Mo Lingbi ti Kpe na Lege ti Yingo Kpale ti Bê so Aluti na Ngangu

Na ngoi ti mbeni tarango tele, mbeni kota wanguru so azo ahinga lo mingi, so ayeke na ngangu kue na ndo kode ti salango ye ti lo, na so a ba a tene lo yeke na nzoni seni, atï na sese na mbeni lege so zo aku pepe na lo kui. Wanguru so ayeke Sergei Grinkov, so ayeke mbeni wanguru ti salango patinage (mbeni dodo ti wanguru na ndo lando ti glace), so aso benda fani use na ngoi ti Angia ti awanguru ti Olympique, me so kusala ti lo ahunzi hio tâ gi na ngoi so lo yeke to nda ti maï, tongana lo yeke gi na ngu 28. So tâ kota kpale! Nda ni ayeke nyen? Kpale asala si bê ti lo aluti na ngangu. A tene so a ku tele oko pepe na kuâ ti lo ngbanga ti so ye oko pepe afa na gigi so lo yeke na kobela ti bê. Ye oko, awanganga so agi nda ti ye so asi na lo atene so lo yeke na mbeni bê so akono ahon ndo ni, na dû ti akota kamba use so ayeke ga na mênë na yâ bê ti lo akanga ngangu.

ATÄ a lingbi ti ba so mingi ti akpale so asala si bê aluti na ngangu ayeke si gi tongaso na mungo afä kozoni pepe, awanganga atene so na yâ mingi ti atapande ni, ye ni ayeke si ka tongaso pepe. Tâ tene ni ayeke so fani mingi a yeke bi bê pepe na akozo fä ni nga na aye so ayeke na lingu ni tongana kpale ti hungo ni, konongo so ahon ndo ni, na asongo ti kate. Na nda ni, même tongana kuâ amu azo ni pepe na ngoi so kobela ti ala ti bê alondo, tele ti mingi ti azo ni anze ngangu teti tanga ti fini ti ala.

Bango ndo ti awanganga laso ayeke so, ti gi ti kanga lege na kpale ti bê so aluti na ngangu, a hunda ti duti na donzi lakue na mbage ti kode ti tengo kobe nga dutingo ti zo na yâ fini, na ti sala lakue a-examen ti seni.a Salango tongaso, nga dutingo ndulu biani ti gbian aye tongana a hunda ni, ayeke mu ande maboko mingi ti kpe ti wara aye ti vundu so aga na peko ti kpale so asala si bê aluti na ngangu.

Ye oko, mbeni mbage nde ti bê ti e ayeke dä, so a lingbi e ba ndo dä même mingi ahon. Bible amu gbotongo mê so na e: “A hon tanga ti aye kue so a lingbi bata, bata bê ti mo nzoni, teti a yeke ndo so alege ti fini alondo dä.” (aProverbe 4:23, NW) Biani, versê so asala tene mbilimbili na ndo bê na lege ti fä. A hunda ti duti na donzi ti bata bê ti e na lege ti mitele, me a yeke nga kota ye mingi ahon ti duti na donzi lakue tongana e ye ti bata bê ti e ti fä na gbele akobela so alingbi ga na kuâ na lege ti yingo.

Gingo Nda ti Kpale so Asala si Bê na Lege ti Fä Aluti na Ngangu

Legeoko na kobela ti bê na lege ti mitele, na lege ti yingo mbeni oko ti aye ti sala ti kanga lege nzoni ahon na kpale so asala si bê aluti na ngangu ayeke ti manda tene na ndo aye so ayeke na gunda ti kobela ni, na pekoni ti leke akapa ti hon ndo ti ala. Tongaso, zia e ba ambeni kpengba ye so ayeke na gunda ti akpale ti bê na lege ti mitele nga na lege ti yingo.

