Chapitre Bale Oko na Ota

“I Dekongo ti Ngia na Lego Oko”!

Esaïe 52:1-12

1. Ngbanga ti nyen atene ti prophétie ti Esaïe chapitre 52 ayeke lingu ti ngia, na a ga tâ tene fani use tongana nyen?

ZINGO zo! Mbeni pendere beku ti hon so ayeke dä teti azo so ayeke angba? Teti so mbeni kota li ti tene ti buku ti Isaïe ayeke zingo zo nga kiringo ti leke ye, a yeke ye ti dongo bê pepe so, tongana a zia aPsaume nde, buku ti Bible so ayeke na atene ti ngia ahon atanga ni kue. Mbilimbili Esaïe chapitre 52 amu nda ti ye na azo ti Nzapa ti duti na ngia. Atene ti prophétie ti lo aga tâ tene na ndo Jérusalem na ngu 537 K.N.E. Na a yeke na mbeni gango tâ tene ti kota ahon so andu “Jérusalem ti nduzu,” bungbi ti Jéhovah ti yayu so acréature ti yingo ayeke dä, so a fa ni ngoi na ngoi tongana mbeni mama wala mbeni wali.​—aGalate 4:26; Apocalypse 12:1.

“Mo Yü Ngangu ti Mo, O Sion”

2. Sion azingo lawa, na ye so asi tongana nyen?

² Jéhovah, na lege ti Isaïe, ahiri gbata ti Lo so lo ndoye mingi, Sion: “Zingo, mo zingo, mo yü ngangu ti mo, O Sion, mo yü bongo ti mo ti pendere, O Jérusalem kodoro ti nzoni-kue; a to nda ni laso, zo so a fâ lo na ganza pepe, na zo so aga sioni, fade ala lï na yâ mo mbeni pepe. Mo londo na yâ pupu-sese, mo yengi tele ti mo; O Jérusalem, mo duti na ndo ti mo; O molenge-wali ti Sion so mo yeke ngba, mo zi tele ti mo na yâ kamba so akanga na go ti mo.” (Esaïe 52:1, 2) Teti so awakodoro ti lo asala si Jéhovah ayeke na ngonzo, Jérusalem angbâ yangbato teti angu 70. (2 aGbia 24:4; 2 Chronique 36:15-21; Jérémie 25:8-11; Daniel 9:2) Fadeso a yeke ngoi teti lo ti zingo na yâ salango kusala pepe, na ti yü apendere bongo ti lo ti liberté. Jéhovah andu bê ti Cyrus ti zi ‘molenge-wali ti Sion so ayeke ngba’ si akozo wakodoro ti Jérusalem na ahale ti ala alingbi ti londo na Babylone ti kiri na Jérusalem, na ti kiri ti zia tâ vorongo na sese. A lingbi pepe ti wara na yâ Jérusalem mbeni zo so afâ ganza pepe na so ayeke sioni.​—Esdras 1:1-4.

3. Ngbanga ti nyen a lingbi ti hiri kongrégation ti aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala “molenge-wali ti Sion,” nga na lege wa a zi ala?

³ Atene ti Isaïe so ayeke nga na mbeni gango tâ tene na ndo kongrégation ti aChrétien. A lingbi ti fa kongrégation ti aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala tongana “molenge-wali ti Sion” ti laso, teti “Jérusalem ti nduzu” ayeke mama ti ala.a Teti a zi ala na gbe ti afango ye ti apaïen nga na ti akota tene ti mabe ti apostat, a lingbi ala so a sa yingo na ndo ti ala aduti na sioni oko pepe na gbele Jéhovah, pepe na lege ti fango ganza ti mitele, me na lege ti fango ganza ti bê ti ala. (Jérémie 31:33; aRomain 2:25-29) Ye so andu batango dutingo nzoni-kue na lege ti yingo, ti bibe, na ti salango ye na gbele Jéhovah.​—1 aCorinthien 7:19; aEphésien 2:3.

4. Atä so “Jérusalem ti nduzu” ake lâ oko pepe yanga ti Jéhovah, aye wa so asi na azo so asala kusala na iri ti lo na ndo sese akpa aye so awakodoro ti Jérusalem ti giriri asala?

