Gi Jéhovah Kozoni na Lâ ti Ngonzo ti Lo

“I gi Jéhovah . . . I gi mbilimbili, i gi tâ be-ti-molenge. Peut-être fade ahon e i na lâ ti ngonzo ti Jéhovah.”​—TSEPHANIA 2:3, NW.

1. Na ngoi so Tsephania ato nda ti kusala ti lo ti prophète, dutingo ti Juda na lege ti yingo ayeke la ni tongana nyen?

TSEPHANIA ato nda ti kusala ti lo ti prophète na mbeni ngangu ngoi ti mbaï ti Juda. Dutingo ti mara ni na lege ti yingo ayeke la ni sioni mingi. Ahon ti zia bê ti ala na Jéhovah, azo ni abi lê na mbage ti aprêtre so ayeke païen nga na awagingo nda ti atongoro ti wara fango lege. Vorongo Baal, na asalango ye ti lo teti dungo amu yâ ti kodoro ni kue. Akota zo ti kodoro ni, amokonzi, akota zo, na awafango ngbanga, ayeke sala ngangu na azo so kusala ti ala ayeke ti bata ala. (Sophonie 1:9; 3:3) Tongaso, a yeke ye ti dongo bê pepe so Jéhovah aleke ti ‘ye tïtî lo’ na tele ti Juda na Jérusalem ti futi ala!​—Sophonie 1:4.

2. Beku wa ayeke la ni dä teti awakua be-ta-zo ti Nzapa na Juda?

² Ye oko, atä so ye ni ayeke la ni sioni mingi, mbeni kete beku ayeke dä. Yoshiya molenge ti Ammôn ayeke fadeso na ndo trône. Atä so lo de la ni gi kete molenge, Yoshiya andoye Jéhovah na bê kue. Tongana fini gbia ni akiri na vorongo ti nzoni-kue na Juda, ba tongana nyen a yeke duti ande ye ti dengo bê teti ambeni Juif so asala na Nzapa na be-biani! Ye a lingbi ti pusu ambeni ti bungbi na ala, si a bata ala nga na lâ ti ngonzo ti Jéhovah.

Aye so Ahunda Teti Songo Kuâ

3, 4. Aye ota wa so a hunda a lingbi mbeni zo asala ti tene a bata lo na “lâ ti ngonzo ti Jéhovah”?

³ Fade ambeni zo asö kuâ biani na lâ ti ngonzo ti Jéhovah? Biani, gi tongana ala sala ye alingbi na aye ota so a fa na Tsephania 2:2, 3 (NW). Tongana e yeke diko aversê so, zia e gbu li nzoni na ndo aye so a hunda. Tsephania asû na mbeti: “Kozo si ndia ni adü mbeni ye, kozo si lâ ni ahon tongana kako, kozo si ngonzo ti wâ ti Jéhovah aga na ndo ti i, kozo si lâ ti ngonzo ti Jéhovah aga na ndo ti i, i gi Jéhovah, i azo kue ti tâ be-ti-molenge so ayeke na ndo sese, i so i yeke bata kpengba-tene ti Lo mveni. I gi mbilimbili, i gi tâ be-ti-molenge. Peut-être fade a honde i na lâ ti ngonzo ti Jéhovah.”

⁴ Tongaso, ti sö kuâ, a lingbi mbeni zo (1) agi Jéhovah, (2) agi mbilimbili, na lo (3) gi tâ be-ti-molenge. A lingbi aye so ahunda aduti kota ye mingi teti e laso. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so, legeoko tongana ti so Juda na Jérusalem awara mbeni lango ti kiri tene na siècle mbasambala K.N.E., fade amara ti Chrétienté na, biani, azo ti sioni kue, ayeke gue ti tingbi na Jéhovah Nzapa na ngoi ti “kota ye ti vundu” so ayeke ga ndulu. (Matthieu 24:21, NW) A lingbi zo kue so aye ti tene a honde lo na ngoi ni so asala ye na bê kue fadeso. Tongana nyen? A lingbi lo gi Jéhovah, lo gi mbilimbili na lo gi tâ be-ti-molenge kozoni si ye aga sioni!

