NSOLO WA PFUNDZIRO 49
NYIMBO 44 Phembero ya Munthu Wakutsukwala
Bukhu ya Yobe Inakwanisa Kukuphedzani Pakupereka Uphungu
“Cincino, ndaphata miyendo Yobe, bvesera mafala anga.”—YOBE 33:1.
PINAFUNA IFE KUPFUNDZA
Tinapfundza kuti bukhu ya Yobe inatiphedza tani pa kupereka uphungu.
1-2. Nyatwa za Yobe zakhuya tani Elifaji, Bhildhadhe, Zofari na Eliyu?
YOBE pidaluza iye mpfuma yace yonsene, anthu onsene a mucisa cace abva pyenepi. Pidadziwa Elifaji, Bhildhadhe na Zofari pyenepi, iwo aenda kuna Yobe toera kum’balangaza. Pidafika iwo mbaona pidacitikira Yobe, iwo adzumatirwa kakamwe.
2 Yobe athabuka kakamwe, thangwi akhadaluza pinthu pizinji pyakufunika kuna iye. Pifuyo pyace pizinji ninga n’gombe, makamelo na mabira pyamala kubiwa peno kufa. Anyabasace azinji afambo. Pontho anace onsene agwerwa na nyumba mbafa. Pidamala kucitika pyenepi pyonsene, Yobe aphatwa na utenda wakugopswa. M’manungo mwace monsene mukhali na mapute, pontho akhabva kupha kakamwe. Pidafika Elifaji, Bhildhadhe na Zofari, Yobe akhali nawa pa dotha, pontho akhali wakutsukwala kakamwe. Mphapo iwo acitanji? Iwo amala ntsiku zinomwe nee kulonga cinthu kuna Yobe thangwi aona kuti Yobe akhabva kupha kakamwe. (Yobe 2:12, 13) Buluka penepo, m’phale unango anacemerwa Eliyu abwera mbakhala dhuzi na iwo. Yobe atoma kulonga, mbapasa dzedze ntsiku idabalwa iye, mbafuna pyace kufa. (Yobe 3:1-3, 11) Pisaoneka kuti ndzidzi unoyu, Yobe akhafuna ciphedzo. Amuna anewa akhali na mwai wakubalangaza Yobe na kupangiza kuti mwandimomwene akhanfuna na kuntsalakana. Tendeni tione pidacita iwo.
3. Tinapfundzanji mu nsolo uno?
3 Yahova apanga Mose toera kulemba pinthu pidacita na pidalonga amuna anewa atatu na Eliyu. Pisaoneka kuti mafala anango adalonga Elifaji atsogolerwa na dimonyo, mbwenye mafala adalonga Eliyu atsandzayisa Yahova. (Yobe 4:12-16; 33:24, 25) Na thangwi ineyi, m’bukhu ya Yobe tisagumana uphungu wadidi na wakuipa. Mbwenye cinthu cakufunika kakamwe cinafuna ife kupfundza m’bukhu ineyi ndi kupereka uphungu munjira yadidi. Pakutoma, tinapfundza pinthu pyakuti nee tisafunika kupicita kubulukira ku pinthu pidacita Elifaji, Bhildhadhe na Zofari. Buluka penepo, tinapfundza pinthu pinafunika ife kulonga na kucita kubulukira ku pinthu pidacita Eliyu. Kukhundu ibodzi na ibodzi tinaona kuti bukhu ya Yobe mbidaphedza tani Aizraeli, pontho inaphedzambo tani ife lero.
AMUNA ATATU APEREKA TANI UPHUNGU KUNA YOBE?