⁴ Tâ tene, “Jérusalem ti nduzu” ake lâ oko pepe yanga ti Jéhovah. Ye oko, na ngoi ti kozo bira so amu sese kue, azo so asala kusala na iri ti lo na ndo sese, aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala, na mbana pepe, adoro ndia ti Jéhovah teti ala gbu nzoni pepe nda ti dutingo nde ti aChrétien. Teti Nzapa ayeda na ala pepe, ala gue na ngba na lege ti yingo na “Babylone ti Kota,” bungbi ti alege ti vorongo ti wataka ti sese kue. (Apocalypse 17:5) Dutingo ti ala ti ngba asi na kota mbage ni na juin ngu 1918 tongana a bi na da ti kanga awakua miombe so amu li ni na yâ Société Watch Tower ndali ti atene ti wataka so a zia na li ti ala, so na popo ni tene ti gbengo lingo ayeke dä. Na ngoi ni so, a lingbi ti tene so fango nzo tene so a leke ni nzoni aluti. Ye oko, na ngu 1919, a hiri ndo polele ti zingo zo na lango na lege ti yingo. A-Chrétien so a sa yingo na ndo ti ala ato nda ti zi tele ti ala biani kue yongoro na dutingo ti Babylone ti Kota na yâ sioni na lege ti salango ye nga ti yingo. Ala londo na yâ pupu-sese ti dutingo ngba, na “Jérusalem ti nduzu” aga awara pendere ti mbeni “kodoro ti nzoni-kue” so na yâ ni a yeda pepe na dutingo na yâ sioni na lege ti yingo.

5. Ngbanga ti nyen Jéhovah ayeke biani na droit ti ton azo ti lo san ti futa mbeni ye na azo so agbu ala?

⁵ Na ngu 537 K.N.E. nga na ngu 1919 N.E., Jéhovah ayeke biani na droit ti zi azo ti lo. Isaïe afa nda ni: “L’Eternel atene tongaso, A kä i, me teti ye pepe; na fade A ton i, me na nginza pepe.” (Esaïe 52:3) Atä Babylone ti giriri wala Babylone ti Kota afuta ye oko pepe tongana ala gbu na ngba azo so Nzapa ate mbele na ala. Teti a futa pepe mbeni nginza, na lê ti ndia, Jéhovah angbâ lakue Mveni ti azo ti lo. A lingbi lo ba so kuda ti mbeni zo ayeke na li ti lo? Oko pepe biani. Na yâ ti aye ni use kue, Jéhovah alingbi gi ti ton awavorongo lo san ti mu mbeni ye na place ni na azo so agbu ala.​—Esaïe 45:13.

6. Aye wa so asi na yâ mbaï awato ti Jéhovah amanda giriri ye na lege ni pepe?

⁶ Awato ti Jéhovah amanda ye giriri pepe na lege ti aye so asi na yâ mbaï. E diko: “Seigneur L’Eternel atene tongaso, Azo ti Mbi azu na Égypte kozoni ti duti kâ; na azo ti Assyrie asala ngangu na ala senge senge.” (Esaïe 52:4) Tongana a tisa azo ti Israël ti ga ti duti na kodoro ti Égypte tongana agene, Pharaon ti Égypte agbu ala na ngba. Me Jéhovah afuti Pharaon na aturugu ti lo na yâ Ngu Bengba. (Exode 1:11-14; 14:27, 28) Tongana Gbia Sennakérib ti Assyrie aye ti sala sioni na Jérusalem, ange ti Jéhovah afâ azo 185 000 na popo ti aturugu ti gbia ni. (Esaïe 37:33-37) Legeoko nga, atä Babylone ti giriri wala Babylone ti Kota alingbi ti kpe pepe aye so ayeke si na peko ti ngangu so ala sala na azo ti Nzapa.

“Fade Azo ti Mbi Ahinga Iri ti Mbi”