5. ‘Gingo Jéhovah’ laso andu nyen?

⁵ Peut-être mo tene: ‘Mbi yeke Témoin ti Jéhovah, wakua so amu tele ti lo na Nzapa na awara batême. Mbi sala awe ye pepe alingbi na aye so ahunda?’ Ti tâ tene ni, a hunda ye mingi ahon gi ti mu tele na Jéhovah. Israël ayeke la ni mbeni mara so amu tele ti lo na Nzapa, me na ngoi ti Tsephania mara ti Juda aduti pepe alingbi na mungo tele so. Tongana ye ti pekoni, a ke mara ni na nda ni. ‘Ti gi Jéhovah’ laso, a yeke ti gbe tâ songo na lo na ti bata ni na dutingo mbeni mbage ti bungbi ti lo na ndo sese. A yeke ti manda lege so Nzapa ayeke ba na aye na ti bi bê na ndo ye so lo bi bê dä. E yeke gi Jéhovah tongana e manda Tene ti lo nzoni, tongana e gbu li na ndo ni, na e sala ye alingbi na wango ni na yâ fini ti e. Tongana e yeke gi nga fango lege ti Jéhovah na yâ sambela so e sala na bê kue na tongana e mu peko ti lege so yingo ti lo ti nzoni-kue afa, asongo ti e na lo akiri akpengba, na ye ayeke pusu e ti sala na lo na ‘bê ti e kue, na âme ti e kue, nga na ngangu ti e kue.’​—Deutéronome 6:5; aGalate 5:22-25; aPhilippien 4:6, 7; Apocalypse 4:11.

6. Tongana nyen e yeke “gi mbilimbili,” na ngbanga ti nyen lege ayeke dä ti sala tongaso atä na yâ sese so?

⁶ Ye use so ahunda ni so a fa na Tsephania 2:3 (NW), ayeke ti “gi mbilimbili.” Mingi na popo ti e agbian akota ye mingi na yâ fini ti ala si ala lingbi na aye so ahunda ti wara na batême, a lingbi e ngbâ ti mu mbage ti akpengba-ndia ti Jéhovah so ayeke mbilimbili. Na ndo tene so, ambeni ato nda ni nzoni, me ala zia sese abuba lege ti ala. Ti gi mbilimbili ayeke lakue kete ye pepe, teti azo so angoro e ayeke azo so na lê ti ala pitan, mvene, na ambeni siokpari nde ayeke na lege ni. Ye oko, mbeni kota nzala ti nzere na Jéhovah alingbi hon ndo ti bibe kue ti gi ti nzere na sese na salango kue ti bungbi oko na lo. Juda aglisa yengo dä ti Jéhovah na hakango peko ti amara so angoro lo, so abata tene ti Nzapa pepe. Ahon ti manda sese, zia e duti ‘azo so amu tapande ti Nzapa,’ e lë lakue “fini zo ti yâ ni so aleke ni giriri na lege ti ye so bê ti Nzapa aye na yâ tâ mbilimbili nga na dutingo be-ta-zo.”​—aEphésien 4:24; 5:1.

7. Tongana nyen e yeke “gi tâ be-ti-molenge”?

⁷ Ota kota tene ni so afa na Tsephania 2:3 (NW) ayeke so tongana e ye ti tene a honde e na lâ ti ngonzo ti Jéhovah, a lingbi e “gi tâ be-ti-molenge.” Lâ oko oko, e yeke tingbi na akoli, awali, na apendere so ayeke na tâ be-ti-molenge oko pepe. Na lê ti ala, salango ye na nzobe ayeke nzoni pepe. Ala ba mango yanga tongana mbeni kota wokongo. Ala yeke hunda ye mingi, ala yeke azo ti kion, na tenengo a lingbi asala biani ye kue so ala ba ni tongana “a-droit” ti ala na aye so anzere na ala. Ba tongana nyen a yeke duti ye ti vundu mingi tongana e to nda ti wara mara ti abibe so! So ayeke ngoi ti “gi be-ti-molenge.” Tongana nyen? Na mango yanga ti Nzapa, na yengo dä na tâ be-ti-molenge na sengo ndo ti lo, nga na salango ye alingbi na ye so bê ti lo aye.

