Tisapfundzanji na Mafala Akumalisa Adalonga Yakobe Kuna Anace Asere?

1. Tinapfundzanji mu nsolo uno?

ANA a Yakobe akhadagumanyikana toera kubvesera pikhafuna kulonga pai wawo kuna m’bodzi na m’bodzi wa iwo. Mu nsolo udamala, ife tapfundza kuti Rubheni, Simeoni, Levi na Yuda, panango adzumatirwa na mafala adapangwa iwo na Yakobe. Panango iwo akhabvundzika kuti Yakobe analonganji pontho kuna anace anango. Cincino tinapfundza mafala adalonga Yakobe kuna Zebhuloni, Isakari, Dhani, Gadhi, Azeri, Nafitali, Zuze na Bhenjamini.a

ZEBHULONI

2. Yakobe alonganji kuna Zebhuloni, pontho mafala anewa akwanirisika tani? (Genesi 49:13) (Onanimbo bokosi.)

² Lerini Genesi 49:13. Yakobe alonga kuti dzindza ya Zebhuloni mbidakhala dhuzi na gombe mu Dziko Yakupikirwa. Pidapita pyaka pyakupiringana 200 mafala anewa akwanirisika. Cisa cidapaswa dzindza ineyi cikhali pakati pa Bara ya Galileya na Bara ya Medhiteraniyo. Mose alonga: “Tsandzaya iwe Zebhuloni m’mabasa ako.” (Dheu. 33:18) Panango iye alonga mafala anewa thangwi pikhali pyakukhonda nentsa kuna dzindza ineyi kucita malonda na anthu a mbuto zinango, nakuti cisa cawo cikhali pakati pa mabara mawiri. Mwakukhonda tsalakana pidacitisa Mose kulonga mafala anewa, dzindza ya Zebhuloni ikhali na mathangwi toera kukhala yakutsandzaya.

3. Ninji pinafuna kutiphedza toera kutsandzaya na pinthu piri na ife?

³ Tisapfundzanji? Mwakukhonda tsalakana kunakhala ife peno pinthu pinaticitikira, ndzidzi onsene tisakhala na mathangwi toera kutsandzaya. Mbwenye toera tipitirize kukhala akutsandzaya, tisafunika kukomerwa na piri na ife. (Mas. 16:6; 24:5) Midzidzi inango, ndi pyakukhonda nentsa kunyerezera pinthu pyakuti nee tiri napyo, m’mbuto mwakunyerezera pinthu piri na ife. Natenepa, wangisirani toera kuona pinthu pyadidi piri na imwe.—Agal. 6:4.

ISAKARI

4. Yakobe alonganji kuna Isakari, pontho mafala anewa akwanirisika tani? (Genesi 49:14, 15) (Onanimbo bokosi.)

⁴ Lerini Genesi 49:14, 15. Yakobe alandanisa Isakari na buru ya magogodo akuwanga. Cinyama ceneci cisakwanisa kuthukula mitolo yakulemera. Mwandimomwene, Yakobe asimba Isakari thangwi yakuphata basa mwakuwanga. Yakobe alongambo kuti iye mbadakhala na dziko yadidi. Pontho ndi pyenepi pidacitika. Dzindza ya Isakari yatambira dziko yakuti ikhabuluka kakamwe cakudya, pontho ikhafika mpaka ku Nkulo wa Yordani. (Yos. 19:22) Iwo aphata basa mwakuwanga toera kulima mu dziko yawo, pontho awangisira toera kuphedza anango. (1 Ama. 4:7, 17) Mwacitsandzo, Nyakutonga Miseru Bharaki na mprofeta Dhebhora pidaphemba iwo ciphedzo ca Aizraeli toera kumenya nkhondo na Sizera, dzindza ya Isakari ikhali ibodzi mwa madzindza adaperekeka toera kuphedza. Iwo acitambo pyenepi m’midzidzi inango.—Aton. 5:15

5. Thangwi yanji tisafunika kuwangisira toera kuphata basa mwakuwanga?

⁵ Tisapfundzanji? Yahova asakomerwa na kuwangisira kwathu m’basa yace, ninga pidacita iye na dzindza ya Isakari thangwi ya basa yakuwanga idacita iwo. (Ekle. 2:24) Nyerezerani abale anawangisira kakamwe toera kutsalakana mpingo. (1 Tim. 3:1) Iwo nee asamenya nkhondo yandimomwene, mbwenye asawangisira toera kuphedza mbumba ya Mulungu kuti ipitirize kukhala na uxamwali wakuwanga na iye. (1 Akor. 5:1, 5; Yuda 17-23) Iwo asawangisirambo toera kukhunganyika nkhani na kuzicita toera kuwangisa mpingo.—1 Tim. 5:17.