7. Dutingo na ngba ti azo ti Jéhovah asala nyen na ndo iri ti lo?

⁷ Dutingo na ngba ti azo ti Jéhovah asala mbeni ye na ndo iri ti lo, tongana ti so prophétie ni afa: “L’Eternel atene, Fade Mbi sala nyen na ndo so? teti ala gue na azo ti Mbi senge senge. L’Eternel atene, Azo so akomande ala, ala dekongo, na ala zonga iri ti Mbi lakue. Tongaso fade azo ti Mbi ahinga iri ti Mbi; tongaso, na lâ ni kâ, fade ala hinga Mbi yeke Lo so asala tene; ba, a yeke Mbi.” (Esaïe 52:5, 6) Mbage ti Jéhovah na yâ tene ni ayeke so wa? Lo bi bê tongana nyen so Israël aduti ngba na Babylone? A lingbi Jéhovah asala ye teti Babylone amu azo ti lo na ngba nga a dekongo ti hongo na ngangu na ndo ala. Pikango kate tongaso ague na Babylone ti yekia pepe iri ti Jéhovah. (Ezéchiel 36:20, 21) Lo yeda pepe so dutingo yangbato ti Jérusalem aga ndali ti so Jéhovah ayeda pepe na azo ti lo. Nde na so, Babylone aba mungo aJuif na ngba tongana fä ti wokongo ti Nzapa ti ala. Belshatsar, so ale gbia na tele ti mbeni nde, ahe nga Jéhovah na salango kusala na asembe ti temple ti Lo na ngoi ti mbeni matanga na iri ti anzapa ti Babylone.​—Daniel 5:1-4.

8. Tongana nyen a sala ye na iri ti Jéhovah ngbele ye na kui ti abazengele?

⁸ Tongana nyen ye so kue andu “Jérusalem ti nduzu”? Ngbele ye na ngoi so kengo tene ti mabe aluti ngangu na popo ti azo so atene ala yeke aChrétien, a lingbi ti tene so ‘a zonga iri ti Nzapa na popo ti aGentil ngbanga ti [azo so].’ (aRomain 2:24; Kusala 20:29, 30) Ndali ni, teti atene ti kotara, aJuif ato nda ni la ni ti kpe ti sala kusala na iri ti Nzapa na nda ni. Ngoi kete na peko ti kuâ ti abazengele, aChrétien apostat amu tapande so na ala zia ti sala kusala na tâ iri ti Nzapa mveni. Kengo tene ti mabe so aga na maïngo ti Chrétienté, mbeni kota mbage ti Babylone ti Kota. (2 aThessalonicien 2:3, 7; Apocalypse 17:5) Kota salango pitan ti Chrétienté nga na sioni sango mênë ti lo aga na zonga na ndo iri ti Jéhovah.​—2 Pierre 2:1, 2.

9, 10. Tongana nyen azo so Nzapa ate mbele na ala laso aga ti hinga nzoni ahon alege ti Jéhovah na iri ti lo?

⁹ Na ngoi so Cyrus ti Kota, Jésus Christ, azi azo so Nzapa ate mbele na ala na gbe ti ngba ti Babylone ti Kota na ngu 1919, ala ga ti hinga nzoni ahon aye so Jéhovah ahunda. Ala sukula tele ti ala mveni awe na afango ye mingi ti wataka ti Chrétienté so alondo na yâ vorongo ti apaïen kozo na aChrétien. A yeke tongana nzapa ti li ota, âme so alingbi ti kui pepe, nga na hungo pono teti lakue lakue na yâ mbeni enfer ti wâ. Fadeso ala to nda ti zi na tele ti ala asioni ngangu kue ti Babylone. Ala ga nga ti ba kota ti dutingo nde mingi na aye ti poroso ti sese so. Ala ye nga ti zi na li ti ala ngbanga ti mênë so ambeni na popo ti ala ayeke peut-être na ni.

¹⁰ Awakua ti Nzapa ti laso agbu nga fadeso nzoni ahon nda ti kota ti iri ti Jéhovah. Na ngu 1931 ala yö iri ti Témoin ti Jéhovah, na tongaso ala fa na gbele azo kue so ala yeke mu mbage ti Jéhovah na iri ti lo. Na mbage, na lege ti sigingo na Traduction du monde nouveau ngbele ye na ngu 1950, aTémoin ti Jéhovah akiri na iri ti Nzapa na mbilimbili ndo ti lo na yâ Bible. Biani, ala ga ti yekia iri ti Jéhovah na ala yeke fa ni na azo na ndo sese kue.

