Tongana mbi komanse ti ga koli wala wali, nyen la mbi peut ti sara ti tene mbi sara ye kirikiri ape na ngoi ni so?

“Amolenge-wali aye ka ngoi ni so ape. Ala yeke wara adouleur, na ambeni ngoi ala yeke propre ape, nga li ti ala aga kirikiri. A kpa mo bâ mo tene aye kue so ayeke si na mo na ngoi ni so ayeke gï sioni ye!”—Oksana.

“Terê ti mbi apeut ti nzere, me gï hio tongaso mawa akomanse ti sara mbi. Mbi hinga ape wala ye so ayeke si na amolenge-koli kue la, me ti mbi a yeke ye so asi na mbi la.”—Brian.

Tongana mo komanse ti ga koli wala wali a yeke mbeni ngoi so ayeke pendere me nga so asara zo mbeto! Nyen la mo peut ti sara ti tene mo hon ngoi ni so nzoni?

• Ti ga koli wala ti ga wali aye ti tene nyen?

• Aye so ayeke changé na terê ti mo

• Achangement so andu asarango ye ti terê ti mo

• Ye so mo peut ti sara

Ti ga koli wala ti ga wali aye ti tene nyen?

Na nduru tënë, gango koli wala wali ayeke mbeni ngoi ti yâ ti gigi ti zo so ague na mo ti wara forme ti akota zo nga ti sara ye tongana ala. A yeke na ngoi ni so la achangement akomanse ti passé na terê ti mo nga sarango ye ti mo ayeke changé, aye so la ayeke sara si mo peut ti wara lege ti dü molenge.

Me, ye so aye ti tene ape so mo yeke prêt ti ga babâ wala mama awe. Ngoi ni so aye gï ti fa so mo yeke encore kete molenge ape, na ye so apeut ti sara mo mawa nga apeut ti pusu mo ti kanga bê gbä.

Hundango tënë: Ti mo, zo akomanse ti ga koli wala wali na ngu oke?

• 8

• 9

• 10

• 11

• 12

• 13

• 14

• 15

• 16

Kiringo tënë ni: Angu so kue a fa ge so apeut ti duti ngu so zo akomanse ti ga koli wala wali la.

Ye so adoit ti sara ape si mo gi bê ti mo tongana na ndembe so mo yeke na ngu 15 wala 16 tongaso na ade mo komanse ti sentir achangement ni so ape; wala ti gi bê ti mo ngbanga ti so ade mo wara ngu bale-oko ape me mo komanse ti bâ achangement ni so awe. Zo wani la ayeke fa pëpe lango so lo komanse ti ga koli wala wali, mo peut ti sara ye oko ape.

Aye so ayeke changé na terê ti mo

Na ngoi so mo komanse ti ga koli wala wali, changement so zo apeut ti bâ ni polele ayeke konongo ti mo wala yongo ti mo. Kpale ni ayeke so, ambage ti terê ti mo kue akono legeoko ape. Ni la, gi bê ti mo ape tongana ambeni ye ayeke dä so mo hinga ti sara ni nzoni ape. Hinga so tongana ngoi ayeke hon, aye ayeke kiri ti tambela nzoni.

Ambeni changement nde ayeke si nga na mo na ngoi ni so.

Tongana a yeke molenge-koli:

• Terê ti lo ti koli ayeke kono

• Kuä ti terê ti lo ti koli akomanse ti sigi mingi, a sigi nga na gbe ti maboko ti lo nga lo komanse ti wara kuä ti yanga

• Go ti lo ayeke changé

• Terê ti lo ti koli apeut ti londo senge tongaso, wala na bï ngu ti terê ti lo apeut ti sigi senge tongaso

Tongana a yeke molenge-wali:

• Me ti lo akomanse ti sigi

• Kuä ti terê ti lo ti wali akomanse ti sigi mingi, a sigi nga na gbe ti maboko ti lo

• Lo komanse ti bâ yâ ti lo

Atâa a yeke koli wala wali:

• Ala komanse ti wara fungo ti terê, ngbanga ti gbiki wala ndali ambeni makongo ti kobela.

  Wango: Mo peut ti sara si terê ti mo afun ape na lege so mo yeke sukula ka ngu wala tongana mo yeke pete ka ambeni yombo na terê ti mo.

• Abouton apeut ti sigi na lê ti ala ndali ti so ambeni sioni makongo ti kobela alï yâ ti poro ti terê ti ala.

  Wango: Atâa so a yeke kete ye ape ti kanga lege biani biani na abouton so ayeke sigi na lê ti mo, ti sukula lê ti mo lakue nga ti sara kua na ambeni produit ti sukulango na terê apeut ti aidé.