Kode ti tengo kobe. Mingi ti azo ayeda so akobe so anzere gi na yanga ti zo ayeke ga pepe na anzoni ye na tele ti zo, na a sala nzoni gi kete wala oko pepe na seni. Legeoko nga, a yeke wara na ndo kue kobe ti bibe so ayeke ga pepe na nzoni ye na bibe ti zo, na so ayeke zingo anzala ti zo ngangu, ye oko, a yeke ga na kpale na seni ti zo na lege ti yingo. A yeke kä na mayele na yâ aye ti mungo sango gbâ ti aye so agboto lê na ndo pitan na mbangi, salango ngangu, na aye ti toro so asala na lingo. Tongana mbeni zo azia mara ti kobe tongaso alï na yâ bibe ti lo, a yeke ga na kuâ na bê ti lo ti fä. Mbeti ti Nzapa amu gbotongo mê so: “Ye kue so ayeke na sese so, nzala ti mitele, nzala ti lê, na fandara ti fini, alondo na Babâ pepe, me a londo na sese so. Na sese ni ayeke hon, na nzala ni nga, me zo so asala ye so bê ti Nzapa aye, lo ngbâ lakue lakue.”​—1 Jean 2:16, 17, NW.

Anzoni kobe, tongana ale-keke na akugbe ti kasa, ayeke nzere mingi pepe na mbeni zo so ayeke te lakue gi akobe so anzere mingi me so ye ti nzoni ayeke dä pepe. Legeoko nga, kobe ti yingo so ayeke nzoni na so akpengba alingbi peut-être ti nzere mingi pepe na mbeni zo so ayeke mu lakue aye ti sese na bibe nga na bê ti lo. Teti mbeni ngoi, lo lingbi peut-être ti ngbâ na fini na lege ti “dulait” ti Tene ti Nzapa. (aHébreu 5:13, NW) Me tongana ngoi ayeke hon, lo yeke maï pepe dutingo biazo na lege ti yingo so a hunda na mbage ti lo ti tene lo yö akpengba kungba ti lo ti yingo na yâ kongregation ti aChrétien nga na yâ kusala ti fango tene. (Matthieu 24:14; 28:19; aHébreu 10:24, 25) Ambeni zo so ye so asi na ala azia si ngangu ti ala akiri na peko juska si ala ga aTémoin so ayeke sala kusala ti mabe ti ala mbeni pepe!

Mbeni kpale ni nde ayeke so ye so lê aba alingbi ti handa zo. Salango akusala ti e ti Chrétien gi tongaso alingbi peut-être ti kanga ndo ti kobela so ayeke gue gi na li ni ti mbeni bê na lege ti fä, so salango nzala na hondengo ni ti asenda-ndara ti sese so wala ti angia so aluti na ndo pitan, salango ngangu, wala aye ti ayingo sioni, asala si a woko. Peut-être a yeke ba so mara ti sioni kode ti tengo kobe tongaso na lege ti yingo ayeke sala ngangu mingi pepe na ndo dutingo ti zo na lege ti yingo, me a lingbi ti woko bê ti zo na lege ti fä, legeoko tongana ti so mbeni kode ti tengo kobe so ayeke nzoni pepe alingbi ti sala si akota kamba ti bê ti zo akpengba na ti buba tâ bê ni. Jésus agboto mê na ndo ziango lege na asioni nzala ti lï na yâ bê ti zo. Lo tene: “Zo kue so angbâ ti ba mbeni wali si nzala ti wali ni asala lo, lo sala lango sioni awe na lo na yâ bê ti lo.” (Matthieu 5:28, NW) Biani, mbeni kode ti tengo kobe so ayeke nzoni pepe alingbi ti ga na kpale ti kobela ti bê na lege ti yingo. Ye oko, ambeni ye nde ayeke dä so a lingbi a bi bê na ndo ni mingi ahon.

