Wango ti Ndara ti Mbeni Mama

“Molenge ti mbi, mä wango tene ti babâ ti mo, na mo zia pepe ndia ti mama ti mo.”​—aProverbe 1:8, NW.

ABABÂ na mama ti e alingbi ti duti mbeni kota lingu ti mungo na e ngangu, maboko, nga na wango. A-Proverbe, buku ti Bible, asala tene na ndo mbeni gbia so ade pendere, Lemouël, so mama ti lo amu na lo mbeni “nengo tene” ti ‘fango lege.’ A sû atene so na aProverbe chapitre 31, na e nga e lingbi ti wara nzoni na lege ti wango ti ndara ti mama so.​—aProverbe 31:1.

Wango so Alingbi na Mbeni Gbia

Mama ti Lemouël ato nda ni na gbâ ti ahundango tene so akiri akono nzala ti e: “Nyen, molenge ti mbi? Nyen, molenge ti yâ ti mbi? Nyen, molenge ti zendo ti mbi?” Hundango ye ti lo fani ota afa na gigi gingo bê ti lo ti tene molenge ti lo adengi mê na atene ti lo. (aProverbe 31:2) Gingo bê ti lo teti nzoni duti na lege ti yingo ti molenge ti lo azia mbeni nzoni tapande teti ababâ na mama Chrétien ti laso.

Mbeni mato abungbi aye ota: vin, awali, na bia. Tongaso, na ndo nzoni duti ti molenge ti lo, ye wa alingbi ti gi bê ti mbeni mama ahon apumba kirikiri? Mama ti Lemouël angoro tene ni pepe: “Mo hunzi ngangu ti mo na lege ti awali pepe.” Lo fa tambela ti pitan tongana ye “so afuti lege ti agbia.” ​—aProverbe 31:3.

A lingbi a kanga lê pepe na ndo nyongo samba ahon ndo ni. Mama ni agboto mê: “A yeke teti agbia pepe, O Lemuel, a yeke teti agbia pepe ti nyon vin.” Tongana nyen mbeni gbia alingbi ti fâ ngbanga so ayeke nzoni nga na lege ni, na pepe ti ‘glisa tene ti ndia, na ti fâ ngbanga mbilimbili pepe teti azo ti vundu’ tongana samba ayeke sala lo lakue?​—aProverbe 31:4-7.

Nde na so, na dutingo nde na mara ti asioye tongaso, fade gbia ni alingbi ti ‘fâ ngbanga mbilimbili, na ti sala tene ti azo ti vundu, na ti azo so ye atia ala mingi.’​—aProverbe 31:8, 9.

Atä so aChrétien so ade pendere alingbi pepe ti duti “agbia” laso, wango ti ndara ti mama ti Lemouël alingbi biani na ngoi ni, même a lingbi na ni mingi ahon. Nyongo samba ahon ndo ni, nyongo manga, na ye ti pitan amu ndo mingi na popo ti apendere laso, na a yeke kota ye ti tene aChrétien so ade pendere adengi mê tongana ababâ na mama ti ala amu na ala ‘anengo tene.’

Mbeni Wali so Alingbi

A yeke na lege ni so amama abi bê na ndo alege so amolenge ti ala ti koli, so ayeke ga biazo, ayeke na ni ti sala mariage. Na pekoni, mama ti Lemouël abi lê na ndo alengo ti mbeni wali so alingbi kue. Biani, mbeni pendere-koli ayeke wara nzoni mingi na bingo bê mbilimbili na bango ndo ti wali na ndo kota tene so.

Na versê 10, a haka “wali so alingbi” na atênë ti nginza mingi so, na ngoi so asû na Bible, a yeke wara ni gi na peko ti kota ngangu so asala. Legeoko nga, a hunda ti sala ngangu mingi ti wara mbeni wali so alingbi. A hon ti tene na gingo bê mbeni pendere-koli akpe hio ti sala mariage, lo yeke sala ande nzoni ti mu ngoi ti soro popo ti awali. Na pekoni, lo lingbi biani ti ba na nene ni mingi ye ti ngele ngangu so lo wara.

Na ndo mbeni wali so alingbi, a tene na Lemouël: “Koli ti lo azia bê ti lo na lo.” (Versê 11) So ti tene a lingbi lo hunda na ngangu pepe ti tene na yâ ye oko oko kue wali ti lo awara yengo dä ti lo. Tâ tene, a lingbi akoli na wali aba tele kozoni si ala mu akota desizion, tongana ala so andu vongo aye so ahunda nginza mingi wala batango amolenge ti ala. Salango tene na ndo aye so ayeke sala si songo ti ala use kue akpengba.

