Mu Maboko na Ambeni Zo ti Tambela na Lege so Alingbi na Jéhovah

“E zia pepe ti sambela na ti hunda teti i, si i lingbi . . . tambela na lege so alingbi na Seigneur [“Jéhovah,” NW], ti mu ngia na Lo na yâ ye kue, si i lë na kusala ti nzoni kue.”​—ACOLOSSIEN 1:9, 10.

1, 2. Ye nyen mbilimbili alingbi ti duti mbeni lingu ti ngia na ti dengo bê?

“E LANGO na yâ mbeni caravane (kete da so kutukutu agboto ni) so azia ni na mbeni ndo ti fango yaka. Na batango si fini ti e aduti na ye mingi pepe, e yeke na ngoi mingi ahon ti ndu azo na nzo tene. E wara adeba nzoni mingi na lege ti matabisi ti mungo maboko na gbâ ti azo ti mu fini ti ala na Jéhovah.”​—Tene ti mbeni koli na wali ti lo, so ayeke awakua ti ngoi kue na Afrika ti Mbongo.

² Mo yeda pepe so mungo maboko na ambeni zo ayeke ga na ngia? Ambeni zo ayeke tara lakue ti mu maboko na azo ti kobela, azo so ye atia ala na yâ fini, wala azo so aduti gi ala oko na mawa; na salango tongaso, ala yeke wara ngia na pekoni. Atâ Chrétien ahinga na bê ti ala kue so ti kangbi na ambeni zo hingango ye ti Jéhovah Nzapa na ti Jésus Christ ayeke ye ti mungo maboko ti kota ahon so ala lingbi ti mu. Gi ni si alingbi ti gue na ambeni zo ti yeda na kota ngele ti Jésus, ti maï nzoni songo na Nzapa, na tongaso ti ku ti wara fini ti lakue lakue.​—Kusala 3:19-21; 13:48.

3. Mara ti mungo maboko wa a lingbi e bi bê dä?

³ Ye oko, a lingbi ti tene nyen na ndo mungo maboko na azo so ato nda ni awe ti sala na Nzapa, na so ayeke tambela na ndo “Lege” ni? (Kusala 19:9) Kite ayeke pepe so mo yeke ngbâ ti bi bê na ndo ala mingi, me peut-être mo ba pepe tongana nyen mo lingbi ti sala mingi ahon so, wala ti kono mungo maboko ti mo si a ngbâ lakue. Wala peut-être mo lingbi ti ba so dutingo ti mo azia katikati na mungo maboko ti mo na ala, na tongaso a zia katikati na ngia so mo lingbi fade ti wara. (Kusala 20:35) Na ndo atene use so, e lingbi ti manda ye na lege ti mbeti ti aColossien.

4. (a) Na yâ aye wa so asi Paul asû mbeti na azo ti Colosses? (b) Tongana nyen ye so andu Épaphras?

⁴ Na ngoi so bazengele Paul asû mbeti na aChrétien ti Colosses, a bata lo na kanga ti da na Rome, me azo alingbi ti ga ti ba lo. Tongana ti so mo yeke ku fade ti ba, Paul asala kusala na kete liberté ti lo so ti fa tene na ndo Royaume ti Nzapa. (Kusala 28:16-31) Afon Paul so ayeke Chrétien alingbi ti ga ti ba lo, na peut-être ambeni asala même kanga legeoko na lo na ambeni ngoi. (aColossien 1:7, 8; 4:10) Mbeni oko ayeke Épaphras, mbeni wafango tene na wâ ti gbata ti Colosses na Phrygie, na yâ kodoro so ayeke kpangbala na mbage ti tö ti Éphèse na Asie Mineure (laso kodoro ti Turquie). Épaphras amu la ni mbage ti lo na lekengo kongrégation ti Colosses, na lo sala kusala ngangu teti akongrégation ti Laodicée na Hiérapolis so ayo na Colosses pepe. (aColossien 4:12, 13) Ngbanga ti nyen Épaphras ague ti ba Paul na Rome, na ye nyen e lingbi ti manda na lege ti ye so Paul asala na pekoni?