Tarango tele. Azo mingi ahinga so dutingo lakue gi place oko na gbotongo yâ ti gere pepe alingbi ti ga na kpale so asala si bê ti mitele aluti na ngangu. Legeoko nga, dutingo gi place oko na lege ti yingo alingbi ti ga na akpale mingi na lege ti yingo. Na tapande, mbeni zo alingbi peut-être ti mu mbage na kusala ti fango tene ti Chrétien, me lo lingbi ti sala si mungo mbage ti lo angbâ gi na yâ ti mbeni katikati so anzere na lo mveni, na salango ngangu gi kete wala oko pepe ti ga ‘zo so ahinga kusala na so kamela asala lo pepe, so afa nda ti tâ tene na lege ni.’ (2 Timothée 2:15) Wala mbeni zo alingbi ti gue na ambeni bungbi ti aChrétien, me lo yeke sala peut-être ye mingi pepe ti leke tele ti lo ndali ni na ti mu mbage ti lo dä. Ala lingbi peut-être ti duti pepe na aye so ala zia na gbele ala na lege ti yingo ti si dä, wala ti duti na nzala wala na wâ oko pepe teti aye ti yingo. Na nda ni, tarango tele pepe na lege ti yingo ayeke woko mabe kue so lo yeke peut-être na ni kozoni, na même a yeke fâ ni. (Jacques 2:26) Bazengele Paul aba kpale so tongana lo sû mbeti na aChrétien Hébreu, so ambeni na popo ti ala atï na yâ mara ti dutingo gi place oko tongaso na lege ti yingo. Ba tongana nyen lo gboto mê na ndo sioni ngangu so ye so alingbi ti ga na ni na ndo dutingo ti ala na lege ti yingo. “I bata, aita, si bê ti sioni so mabe atia ni amaï pepe na yâ mbeni zo na popo ti i, na hongo yongoro na Nzapa so ayeke na fini; me i ngbâ ti wa tele na popo ti i lâ na lâ, na ngoi kue so alingbi ti hiri ni ‘Laso,’ si ngangu ti handa ti siokpari akpengba pepe bê ti mbeni zo na popo ti i.”​—aHébreu 3:12, 13, NW.

Ye so asala ngangu na ndo bibe. Mbeni ye ti kota nde so ayeke na gunda ti kpale so asala si bê na lege ti mitele aluti na ngangu ayeke ye so asala ngangu ahon ndo ni na ndo bibe. Legeoko nga, ye so asala ngangu na ndo bibe ti zo, wala “agingo bê ahon ndo ni na yâ fini,” alingbi hio ti futi bê ti zo na lege ti fä, na même ti sala si zo ni azia ti sala kusala kue teti Nzapa. Gbotongo mê ti Jésus na lege so asi na ngoi ni: “I sala hange na i mveni si bê ti i ane lâ oko pepe na yâ tengo ye ahon ndo ni, na nyongo ye ahon ndo ni, nga agingo bê ahon ndo ni na yâ fini, na si lâ ni so aga fade fade pepe na ndo i tongana mbeni son.” (Luc 21:34, 35, NW) Aye so asala ngangu na ndo bibe alingbi nga ti buba bê ti e na lege ti fä tongana, teti ngoi so aninga, e yeke dema na yâ bibe ti e na ndo mbeni siokpari so e sala na lingo. Na lege ti ye so asi na lo, Gbia David awara vundu na bê so aga na lege ti mara ti sioni ye ti salango ngangu na bibe so, tongana lo tene: “Bio ti mbi aduti kpö pepe ngbanga ti siokpari ti mbi. Teti sioye ti mbi ahon ndo ti mbi awe; a ne tongana kungba so ahon ndo ti mbi.”​—Psaume 38:4, 5 (38:3, 4, NW).

Ziango bê ahon ndo ni na mo mveni. Mingi ti azo so awara kpale so asala si bê ti ala aluti na ngangu azia bê ahon ndo ni na ndo dutingo ti seni ti ala ngoi kete kozoni si kpale ni asi na ala. Fani mingi, ala zia lege ti salango a-examen ti seni wala ala he ni na ngia na bango ni tongana ye so ayeke kota ye oko pepe. Legeoko nga, ambeni zo alingbi peut-être ti ba so teti so ala yeke aChrétien a ninga fadeso awe, ye oko ti sioni alingbi pepe ti si na ala. Ala lingbi ti ba na nene ni pepe salango a-examen ti seni ti ala na lege ti yingo wala ti bi bê na dutingo ti ala mveni na lege ti yingo juska na ngoi so kpale asi. A yeke kota ye mingi ti bata na li nzoni wango so bazengele Paul amu ti ke ziango bê ahon ndo ni na ndo tele: “Zo so atene na bê ti lo, lo yeke luti, a lingbi lo bata tele ti lo nzoni si lo tï pepe.” A yeke duti ande lege ti ndara ti yeda so e yeke mbilimbili-kue pepe na ti ba ngoi na ngoi yâ ti dutingo ti e mveni na lege ti yingo.​—1 aCorinthien 10:12; aProverbe 28:14.

