Nyen la a yeke nzoni mbi hinga na ndö ti bungbingo na zo na ngangu?—Kozo mbage ni: Aye so mbi doit ti sara ti kpe ni

Ti gbu zo na ngangu ti lango na lo aye ti tene nyen?

Nda ti tënë ni so andu aye mingi na alingbi na kodro oko oko. Me tongana a tene “a gbu mbeni zo na ngangu ti lango na lo” alingbi ti ndu aye tongana ti sara aye so andu tënë ti bungbingo koli na wali na terê ti mbeni zo sân ti tene lo yeda, parfois a gbu zo ni na ngangu la a sara na lo aye ni so. A lingbi ti ndu nga aye tongana ti gbu mbeni molenge na ngangu ti lango na lo, ti lango na mbeni zo ti sewa ti mo, wala tongana mbeni zo so e yeke na confiance na lo ahanda e ti lango na e (na tapande mbeni docteur, mbeni wafango mbeti wala mbeni kota zo ti nzapa). Ti ambeni so ye ni so asi na ala, zo ni ayeke tene na ala so tongana ala sara tënë ti ye so apassé so, ni yeke sara sioni na ala.

Mbeni gingo nda ti ye afa so gï na États-Unis, ngu oko oko, azo 240 000 atene so a gbu ala na ngangu ti lango na ala. Nduru na ndambo ti azo ni so, ngu ti ala ayeke na popo ti ngu 12 ti si na 18.

Ye so mo doit ti hinga na ndö ni

• Bible ake tënë ti gbungo zo na ngangu ti lango lo. Bible afa so, a sara ngu 4 000 awe, ambeni groupe ti azo so nzara ti terê ti ala asara ala ngangu atara lani ti gbu ambeni koli use ti lango na ala na ngangu. Ye ni so asi lani na kodro ti Sodome so afa na e ngbanga ti nyen la Jéhovah afuti kodro ni so (Genèse 19:4-13). Na ndö ni, Ndia so Nzapa amû na Moïse, asara ngu 3500 awe, ake tënë ti bungbingo koli na wali na popo ti azo ti sewa.—Lévitique 18:6.

• Mingi ni, a yeke azo so mo hinga lê ti ala la ayeke gi ti gbu mo na ngangu ti lango na mo. Mbeni buku (Talking Sex With Your Kids) atene: “Tongana a mû azo ota na popo ti azo so a gbu ala na ngangu ti lango na ala, use na popo ni ahinga lê ti zo so asara ye ni so na ala . . . A yeke pëpe mbeni wande la alondo kâ aga asara ye ni so.”

• A yeke gbu nga ka akoli na ngangu ti lango na ala. Na kodro ti États-Unis, tongana a mû azo 100 so azo agbu ala na ngangu alango na ala, bale-oko na popo ni ayeke akoli. Mbeni ndokua (Réseau national contre le viol, les abus et l’inceste) atene so, akoli so si azo agbu ala na ngangu a lango na ala so “asara mbeto ti tene ye ni so asara si ala ga homosexuel” wala “ti pensé so ala yeke ‘buba koli.’”

• A étonné e ape ti bâ so wungo ti azo so a gbu ala na ngangu a lango na ala ague na li ni mingi. Bible atene so na “lâ ti nda ni” azo ayeke ye “amba ti ala zo pëpe,” ala yeke ga “azo so ayeke asioni zo” so “akanga nzara ti bê ti ala pëpe.” (2 Timothée 3:1-3). A yeke bâ asarango ye ni so polele na terê ti azo so aye ka ti gbu azo na ngangu ti lango na ala.

• Tongana a gbu mbeni zo na ngangu a lango na lo, a yeke faute ti lo ape. A doit ti gbu mbeni zo na ngangu ti lango na lo ape. Faute ni ayeke ti zo so asara na mo ye ti ngangu ni so, atâa lo yeke koli wala wali. Ye oko, mo peut ti sara ambeni ye ti kpe ti tene ye ni so asi peut-être na mo.

Ye so mo peut ti sara

• Leke terê ti mo. Gi ti gbu li kozo na ndö ti ye so mo yeke sara tongana asi so mbeni zo (atâa ayeke koli wala wali so mo ye lo wala mbeni zo ti sewa ti mo) atara ti sara na terê ti mo aye so andu tënë ti bungbingo koli na wali. Mbeni maseka-wali, so iri ti lo ayeke Erin, atene so ti tene mo leke terê ti mo ti ku na mara ti asituation ni so, mo peut ti sara comme si ye ni angbâ ti si na mo, na gbu li na ndö ti ye so mo yeke sara. Erin atene: “A kpa ye ti ngia, me tongana ye ni asi vrai, risque ayeke mingi ape ti tene zo ni agbu mo na ngangu ti lango na mo.”

  Bible atene: “Zia ala sara hange mingi na tambela ti ala si aduti tongana ti azo ti buba pëpe . . . ndali ti so ngoi ni ayeke sioni.”—aÉphésien 5:15, 16.

  Hunda terê ti mo: ‘Nyen la mbi yeke sara tongana mbeni zo andu mbi na mbeni fason so asara mbi nzoni ape?’

• Gi ti hinga mbeni ye nde so mo peut ti sara nga. Ndokua so a iri ni Réseau national contre le viol, les abus et l’inceste atene so ayeke nzoni “mo na akamarade ti mo wala na azo ti sewa ti mo aduti na mbeni code ti ala. Tongaso, tongana mo bâ so mbeni ye atambela na lege ni ape, mo peut ti iri ala ti sara tënë ni na ala sân ti tene zo ni ahinga ye so mo ngbâ ti tene na ala so. Akamarade wala fami ti mo ni alingbi ti ga ti mû mo ti hon na ni wala ti gi mbeni raison ti tene mo hon.” Mo peut ti kpe ti wara kpale tongana, na tongo nda ni, mo kpe aye so alingbi ti sara si kpale ni asi na mo.

  Bible atene: “Zo so lê ti lo ahan abâ kpale, na lo honde terê ti lo, me azo so ahinga ndo mingi pëpe ague gï guengo na lê ni, na ala wara ye ti peko ni.”—aProverbe 22:3.

  Hunda terê ti mo: ‘Mbeni ye nde wa la mbi peut ti sara ti kpe ni?’

  

• Zia ambeni limite, na hon ni ape. Na tapande, tongana mo na mbeni zo afréquenté terê, alingbi mo na lo afa ambeni sarango ye so ayeke na lege ni ape na so alingbi ala sara ni ape. Tongana zo ni apensé so ayeke buba ye ti zia alimite ni so, andâ a yeke nzoni zo ndali ti mo la ape; alingbi mo wara mbeni zo so ane abango ndo ti mo.

  Bible atene: ‘Ndoye . . . asara ye ti songo bê ti zo pëpe, lo gi gï aye so anzere na lo pëpe.’—1 aCorinthien 13:4, 5.

  Hunda terê ti mo: ‘Anzoni sarango ye so mbi yeda na ni ayeke so wa? Asarango ye wa la mbi bâ so ayeke na lege ni ape?’