Fade Jéhovah Aku Pepe
“Atä lo [suma ni a] ga hio pepe, ngbâ ti ku ni; teti fade lo yeke ga tâ tene biani. Lo yeke si na ngoi ni.”—HABAQOUQ 2:3, NW.
1. Lekengo na bê wa azo ti Jéhovah afa na gigi, na ye so apusu ala ti sala nyen?
“FADE mbi sala sinziri na ndo ti mbi.” So ayeke la ni tene ti bê ti Habaqouq prophète ti Nzapa. (Habakuk 2:1) Azo ti Jéhovah ti siècle 20 afa oko bibe so. Ni la, na mbeni kota bungbi so alingbi ti glisa ni pepe, na septembre ngu 1922, ala kiri tene na wâ na hiringo ndo so: “So ayeke lango ti alango kue. Ba, Gbia akomande! I yeke awatokua ti lo. Teti tene so: I fa, i fa, i fa tene ti Gbia na royaume ti lo!”
2. Na ngoi so akiri aleke ala na yâ mbeni kota kusala na peko ti Kozo Bira so Amu Sese Kue, ye wa aChrétien so asa yingo na ndo ti ala alingbi ti fa?
2 Na peko ti Kozo Bira so Amu Sese Kue, Jéhovah akiri aleke tanga ni so asa yingo na ndo lo na yâ mbeni kota kusala. Tongaso ala oko oko alingbi ti tene, legeoko na Habaqouq: “Fade mbi luti na ndo tour ti ba ye so Lo ye ti tene na mbi.” Atene ti Hébreu so akiri pekoni na “ti ba” na “ti bata” akiri fani mingi na yâ ti gbâ ti aprophétie.
“Lo Yeke Si na Ngoi Ni”
3. Ngbanga ti nyen a lingbi e bata?
3 Na ngoi so aTémoin ti Jéhovah ayeke fa gbotongo mê ti Nzapa laso, a lingbi ala bi bê mingi ahon na ndo atene so Jésus ako na nda ti kota prophétie ti lo: “Tongaso i bata, teti i hinga l’heure ni pepe so fade mveni ti da aga, tongana a yeke na lakui, wala na bebi, wala tongana koli-kondo atoto, wala na ndapelele; si tongana lo si fade fade, lo wara i na lango pepe. Ye so mbi tene na i, mbi tene na azo kue, I bata.” (Marc 13:35-37) Legeoko tongana Habaqouq, na a lingbi nga na atene ti Jésus, a lingbi e bata!
4. Tongana nyen dutingo ti e ague legeoko na ti Habaqouq ndulu na ngu 628 K.N.E.?
4 A lingbi ti tene so Habaqouq ahunzi ti sû buku ti lo ndulu na ngu 628 K.N.E., même kozoni si Babylone aga mbeni ngangu ti komande ti sese kue. Teti angu mingi, fango ngbanga ti Jéhovah na ndo Jérusalem so aga apostat atoto. Me, mbeni ye oko afa polele pepe na ngoi wa fade ayeke sala ye alingbi na fango ngbanga so. Zo wa alingbi ti bi bê la ni so a yeke ga ande tâ tene gi ngu 21 senge na pekoni na so a yeke Babylone si ayeke ga na fango ngbanga ti Jéhovah? Legeoko nga laso, e hinga pepe ‘lâ ni na l’heure ni’ so aleke teti hunzingo ti bungbi ti aye ti fadeso, me Jésus agboto mê ti e kozoni: “I fa so i yeke duti ndulu, teti na mbeni ngbonga so i ku pepe, Molenge ti zo ayeke ga.”—Matthieu 24:36, 44, NW.