DHANI

6. Ndi basa ipi ikhali na dzindza ya Dhani? (Genesi 49:17, 18) (Onanimbo bokosi.)

⁶ Lerini Genesi 49:17, 18. Yakobe alonga kuti Dhani mbadakhala ninga nyoka ikulu kakamwe yakuti isaluma pinyama pikulu kakamwe; cibodzi mwa pinyama pyenepi ndi kavalo inaphatisirwa pa nkhondo. Mafala anewa asapangiza kuti dzindza ya Dhani mbidakhala yacipapo, pontho mbidakhala dzololo toera kumenyana na anyamalwa a Izraeli. Pyenepi pyacitikadi. Pikhaenda iwo mu Dziko Yakupikirwa, dzindza ya Dhani ikhali ‘nduli mwa madzindza onsene’ toera kutsidzikiza mbumba. (Num. 10:25) Na thangwi ineyi, madzindza anango nee akhakwanisa kuona pinthu pikhacita anthu a dzindza ya Dhani. Ngakhale tenepo, basa ikhacita iwo ikhali yakufunika kakamwe.

7. Tisafunika kukumbukanji ndzidzi onsene?

⁷ Tisapfundzanji? Kodi imwe mwacita kale basa inango mbamuona kuti nkhabepo munthu adaona pidacita imwe? Imwe panango mwaphedzera kucenesa na kusasanyira Nyumba ya Umambo, peno mwaphedzera mabasa anango pa nsonkhano wa cisa peno wa gawo. Imwe muli kucita pinthu pyadidi kakamwe. Ndzidzi onsene kumbukani kuti Yahova asaona pyonsene pinacita imwe m’basa yace, pontho asakomerwa na pyenepi. Iye asakomerwa kakamwe mungacita pyenepi toera kupangiza kuti musanfuna, tayu toera anango akuoneni.—Mat. 6:1-4.

GADHI

8. Thangwi yanji pikhali pyakukhonda nentsa kuna madzindza anango toera kupomokera dzindza ya Gadhi? (Genesi 49:19) (Onanimbo bokosi.)

⁸ Lerini Genesi 49:19. Yakobe akhadalonga kuti Gadhi mbadazungulirwa na nsoka wa anyakutapata. Profesiya ineyi yakwanirisika pakupita pyaka pyakupiringana 200, thangwi dzindza ya Gadhi yadzakhala dhuzi na nkulo wa Yordani mu dziko yakuti iwo nee akhali akutsidzikizika. Natenepa, anyamalwa awo mbadakwanisa kuapomokera mwakukhonda nentsa. Ngakhale tenepo, dzindza ya Gadhi ikhafuna kakamwe kukhala mu dziko ineyi thangwi mukhali na mbuto zizinji toera kudyesa pifuyo pyawo. (Num. 32:1, 5) Mwakukhonda penula, dzindza ya Gadhi ikhali yacipapo kakamwe. Kusiyapo pyenepi, iwo akhanyindira kuti Yahova mbadaaphedza toera kutsidzikiza dziko idapaswa iwo. Thangwi yakunyindira kakamwe Yahova, mu pyaka pizinji, iwo aphedza madziko anango toera kukwata makhundu anango a Dziko Yakupikirwa kuntunda unango wa Yordani. (Num. 32:16-19) Iwo akhanyindira kuti Yahova mbadatsidzikiza anawo na akazawo angaenda kunkhondo. Yahova aapasa nkhombo thangwi yacipapo cawo na kuwangisira kwawo toera kuphedza anango.—Yos. 22:1-4.

9. Tinapangiza tani kuti tisanyindira Yahova?

⁹ Tisapfundzanji? Tinganyindira Yahova, tinapitiriza kuntumikira ngakhale m’midzidzi yakunentsa. (Mas. 37:3) Anthu azinji lero asapangiza kuti asanyindira Yahova thangwi yakuwangisira kwawo toera kuphedzera mabasa akumanga, kutumikira kumbuto iri na amwazi mphangwa akucepa peno kucita mabasa anango. Iwo asacita pyenepi thangwi asanyindira kuti Yahova ndzidzi onsene anaaphedza.—Mas. 23:1.