Ngbanga ti Nyen “Peut-être” Ahonde I?

8. A fa ye wa na lege ti salango kusala na tene “peut-être” na Tsephania 2:3 (NW)?

⁸ Ba so Tsephania 2:3 (NW) atene: “Peut-être fade a honde i na lâ ti ngonzo ti Jéhovah.” Ngbanga ti nyen a sala kusala na tene “peut-être” tongana lo sala tene na “atâ be-ti-molenge ti sese”? Biani, atâ be-ti-molenge so asala aye ti nzoni awe, me a yeke nzoni ala ba so ala lingbi kue awe pepe. Ade ala si pepe na nda ti fini ti ala ti dutingo be-ta-zo. Ye alingbi la ni ti si so ambeni atï na yâ siokpari. A yeke nga tâ tene teti e. Jésus atene: “Lo so agbu ngangu a si na nda ni fade a sö lo.” (Matthieu 24:13, NW) Biani, warango salut na lâ ti ngonzo ti Jéhovah aluti kue gi na ndo ngbango ti e ti sala ye so ayeke na lege ni na lê ti lo. Mo leke biani na bê ti mo ti sala tongaso?

9. Ambilimbili ye wa Gbia Yoshiya so ade pendere asala la ni?

⁹ A ba so, tongana kiringo tene na atene ti Tsephania, bê ti Gbia Yoshiya apusu lo ti “gi Jéhovah.” Mbeti ti Nzapa atene: “Na yâ ngu miombe ni so lo yeke gbia, tongana lo [Yoshiya] de pendere [ndulu na ngu 16], lo to nda ti gi Nzapa ti kotara ti lo David.” (2 Chronique 34:3) Yoshiya angbâ nga ti ‘gi mbilimbili,’ teti e diko: “Na yâ ti ngu bale oko na ndo ni use ni [tongana Yoshiya ayeke ndulu na ngu 20], lo to nda ti sukula sese ti Juda na Jérusalem, ti lungula ndo-nduzu, na ayanda ti Astarté, na ayanda so a leke na kode, na ayanda ti wen. Ala fâ balaga ti aBaal na sese na lê ti Josias; lo fâ na sese ayanda ti lâ so ayeke na nduzu na ndo aBaal.” (2 Chronique 34:3, 4) Yoshiya ‘agi mbilimbili’ nga, na salango ye na be-ti-molenge ti nzere na Jéhovah na lungulango vorongo yanda nga ambeni salango ye ti lege ti vorongo ti wataka na yâ kodoro ni kue. Ba tongana nyen tanga ti atâ be-ti-molenge alingbi ti duti biani na ngia teti aguengo na li ni so!

10. Ye nyen asi na Juda na ngu 607 K.N.E., me a bata azo wa?

¹⁰ A-Juif mingi akiri na Jéhovah na gbe ti komandema ti Yoshiya. Ye oko, na peko ti kuâ ti gbia ni, mingi ti ala akiri na angbele lege ti ala, na asalango ye so Nzapa ayeda na ni oko pepe. Tongana ti so Jéhovah ato mbela ni giriri, na ngu 607 K.N.E., azo ti Babylone amu sese ti Juda na afuti kota gbata ti lo, Jérusalem. Ye oko, beku ayeke kamême dä. A honde prophète Jérémie, zo ti Ethiopie Ebed-Mélek, ahale ti Yonadab, nga na ambeni zo nde so aduti be-ta-zo, na “lâ ti ngonzo ti Jéhovah” so.​—Jérémie 35:18, 19; 39:11, 12, 15-18.

Awato ti Nzapa: I Mä Nzoni!

11. Ngbanga ti nyen a yeke ngangu mingi ti ngbâ be-ta-zo na Nzapa laso, me a lingbi awato ti azo ti Nzapa abi bê na ye wa?