Mungo Maboko so Alë Lengo Teti Azo ti Colosses

5. Ngbanga ti nyen Paul asû na mbeti ye so lo sala na azo ti Colosses?

⁵ Ti ba na Paul tene na ndo ti dutingo ti aye na yâ kongrégation ti Colosses, Épaphras asala ngangu tambela juska na Rome. Lo mu tondo na ndo ti mabe, ndoye, na ngangu ti aChrétien so ti fa tene. (aColossien 1:4-8) Ye oko, a lingbi ti tene so lo fa nga na gigi gingo bê ti lo na ndo asioni ngangu so aye ti ga na kpale na dutingo ti azo ti Colosses na lege ti yingo. Paul akiri tene na lege ti mbeni mbeti so lo sû na gbele yingo ti kanga lege na ambeni bango ndo so awafango tene ti wataka ayeke kangbi ni. Lo gboto lê mbilimbili na ndo kpengba kusala so a lingbi Jésus Christ asala.a Mungo maboko ti lo ayeke la ni gi ti gboto lê na ndo akpengba tâ tene ti Bible? Na mbeni lege nde wa lo lingbi nga ti mu maboko na azo ti Colosses? Na ye nyen e lingbi ti manda na ndo mungo maboko na ambeni zo?

6. Na ndo nyen Paul agboto lê mingi na yâ mbeti ti lo na azo ti Colosses?

⁶ Na tongo nda ti mbeti ti lo, Paul afa ye na ndo mbeni lege ti mungo maboko so e lingbi ti hulu na ndo ni. A yeke la ni mbeni lege ti mungo maboko so asala kusala nzoni même na yongoro ndo, teti Paul na Épaphras ayo la ni mingi na Colosses. Paul atene: “Lakue, tongana e yeke sambela [wala, “na sambelango lakue”] teti i, e mu merci na Nzapa, Babâ ti Seigneur ti e Jésus Christ.” Biani, atene so ayeke la ni ambilimbili sambela teti aChrétien ti Colosses. Paul atene na ndo ni: “Teti tene so, e nga, a to nda ni na la ni so e mä tene so, e zia pepe ti sambela na ti hunda teti i, si i lingbi hinga biani ye so Lo ye na lege ti ndara kue ti yingo na ti hingango nda ti ye.”​—aColossien 1:3, 9.

7, 8. Fani mingi, asambela so e yeke tene e mveni nga na yâ ti kongrégation ayeke ndu tene wa?

⁷ E hinga so Jéhovah ayeke “mä sambela,” tongaso e lingbi ti duti na beku so lo yeke ndulu ti mä asambela so e yeke sala so ague legeoko na ye so bê ti lo aye. (Psaume 65:3 [65:2, NW]; 86:6; aProverbe 15:8, 29; 1 Jean 5:14) Ye oko, tongana e yeke sambela teti ambeni zo, asambela ti e ayeke tongana nyen?

⁸ Peut-être e lingbi ti bi bê na ti sambela lakue teti ‘aita ti e kue so ayeke na sese so.’ (1 Pierre 5:9) Wala e lingbi peut-être ti sambela Jéhovah teti aChrétien na ambeni zo na yâ mbeni ndo so ye ti ngangu wala kota kpale asi dä. Na kozo siècle, tongana adisciple so ayeke na mbeni ndo nde amä so boma asi na Judée, a lingbi ti tene ala sambela mingi mingi teti aita ti ala même kozoni ti tokua aye ti mosoro teti mungo maboko na aita ni. (Kusala 11:27-30) Na ngoi ti e, a yeke na abungbi ti Chrétien si fani mingi a yeke mä asambela so ayeke tene teti songo ti e ti aita kue wala teti mbeni kota bungbi ti aita; na ndo so, a lingbi azo mingi agbu nda ni na awara lege ti tene “Amen.”​—1 aCorinthien 14:16.

Sala Tene Mbilimbili na yâ Sambela

9, 10. (a) Atapande wa afa so sambelango teti ambeni mbilimbili zo ayeke na lege ni? (b) Tongana nyen Paul aduti la ni tene ti yâ ti ambilimbili sambela?

⁹ Ye oko, Bible afa na e ambeni tapande ti asambela so amu teti ambeni zo na so atene ti yâ ni ayeke mbilimbili na andu gi zo ni. Gbu li na ndo tene so Jésus afa na Luc 22:31, 32. Abazengele be-ta-zo 11 angoro lo. Ala kue ayeke duti ande na nzala ti mungo maboko ti Nzapa na yâ angoi ti ngangu so ayeke na gbele ala, na Jésus asambela teti ala. (Jean 17:9-14) Ye oko, Jésus asoro Pierre ti tene mbeni mbilimbili sambela so andu gi disciple so. Ambeni tapande: Élisha asambela ti tene Nzapa amu maboko mbilimbili na mbeni zo oko, wakua ti lo. (2 aGbia 6:15-17) Bazengele Jean asambela ti tene Gaïus angbâ ti duti nzoni na lege ti mitele nga na lege ti yingo. (3 Jean 1, 2) Na ambeni sambela ni agboto lê gi na ndo ambeni mbilimbili bungbi ti azo.​—Job 42:7, 8; Luc 6:28; Kusala 7:60; 1 Timothée 2:1, 2.