AZERI

10. Dzindza ya Azeri ikhafunika kucitanji? (Genesi 49:20) (Onanimbo bokosi.)

¹⁰ Lerini Genesi 49:20. Yakobe alonga kuti dzindza ya Azeri mbidapfuma kakamwe. Pyenepi pyacitikadi. Cisa ca dzindza ya Azeri cikhaphatanizambo pisa pinango pya Izraeli pyakuti pikhabuluka kakamwe cakudya. (Dheu. 33:24) Cisa ceneci cikhalimbo dhuzi na Bara ya Medhiteraniyo na gombe ya Sidhoni yakuti ikhatsama mabharko mazinji, pontho pa gombe ineyi pakhacitwa malonda mazinji. Mbwenye thangwi yakupfuma kwawo na kukhonda kuthamangisa Akanani akuti akhali akuipa, iwo aluza phinga yawo mu ulambiri wandimomwene. (Aton. 1:31, 32) Mwacitsandzo, mu ndzidzi udaphemba Nyakutonga Miseru Bharaki ciphedzo ca Aizraeli toera kumenyana na Akanani, dzindza ya Azeri nee yamphedza. Na thangwi ineyi, iwo aluza mwai wakuona njira idaphedza Yahova Aizraeli toera kukunda anyamalwa awo “dhuzi na madzi a Mejidho.” (Aton. 5:19-21) Panango dzindza ya Azeri yakhala na manyadzo pidabva iwo Bharaki na Dhebhora mbakaimba nyimbo yakusimba Yahova kuti: “Azeri akhala pyace nawa n’khundu mwa bara.”—Aton. 5:17.

11. Thangwi yanji tisafunika kukhala na maonero akulinganira thangwi ya kobiri?

¹¹ Tisapfundzanji? Tisafunika kucita pyonsene pinakwanisa ife toera kutumikira Yahova. Natenepa tisafunika kucita mphole-mphole toera tikhonde kukhala ninga anthu akuti nee asatumikira Yahova ananyerezera kuti kobiri ndi yakufunika kakamwe mu umaso. (Mis. 18:11) Ife tisawangisira toera tikhale na maonero akulinganira thangwi ya kobiri. (Ekle. 7:12; Aheb. 13:5) Nee tisafunika kubvunga ndzidzi wathu na mphambvu zathu toera kusaka pinthu pyakuti nee ndi pyakufunika kakamwe, thangwi pyenepi pinaticitisa kuluza phinga yathu m’basa ya Yahova. Uno ndi ndzidzi wakucita pyonsene pinakwanisa ife m’basa ya Yahova, thangwi tisadziwa kuti tingakhala akukhulupirika, Yahova anadzatipasa umaso wadidi kakamwe ntsogolo.—Mas. 4:8.

NAFITALI

12. Kodi mafala adalonga Yakobe kuna Nafitali akwanirisika tani? (Genesi 49:21) (Onanimbo bokosi.)

¹² Lerini Genesi 49:21. Yakobe alonga kuti Nafitali mbadalonga “mafala adidi kakamwe.” Panango iye akhalonga njira idalonga Yezu mu utumiki wace. Yezu amala ndzidzi uzinji ku Kafarnau, nzinda wa dzindza ya Nafitali. Na thangwi ineyi, nzinda unoyu usadziwika ninga ‘nzinda wace.’ (Mat. 4:13; 9:1; Juw. 7:46) Pontho Izaiya akhadalonga kuti Yezu mbadakhala “ceza cikulu” kuna anthu a Zebhuloni na Nafitali. (Iza. 9:1, 2) Kubulukira mu pinthu pidapfundzisa iye, Yezu akhala “ceza candimomwene cinamwinikira anthu a madzindza onsene.”—Juw. 1:9.

13. Tisafunika kucitanji toera mafalathu atsandzayise Yahova?

¹³ Tisapfundzanji? Yahova asabva mafala analonga ife, pontho asaona njira inalonga ife. Mphapo tisafunika kucitanji toera mafalathu atsandzayise Yahova? Tisafunika kulonga undimomwene. (Mas. 15:1, 2) Kusiyapo pyenepi, tisafunika kusimba kakamwe anango mbatikhonda kualonga mwakuipa. (Aef. 4:29) Pontho tisafunika kukhala na cifuno ca kukulisa maluso akutomesa makani akuti anatiphedza toera kumwaza mphangwa.

ZUZE

14. Mafala adalonga Yakobe thangwi ya Zuze akwanirisika tani? (Genesi 49:22, 26) (Onanimbo bokosi.)

¹⁴ Lerini Genesi 49:22, 26. Yakobe akhakomerwa kakamwe na Zuze. Yahova ‘ansankhula pakati pa abale ace,’ pontho am’phatisira munjira yakupambulika. Yakobe alonga kuti Zuze ndi “nthawi ya muti wakuti usabala misapo.” Yakobe akhali muti unoyu, pontho Zuze akhali nthawi yace. Zuze akhali mwana wakutoma adabala Yakobe na nkazace wakufunika kakamwe, Rakeli. Yakobe alonga kuti Zuze mbadatambira kawiri unthaka wakuti Rubheni, mwanace wakutoma adabala iye na Leya, nee autambira. (Gen. 48:5, 6; 1 Kro. 5:1, 2) Mafala anewa akwanirisikadi, thangwi ana a Zuze akuti ndi Efraimu na Manase akhala madzindza mawiri, pontho dzindza ibodzi na ibodzi yatambira mbuto mu Dziko Yakupikirwa.—Gen. 49:25; Yos. 14:4.