4. Thangwi yanji axamwali atatu a Yobe acimwana kum’balangaza? (Onanimbo foto.)
4 Bhibhlya isalonga kuti amuna atatu anewa aenda kuna Yobe toera kum’balangaza thangwi ya nyatwa zikhatamba iye. (Yobe 2:11) Mbwenye nee akwanisa kum’balangaza. Thangwi yanji? Pana mathangwi matatu. Yakutoma, iwo nee abvesera Yobe toera kubvesesa nyatwa zace. Mwacitsandzo, iwo apanga Yobe kuti Yahova akhantcunyusa thangwi ya madawo adacita iye.a (Yobe 4:7; 11:14) Yaciwiri, uphungu uzinji udapereka amuna anewa kuna Yobe ukhali wakusowa basa, pontho nee wam’phedza. Mwacitsandzo, pidalonga amuna anewa atatu pikhaoneka ninga ndi pyandimomwene, mbwenye pinthu pikhalonga iwo pikhali uthambi. (Yobe 13:12) Bhildhadhe apanga Yobe kawiri kuti iye asalonga kakamwe. (Yobe 8:2; 18:2) Zofari alongambo kuti Yobe “nee akhali na ndzeru.” (Yobe 11:12) Yacitatu, njira idalonga iwo yacitisa Yobe kupasika mulando na kupibva kuti nee akhafuniwa. (Yobe 15:7-11) Amuna anewa apitiriza kupangiza kuti Yobe akhadacita madawo m’mbuto mwa kumuwangisa na kum’balangaza.
Pakupereka uphungu kuna munthu, lekani kuncitisa kupibva kuti imwe ndimwe wadidi kakamwe kupiringana iye. Citani pyonsene pinakwanisa imwe toera kum’phedza (Onani ndima 4)
5. Ninji pidacitika thangwi ya uphungu udapereka axamwali a Yobe?
5 Nee ndi pyakudzumatirisa kuona kuti uphungu udapereka amuna anewa kuna Yobe nee waphedza, thangwi mafala awo atsukwalisa kakamwe Yobe. (Yobe 19:2) Ndzidzi onsene ukham’pambizira iwo kuti acita pinthu pyakuipa, Yobe akhayesera kutsidzikizika. Pyenepi pyancitisa kulonga mwakukhonda kunyerezera. (Yobe 6:3, 26) Pidalonga axamwali a Yobe nee pyatsandzayisa Yahova, thangwi iwo atsalakana mwakuipa Yobe, pontho nee ambvera ntsisi. Mwakukhonda dzindikira, Sathani aaphatisira toera kufewesa Yobe. (Yobe 2:4, 6) Pinthu pyenepi mbapidaphedza tani atumiki a Yahova nduli, pontho pinatiphedzambo tani lero?
6. Akulu a mpingo a ku Izraeli mbadapfundzanji na citsandzo cakuipa ca axamwali atatu a Yobe?
6 Aizraeli mbadaphedzeka tani? Pidakhazikisa Yahova mitemo kuna dzindza ya Izraeli, iye akhazikisambo akulu a mpingo toera aphedze mbumba kuti intumikire mwakukhulupirika. (Dheu. 1:15-18; 27:1) Mbadzati kupereka uphungu, akulu a mpingo anewa akhafunika kubvesera mwadidi. (2 Kro. 19:6) Iwo akhafunikambo kucita mibvundzo, m’mbuto mwakunyerezera kuti akhadziwa pyonsene. (Dheu. 19:18) Akulu a mpingo anewa akhafunika kulonga munjira yadidi kuna ale akhafuna ciphedzo. Thangwi yanji? Thangwi kulonga mwaukali kunacimwanisa munthu kulonga piri muntima mwace. (Eks. 22:22-24) Pyenepi ndi pinthu pingasi pyakuti akulu a mpingo a ku Izraeli mbadakwanisa kupipfundza na pidacitikira Yobe.
7. Kusiyapo akulu a mpingo mu Izraeli, mbani pontho akhafunika kupereka uphungu, pontho iwo mbadaphedzeka tani na pinthu pidacitikira Yobe? (Misangani 27:9)
7 Nee ndi akulu a mpingo basi akhafunika kupereka uphungu mu Izraeli. Mwandimomwene, anthu onsene mu Izraeli mbadakwanisa kupereka uphungu kuna anango toera akwanise kutumikira Yahova mwakukhulupirika. (Mas. 141:5) Ndi munjira ineyi inaphedzana axamwali andimomwene. (Lerini Misangani 27:9.) Njira yakuipa yakupereka uphungu ya axamwali atatu a Yobe mbidakwanisa kuphedza Aizraeli kudziwa pinthu pyadidi toera kulonga na kucita pakupereka uphungu.