¹⁰ Ambeti ti Paul agboto lê ngangu na ndo ti salango tene mbilimbili na yâ asambela. Lo hunda ti tene a sambela teti lo wala teti lo na afon lo. A-Colossien 4:2, 3 atene: “I zia ti sambela pepe, i bata lege ti sambela ni na i mu merci; i sambela teti e nga, si Nzapa alungula lege na e ti fa Tene ni, ti fa tene ti nda-gigi ti Christ; a yeke teti so si ala kanga mbi.” Ba nga ambeni tapande ni so a yeke wara na yâ aRomain 15:30; 1 aThessalonicien 5:25; 2 aThessalonicien 3:1; aHébreu 13:18.

11. Tongana lo yeke na Rome, teti azo wa Épaphras ayeke sambela?

¹¹ A yeke nga ye so fon Paul na Rome asala. “Epaphras, lo so ayeke mbeni oko ti i . . . abalao i, lo yeke tiri teti i lakue na yâ sambela ti lo.” (aColossien 4:12) Tene so asû pekoni na “tiri” andu salango ye ti mbeni walombe na yâ angbele ye ti awanguru. Épaphras ayeke sambela la ni ngangu gi teti bungbi ti awavorongo Nzapa ti ndo lê sese kue, wala même teti atâ wavorongo na yâ Asie Mineure kue? Paul afa so Épaphras ayeke sambela mbilimbili teti ala so ayeke na Colosses. Épaphras ahinga dutingo ti ala. E hinga ala kue pepe na iri, nga e hinga pepe akpale wa ala yeke na yâ ni, me gbu li na ndo ambeni ye so peut-être asi. Peut-être Linus so angbâ pendere ayeke tiri na ngangu ti asenda-ndara so ague na li ni mingi, na peut-être Rufus aye ti wara ngangu ti luti na gbele nzala ti angbele ngobo ti salango ye ti lo na yâ lege ti vorongo ti Judaïsme. Teti so lo yeke na mbeni koli so amä na bê pepe, peut-être Persis ayeke na nzala ti duti na be-so-azia-pepe nga na ndara ti bata amolenge ti lo na yâ Seigneur? Wala Asyncrite, so ayeke ba pasi na mbeni ngangu kobela, aye ti wara dengo bê mingi ahon? Biani, Épaphras ahinga ala so ayeke na yâ kongrégation so lo londo dä, na lo sambela ngangu teti ala teti lo na Paul aye si awakua be-biani tongaso atambela na lege so alingbi na Jéhovah.

12. Tongana nyen e lingbi ti sala tene mbilimbili ahon na yâ asambela ti e mveni?

¹² Mo yeke ba tapande so azia teti e na so ayeke mbeni lege teti e ti mu maboko na ambeni zo? Tongana ti so a ba awe, fani mingi asambela so amu ni na gbele azo na abungbi ti aChrétien andu aye nde nde mingi teti azo so aga ayeke nde nde. Me asambela so e yeke tene e mveni wala na sewa alingbi ti ndu tâ mbilimbili ye. Atä so ngoi na ngoi e yeke hunda na Nzapa ti fa lege na ti hiri deba nzoni na ndo asurveillant kue so ague na ndo nde nde wala a-ancien kue, e lingbi nga pepe ti sala tene mbilimbili ngoi na ngoi? Na tapande, ngbanga ti nyen pepe ti sambela na dingo iri ti surveillant ti circonscription so ayeke sala vizite na kongrégation ti e wala wamungo li ni na Bungbi ti Mandango Buku? A-Philippien 2:25-28 nga na 1 Timothée 5:23 afa na gigi gingo bê ti Paul na ndo dutingo na seni ti Timothée nga na Épaphrodite. Legeoko nga, e lingbi ti duti na mara ti bingo bê tongaso teti ala so kobela asala ala na so e hinga ala na iri?