“Zo so Aga na Nzo Tene”

11. Ngbanga ti nyen dekongo “Nzapa ti mo aga gbia awe!” alingbi biani na aye so asi na ngu 537 K.N.E.?

¹¹ Fadeso a kiri a gboto lê ti e na ndo Sion na ngoi so lo ngbâ yangbato. Mbeni watokua aga na nzo tene: “Gere ti zo so aga na nzo tene ayeke pendere mingi na ndo ahoto, lo so afa tene ti siriri, lo so aga na nzo tene ti mbeni ye ti nzoni ahon, lo so afa tene ti salut, lo so atene na Sion: ‘Nzapa ti mo aga gbia awe!’” (Isaïe 52:7, NW) Na ngu 537 K.N.E., tongana nyen a lingbi ti tene so Nzapa ti Sion aga Gbia awe? Jéhovah ayeke Gbia lakue pepe ? Biani, lo yeke “Gbia ti lakue lakue”! (Apocalypse 15:3, NW) Me dekongo “Nzapa ti mo aga gbia awe!” alingbi biani teti so tingo ti Babylone nga mbela ti gbia ti kiri ti leke temple na Jérusalem, na ti kiri na vorongo so ayeke na sioni oko pepe ayeke mbeni fini fango na gigi dutingo gbia ti Jéhovah.​—Psaume 97:1.

12. Zo wa amu li ni na yâ ‘gango na nzo tene,’ nga tongana nyen?

¹² Na ngoi ti Isaïe, a hinga zo oko wala bungbi ti azo oko pepe tongana “zo so aga na nzo tene.” Ye oko, laso a hinga awe zo so ayeke ga na nzo tene ni. Jésus Christ ayeke watokua ti siriri ti Jéhovah ti kota ahon. Na ngoi so lo yeke na sese, lo fa nzo tene so fade a yeke zi aye kue so aga na lege ti siokpari so alondo na Adam, so kobela na kui ayeke na popo ni. (Matthieu 9:35) Jésus azia mbeni tapande ti wâ na yâ fango nzo tene ti mbeni ye ti nzoni ahon, na gbungo lege kue so azi ti fa ye na azo na ndo Royaume ti Nzapa. (Matthieu 5:1, 2; Marc 6:34; Luc 19:1-10; Jean 4:5-26) Na adisciple ti lo amu peko ti tapande ti lo.

13. (a) Tongana nyen bazengele Paul afa ye mingi ahon na ndo nda ti tene “Gere ti zo so aga na nzo tene ayeke pendere mingi na ndo ahoto”? (b) Ngbanga ti nyen a lingbi ti tene so gere ti awatokua ni ayeke “pendere mingi”?

¹³ Na yâ mbeti ti lo na azo ti Rome, bazengele Paul afa peko ti Esaïe 52:7 ti gboto lê na ndo nene ti kusala ti fango nzo tene. Lo hunda mbeni molongo ti atene so apusu zo ti gbu li, na tapande: ‘Tongana nyen azo alingbi ti mä tongana mbeni zo afa tene pepe?’ Na pekoni lo tene: “Gi tongana ti so a sû na mbeti: ‘Gere ti ala so ayeke fa anzo tene ti aye ti nzoni ayeke pendere mingi!’” (aRomain 10:14, 15, NW) Tongaso Paul akono yâ ti gango tâ tene ti Esaïe 52:7, na salango kusala na tene “ala so” ahon ti sala kusala na tene “zo so,” so ayeke na yâ mbeti ti Isaïe ti kozoni. Na mungo tapande ti Jésus Christ, aChrétien kue ayeke awatokua ti nzo tene ti siriri. Tongana nyen gere ti ala ayeke “pendere mingi”? Isaïe asala tene ni mo ba mo tene watokua ni alondo na ahoto ti Juda so ayeke ndulu na lo yeke ga na Jérusalem. Tongana mbeni watokua angbâ yongoro, a yeke ngangu ti ba gere ti lo. A hon so, a gboto lê ge na ndo watokua ni, gere ni aduti fä ti lo mveni. Legeoko tongana ti so Jésus na adisciple ti lo ayeke pendere ye na lê ti atâ be-ti-molenge na kozo siècle, aTémoin ti laso ayeke pendere ye na lê ti azo ti be-ti-molenge so amä nzoni mingi tokua ti nzo tene so asö fini.

