NSOLO WA REVISTA | THANGWI YANJI YEZU ATHABUKA NA KUFA?
Pyenepi Pyacitikadi?
Mu ndzidzi wa khoni wa 33 N.W., Yezu wa ku Nazarete aphiwa. Iye apambizirwa, asandukirwa, amenywa, pontho akhomerwa pamuti. Iye afa munjira yakutsukwalisa kakamwe. Mbwenye Mulungu amulamusa muli akufa, pakupita ntsiku 40, Yezu aenda kudzulu.
Mbiri ineyi isagumanika m’Maevanjelyu manai a Malemba Acigerego Acikristu, akuti kazinji kene asacemerwa Cibverano Cipswa. Pyenepi pyacitikadi? Unoyu ndi mbvundzo wakufunika kakamwe. Khala nee pyacitikadi, cikhulupiro ca Akristu ndi cakusowa ntengo, pontho cidikhiro ca umaso wa kwenda na kwenda mu Paradhizu ndi ndoto basi. (1 Akorinto 15:14) Munjira inango, khala pyenepi pyacitikadi, pisabveka kuti ciripo cidikhiro kwa anthu cakuti munakwanisa kupangambo anango. Natenepa, kodi mbiri zinagumanika m’Maevanjelyu ndi zandimomwene peno nkhabe?
MBIRI ZENEZI ZISAPANGIZANJI
Mwakusiyana na mbiri zauthambi, Maevanjelyu asapangiza cakucitika candimomwene na unyomonyomo onsene. Mwacitsandzo, musagumanika madzina a mbuto zandimomwene, zizinji mwa izo tinakwanisa kuenda kaziona lero. Iwo asatipanga pya anthu andimomwene, akuti asalongwambo na anyakulonga mbiri za dziko.—Luka 3:1, 2, 23.
Yezu asalongwa na anyakulemba mbiri a pyaka dzana yakutoma na yaciwiri.a Kuphiwa kwace kunalongwa m’Maevanjelyu kusabverana na njira yakupha ikhaphatisirwa na Aroma mu ndzidzi unoyu. Kusiyapo pyenepi, mbiri ineyi isalongwa mwakulinganira na mwakuona ntima—ngakhale makhaliro anango akukhonda thema a anyakupfundzace. (Mateo 26:56; Luka 22:24-26; Jwau 18:10, 11) Pyonsene ipi pisapangiza kuti anyakulemba Maevanjelyu alemba mwakundendemera pakulemba pya umaso wa Yezu.
NDIYE TANI PYA KULAMUSWA KWA YEZU?
Maseze azinji asatawira kuti Yezu akhalapo, pontho aphiwa, anango nee asatawira kuti iye alamuswa muli akufa. Ngakhale apostolo ace pakutoma nee akhakhulupira mphangwa zakulamuswa kwace muli akufa. (Luka 24:11) Mbwenye kupenula konsene kwamala mu ndzidzi wakuti iwo na anyakupfundza anango aona nyakulamuswa Yezu m’midzidzi yakusiyana. Mwandimomwene, paulendo unango, akhalipo amboni akupiringana 500 adaona Yezu.—1 Akorinto 15:6.
Mwacipapo anyakupfundza a Yezu alonga pya kulamuswa kwace kuna onsene ngakhale kuna ale adamupha. (Machitiro 4:1-3, 10, 19, 20; 5:27-32) Kodi anyakupfundza azinji mbadakhala na cipapo khala iwo nee akhali na cinyindiro cakuti Yezu alamuswadi muli akufa? Mwandimomwene, kulamuswa kwa Yezu ndi mphambvu inatsogolera Cikristu pa dziko yonsene kale mpaka lero.
Mbiri yakulembwa ya Maevanjelyu ya kufa na kulamuswa kwa Yezu iri na mphangwa zonsene zakufunika. Kuzileri mwacidikhodikho kunakupasani cinyindiro cakuti mbiri zenezi zacitikadi. Cinyindiro canu cinakhala cakuwanga mungabvesesa kuti thangwi yanji pyenepi pyacitika. Nsolo unatowera unadzafokotoza pyenepi.
a Tacitus, adabalwa mu 55 N.W., alemba kuti “matomero a dzina yakuti [Akristu] ndi Christus, wakuti athabuswa kakamwe na m’bodzi wa anyapidzo athu, Ponsyo Pilato mu utongi wa Tiberyo.” Yezu asalongwambo na Suetonius (dzana yakutoma); nyakulemba mbiri Waciyuda Josefo (dzana yakutoma); na Pliny the Younger, ntongi wa Bitinya (kutoma kwa dzana yaciwiri).