13. Amara ti ye wa a yeke nzoni teti e ti yôro na yâ asambela ti e mveni?

¹³ Tâ tene, a lingbi e kpe ti bi tele ti e na yâ atene ti ambeni zo, me a yeke na lege ni teti asambela ti e ti fa na gigi tâ bingo bê teti azo so e hinga na e yeke bi bê na ndo ala. (1 Timothée 5:13; 1 Pierre 4:15) Peut-être mbeni ita-koli aglisa kua-ti-nginza ti lo, na e lingbi pepe ti wara na lo mbeni nde. Ye oko, na yâ sambela ti e, e lingbi ti di iri ti lo na ti gboto lê na ndo kpale ti lo. (Psaume 37:25; aProverbe 10:3) E hinga mbeni ita-wali kumbamba so akono aga kota zo awe me so ade ti wara pepe mbeni koli na amolenge ngbanga ti so lo zia na bê ti lo kue ti sala mariage “gi na yâ Seigneur”? (1 aCorinthien 7:39) Na yâ sambela so mo yeke sala mo mveni, ngbanga ti nyen ti hunda pepe Jéhovah ti hiri deba nzoni na ndo ti lo na ti mu maboko na lo ti ngbâ ti duti be-ta-zo na yâ kusala ti lo? Ti mu mbeni tapande nde, peut-être a-ancien use amu wango na mbeni ita-koli so aglisa lege. Ngbanga ti nyen ngoi na ngoi ala oko oko kue alingbi ti di iri ti lo pepe na yâ asambela ti ala mveni?

14. Tongana nyen asambela so asala tene mbilimbili na yâ ni ague legeoko na mungo maboko na ambeni zo?

¹⁴ Alege ayeke dä mingi teti mo ti zia na yâ sambela ti mo mveni azo so mo hinga ala na so ayeke na besoin ti mungo maboko, dengo bê, ndara, na yingo ti nzoni-kue ti Jéhovah, wala ambeni lengo so ayeke ga na lege ni. Ngbanga ti yongo ti lege wala ambeni ye nde so asi, peut-être mo lingbi ti ba so aye akanga lege na mo na yâ mungo maboko so mo lingbi ti mu na lege ti mitele wala polele. Me glisa pepe ti sambela teti aita ti mo ti koli na ti wali. Mo hinga so ala ye ti tambela na lege so alingbi na Jéhovah, ye oko, ala yeke peut-être na kota nzala ti wara mungo maboko ti ngbâ ti sala tongaso. Mbeni kelele ti mungo maboko ni ayeke asambela ti mo.​—Psaume 18:3 [18:2, NW]; 20:2, 3 [20:1, 2, NW]; 34:16 [34:15, NW]; 46:2 [46:1, NW]; 121:1-3.

Sala Kusala ti Kpengba Ambeni Zo

15. Ngbanga ti nyen a lingbi e bi bê ti e na ndo atene ti kongo nda ni ti Mbeti ti aColossien?

¹⁵ Biani, sambela so atene na bê kue na so andu gi ambilimbili ye ayeke pepe gi oko lege ti mu maboko na ambeni zo, mbilimbili azo so mo ndoye ala mingi. Buku ti aColossien afa ni polele. Awagingo nda ti ye mingi atene so na pekoni so Paul amu fango lege na ndo tene ti mabe nga na wango so alingbi, lo zia na ndo ni gi asenge balao ti ambeni zo wala ti lo mveni. (aColossien 4:7-18) Nde na so, e ba awe so ndangba mbage ti buku ni ayeke na awango so alingbi, na aye mingi ayeke dä ti manda na ndo mbage so.

16, 17. Ye nyen e lingbi ti tene na ndo aita koli so asala tene ti ala na aColossien 4:10, 11?

¹⁶ Paul asû na mbeti: “Aristarque fon mbi na yâ kanga atokua balao ti lo na i, na Marc sewa ti Barnabas abalao i nga, (na ndo lo, i wara yanga ti yamba lo tongana mbeni lâ lo si na i,) na Jésus so a di iri ti lo Justus, ala so ayeke na popo ti ala so afâ ganza. Gi ala si ayeke afon mbi na yâ kusala teti royaume ti Nzapa, na azo so mbilimbili aga ye ti mungo maboko so akpengba mbi.”​—aColossien 4:10, 11, NW.