5. Ye nyen mbilimbili na yâ Tene ti Nzapa so asû na Habaqouq 2:2, 3 amu ngangu na zo?
5 Teti mbeni nda ti tene so ayeke na lege ni, Jéhovah amu pendere kusala so na Habaqouq: “Sû tene ti suma so na mbeti, na sala gere ni polele na ndo atableau, si zo so adiko ni na kota go alingbi ti diko ni nzoni. Teti suma ni ade teti ngoi so adiko, na lo yeke gue yeke yeke ti si na nda ni, na fade lo tene mvene pepe. Atä lo ga hio pepe, ngbâ ti ku ni; teti fade lo yeke ga tâ tene biani. Lo yeke si na ngoi ni.” (Habaqouq 2:2, 3, NW) Laso, sioni na salango ngangu ague na li ni mingi na ndo lê sese kue, so afa atene e yeke ndulu ti ba “kota lâ ti Jéhovah so amu mbito.” (Yoël 2:31, NW) Beku so Jéhovah amu ayeke dë bê biani: “Lo yeke si na ngoi ni”!
6. Tongana nyen e lingbi ti sö kuâ na lâ ti fango ngbanga so ayeke ga?
6 E lingbi ande ti sö kuâ na lâ ni so a yeke fâ ngbanga tongana nyen? Jéhovah akiri tene na ziango kangbi na popo ti zo ti mbilimbili na zo ti kirikiri: “Ba, bê ti lo aga kota, na a yeke mbilimbili pepe; me fade zo ti mbilimbili ayeke na fini na lege ti mabe ti lo.” (Habakuk 2:4) Amokonzi na azo ti baba so bê asala ala abuba mbaï ti ngoi ti e na mênë ti azo kutu mingi so tene ayeke na li ti ala pepe, mbilimbili na ngoi ti a-use bira so amu sese kue nga na gbâ ti mênë so atuku na lege ti abira ti tene ti mara. Nde na so, awakua ti Nzapa so asa yingo na ndo ti ala na so aye siriri agbu ngangu na be-biani. Ala yeke “mara ti mbilimbili so ayeke be-ta-zo.” Mara so, legeoko na afon lo, “ambeni ngasangbaga,” abata wango so: “I azo, i zia bê kue na Jéhovah teti angoi kue, teti Yah Jéhovah ayeke Tênë teti angoi so adiko nda ni pepe.”—Isaïe 26:2-4, NW; Jean 10:16.
7. Ti manda ye na lege ti salango kusala ti Paul na Habakuk 2:4, a lingbi e sala nyen?
7 Na yâ ti mbeti ti lo na aChrétien so ayeke aHébreu, bazengele Paul afa peko ti Habakuk 2:4, tongana lo tene na azo ti Jéhovah: “A lingbi i duti na bê so azia pepe, si tongana i sala ye so Nzapa aye, i lingbi wara zendo ni. Teti a ngbâ kete kete, Lo so ayeke ga, fade Lo ga, Lo ku pepe. Me fade zo ti Mbi ti mbilimbili ayeke na fini na lege ti mabe, na tongana lo zia lege ni, fade âme ti Mbi awara ngia na yâ lo pepe.” (aHébreu 10:36-38) Ngoi ti e ayeke pepe ngoi ti kiri na peko wala ti tï na yâ gbanda ti warango mosoro wala ti angia so azo aye mingi na yâ sese ti Satan. A lingbi e sala nyen kozoni ti tene “kete kete” ngoi so ahunzi? Legeoko na Paul, a lingbi e so e yeke mbage ti mara ti nzoni-kue ti Jéhovah, e ‘yôro tele ti e na mbage ti aye so ayeke na gbele e, e ngbâ ti kpe ngangu ti si na nda ti lege ni,’ so ayeke fini ti lakue lakue. (aPhilippien 3:13, 14) Na tapande ti Jésus, a lingbi e gbu ngangu ti tene e wara ‘ngia so azia na gbele e.’—aHébreu 12:2.
8. “Koli” ti Habakuk 2:5 ayeke zo wa, na ngbanga ti nyen lo yeke hon na ngangu ande pepe?
