzi na mʼbodzi mbadakwatanji.+ 25 Ukhali ndzidzi upfemba wakumacibese pidanʼkhomera iwo pamuti. 26 Iwo aikha tabwa ingʼono padzulu pa nsolo wace toera kupangiza mathangwi akufa kwace: “Mambo wa Ayuda.”+ 27 Kusiyapo pyenepi, iwo amanika pamuti mambava mawiri nʼkhundu mwa Yezu, mʼbodzi kukhundu yamadyo unango kukhundu yabzwere.+ 28 *—— 29 Ale akhapita na penepo akhamulonga mwakusowa cilemedzo, pontho akhasukusa misolo yawo,+ mbalonga: “Aha! Iwe ukhafuna kugomola templo mbuimanga mu ntsiku zitatu,+ 30 pulumusika wekha, tcita pamuti wakusikimizira.”* 31 Munjira ibodzi ene, akulu a anyantsembe na apfundzisi a mwambo akhansingirirambo, mbalonga: “Anango iye aapulumusa, mbwenye nkhabe kwanisa kupulumusika ekhene!+ 32 Kristu, Mambo wa Izraeli, tcita cincino pamuti wakusikimizira,* toera ife tione mbatikhulupira.”+ Na mambava ene akhali pamuti nʼkhundu mwace akhantikanambo.+
33 Pidakwana ndzidzi 12 wakumasikati, caoneka cidima mu dziko ineyi yonsene mpaka ndzidzi utatu wakumaulo.+ 34 Pa ndzidzi utatu wakumaulo, Yezu alonga mwakugaluza, mbati: “Eli, Eli, lama sabakitani?” Pisabveka: “Mulungu wanga, Mulungu wanga, thangwi yanji mwandisiya?”+ 35 Anango mwa ale akhali penepo pidabva iwo pyenepi, atoma kulonga: “Bveserani! Iye akucemera Eliya.” 36 Penepo mʼbodzi wawo athamanga, abvika thonje mu vinyu yakudjamuka, aipfeka pa phesi mbampasa toera amwe,+ mbalonga: “Nsiyeni tenepo! Tendeni tione khala Eliya anabwera kudzantcitisa pamuti.” 37 Mbwenye Yezu akhuwa mwakugaluza, mbafa.*+ 38 Penepo nguwo ya mu templo+ yapanduka pakati-nakati, tomera kudzulu mpaka pantsi.+ 39 Nkulu wa anyankhondo wakuti akhali penepo patsogolo pace, pidaona iye pinthu pidacitika pa ndzidzi udafa Yezu, alonga: “Mwandimomwene, munthu uyu akhali Mwana wa Mulungu.”+
40 Penepo akhalipombo akazi akhaona nakutali, mwa iwo akhalipo Mariya Madhalena, Mariya mai wace Tiyago Wangʼono na Yose, na Salome.+ 41 Akazi anewa akhaperekera Yezu mbantumikira+ pikhali iye ku Galileya. Pontho akhalimbo penepo akazi azinji adabwera pabodzi na iye ku Yerusalemu.
42 Pikhadoka dzuwa, nakuti ineyi ikhali ntsiku Yakukhunganyika, yakuti mangwana mwace mbidakhala ntsiku ya Sabudu, 43 abwera Zuze wa ku Arimateya, munthu wakulemedzwa pa Thando Ikulu Yakutongera Miseru ya Ayuda, iye akhadikhirambo Umambo wa Mulungu. Iye akhala na cipapo, aenda kuna Pilato mbaphemba manungo a Yezu.+ 44 Mbwenye Pilato akhafuna kudziwa khala iye akhadafa. Natenepa acemeresa nyankhondo, mbambvundzisa khala Yezu akhadafa. 45 Pidadziwa iye kuti Yezu akhadafa, Pilato atawirisa Zuze toera akwate manungo ace. 46 Zuze agula nguwo yadidi kakamwe, mbatcitisa manungo a Yezu, aapyangirira na nguwo ineyi yadidi kakamwe mbaagonesa munthumbi+ ikhadakumbwa pamwala. Buluka penepo, abulumundisa mwala ukulu mbauikha pansuwo wa nthumbi.+ 47 Mbwenye Mariya Madhalena na Mariya mai wace Yose, apitiriza kuyangʼana pa mbuto idaikhwa manungo a Yezu.+
16 Pidapita ntsiku ya Sabudu,+ Mariya Madhalena,+ Mariya mai wace Tiyago na Salome agula mafuta akununkhira toera kuenda kakhwaza manungo a Yezu.+ 2 Namacibese kakamwe pa ntsiku yakutoma ya sumana, iwo afika pa nthumbi pidamala kubuluka dzuwa.+ 3 Iwo akhabvundzana okha-okha: “Mbani anafuna kutibulumundisira mwala pansuwo wa nthumbi?” 4 Mbwenye pidayangʼana iwo, aona kuti mwala ukhadabulumundiswa, maseze ukhali ukulu kakamwe.+ 5 Pidapita iwo munthumbi, aona mʼphale mʼbodzi akhali nawa kukhundu yamadyo, iye akhadabvala nguwo zakucena, natenepa iwo agopa kakamwe. 6 Iye aapanga: “Lekani kugopa.+ Imwe mukusaka Yezu wa ku Nazareti adakhomerwa pamuti. Iye alamuswa muli akufa.+ Iye nee ali pano. Onani, iyi ndi mbuto ikhadagoneswa iye.+ 7 Ndokoni kapange anyakupfundzace na Pedhru kuti: ‘Iye ali kuenda patsogolo panu ku Galileya.+ Imwe munadzamuona kweneko, ninga mudakupangani iye.’”+ 8 Natenepa, pidabuluka iwo, athawa pa nthumbi mbakatetemera na kugopa kakamwe. Mbwenye nee munthu mʼbodzi adapanga iwo pyenepi, thangwi iwo akhagopa.*+
Onani Apendise A5.