Achangement so andu asarango ye ti terê ti mo

Wungo ti ahormone so aga gbani na yâ ti terê ti mo, na so ni la asara si achangement ni so asi, apeut ti sara si mo yeke bien kue ape. A peut ti si so sarango ye ti mo achangé ngangu.

“Laso mo toto, kekereke ye kue akiri na place ni. Ngonzo asara mo, minute oko na pekoni mo gue mo kanga chambre na ndö ti mo na mo komanse ti sara vundu ngangu.”—Oksana.

Amaseka mingi so achangement ni so asi na ala abâ so ala yeke sara kamene mingi nga akpa mo bâ mo tene lê ti azo kue ayeke gï na terê ti ala. Na mbage, a sara ala nzoni ape ti bâ so aye achangé na terê ti ala!

“Na ngoi so mbi komanse ti kono, na mbana mbi ye ti luti droit ape nga mbi yeke yü akota yâ ti chemise. Même si mbi hinga so terê ti mbi achangé, mbi yeke lani bien kue ape. Mbi bâ so mbi yeke mbi encore ape.”—Janice.

Kota changement so peut-être mo yeke tingbi ande na ni ayeke so mo yeke bâ mbeni koli wala mbeni wali tongana ti kozo ape.

“Mbi zia lege ti pensé so amolenge-koli kue ason li mingi. Ambeni ayeke même pendere, na mbi komanse ti bâ so ti tï mbeni zo ayeke nga mbeni ye so ayeke sioni ape. Ti hinga ‘copain’ wala ‘copine’ ti azo aga ye so e yeke causé na ndö ni mingi.”—Alexis.

Ti ambeni maseka, na ngoi so ala komanse ti ga koli wala wali, ala bâ so ala komanse ti sara nzara ti mba ti ala koli wala mba ti ala wali. Tongana a yeke ye so asi na mo la, pensé ape so mo yeke mbeni homosexuel. Mingi ni, tongana ngoi ayeke hon, nzara ni so ayeke hon.

“Comme mbi yeke haka terê ti mbi mingi na amba ti mbi koli, a sara si ala komanse ti ga pendere na lê ti mbi. A gue ngbii mbi ga nduru na ngu bale use la nzara ti awali akomanse ti sara mbi. Nzara ti dutingo homosexuel ni so ahon lani awe.”—Alan.

Ye so mo peut ti sara

• Gi ti duti na nzoni bango ndo. Ti vrai ni, a yeke nzoni ye ti tene achangement ni so asi na mo na ngoi ni so. Mo peut ti wara confiance na yâ ti atënë ti psaume ti David so lo tene: “Na mbeni lege so apika bê, mo leke mbi pendere mingi.”—Psaume 139:14.

• Haka terê ti mo na amba ti mo ape, nga gi ti pensé mingi pëpe gï na ndö ti pendere ti mo. Bible atene: “Zo ayeke bâ gï ye so lê ti lo ayeke bâ, me Jéhovah abâ ye so ayeke na yâ ti bê ti zo.”—1 Samuel 16:7.

• Sara sport mingi nga wu terê ti mo. Tongana mo lango kamême ayeke aidé ande mo ti tene mo sara ngonzo mingi ape wala ti gi bê ti mo mingi ape na yâ ti lango ni.

• Kpe ti kasa terê ti mo wani lakue. Ti tâ tënë ni, eskê vrai, azo ayeke bâ ka gï mo? Même si azo asara tënë na mo na ndö ti achangement so asi na terê ti mo so, gi ti bâ nzoni ye na yâ ti atënë ni. Bible atene: “Zia bê ti mo pëpe na ndö ti tënë kue so azo ayeke tene.”—Zo-ti-fa-tene 7:21.

• Manda ti kanga nzara ti terê ti mo tongaso si apusu mo ti mû ambeni desizion kirikiri ape. Bible atene: “Ala kpe yongoro na lango-sioni. . . . Zo kue so angbâ na yâ ti lango-sioni lo yeke sara siokpari na terê ti lo wani.”—1 aCorinthien 6:18.

• Sara tënë na babâ wala mama ti mo wala na mbeni kota zo so mo yeke na confiance na lo. A yeke tâ tënë so kamene apeut ti sara mo na tongo nda ni. Me wango so mo yeke wara ande na mbage ti zo ni so ayeke kota ye mingi.—aProverbe 17:17.

Bata tënë so: Tongana mo yeke hon na yâ ti ngoi so mo yeke ga koli wala wali, mo yeke tingbi na akpale. Me atâa so kue, ngoi ni so ayeke mû lege na mo ti kono: gi konongo ti terê oko ape, me mo yeke kono na lege ti hingango ye nga na lege ti yingo.—1 Samuel 2:26.