¹⁷ Na ndo so, Paul afa ambeni ita so a lingbi e hinga ala mbilimbili. Lo tene so ala yeke na popo ti ala so afâ ganza, so ayeke aJuif. A yeke wara la ni na Rome aJuif mingi so afâ ganza, na ambeni na ngoi ni so ayeke aChrétien. Ye oko, ala so Paul asala tene ti ala ge amu maboko na lo. Peut-être ala duti ndulu ti bungbi tele na aChrétien so ayeke aGentil, na ala wara ngia mingi ti sala kusala na tele ti Paul ti fa tene na aGentil.​—aRomain 11:13; aGalate 1:16; 2:11-14.

18. Tongana nyen Paul agonda ambeni zo so ayeke na tele ti lo?

¹⁸ Ba tene ti Paul so: “Azo so mbilimbili aga ye ti mungo maboko so akpengba mbi.” Lo sala kusala na mbeni tene ti Grec so asigigi gi fani oko na yâ Bible. Awagbiango yanga ti Bible mingi afa pekoni na tene “lungula vundu.” Ye oko, mbeni tene nde ti yanga ti Grec ayeke dä (pa·ra·ka·le’o) so akiri pekoni fani mingi na tene “lungula vundu.” Paul asala kusala na ni na mbeni ndo nde na yâ mbeti so, me pepe na aColossien 4:11.​—Matthieu 5:4; Kusala 4:36; 9:31; 2 aCorinthien 1:4; aColossien 2:2; 4:8.

19, 20. (a) Nda ti tene so Paul asala na kusala na ndo aita so amu maboko na lo na Rome ayeke nyen? (b) Na alege wa aita so alingbi fade ti mu maboko na Paul?

¹⁹ A lingbi ti tene ala so Paul adi iri ti ala asala ye mingi ahon gi ti dë bê ti lo na tene ti yanga ti ala. Ngoi na ngoi, a sala kusala na tene ti Grec so asû pekoni na “ye ti mungo maboko so akpengba” na aColossien 4:11 na yâ ambeti ti sese so asala tene ti yorö ti lungula vundu. Mbeni Bible (New Life Version) atene: “So tâ mungo maboko si ala duti teti mbi!” Mbeni Bible nde (Today’s English Version) asala kusala na tene so: “Ala duti mbeni kota ye ti mungo maboko teti mbi.” Ye nyen aita Chrétien so ayeke afon Paul alingbi fade ti sala ti mu maboko na lo?

²⁰ Azo alingbi fade ti ga ti ba Paul, me aye mingi ayeke dä so lo lingbi fade pepe ti sala, tongana vongo aye so atia lo: kobe na bongo teti ngoi ti dê. Tongana nyen lo lingbi ti wara ambeti so angongbi teti mandango ye, wala ti vo aye ti sala na mbeti? (2 Timothée 4:13) Mo lingbi ti ba na li pepe aita so na mungo maboko na Paul na ndo aye so atia lo, na salango akete ye tongana vongo aye na lo wala ti gue na ambeni tokua teti lo? Lo lingbi ti duti na nzala ti hinga tene na ndo nzoni duti ti mbeni kongrégation wala ti kpengba ni. Teti so a bata lo na kanga ti da, lo lingbi pepe ti sala ni; tongaso, peut-être aita so ayeke ga ti ba Paul, guengo na atokua ti lo na ambeni zo, na gango na atondo na lo. So tâ ye ti kpengbango zo!

21, 22. (a) Ngbanga ti nyen a lingbi atene so afa na aColossien 4:11 agbu bê ti e? (b) Ambeni lege so e lingbi ti sala ye alingbi na tapande ti ala so ayeke na Paul ayeke so wa?

²¹ Ye so Paul asû na mbeti na ndo dutingo ‘ye ti mungo maboko so akpengba zo’ amu maboko ti hinga tongana nyen e lingbi biani ti mu maboko na ambeni zo. Peut-être ala yeke tambela na lege so alingbi na Jéhovah na lege ti andia ti lo ti salango ye, na gango na abungbi ti aChrétien, nga na mungo mbage na kusala ti fango tene. Teti ye so, ala lingbi na atene ti gondango ndo ti e. Ye oko, e lingbi ti sala mingi ahon so ti duti ‘ye ti mungo maboko so akpengba zo,’ tongana ti so ala so ayeke na tele ti Paul la ni asala?