¹¹ Na ngoi so e yeke ku ti tene lâ ti ngonzo ti Jéhovah atï na ndo bungbi ti aye ti sioni, e yeke “wara atara nde nde.” (Jacques 1:2, NW) Na yâ ti akodoro mingi so a tene ala zi lege na azo ti voro Nzapa ti bê ti ala, amokonzi ti lege ti vorongo asala kusala na ngangu ti ala ti pusu azo ti poroso ti sala sioni mingi na azo ti Nzapa. Azo ti sioni bê ayeke diko atene ti wataka na ndo aTémoin ti Jéhovah, na tenengo so ala yeke “sioni secte.” Nzapa ahinga akusala ti ala, na a yeke zia ande ni ahon senge pepe. A yeke nzoni awato ti lo agbu li mbilimbili na ndo ye so asi giriri na awato ti azo ti Nzapa, tongana aPhilistin. Prophétie ni atene: “Fade azo azia Gaza senge, na Askalon aga yangbato. Fade ala tomba azo ti kodoro ti Asdod na kota lâ, na alungula gere ti kodoro ti Ekron.” A yeke sala si Gaza, Ashqelôn, Ashdod na Éqrôn, agbata ti aPhilistin, aga yangbato biani.​—Sophonie 2:4-7.

12. Ye wa asi na Philistie, Moab, na Ammôn?

¹² Prophétie ni angbâ ti tene: “Mbi mä zonga ti Moab na zonga sioni ti amolenge ti Ammon so ala zonga na azo ti Mbi, na ala sala ala mveni kota ti lï na yanga ti sese ti azo ti Mbi.” (Sophonie 2:8) Tâ tene, Égypte na Éthiopie aba pasi na tïtî azo ti Babylone. Me, fango ngbanga ti Jéhovah na ndo ti Moab na Ammôn, amara so aga na lege ti Lot, molenge ti ita ti Abraham, ayeke tongana nyen? Jéhovah atene kozoni: “Biani, fade Moab aga tongana Sodome, na amolenge ti Ammon aga tongana Gomorrhe.” Nde na akotara ti ala, so ti tene amolenge-wali use ti Lot so asö kuâ na futingo ti Sodome na Gomorrhe, Moab na Ammôn ayeke kpe ande pepe afango ngbanga ti wâ ti Nzapa. (Sophonie 2:9-12; Genèse 19:16, 23-26, 36-38) Philistie na agbata ti lo ayeke laso na ndo wa? Moab na Ammôn, amara so ayeke la ni na baba mingi, aga nyen? I mu ngoi ti gi, fade i wara ala pepe.

13. Ye wa awara na gbe ti sese na Ninive?

¹³ Na lâ ti Tsephania, kodoro-togbia ti Assyrie ayeke la ni na kota ngoi ti maïngo ti lo. Austen Layard, mbeni wagingo ye na gbe ti sese asala tene tongaso na ndo mbage ti da ti gbia so lo hasa ni na Ninive, kota gbata ti Assyrie: “A fâ yâ ti a-plafond ni kete kete na asala na ndo ni a-dessin ti akongo wala ti anyama. A leke ambeni na ivoire na tele ti yâ ni oko oko so afâ, apika a-frise so angoro ni na a leke atele ni nzoni. A zia peut-être na tele ti akeke ti da nga na akubu kete fuku ti lor na argent; na a yeke sala akete kete kua ti yâ ti da ni na akeke ti ngele ngangu so cèdre ayeke na popo ni.” Ye oko, tongana ti so prophétie ti Tsephania afa ni, Ninive ayeke ga ande yangbato, mbeni ndo so ahule tongana yando.​—Sophonie 2:13.