15. Zuze acitanji mu ndzidzi ukhatamba iye nyatwa?

¹⁵ Yakobe alongambo thangwi ya ‘anyamauta akuti akhaponyera Zuze mapswimo mbapitiriza kuncitira bibvu.’ (Gen. 49:23) Abale a Zuze akhali anyamauta anewa, thangwi iwo akhancitira bibvu na pinthu pizinji pyakuipa. Mbwenye Zuze nee apitiriza kuipirwa na abale ace, pontho nee apasa mulando Yahova thangwi ya pinthu pidancitikira. Na thangwi ineyi, Yakobe alonga: ‘Uta wa Zuze wapitiriza pa mbuto yace, pontho manja ace apitiriza kukhala akuwanga na akuponya mapswimo mwakucimbiza.’ (Gen. 49:24) Mu ndzidzi ukhatamba iye nyatwa, Zuze anyindira Yahova. Iye alekerera abale ace, pontho aatsalakana mwaufuni. (Gen. 47:11, 12) Kusiyapo pyenepi, thangwi ya nyatwa zikhatamba iye, Zuze akhala munthu wadidi kakamwe. (Mas. 105:17-19) Natenepa Yahova am’phatisira toera kucita pinthu pizinji pyakudzumatirisa.

16. Tinatowezera tani Zuze mu ndzidzi unatamba ife nyatwa?

¹⁶ Tisapfundzanji? Mu ndzidzi unatamba ife nyatwa, nee tisafunika kusiya kufuna Yahova na abale na alongo athu. Ndzidzi onsene kumbukani kuti Yahova anakwanisa kuphatisira nyatwa zathu toera kutipfundzisa. (Aheb. 12:7, cidzindikiro capantsi.) Kupfundziswa kweneku kunatiphedza toera kukulisa na kutowezera mwadidi makhaliro a Yahova. Anango mwa makhaliro anewa ndi kubvera ntsisi na kulekerera. (Aheb. 12:11) Ife tinakwanisa kukhala na cinyindiro cakuti tingapirira, Yahova anatipasa nkhombo, ninga pidacita iye kuna Zuze.

BHENJAMINI

17. Mafala adalonga Yakobe thangwi ya Bhenjamini akwanirisika tani? (Genesi 49:27) (Onanimbo bokosi.)

¹⁷ Lerini Genesi 49:27. Yakobe alonga kuti anthu a dzindza ya Bhenjamini mbadakhala ninga bindzi, peno anyankhondo amphambvu kakamwe. (Aton. 20:15, 16; 1 Kro. 12:2) Mambo wakutoma wa Izraeli akhali Sauli wa dzindza ya Bhenjamini. Iye amenya nkhondo mwacipapo na Afilisti. (1 Sam. 9:15-17, 21) Pidapita pyaka pizinji, mambo wankazi Esteri na Mordhekai, a dzindza ya Bhenjamini apulumusa Aizraeli akuti mbadaphiwa na Utongi wa Persya.—Est. 2:5-7; 8:3; 10:3.

18. Tinatowezera tani kukhulupirika kwa dzindza ya Bhenjamini?

¹⁸ Tisapfundzanji? Anthu a dzindza ya Bhenjamini panango atsandzaya kakamwe pidaona iwo Sauli, wa dzindza yawo mbakhala mambo. Mbwenye Yahova pidakhazikisa iye Dhavidhi (wa dzindza ya Yuda) toera akhale mambo, dzindza ya Bhenjamini yaphedzera macinjo anewa. (2 Sam. 3:17-19) Mukupita kwa ndzidzi pidasiya madzindza anango kuphedzera Dhavidhi, dzindza ya Bhenjamini yapitiriza kukhala yakukhulupirika kuna dzindza ya Yuda na kuna mambo adasankhulwa na Yahova. (1 Ama. 11:31, 32; 12:19, 21) Ife tisafunikambo kuphedzera mwakukhulupirika ale anasankhulwa na Yahova toera kutsogolera atumiki ace.—1 Ates. 5:12.

19. Thangwi yanji ndi pyakufunika kupfundza mafala akumalisa a Yakobe adalonga iye kuna anace?

¹⁹ Ndi pyakufunika kakamwe kupfundza mafala akumalisa a Yakobe adalonga iye kuna anace. Kukumbuka mafala anewa kusatiphedza toera kunyindira kakamwe maprofesiya anango a Yahova anagumanika m’Bhibhlya. Pontho kuona kuti ana a Yakobe apaswa tani nkhombo kusatiphedza toera kubvesesa mwadidi kuti tinatsandzayisa tani Yahova.