²² Tongana mo hinga mbeni ita-wali so, na lege ti ndara, asala ye la ni alingbi na 1 aCorinthien 7:37 me so fadeso ayeke pepe na mbeni sewa so ayeke ndulu na lo, mo lingbi ti yôro lo na yâ ambeni kusala ti sewa, peut-être na tisango lo ti kangbi mbeni kobe wala ti ga na mbeni kete bungbingo tele ti akamarade wala asewa? Ka tongana mo tisa lo ti gue legeoko na sewa ti mo na mbeni assemblée wala na vacances? Wala hunda na lo ti bungbi na mo na mbeni ngoi so a lingbi tongana mo yeke vo kobe. E lingbi ti sala tongaso na awomua wala akoli so aglisa wali ti ala, wala peut-être ala so fadeso alingbi mbeni pepe ti kpe na kutukutu. Mo lingbi ti manda ye mingi na lege ti mango aye so asi na yâ fini ti ala, wala na lege ti hingango ndo ti ala na ndo asenge ye tongana lege ti soro nzoni le-kobe wala ti soro abongo ti amolenge. (Lévitique 19:32; aProverbe 16:31) Mbeni ye so aga na pekoni alingbi ti duti songo so akpengba mingi ahon ti kozoni. Na lege so, peut-être ala yeke duti ndulu mingi ahon ti hunda mungo maboko ti mo tongana ala yeke na nzala ti wara ambeni yorö ti dayoro, wala mbeni ye nde tongaso. Biani, aita so ayeke na Paul na Rome amu maboko so alingbi na ni na so akpengba zo, na ti mo nga alingbi ti duti tongaso. Na ngoi ti giriri nga ti fadeso, mbeni deba nzoni so azia na ndo ni ayeke so asongo ti ndoye ayeke kpengba mingi ahon, na e yeke leke na bê ti e ngangu ti sala na Jéhovah legeoko na be-biani.

23. A yeke duti nzoni teti zo oko oko na popo ti e ti mu ngoi ti sala nyen?

²³ Zo oko oko na popo ti e alingbi ti gbu li na ndo aye so afa ni na yâ article so. Ala yeke gi atapande, me a lingbi ti dabe ti e na atâ ye so asi so na yâ ni, e lingbi ti duti mingi ahon ‘ye ti mungo maboko so akpengba zo’ teti aita ti e ti koli na ti wali. Ye so ahunda na e ayeke pepe ti maï abibe ti azo so aye gi ti maï nzoni duti ti amba ti ala. A yeke la ni pepe ye so aita so asala tene ti ala na aColossien 4:10, 11 agi ti sala. Ala yeke ‘afon Paul na yâ kusala teti royaume ti Nzapa.’ Ye ti pekoni so akpengba zo aga mbilimbili gi na lege so. Zia a duti legeoko tongaso teti e.

24. Ye nyen ayeke kota nda ti ye so apusu e ti sambela na ti gi ti kpengba ambeni zo?

²⁴ E yeke di iri ti ambeni zo na yâ asambela ti e mveni na e yeke sala ngangu ti kpengba ala teti ye so: E mä na bê so aita ti e ti koli na ti wali aye ti ‘tambela na lege so alingbi na Jéhovah, ti mu ngia na Lo na yâ ye kue.’ (aColossien 1:10) Ye so ague legeoko na mbeni ye nde so Paul asala tene ni na ngoi so lo sû mbeti na ndo asambela ti Épaphras teti azo ti Colosses, si ala lingbi ‘luti tongana azo so alingbi kue, na ala hinga na bê ti ala biani ye kue so Nzapa aye.’ (aColossien 4:12) Tongana nyen e lingbi e mveni ti sala ye so kue? Zia e ba tene ni.

[Kete Tene na Gbe ni]

Mo Bi Lê Dä?

• Tongana nyen e lingbi ti mu maboko mingi ahon na yâ sambela ti e mveni?

• Na lege wa ambeni Chrétien aduti ‘ye ti mungo maboko so akpengba zo’ teti Paul?

• Na yâ amara ti ye wa e lingbi ti duti ‘aye ti mungo maboko so akpengba zo’?

• Kota nda ti ye so apusu e ti sambela na ti gi ti mu maboko na aita ti e ti koli na ti wali ayeke so wa?

[Foto na lembeti 11]

E lingbi ti yôro mbeni Chrétien nde na yâ akete tambela ti e ti sewa?

[Lingu ti foto ni]

Courtesy of Green Chimney’s Farm