Peno: “mbabizwa manungo onsene.”
Peno: “bhande.”
Fala na Fala: “uci wa ntsanga.”
Peno: “akhantumikira.”
Munjira inango: “iwo akhadziwa kuti iye akhali ani.”
Peno: “ukhali iye pameza.”
Peno: “akhali pameza.”
Peno: “mikate yacipangizo.”
Peno: “akhazikisa.”
Peno: “udakhazikisa.”
Dzina yakuti Nkanani isabveka “Munthu Waphinga.”
Bhelizebhu ndi dzina inango ya Sathani.
Peno: “cibisobiso cakucena.”
Peno: “makhaliro ano a pinthu.” Onani Mabvekero a Mafala Anango.
Peno: “nkhabe cinyindiro?”
Peno: “pamaterero.”
Onani Apendise A5.
Peno: “Mizinda Khumi.”
Peno: “ali cifupi na kufa.”
Peno: “aacenjeza mwamphambvu.”
Peno: “karpintero.”
Fala na Fala: “nkuwa.”
Peno: “akhali pameza.”
Peno: “mparato.”
Peno: “ale akhali na iye pameza.”
Onani Apendise B14.
Ndzidzi unoyu ndi kutomera ndzidzi utatu wakumacibese mpaka ndzidzi utanthatu wakumacibese.
Pisabveka, akukhonda ceneswa mwakubverana na misambo.
Peno: “majaro.”
Peno: “ya ambuyathu.”
Peno: “anatikana; anaxola.”
Onani Apendise A3.
Mucigerego ndi porneia. Onani Mabvekero a Mafala Anango.
Mucigerego ndi aselgeia. Onani Mabvekero a Mafala Anango.
Peno: “adabalwa kucisa ca Fenisya.”
Peno: “Mizinda Khumi.”
Peno: “dhrodhro.”
Onani Mabvekero a Mafala Anango.
Peno: “aupombo.”
Munjira inango: “apitiriza kukoya pyenepi mwa iwo basi.”
Peno: “asakikiriza.”
Fala na Fala: “isakugwegwedusa.”
Onani Mabvekero a Mafala Anango.
Onani Apendise A3.
Fala na Fala: “usakugwegwedusa.”
Onani Mabvekero a Mafala Anango.
Onani Apendise A3.
Fala na Fala: “isakugwegwedusa.”
Onani Mabvekero a Mafala Anango.
Peno: “kumigano ya.”
Peno: “aasandzikire manja.”
Munjira inango: “mbabvundzana unango na ndzace.”
Dzina ineyi isabveka “Mpfundzisi.”
Onani Apendise A5.
Onani Apendise A3.
Fala na Fala: “zabuluka kudzulu.”
Ndi cinyumba cinamangwa kumunda toera kuonera pinthu piri mʼmunda gopa pinadyiwa na pinyama peno mbalame.
Mwala unoyu usaikhwa pankhomo ya nyumba panaphatana mapfufu mawiri.
Onani Apendise A5.
Onani Apendise B14.
Peno: “akufunika kakamwe.”
Onani Apendise A5.
Onani Apendise A5.
Onani Apendise A5.
Onani Apendise A5.
Peno: “yadidi kakamwe.”
Peno: “pinthu pya.”
Fala na Fala: “malepitoni mawiri, akuti ndi kwadrante ibodzi.” Onani Apendise B14.
Onani Apendise A5.
Peno: “khalani mʼmaso.”
Peno: “kunja mbakudzati kuca.”
Peno: “kukhala mʼmaso.”
Peno: “kumanga.”
Peno: “toera kumanga Yezu munjira yakuti anthu mbadaona kuti iwo akucita pinthu mwakulungama.”
Fala na Fala: “ntete wa alabhastro.” Ntete ungʼono wakuti kale ukhacitwa na mwala unagumanika cifupi na Alabhastroni ku Ejitu.
Onani Apendise B14.
Peno: “iwo alonga naye mwakuipirwa; iwo ansandika.”
Peno: “masalmo.”
Peno: “Ntima wanga uli.”
Peno: “pitirizani kuyangʼanira.”
Ndi fala Yacihebheri peno Ciaramaki yakuti isabveka “Baba!”
Peno: “Rabhi.”
Peno: “athawa mbali na nguwo yankati basi.”
Peno: “Ndi cipi cisankhulo canu?”
Peno: “Mʼpheni pamuti.”
Peno: “Mʼpheni pamuti.”
Peno: “phesi.”
Onani Apendise A3.
Onani Mabvekero a Mafala Anango.
Onani Mabvekero a Mafala Anango.
Peno: “mbasiya kupuma.”
Mwakubverana na matsamba akale akunyindirika, Evanjelyu ya Marku isamalisira na mafala ali pa vesi 8. Onani Apendise A3.