Biani, mbeni wali so alingbi ayeke na aye mingi ti sala. Na yâ aversê 13 ti si na 27, a fa molongo ti wango na ti akpengba-ndia so awali ti ngoi kue alingbi ti sala na kusala teti nzoni ti sewa ti ala. Na tapande, ndali ti guengo na li ni ti ngele ti abongo na ti ambeni ye ti yungo ni , mbeni wali so alingbi amanda ti hinga ti sala kusala na maboko ti lo nga ti kä nginza mingi pepe si sewa ti lo ayü abongo na ambeni ye ti tele so alingbi na so ayeke nzoni. (Aversê 13, 19, 21, 22) Ti kiri na peko ngele ti nginza so sewa ni afuta teti kobe, lo lu ye kue so lo lingbi ti lu na lo vo ye na hange.​—Aversê 14, 16.

A yeke polele, wali so ate pepe “kobe na lege ti kusala ti goigoi.” Lo sala kua ngangu nga lo leke akusala ti da ti lo na lege ni. (Versê 27) Lo “yü ngangu na mbunda ti lo tongana ceinture,” so aye ti tene lo leke tele ti sala akusala so ahunda ngangu. (Versê 17) Lo londo kozoni na lâ ti to nda ti sala kusala ti lo ti lango ni, na lo sala kua na wâ juska na bï. A lingbi ti tene so lampe so amu lumière na kusala ti lo ayeke za lakue.​—Aversê 15, 18.

Na ndo ni kue, wali so alingbi ayeke mbeni zo ti yingo. Lo kpe mbito ti Nzapa na lo voro Lo na kota yekiango ndo. (Versê 30) Lo mu nga maboko na koli ti lo na yâ fango lege na amolenge ti ala ti sala legeoko tongaso. Versê 26 atene: “Na ndara,” lo fa ye na amolenge ti lo, nga “wango-tene ti be-nzoni ayeke na yanga ti lo.”

Mbeni Koli so Alingbi

Ti tene lo gboto lê ti mbeni wali so alingbi, a hunda Lemouël ti yö akungba ti lo tongana koli so alingbi. Mama ti Lemouël adabe lo na mingi ti aye so.

“Akota zo ti sese ni” ayeke sala nzoni tene na ndo mbeni koli so alingbi. (aProverbe 31:23) So ti tene, lo yeke duti mbeni zo so alingbi, asala ye na lege ni, a lingbi ti zia bê na ndo lo, nga lo kpe Nzapa. (Exode 18:21; Deutéronome 16:18-20) Azo ahinga lo tongana mara ti zo tongaso “na yanga ti kodoro,” ndo so akota zo abungbi ti leke atene ti gbata ni. Ti tene “azo ahinga” lo tongana mbeni koli so akpe mbito ti Nzapa, lo duti awe zo so asala ye na lege ni nga lo yeke sala kusala maboko na maboko na a-ancien ti “sese ni,” peut-être a ye ti tene vaka wala ndo so lo yeke dä.

Biani, na salango tene na lege ti ye so lo mveni amanda, mama ti Lemouël adabe molenge ti lo ti koli na ndo nene ti fa na gigi so lo yekia zo so alingbi ti duti ande wali ti lo. Wali ti lo ayeke duti na ngele ngangu mingi na lê ti lo ahon tanga ti azo kue na ndo ti sese. Tongaso, tara ti ba akota tene ti bibe na yâ lego ti lo tongana lo tene na gbele azo kue: “Awali mingi asala kusala nzoni, me mo hon ala kue.”​—aProverbe 31:29.

A lingbi ti tene so Lemouël aba na nene ni wango ti ndara ti mama ti lo. Na tapande, e ba na versê 1, lo mu atene ti mama ti lo tongana ti lo mveni. Tongaso, lo yekia ‘fango lege’ ti lo na lo wara nzoni na lege ti wango ti mama ti lo. Zia e nga e wara nzoni na lege ti “nengo tene” so na salango ye alingbi na akpengba-ndia ti lo na yâ fini ti e.

[Afoto na lembeti 31]

Mbeni wali so alingbi ate pepe “kobe na lege ti kusala ti goigoi”