8 Nde na so, Habakuk 2:5 asala tene ti mbeni “zo ti be-kota” so asi pepe na nda ni so lo zia na gbele lo, atä so “nzala ti lo aga kota tongana ndo ti awakinda” wala Shéol. Koli so “nzala ti lo awe pepe” ayeke zo wa? Na kota nzala ti te ye mingi tongana ti Babylone ti ngoi ti Habaqouq, “koli” so, tongana mbeni bungbi, ayeke angangu ti poroso, atä ti aFasciste, aNazi, aCommuniste, wala même ala so atene ala yeke ti démocratie, ayeke sala bira ti kono na yâ ti akodoro ti lo. Lo sala nga si Shéol, du-kua, asi na fini ti azo so tene ayeke na li ti ala pepe. Me “koli” so, tongana mbeni bungbi, zo ti kango zo so ayeke ti sese ti Satan, so baba ti kota ndo so lo ba lo tene lo wara awe agbu lo, awara lege pepe ‘ti bungbi amara kue na tele ti lo na ti bungbi azo kue na gbe ti lo.’ Gi Jéhovah Nzapa oko si alingbi ti bungbi azo kue oko, ye so lo yeke sala ande na lege ti Royaume ti Messie ni.—Matthieu 6:9, 10.
Kozo ti A-Oku Kpengba Tene ti Vundu
9, 10. (a) Ye wa Jéhovah ato nda ti fa na lege ti Habaqouq? (b) Na ndo tene ti faïda ti kirikiri, dutingo ti aye ni ayeke laso tongana nyen?
9 Na lege ti prophète ti lo Habaqouq, Jéhovah ato nda ti fa mbeni molongo ti aye ti vundu oku, afango ngbanga so alingbi ti sala ye alingbi na ni si a leke sese ti tene awavorongo be-ta-zo ti Nzapa aduti dä. Azo so bê ti ala ayeke mbilimbili, ‘afa tene ti parabole’ so alondo na Jéhovah. E diko na Habakuk 2:6: “Vundu aga na zo so awu na ye so ayeke ti lo pepe. Fade ye so angbâ tongaso lango oke? Zo so abungbi mazin mingi na tele ti lo!”
10 A luti mingi ge na ndo faïda ti kirikiri. Na sese so angoro e, azo ti mosoro ayeke wara mosoro mingi ahon na awanzinga aga wanzinga mingi ahon. Azo ayeke kä ambangi na azo ti nzi kirikiri ayeke bungbi amosoro mingi, na ngoi so asenge zo ti kodoro ayeke kui nzala. A tene na ndo azo osio ti sese, oko ayeke wanzinga ahon ndo ni. Dutingo ti azo ayeke biani sioni na yâ ti akodoro mingi. Ala so asala nzala ti mbilimbili na ndo sese atene na kongo: ‘Oh! lango oke’ aye ti sioni so ayeke gue na li ni! Ye oko, ala ga ndulu ti hunzi. Biani, fade suma ni ‘ayeke si na ngoi ni.’
11. Ye nyen Habaqouq atene na ndo tukungo mênë ti azo, na ngbanga ti nyen e lingbi ti tene so ngbanga ti mênë ayeke laso mingi na ndo sese?
11 Prophète ni atene na zo ti sioni: “Fade tanga ti amara kue agbu ye ti mo teti mo gbu ye ti ala, teti mo sa mênë ti azo, na teti mo sala ye ti ngangu na sese ti ala, na kodoro ti ala, na awakodoro ni.” (Habakuk 2:8) So tâ ngbanga ti mênë si e wara na ndo sese laso! Jésus atene polele: “Azo kue so akamata épée, fade ala kui na lege ti épée.” (Matthieu 26:52) Ye oko, gi na siècle 20 ni, amara na abungbi ti kete mara so ngbanga ti mênë ayeke na li ti ala aga na kui na azo ahon kutu ngbangbo oko. Vundu na azo so amu mbage ti ala na akota tukungo mênë so!
Use Vundu Ni
12. Use vundu ni so Habaqouq asû pekoni ayeke so wa, na tongana nyen e lingbi ti hinga na bê kue so faïda ti sioni ague na ye ti nzoni oko pepe?