8. Ndi pinthu pipi pinafunika ife kucalira pakupereka uphungu? (Onanimbo mafoto.)
8 Ife tinaphedzekambo tani na pinthu pidacitikira Yobe? Ife ninga Akristu, tisafuna kuphedza abale na alongo athu angagwerwa na nyatwa. Natenepa, tisafunika kucalira pinthu pidacita axamwali atatu a Yobe. Munjira ineyi, cinthu cakutoma cinafunika ife kucita ndi kubvesesa undimomwene onsene mbatidzati kupereka uphungu kuna munthu. Caciwiri, uphungu wathu usafunika kubuluka m’Bhibhlya. (Yobe 4:8; 5:3, 27) Cacitatu, tisafunika kulonga munjira yadidi. Kumbukani kuti Elifaji na axamwali ace alongambo mafala anango akuti akhali andimomwene. Mukupita kwa ndzidzi, Paulu alongambo mafala mabodzi ene akhadalonga Elifaji. (Onani Yobe 5:13 na 1 Akorinto 3:19.) Mbwenye pinthu pizinji pidalonga Elifaji, Bhildhadhe na Zofari thangwi ya Mulungu nee pikhali pyandimomwene, pontho pyatsukwalisa Yobe. Natenepa, Yahova alonga kuti iwo akhali anyauthambi. (Yobe 42:7, 8) Pakupereka uphungu, tisafunika kukhala na cinyindiro cakuti mafala athu nee anacitisa anango kupibva kuti nee asafuniwa na Yahova. Cincino tendeni tione kuti tinapfundzanji na pinthu pidacita Eliyu.
Pakupereka uphungu, (1) bveserani mwadidi mu ndzidzi unalonga munthu, (2) phatisirani Bhibhlya na (3) longani mwaufuni (Onani ndima 8)
NJIRA IDAPEREKA ELIYU UPHUNGU KUNA YOBE
9. Thangwi yanji Yobe akhafunika kuphedzwa pidamala iye kulonga na axamwali ace atatu, pontho Yahova amphedza tani?
9 Yobe na axamwali ace atatu amala ndzidzi uzinji mbakaketesana. Iwo alonga mafala mazinji akuti ali na makapitulu 28 m’Bhibhlya. Pinthu pizinji pidalonga iwo pisapangiza kuti iwo akhali akuipirwa. Pyenepi pisatiphedza kubvesesa kuti thangwi yanji Yobe apitiriza kukhala wakutsukwala. Iye akhafunika kubalangazwa na kupaswa uphungu. Yahova aphedza tani Yobe? Iye aphatisira Eliyu toera kumpasa uphungu. Thangwi yanji Eliyu adembuka toera kulonga? Eliyu alonga: “Ine ndine m’phale, imwe ndimwe ankhalamba. Na thangwi ineyi, mwacilemedzo ine ndapfulika pyanga.” (Yobe 32:6, 7) Eliyu abvesesa pinthu pyakuti azinji asapibvesesa lero. Eliyu akhadziwa kuti kazinji kene ankhalamba asakhala na udziwisi uzinji kakamwe, thangwi akhala pyaka pizinji, pontho iwo acita pinthu pizinji mu umaso kupiringana aphale. Mbwenye pidamala iye kubvesera mwadidi kakamwe pikhalonga Yobe na axamwali ace atatu, Eliyu aona kuti nee akhafunikabve kupitiriza kumatama. Iye alonga: “Thunga basi nkhabe kucitisa munthu kukhala waudziwisi, pontho, si ankhalamba basi tayu anadziwa pinthu pyadidi.” (Yobe 32:9) Eliyu adzalonganji, pontho alonga tani?