14. Tongana nyen Jéhovah aga Gbia na ngoi ti laso, na a yeke fa ye so na azo kue ngbele ye lawa?

¹⁴ Ngbele ye lawa si a yeke mä dekongo “Nzapa ti mo aga gbia awe!”? Ngbele ye na ngu 1919. Na yâ ngu ni so, na mbeni kota bungbi na Cedar Point, Ohio, J. F. Rutherford, président ti Société Watch Tower ti ngoi ni kâ, amu wâ na bê ti azo so amä lo na lege ti mbeni diskur so li ni ayeke “Diskur na Afon E Wakua.” Diskur so aluti na ndo Esaïe 52:7 nga na Apocalypse 15:2, awa azo kue so aga la ni ti to nda ti sala kusala ti fango tene. Tongaso, ‘apendere gere’ ato nda ti ga na ndo “ahoto.” A-Chrétien so a sa yingo na ndo ti ala kozoni, nga na pekoni afon ala “ambeni ngasangbaga,” asigigi ti fa nzo tene so Jéhovah aga Gbia la ni awe. (Jean 10:16) Jéhovah aga Gbia la ni tongana nyen? Lo kiri lo fa na gigi dutingo ti lo ti gbia na ngu 1914 tongana lo zia Molenge ti lo, Jésus Christ, tongana Gbia na yâ fini Royaume ti yayu so a leke ni awe. Na Jéhovah akiri afa na gigi dutingo ti lo ti gbia na ngu 1919 tongana lo zi “Israël ti Nzapa” na gbe ti Babylone ti Kota.​—aGalate 6:16; Psaume 47:9 (47:8, NW); Apocalypse 11:15, 17; 19:6.

“Asinziri ti Mo Ayä Yanga ti Ala”

15. Azo wa ayeke “asinziri” so ayä yanga ti ala na ngu 537 K.N.E.?

¹⁵ Dekongo “Nzapa ti mo aga gbia awe!” asala si azo akiri tene? Biani. Isaïe afa pekoni: “Asinziri ti mo ayä yanga ti ala, ala sala bia legeoko; fade ala ba Lo lê na lê tongana L’Eternel akiri na Sion.” (Esaïe 52:8) Tâ sinziri oko pepe aluti na yâ Jérusalem na ngu 537 K.N.E. ti yamba akozo ngba so akiri. Gbata ni aduti yangbato teti angu 70. (Jérémie 25:11, 12) Tongaso “asinziri” so ayä yanga ti ala alingbi ti duti gi azo ti Israël so awara asango, kozoni na atanga ni kue, na ndo kiringo ti leke Sion, na so na pekoni ayö kungba ti mungo asango ni na tanga ti amolenge ti Sion. Na bango so Jéhovah azia Babylone na yâ maboko ti Cyrus na ngu 539 K.N.E., asinziri so ahinga biani so Jéhovah ayeke zi azo ti lo. Legeoko na ala so ayeda na hiringo ndo ti ala, asinziri ni angbâ ti dekongo na ngia, na lego oko, na fango na ambeni zo nzo tene ni.

16. Zo wa asinziri ni aba lo “lê na lê,” na tongana nyen?

¹⁶ Asinziri so aduti na donzi alë mbeni kpengba songo tâ gi na Jéhovah, na bango lo “lê na lê,” wala a lingbi ti tene ala tingbi na lo lê na lê. (Nombre 14:14) Kota songo ti ala na Jéhovah nga na popo ti ala agboto lê na ndo beoko ti ala nga tokua ti ngia so ala yeke na ni.​—1 aCorinthien 1:10.

17, 18. (a) Tongana nyen bungbi ti sinziri ti laso ayä yanga ti lo? (b) Na lege wa bungbi ti sinziri ni ayeke dekongo na lego oko?

¹⁷ Na yâ gango tâ tene ni ti laso, bungbi ti sinziri ni, “ngba ti be-ta-zo na ti ndara,” ayä yanga ti lo pepe gi na azo so ayeke na yâ bungbi ti Jéhovah so lê aba, me nga na ala so ayeke na gigi ni. (Matthieu 24:45-47, NW) Mbeni hiringo ndo ti bungbi tanga ti aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala asigigi na ngu 1919, nga na ngu 1922 hiringo ndo so aga kota ahon na kota bungbi ti Cedar Point, Ohio, na lege ti tene “i fa, i fa, i fa tene ti Gbia na royaume ti lo.” Ngbele ye na ngu 1935, a gboto lê na ndo bungbingo azo mingi so asi singo, so ayeke tongana angasangbaga. (Apocalypse 7:9, 10) Na yâ ti angu so ahon, fango dutingo ti Jéhovah tongana gbia akono mingi ahon. Tongana nyen? Na ngu 2000, azo ndulu na kutu omene ayeke mu mbage la ni na yâ fango dutingo ti Jéhovah tongana gbia na yâ akodoro nga na ando ahon 230. Na mbage, Tour ti Ba Ndo, gbakuru ti kota ahon so bungbi ti sinziri ni ayeke sala na kusala, afa na gigi tokua ti ngia so na yâ ayanga ti kodoro ahon 130.