Ke Pepe ti Ba Afä so Ayeke Gboto Mê Kozoni

A yeke tâ na lege ni si Mbeti ti Nzapa agboto lê mingi ahon na ndo dutingo ti bê ti zo na lege ti fä. Na Jérémie 17:9, 10, e diko: “Bê ti zo ayeke na handa ahon mbeni ye kue na a yeke sioni mingi; zo nyen alingbi hinga bê ti zo? Mbi, L’Eternel [“Jéhovah,” NW], Mbi gi nda ti bibe ti zo, Mbi tara bê ti lo, ti mu ye na azo oko oko kue ye so alingbi na lege ti ala, a lingbi na lengo ti kusala ti ala.” Me na ndo ti tarango bê ti e, Jéhovah aleke nga gbâ ti aye na lege ti ndoye ti mu maboko na e na yâ tarango tele ti e mveni so a hunda ni.

Na lege ti “ngba ti be-ta-zo na ti ndara,” e yeke wara adango bê so alingbi na tâ ngoi ni. (Matthieu 24:45, NW) Na tapande, mbeni oko ti akota lege so bê ti e ti fä alingbi ti handa e dä ayeke ti pusu e ti duti na asioni bingo bê ahon ndo ni na ndo atene kirikiri ti sese so. Aye so andu abingo bê na ndo aye so zo alingbi pepe ti si dä, asenge bango li so alingbi pepe ti ga tâ ye, abingo bê na aye ti kirikiri na gbe-mingo. Amara ti aye tongaso alingbi ti ga na ye ti sioni mingi, mbilimbili tongana ala yeke maï abibe so ayeke sioni. Tongaso, a lingbi e ke ala kue. Tongana e ke kengo-ndia tongana ti so Jésus ake ni, fade e yeke bata bê ti e si asioni bingo bê ahon ndo ni na ndo aye ti sese so alï dä pepe.​—aHébreu 1:8, 9.

Na ndo ni, e yeke na mungo maboko ti a-ancien ti ndoye na yâ kongregation ti aChrétien. Atä so a yeke ye ti yekiango ni ti ba ambeni zo na bingo bê na ndo ambeni zo nde, na nda ni, kungba ti bata bê ti e na lege ti fä ayeke na tïtî e mveni. A yeke ti e oko oko kue ti “tara ye kue” na ti ‘gi ti ba wala e yeke na yâ mabe.’​—1 aThessalonicien 5:21; 2 aCorinthien 13:5, NW.

Bata Bê ti Mo Nzoni

Kpengba-ndia ti Bible so atene “ye kue so zo alu, fade lo kö gi ye so nga” andu nga seni ti bê ti e na lege ti fä. (aGalate 6:7, NW) Fani mingi, ye so a ba tongana kpale ti yingo so asi gi hio tongaso ayeke ye so aga na peko ti mbeni ngoi mingi so a mu na hondengo ni, ti bi bê na ndo aye so abuba zo na lege ti yingo tongana bango aye ti porno, gingo bê ahon ndo ni na ndo aye ti mitele, wala na salango ngangu kue ti wara kota ndo wala ngangu.

Tongaso, ti bata bê, a yeke kota ye mingi teti mbeni zo ti ba nzoni kode ti tengo kobe ti lo na lege ti yingo. Yôro na yâ bibe na bê ti mo Tene ti Nzapa. Kpe akobe so ayeke ga na ye ti nzoni pepe na bibe, so ayeke wara na ndo kue, so ayeke zingo anzala ti mitele, me so na nda ni ayeke sala si bê ti zo na lege ti fä amä ndo mbeni pepe. Wasungo psaume amu gbotongo mê so na lege ti mbeni tapande ti hakango ndo so alingbi na ni, na so ague oko na tene ti awanganga; lo tene: “Bê ti ala ayeke na mafuta mingi.”​—Psaume 119:70.