10. Eliyu acitanji mbadzati kupereka uphungu kuna Yobe? (Yobe 33:6, 7)
10 Mbadzati kupereka uphungu kuna Yobe, Eliyu awangisira toera kukhala wakukhurudzika. Tisadziwa tani pyenepi? Tisadziwa pyenepi thangwi Bhibhlya isalonga kuti pakutoma Eliyu akhadaipirwa. (Yobe 32:2-5) Ngakhale tenepo, Eliyu nee alonga na Yobe mwakuipirwa. M’mbuto mwace, iye akhala wakucepeseka mbalonga na Yobe ninga xamwali wace wandimomwene. Mwacitsandzo, iye alonga kuna Yobe: “Ona, pamaso pa Mulungu wandimomwene, ndine sawasawa na iwe.” (Lerini Yobe 33:6, 7.) Buluka penepo, Eliyu apangiza kuti akhabvesera mwadidi mu ndzidzi ukhalonga Yobe. Mbadzati kupereka uphungu kuna Yobe, Eliyu abwerezera pontho mafala akhadalonga Yobe. (Yobe 32:11; 33:8-11) Pa ulendo unango, iye acita pontho pibodzi pyene pakupereka uphungu kuna Yobe.—Yobe 34:5, 6, 9; 35:1-4.
11. Eliyu apasa tani uphungu Yobe? (Yobe 33:1)
11 Pakupereka uphungu kuna Yobe, Eliyu nee ancitisa kupibva kuti ndi wakusowa basa. M’mbuto mwace, iye apangiza cilemedzo kuna mamuna unoyu wakukhulupirika. Mwacitsandzo, mwakusiyana na amuna atatu, Eliyu aphatisira dzina ya Yobe. (Lerini Yobe 33:1.) Eliyu panango akumbuka kuti akhafuna kulonga mu ndzidzi ukhaketesana Yobe na axamwali ace atatu. Natenepa, Eliyu apasa mwai Yobe toera kulonga mu ndzidzi wakuti akhampasa uphungu. (Yobe 32:4; 33:32) Eliyu akumbusa Yobe kuti mafala anango akhadalonga iye, nee akhali adidi mbampanga kuti Yahova ndi waudziwisi, wamphambvu, wakulungama na waufuni ukulu. (Yobe 36:18, 21-26; 37:23, 24) Pisaoneka kuti uphungu wa Eliyu wakhunganya Yobe toera akwanise kubvesera uphungu ukhafuna kumpasa Yahova. (Yobe 38:1-3) Njira idapereka uphungu Eliyu mbidaphedza tani atumiki a Mulungu akale, pontho inatiphedzambo tani lero?
12. Yahova aphatisira tani aprofeta toera kuphedza mbumba yace, pontho Aizraeli mbadaphedzeka tani na citsandzo cadidi ca Eliyu?
12 Aizraeli mbadaphedzeka tani na njira idapereka uphungu Eliyu? Kazinji kene, Yahova akhaphatisira aprofeta toera kupfundzisa na kupereka uphungu kuna Aizraeli. Mwacitsandzo, mu ndzidzi wa atongi, Yahova aphatisira mprofeta Dhebhora toera kupereka pitsogolero kuna Aizraeli. (Aton. 4:4-7; 5:7; 1 Sam. 3:19, 20) Mu ndzidzi wa atongi, Yahova akhaphatisira kazinji kene aprofeta toera kuphedza Aizraeli kupitiriza kumulambira munjira yakutawirika. Pontho akhatumiza aprofeta toera kupasa uphungu ale akhacita madodo. (2 Sam. 12:1-4; Mabasa 3:24) Citsandzo cadidi ca Eliyu cinagumanika m’bukhu ya Yobe mbacidaphedza Aizraeli akukhulupirika kudziwa pikhafunika iwo kulonga pakupereka uphungu, pontho kuti mbadacita tani pyenepi munjira yadidi.