12 Use vundu ni, so a sala tene ni na Habakuk 2:9-11, atï na ndo ti “zo so akamata faïda sioni teti da ti lo, ti sala da ti lo na nduzu tongana ndeke, si ye ti sioni alingbi gbu lo pepe.” Faïda ti sioni ague na ye ti nzoni oko pepe, tongana ti so wasungo psaume atene ni polele: “Tongana mbeni zo aga zo ti mosoro, tongana ye ti da ti lo awu, zia mbito asala mo pepe. Teti tongana lo kui, lo hon na mbeni ye pepe; ye ti lo ague na peko ti lo pepe.” (Psaume 49:17, 18 (49:16, 17, NW) Tongaso, wango ti ndara so ti Paul ayeke kota ye: “Mo wa ala so ayeke na mosoro na sese so, si bê ti ala aga kota pepe, na ala zia bê ti ala pepe na mosoro so fade awe, me na Nzapa, Lo so amu na e ye mingi, ye kue ti mu ngia na e.”—1 Timothée 6:17.
13. Ngbanga ti nyen a lingbi e ngbâ lakue ti fa tene ti gbotongo mê ti Nzapa?
13 Ba tongana nyen a yeke kota ye ti tene a fa atene ti fango ngbanga ti Nzapa laso! Tongana aFarizien asuku na azo teti so ala yamba Jésus tongana “Gbia na iri ti Jéhovah,” lo kiri tene na ala: “Mbi tene na i, Tongana azo so aduti kpö, fade atênë ayeke sala tene na kongo.” (Luc 19:38-40, NW) Legeoko nga, na ngoi ti e, tongana awakua ti Nzapa afa na gigi pepe sioni so ayeke na ndo sese, ‘fade tênë ti gbagba ayeke dekongo.’ (Habakuk 2:11) Tongaso zia e ngbâ ti fa tene ti gbotongo mê ti Nzapa na mbito pepe!
Ota Vundu ni Nga Ye ti Peko ti Ngbanga ti Mênë
14. Alege ti vorongo ti sese ayeke na gunda ti ngbanga ti mênë wa?
14 Vundu ota ni, so afa na lege ti Habaqouq akiri na ndo tene ti ngbanga ti mênë. Habakuk 2:12 atene: “Vundu aga na zo so asala kodoro na lege ti mênë na aleke kodoro na lege ti sioye.” Na yâ bungbi ti aye ti fadeso, fani mingi ye ti kirikiri na fango zo ague legeoko. Mbilimbili, alege ti vorongo ti sese ayeke na gunda ti asioni fango zo mingi na yâ ti mbaï. E lingbi ti diko gi tene ti a-Croisade, so atingbi la ni ala so atene ala yeke aChrétien na aMusulman; bira ti Inquisition so aCatholique asala na Espagne nga na Amérika ti Mbongo; na Poto, Bira ti Ngu Bale Ota na popo ti aProtestant na aCatholique; nga, abira so afâ zo mingi ahon, a-use bira so amu sese kue ti siècle ti e, so ala use kue asungba na yâ ti Chrétienté.
15. (a) Na mungo maboko wala na yengo dä ti église, ye nyen amara angbâ ti sala? (b) Bendo ti Gigi alingbi ti kaï gingo ti wara agbakuru ti bira na ndo sese so?