14. Tongana nyen prophétie ti Tsephania aga tâ tene na ndo Ninive?

¹⁴ Gi ngu 15 na pekoni so Tsephania asala atene so, a futi Ninive so ayeke na ngangu mingi na abuba da ti gbia ti lo. Gbata ti baba so aga pupu-sese. A fa peko ti futingo ni na lege ti atene so: “Fade pélican na abelu alango na li ti pilier [so atï awe]; toto ti andeke asigigi na fenêtre; ye so afuti awe ayeke na kpongbolo ti yanga ti da, na ye ti pendere so ala leke na keke ti cèdre alango na gigi senge.” (Sophonie 2:14, 15, e si e sû gere ti mbeti so nde.) Akota da ti Ninive alingbi gi ti bata abelu na a-pélican. Na ndo ti alege amä mbeni pepe go ti awadengo buze, kongo ti aturugu, na hengo bia ti aprêtre. Kozoni na yâ ti alege so a yeke mä go ti azo mingi, a yeke mä ande gi mbeni go so ayeke he bia ti vundu na fenêtre, peut-être totongo ti mbeni ndeke na vundu wala toto ti pupu. Zia awato kue ti Nzapa ague na hunzingo tongaso!

15. E lingbi ti manda nyen na lege ti ye so asi na Philistie, Moab, Ammôn, na Assyrie?

¹⁵ E lingbi ti manda nyen na lege ti ye so asi na Moab, Ammôn, Philistie, nga na Assyrie? Ye so: teti e yeke awakua ti Jéhovah, mbito ti awato ti e asala e pepe. Nzapa ayeke ba ye so ala so ake mara ti lo asala. Jéhovah asala ye na tele ti awato ti lo giriri, legeoko nga na ngoi ti e, fade lo yeke ga na afango ngbanga ti lo na ndo ti sese kue. Ye oko, fade azo ayeke sö kuâ: ‘azo mingi so asi singo ti amara kue.’ (Apocalypse 7:9) Mo lingbi ti duti na popo ti ala, gi tongana mo ngbâ ti gi Jéhovah, ti gi mbilimbili, na ti gi tâ be-ti-molenge.

Vundu na Azo ti Sioni so Ayeke na Kamela Oko Pepe!

16. Prophétie ti Tsephania atene nyen na ndo amokonzi na azo so amu li ni na yâ vorongo ti Juda, na ngbanga ti nyen atene so alingbi biani na Chrétienté?

¹⁶ Prophétie ti Tsephania akiri agboto lê na ndo Juda nga na Jérusalem. Lo kasa salango ye na ngangu ti amokonzi, akota zo na ajuge. Sophonie 3:1, 2 atene: “Vundu aga na lo so ake tene na aga sioni awe, kodoro so asala ngangu na azo. Lo mä yanga pepe, lo ke wango ni; lo zia bê ti lo na L’Eternel pepe; Lo ga ndulu na Nzapa ti lo pepe.” So tâ ye ti vundu so awakua ti Jéhovah amä agbotongo mê ti lo pepe na ala yeda pepe na sengo ndo ti lo! Ye so amu vundu la ni biani ayeke salango ye na ngangu ti amokonzi, akota zo, na ajuge. Tsephania afa na gigi dutingo na kamela pepe ti amokonzi ti lege ti vorongo ni, na tenengo: “Aprophète ti lo ayeke azo ti kirikiri na azo ti handa; aprêtre ti lo asala si ndo ti Nzoni-kue aga sioni, na ala bata Ndia ni pepe.” (Sophonie 3:3, 4) Atene so afa biani dutingo ti aprophète na aprêtre ti Chrétienté laso! Na kamela oko pepe, ala lungula iri ti Nzapa na yâ Bible ti ala na ala fa atene so afa na lege ni pepe Lo so ala tene ala yeke voro lo.

17. Atä azo amä wala pepe, ngbanga ti nyen a lingbi e ngbâ lakue ti fa nzo tene?

¹⁷ Na nengo ndo, Jéhovah agboto mê ti azo ti lo ti giriri na ndo kusala so lo yeke ndulu ti sala. Lo tokua awakua ti lo aprophète, mbilimbili Tsephania na Jérémie, ti wa mara ni ti ke sioni ti lo. Biani, Jéhovah “ayeke mbilimbili . . . sioni pepe; na ndapelele kue Lo fa mbilimbili ti Lo na gigi, Lo manké pepe.” Kiringo tene ni ayeke nyen? Tsephania atene: “Me kamela asala zo ti kirikiri pepe.” (Sophonie 3:5) Mara ti gbotongo mê so ayeke toto laso. Tongana i yeke awakua ti nzo tene, i yeke mu mbage ti i na kusala ti gbotongo mê so. Zia i ngbâ ti fa nzo tene lakue! Atä azo amä wala pepe, kusala ti mo alë lengo na lê ti Nzapa na ngoi kue so mo yeke sala ni na bê kue, a lingbi mo sala kamela pepe na ngoi so mo yeke sala kusala ti Nzapa na wâ.