¹⁸ Ti mu mbage na yâ mara ti kusala so aga na beoko, a hunda be-ti-molenge nga ndoye teti aita. Ti tene hiringo ndo ni asala kusala, a lingbi azo kue so ayeke sala kusala ni afa oko tokua, na gbotongo lê na ndo iri ti Jéhovah, kota ngele so lo mu, ndara ti lo, ndoye ti lo, na Royaume ti lo. Teti so aChrétien na ndo sese kue ayeke sala kusala maboko na maboko, songo ti ala mveni na Jéhovah akpengba si ala fa na lego oko totongo ti nzo tene.

19. (a) Tongana nyen “ando so aga yangbato ti Jérusalem” aduti na ngia? (b) Na lege wa Jéhovah “afa na gigi tïtî Lo ti nzoni-kue”?

¹⁹ Teti so azo ti Nzapa ayeke dekongo na ngia, même ndo so ala duti dä ayeke na ngia. Prophétie ni angbâ ti tene: “I sala ngia, i dekongo ti ngia na lego oko, i ando so aga yangbato ti Jérusalem, teti Jéhovah alungula vundu ti azo ti lo awe; lo ton Jérusalem awe. L’Eternel afa na gigi tïtî Lo ti nzoni-kue na lê ti amara kue; na nda ti sese kue aba salut ti Nzapa ti e.” (Isaïe 52:9, 10, NW) Ndali ti kiringo ti azo so alondo na Babylone, ando so aga yangbato ti Jérusalem, so akpa la ni ye ti vundu, akpa fadeso ye ti ngia teti a lingbi ti kiri na vorongo Jéhovah so ayeke na sioni oko pepe. (Esaïe 35:1, 2) A yeke polele, Jéhovah ayeke na peko ti ye so. Lo ‘fa na gigi tïtî Lo ti nzoni-kue,’ mo ba mo tene lo leke maboko ti bongo ti lo ti sala kusala nzoni ti sö azo ti lo.​—Esdras 1:2, 3.

20. Ye wa asi awe na pekoni so Jéhovah afa na gigi tïtî lo ti nzoni-kue na ngoi ti laso, na so wa ayeke si ande?

²⁰ Na “lâ ti nda ni” so, Jéhovah afa na gigi tïtî lo ti nzoni-kue ti kiri ti mu ngangu na tanga ni so a sa yingo na ndo ti lo, ‘atémoin use’ ti buku ti Apocalypse. (2 Timothée 3:1; Apocalypse 11:3, 7-13) Ngbele ye na ngu 1919, a ga na azo so na yâ mbeni paradis ti yingo, dutingo na lege ti yingo so ala yeke kangbi ni fadeso na afon ala kutu mingi, ambeni ngasangbaga. Na nda ni, fade Jéhovah ayeke fa na gigi tïtî lo ti nzoni-kue ti mu salut na azo ti lo na “Har–Maguédôn.” (Apocalypse 16:14, 16, NW) Na ngoi ni so, “na nda ti sese kue aba salut ti Nzapa ti e.”

Mbeni Ye so A Hunda ti Sala Fade Fade

21. (a) A hunda ye wa na azo so ‘ayeke yö ye ti kusala ti da ti Jéhovah’? (b) Ngbanga ti nyen mbeni nda ti ye ayeke dä pepe teti aJuif so ayeke londo na Babylone ti sala mbito?

²¹ A lingbi ala so asigigi na yâ Babylone ti kiri na Jérusalem asala mbeni ye so a hunda na ala. Isaïe asû na mbeti: “I sigigi, i sigigi, i sigigi na ndo so, i ndu ye ti sioni oko pepe; i sigigi na yâ Babylone; i so i yö ye ti kusala ti da ti L’Eternel, i sukula i mveni. A lingbi i sigigi fade fade pepe, na i kpe pepe, teti fade L’Eternel ague na gbele i, na fade Nzapa ti Israël abata peko ti i.” (Esaïe 52:11, 12) A lingbi azo ti Israël so ayeke londo azia na peko ti ala na Babylone aye kue so andu vorongo ti wataka ti Babylone. Teti ala yeke yö aye ti kusala ti Jéhovah so alondo na yâ temple na Jérusalem, a yeke nzoni ala duti na sioni oko pepe, pepe gi na gigi wala na lege ti aye ti matanga, me kozoni kue na yâ bê ti ala. (2 aGbia 24:11-13; Esdras 1:7) Nga, Jéhovah ayeke gue na gbele ala, tongaso si mbito asala ala pepe, wala ala kpe na gingo bê pepe, mo ba mo tene mbeni zo so aye ti tuku mênë ayeke tomba peko ti ala. Nzapa ti Israël ayeke zo so abata peko ti ala.​—Esdras 8:21-23.