15 Mbeni oko ti asioni mbage ti use bira so amu sese kue aduti kota fango azo so aNazi asala, so amene aJuif nga na ambeni zo kutu mingi so tene ayeke na li ti ala pepe na Poto. A yeke gi fade fadeso si akota zo ti aCatholique na France ayeda so ala ke la ni pepe tokuango azo saki ngbangbo mingi na yâ ti akubu ti fango zo ti aNazi. Ye oko, amara angbâ ti leke tele ti tuku mênë, na mungo maboko wala na yengo dä ti a-Église. Ade ti ninga pepe, na ndo ti Église Orthodoxe ti Russie, mbeti-sango Time (so atokua na ndo sese kue) atene: “Église so akiri aleke ni ayeke sala nga ngangu mingi na yâ ti mbeni ye so zo oko abi giriri bê ti lo dä pepe: aye ti bira ti Russie. . . . Ti hiri deba nzoni na ndo alapara ti bira nga na ada so aturugu alango dä ayeke mbeni ye so ayeke sala lakue. Na novembre, na Monastère ti Danilovsky, na Moscou, kota ndo ti mokonzi ti lege ti vorongo ti Russie, église ague juska ti zia nde teti Nzapa agbakuru ti anene ngombe ti Russie.” Bendo ti Gigi alingbi ti kanga lege na sese ti laso ti kiri ti wara asioni gbakuru ti bira? A yeke ngangu! Na lege ti Guardian, mbeni mbeti-sango ti Londres, Angleterre, mbeni zo so awara Palata ti Siriri ti Nobel atene: “Ye so ayeke dö bê biani, ayeke so akodoro oku so ayeke ba lege ti Conseil de Sécurité ti Bendo ti Gigi ayeke mbilimbili akota kodoro oku so ayeke kä angombe na ndo sese.”
16. Fade Jéhovah asala ye wa na amara so aye bira?
16 Fade Jéhovah ayeke fâ ngbanga na ndo amara so aye bira? Habakuk 2:13 atene: “Ba, tene so alondo na L’Eternel Ti Sabaoth [“Jéhovah ti aturugu,” NW] pepe? Azo asala kusala ngangu, na wâ afuti ye so ala sala. Amara anze na kusala senge senge.” “Jéhovah ti aturugu”! Biani, Jéhovah ayeke na aturugu na yayu so ayeke a-ange, so lo yeke sala ande kusala na ala ti futi biaku azo nga na amara so aye tene ti bira!
17. Juska ti si na ndo wa fade hingango ye ti Jéhovah ayeke mu ndo sese na peko ti fango ngbanga ti lo na ndo bungbi ti amara so ayeke sala ye ti ngangu?
17 Ye nyen ayeke si ande na peko ti fango ngbanga ti Jéhovah na ndo akodoro so ayeke sala aye ti ngangu? Habakuk 2:14 amu kiringo tene ni: “Fade ndara ti hingango gloire ti L’Eternel asi sese legeoko tongana ngu asi kota ngu ti ingo.” So tâ pendere beku! Na Har-Maguédôn, fade a yeke fa na gigi mbilimbili ti yanga-ti-komande ti Jéhovah teti lakue lakue. (Apocalypse 16:16) Lo mu beku na e so lo ‘yeke mu ande gloire na ndo so lo yeke zia gere ti lo dä,’ sese so e duti na ndo ni. (Esaïe 60:13) Fade a yeke fa ye na azo kue na yâ lege ti Nzapa so ague na fini, si hingango ye na ndo aye ti gloire so Jéhovah aleke ti sala aduti ande tongana akota ngu ti ingo so asi akota dû na gbe ti ngu.
Osio Nga na Oku Vundu Ni
18. Osio vundu so afa na lege ti Habaqouq ayeke so wa, na tongana nyen a sigigi polele na yâ dutingo ti sese ti laso na lege ti tambela ti lo?
18 A sala tene ti osio vundu na Habakuk 2:15 tongaso: “Vundu aga na zo so amu ye ti nyon na zo so ayeke ndulu na lo. Lo mu kopo ti ngonzo na zo so ayeke ndulu na lo si a sala lo tongana vin, na lo lingbi ba tele senge ti lo.” Atene so adabe e na tambela ti sioni na ti kirikiri so amu ndo mingi na sese laso. Ye ti pitan ti lo, so même bungbi ti akota zo ti lege ti vorongo, so azia lege na ye kue amu maboko na ni, ague na li ni ti ga sioni ahon. Akobela so afuti kodoro, tongana SIDA nga na ambeni kobela ti koli na wali, ayeke mu na loro yâ ti sese kue. A hon ti fa na gigi “gloire ti Jéhovah,” wagame ti mbi kozoni si ti laso ayeke lï mingi ahon na yâ sioni tambela na a yeke gue na gbele fango ngbanga ti Nzapa. So ‘bê ti lo asi na gloire pepe me a si na kamela,’ sese so lege ti lo abuba ayeke ndulu ti nyon kopo ti ngonzo ti Jéhovah, so aduti fä ti ye so bê ti Nzapa aye na mbage ti lo. ‘Fade kamela mingi aga na ndo gloire ti lo.’—Habakuk 2:16.