13. Akristu lero, anawangisanambo tani?
13 Ifembo tinaphedzeka tani na uphungu udapereka Eliyu? Ife ninga Akristu, tisamwaza mphangwa zinalonga thangwi ya Mulungu zinagumanika m’Bhibhlya. Kusiyapo pyenepi, tisaphatisira mafala adidi toera kuwangisa na kubalangaza abale na alongo athu. (1 Akor. 14:3) Akulu a mpingo asafunikambo kuwangisira toera ndzidzi onsene alonge munjira yadidi na yaufuni, ngakhale m’bale peno mulongo analonga na iwo akhale wakuipirwa.—1 Ates. 5:14; Yobe 6:3.
14-15. Akulu a mpingo anatowezera tani Eliyu pakupereka uphungu?
14 Nyerezerani kuti nkulu wa mpingo adzindikira kuti mulongo m’bodzi ali wakutsukwala. Buluka penepo, nkulu wa mpingo unoyu na m’bale unango aenda kancedzera toera kumuwangisa. Mu ndzidzi ukhacedza iwo, mulongo alonga kuti maseze asagumanika pa misonkhano na kumwaza mphangwa, nee asakhala wakutsandzaya. Mphapo nkulu wa mpingo anacitanji?
15 Cakutoma, iye anawangisira toera kubvesesa mulongo unoyu. Toera nkulu wa mpingo akwanise kucita pyenepi, anafunika kucita mibvundzo mulongo, mbabvesera mwadidi pinafuna iye kulonga. Panango mulongo unoyu asapibva kuti nee ndi munthu wadidi peno kuti Mulungu nee asanfuna. Panango iye ali wakudzudzumika kakamwe na pinthu pinancitikira mu umaso. (Luka 21:34) Caciwiri, nkulu wa mpingo anansimba thangwi ya pinthu pyadidi pinacita iye. Thangwi maseze asakhala wakutsukwala, iye asawangisira kugumanika pa misonkhano na m’basa yakumwaza mphangwa. Cacitatu, akulu a mpingo angabvesesa pinthu pinacitisa mulongo kutsukwala, iwo anaphatisira Bhibhlya toera kumuwangisa na kumphedza kukhala na cinyindiro cakuti Yahova asanfuna.—Agal. 2:20.
PITIRIZANI KUPFUNDZA NA BUKHU YA YOBE
16. Tinapitiriza tani kuphedzeka na bukhu ya Yobe?
16 Ndimomwene kuti pana pinthu pizinji pyakuti tinakwanisa kupipfundza m’bukhu ya Yobe. Ninga tapfundza mu nsolo udamala, bukhu ya Yobe isatipfundzisa kuti thangwi yanji Mulungu atawirisa nyatwa, pontho tapfundzambo kuti tinakwanisa tani kupitiriza kukhala akukhulupirika kuna Yahova tingatamba nyatwa. Mbwenye mu nsolo uno, tapfundza kuti tonsene tinakwanisa kupereka uphungu wadidi tingatowezera Eliyu, m’mbuto mwakutowezera Elifaji, Bhildhadhe na Zofari. Panango imwe munafunika kuona pontho pinalonga bukhu ya Yobe mbamudzati kupereka uphungu. Khala nee mwaleri bukhu ya Yobe cincino, panango musafunika kuileri pontho. Mungacita pyenepi, munapfundza pinthu pizinji pyakufunika m’bukhu ineyi.
NYIMBO 125 ‘Anthu Antsisi Ndi Akutsandzaya!’
a Pisaoneka kuti ndi dimonyo adacitisa kuti Elifaji alonge kuti Yahova nkhabe ona munthu kukhala wakulungama, pontho munthu nkhabe kwanisa kutsandzayisa Mulungu. Elifaji akhakhulupira pyenepi, natenepa ndzidzi onsene ukhalonga iye na Yobe, iye akhampanga mafala anewa.—Yobe 4:17; 15:15, 16; 22:2.