22. Tongana nyen Paul agboto lê na ndo nene ti tene aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala aduti na sioni oko pepe?

²² Atene ti Isaïe na ndo batango tele na sioni oko pepe awara kota gango tâ tene na ndo ahale ti “Jérusalem ti nduzu.” Na ngoi so Paul agboto mê ti aChrétien ti Corinthe ti duti pepe na gbe ti joug so alingbi pepe na azo so amä na bê pepe, lo fa peko ti atene ti Esaïe 52:11: “Teti tene so, I sigigi na popo ti ala, i duti nde, Seigneur atene; i ndu ye ti sioni oko pepe.” (2 aCorinthien 6:14-17) Legeoko tongana azo ti Israël so alondo na Babylone ti kiri na kodoro, a lingbi aChrétien azi tele ti ala yongoro na vorongo ti wataka ti Babylone.

23. Na yâ alege wa awakua ti Jéhovah laso ayeke sala ngangu ti duti na sioni oko pepe?

²³ Ye so ayeke mbilimbili tâ tene la ni teti adisciple ti Jésus Christ so a sa yingo na ndo ti ala, so akpe Babylone ti Kota na ngu 1919. Yeke yeke, ala sukula aye kue ti vorongo ti wataka na tele ti ala mveni. (Esaïe 8:19, 20; aRomain 15:4) Ala to nda ti hinga nga nene ti dutingo na sioni oko pepe na lege ti salango ye. Atä so aTémoin ti Jéhovah ayeke bata lakue asalango ye so ayeke na nduzu mingi, Tour ti Ba Ndo asigigi na a-article na ngu 1952 so agboto lê na ndo nene ti se azo so ayeke na nzoni salango ye pepe si a bata kongrégation na sioni oko pepe. Mara ti sengo ndo tongaso amu maboko na wasalango sioni mveni ti hinga nene ti gbian bê ti lo biani.​—1 aCorinthien 5:6, 7, 9-13; 2 aCorinthien 7:8-10; 2 Jean 10, 11.

24. (a) Na ngoi ti laso, ‘aye ti kusala ti da ti Jéhovah’ ayeke nyen? (b) Ngbanga ti nyen aChrétien laso azia bê kue so Jéhovah ayeke ngbâ ande ti gue na gbele ala nga ti duti na peko ti ala?

²⁴ A-Chrétien so a sa yingo na ndo ti ala legeoko na azo mingi so asi singo ti ambeni ngasangbaga aleke na bê ti ala ti ndu ye oko pepe so ayeke sioni na lege ti yingo. Dutingo ti ala so ayeke na saleté pepe, so a sukula ni awe, amu lege na ala ti duti azo so ayö ‘akungba ti kusala ti da ti Jéhovah,’ aye ti ngele ngangu so Jéhovah aleke teti kua ti nzoni-kue na yâ kusala ti da na da, ti mandango Bible na azo, nga na yâ ambeni mbage nde ti kusala ti Chrétien. Na batango mbeni dutingo so ayeke na sioni oko pepe, azo ti Nzapa laso alingbi ti zia bê kue so Jéhovah ayeke ngbâ ande ti gue na gbele ala nga ti duti na peko ti ala. Teti ala yeke azo ti Nzapa so ayeke na sioni oko pepe, ala yeke na anda ti ye mingi ti “dekongo ti ngia na lego oko”!

[Kete tene na gbe ni]

[Foto na lembeti 183]

Fade a yeke zi Sion na gbe ti ngba

[Foto na lembeti 186]

A to nda ni na ngu 1919, ‘apendere gere’ akiri asi na ndo “ahoto”

[Foto na lembeti 189]

A-Témoin ti Jéhovah asala tene na lego oko

[Foto na lembeti 192]

A lingbi azo so ‘ayeke yö aye ti kusala ti da ti Jéhovah’ aduti na sioni oko pepe na lege ti salango ye nga na ti yingo