19. Atene so aga kozo na oku vundu so Habaqouq afa andu nyen, na ngbanga ti nyen atene tongaso aye ti tene ye mingi teti sese ti laso?
19 Atene so aga kozo na oku vundu ni agboto mê ngangu na ndo vorongo ayanda. Jéhovah asala si prophète ti lo asala angangu tene so: “Vundu aga na zo so atene na keke, Mo zingo! Vundu aga na zo so atene na tênë ti buburu, Mo londo! Ye so alingbi fa tene na zo? Ala kanga lor na argent na tele ni kue me mbö ti fini ayeke na yâ ni oko pepe.” (Habakuk 2:19) Laso nga, azo ti Chrétienté nga na ala so ahiri ala apaïen ayeke kuku na gbele a-croix ti ala, a-image ti Marie ti ala, ayanda ti ala, nga na ambeni ye so akpa azo na anyama. Fade mbeni oko ti ayanda so alingbi pepe ti zingo ti sö awavorongo ala tongana Jéhovah aga ande ti fâ ngbanga ti lo. Atä a kanga tele ti ala kue na lor nga na argent, ala yeke ye oko pepe tongana a haka ala na pendere ti Nzapa ti lakue lakue, Jéhovah, nga na gloire ti acréature ti lo so ayeke na fini. Zia e ngbâ ti sepela iri ti lo so ayeke kota mingi teti lakue lakue!
20. Na yâ temple wa e yeke na matabisi ti sala kusala dä na ngia?
20 Tâ tene, Nzapa ti e, Jéhovah, alingbi na sepela kue. So e si singo na kota yekiango ndo na mbage ti lo, zia e bi bê ti e na ngangu gbotongo mê so amu ti ke vorongo yanda. Me i mä! Jéhovah angbâ ti sala tene: “L’Eternel [“Jéhovah,” NW] ayeke na yâ temple ti Lo ti nzoni-kue; zia sese kue akaï na gbele Lo!” (Habakuk 2:20) Kite ayeke dä pepe so prophète ni abi bê ti lo la ni na temple ti Jérusalem. Âdu ti e laso, e yeke na kota matabisi ti voro Nzapa na yâ ti mbeni temple ti yingo so ayeke kota mingi ahon, na ndo so azia Seigneur ti e Jésus Christ dä tongana Kota Prêtre ni. A yeke ge, na yâ ti sedu na ndo sese ti temple so si e yeke bungbi tele dä, si e yeke sala kusala, na e yeke sambela dä, na mungo na Jéhovah yango-iri so alingbi na iri ti lo ti gloire. Na so tâ ngia si e yeke na ni ti voro na bê ti e kue Babâ ti e ti ndoye so ayeke na yayu!
Mo Dabe Mo?
• Mo ba atene ti Jéhovah so tongana nyen: “Lo yeke si na ngoi ni”?
• Na ngoi ti laso, nda ti avundu so afa na lege ti Habaqouq ayeke so wa?
• Ngbanga ti nyen a lingbi e ngbâ ti fa gbotongo mê ti Jéhovah?
• Na yâ sedu ti temple wa e yeke na matabisi ti sala kusala dä?
[Afoto na lembeti 21]
Legeoko tongana Habaqouq, awakua ti Nzapa ti ngoi ti laso ahinga so fade Jéhovah aku pepe
[Afoto na lembeti 24]
Mo yeke ba na nene ni matabisi ti voro Jéhovah na yâ sedu ti temple ti lo ti yingo?
[Lingu ti foto na lembeti 22]
U.S. Army photo