Tongana mo yeke na ambeni faute so mo honde a ninga mingi, tara ti lungula ala kozoni si ala kanga lege ti dû ti akota kamba ti bê ti mo na lege ti yingo. Tongana mo ba so sese ayeke tara ti gboto mo, na so lo yeke mu ye mingi na lege ti warango ngia, gbu li na ndo wango ti ndara so bazengele Paul amu. Lo sû na mbeti: “Ba ye so mbi tene na i, aita, ngoi so angbâ ayeke mingi pepe. Tongaso, zia azo so . . . asala ye na sese ni [asala] tongana ala so asala ye na ni mingi pepe; teti ye ti sese so ayeke gbian.” (1 aCorinthien 7:29-31, NW) Nga, tongana mosoro ti mitele aye ti gboto e, bata tene ti Job so na bê: “Tongana beku ti mbi ayeke na ndo lor, na mbi tene na lor ti nzoni mingi, Mbi zia bê ti mbi na mo; so ayeke ye ti sioni nga, a lingbi ajuge afâ ngbanga dä; teti na lege so, mbi ke Nzapa so ayeke na nduzu.”​—Job 31:24, 28; Psaume 62:11 (62:10, NW); 1 Timothée 6:9, 10.

Na gbotongo lê na ndo sioni ti kengo lakue awango ti Bible, Mbeti ti Nzapa atene: “Zo so azo azingo na lo lege mingi, me lo sala si li ti lo akpengba, fade a futi lo fade fade, na mbeni lege ti sala si lo ga nzoni ayeke pepe.” (aProverbe 29:1) Nde na so, na batango bê ti e ti fä nzoni, e lingbi ti wara ngia na siriri ti bibe so aga na lege ti mbeni fini so akpengba pepe, na so ague kirikiri pepe. A yeke lege so a wa zo lakue ti mu ni na yâ ti tâ vorongo ti Chrétien. Yingo amu lege na bazengele Paul ti sû na mbeti: “Batango tene ti Nzapa na bê so ayeke na ngia ayeke lege ti wara ye biani. Teti e ga na sese na ye oko pepe, nga e lingbi ti gue na ye oko pepe. Ni la, tongana e yeke na kobe na bongo, fade e duti na ngia na yâ aye so.”​—1 Timothée 6:6-8, NW.

Biani, fango lege na tarango tele ti e mveni na lege ti batango tene ti Nzapa ayeke sala ande si e duti na bê ti fä so ayeke na nzoni seni na so akpengba. Na bingo bê nzoni na ndo kode ti e ti tengo kobe na lege ti yingo, fade e yeke zia ndo oko pepe na alege nga abibe ti futingo ye ti sese so ti sala sioni wala ti buba dutingo ti e na lege ti yingo. Na ndo ni kue, na yengo dä na aye so Jéhovah amu na lege ti bungbi ti lo, zia e sala lakue a-examen ti seni ti bê ti e na lege ti fä. Salango tongaso lakue ayeke mu lege na e ande ti kpe asioni ye ti peko ti kpale so asala si bê na lege ti yingo aluti na ngangu.

[Kete Tene na Gbe Ni]

[Akete tene na lembeti 10]

MBENI SIONI KODE TI TENGO KOBE NA LEGE TI YINGO ALINGBI TI BUBA BÊ TI E TI FÄ, LEGEOKO TONGANA TI SO MBENI SIONI KODE TI TENGO KOBE NA LEGE TI MITELE ALINGBI TI KANGA LEGE TI DÛ TI AKOTA KAMBA TI BÊ TI ZO NA TI BUBA NI

[Akete tene na lembeti 10]

DUTINGO GI PLACE OKO NA LEGE TI YINGO ALINGBI TI GA NA AKPALE MINGI

[Akete tene na lembeti 11]

A YEKE NGANGU PEPE NA “AGINGO BÊ AHON NDO NI NA YÂ FINI” TI GA NA KOTA KPALE NA BÊ TI E TI FÄ

[Foto na lembeti 11]

Bingo bê pepe na ndo seni ti e na lege ti yingo alingbi ti ga na akota ye ti vundu

[Afoto na lembeti 13]

Gingo ti lë anzoni ngobo ti salango ye na lege ti yingo ayeke bata nzoni bê ti zo na lege ti fä

[Lingu ti foto na lembeti 9]

Foto ti AP/David Longstreath