18. Fade Sophonie 3:6 ayeke ga tâ tene tongana nyen?

¹⁸ Fango ngbanga ti Jéhovah ayeke ga ande pepe gi na futingo ti Chrétienté. Jéhovah ayeke fâ ngbanga ti lo na ndo amara kue: “Mbi lungula amara awe; gbada ti bira ti ala afuti awe; Mbi futi lege ti akodoro ti ala si zo atambela dä pepe. A futi akodoro ti ala si zo ayeke na yâ ni pepe.” (Sophonie 3:6) Atene so ayeke biani tâ ye mingi, ni la Jéhovah asala tene ti futingo ni mo ba mo tene ahon awe. Ye nyen asi na agbata ti Moab, ti Ammôn, na ti Philistie? Na ye nyen asi na Ninive, kota gbata ti Assyrie? Futingo ti ala alingbi ti duti gbotongo mê teti amara ti laso. A yeke he ka Nzapa pepe.

Ngbâ Lakue ti Gi Jéhovah

19. Ahundango tene wa so apusu zo ti gbu li a lingbi e hunda na tele ti e?

¹⁹ Na lâ ti Tsephania, a tuku ngonzo ti Nzapa na ndo azo so na lege ti sioni ayeke “futi kusala kue ti ala.” (Sophonie 3:7) Oko ye ni ayeke ga ande tâ tene na ngoi ti e. Mo yeke ba afä so atene lâ ti ngonzo ti Jéhovah ayeke ndulu? Mo yeke ngbâ ti gi Jéhovah na dikongo Tene ti lo lakue, lâ oko oko? Mo yeke gi biani “mbilimbili” na dutingo na fini so ayeke na sioni oko pepe alingbi na alege ti Nzapa? Na mo ‘yeke gi tâ be-ti-molenge’ na salango ye na nzobe na mango yanga ti Nzapa nga na aye so lo leke teti salut?

20. Ahundango tene wa e yeke ba ande na yâ ndangba article na ndo prophétie ti Tsephania?

²⁰ Tongana e ngbâ ti sala aye so na be-biani, na ngbango lakue ti gi Jéhovah, mbilimbili, na tâ be-ti-molenge, e lingbi ti ku ti wara adeba nzoni laso, même na “lâ ti nda ni” so ayeke tara mabe ti zo. (2 Timothée 3:1-5; aProverbe 10:22) Fade a yeke honde e na lâ ti ngonzo ti Jéhovah. Me peut-être e ye ti hunda, ‘Na alege wa e lingbi ti wara deba nzoni teti e yeke wakua ti Jéhovah ti laso, na anzoye wa e lingbi ti ku na ngoi so ayeke ga, so prophétie ti Tsephania azia na gbele azo so a yeke honde ala ande na lâ ti ngonzo ti Jéhovah so ayeke ga na loro?

Mo Yeke Kiri Tene Tongana Nyen?

• Azo ayeke “gi Jéhovah” tongana nyen?

• ‘Gingo mbilimbili’ aye ti tene nyen?

• Tongana nyen e lingbi ti “gi tâ be-ti-molenge”?

• Ngbanga ti nyen a lingbi e ngbâ lakue ti gi Jéhovah, mbilimbili, na tâ be-ti-molenge?

[Foto na lembeti 10]

Mo yeke gi Jéhovah na yâ mandango Bible nga sambelango na bê kue?

[Foto na lembeti 13]

Teti so ala ngbâ lakue ti gi Jéhovah, azo mingi so asi singo ayeke sö kuâ ande na lâ ti ngonzo ti lo