Aita so Amaï Abango Ndo Nde Nde

ADESIZION so ababâ na mama ayeke mû ayeke sala biani ngangu na ndo amolenge ti ala. A yeke tâ tënë laso legeoko tongana ti so a yeke tâ tënë na yaka ti Éden. Salango ye na kpengba-li ti Adam na Ève asala ngangu mingi na ndo azo kue. (Genèse 2:15, 16; 3:1-6; aRomain 5:12) Ye oko, zo oko oko na popo ti e ayeke na matabisi ti lë tâ nzoni songo na Wasalango e tongana lo soro ti sala tongaso. A yeke ye so asigigi polele na yâ tondo ti Caïn na Abel, akozo ita na yâ ti mbaï ti azo.

A wara tondo oko pëpe na yâ ti mbeti ti Nzapa so afa so Nzapa asala lani tënë na Adam na Ève na pekoni so a tomba ala na yâ yaka ti Éden. Ye oko, Jéhovah ake pëpe ti sala tënë na amolenge ti lo. Na lege ti ababâ na mama ti ala, kite ayeke pëpe so Caïn na Abel amä tënë ti ye so asi lani. Ala lingbi ti bâ “achérubin . . . na menga-wa ti épée so aturne na lege kue ti bata lege ti si na keke ti mû fini.” (Genèse 3:24) Akoli so nga abâ na lê ti ala gango tâ tënë ti atënë ti Nzapa so fade gbiki na pasi ayeke ga atâ ye na yâ fini ti zo.​—Genèse 3:16, 19.

A lingbi ti tene so Caïn na Abel amä sango ti atënë so Jéhovah atene na ngbo: “Fade Mbi zia tënë ti ke na popo ti mo na wali so, na popo ti hale ti mo na hale ti lo; fade lo mboko li ti mo, na fade mo mboko ndagere ti lo.” (Genèse 3:15) Ye so Caïn na Abel ahinga giriri na ndo Jéhovah ayeke mû ande lege na ala ti lë nzoni songo na lo, so lo yeda na ni.

Gbungo li na ndo prophétie ti Jéhovah nga na alengo ti lo tongana Wasalango Nzoni na zo na ndoye alingbi fade ti lë na yâ bê ti Caïn na Abel nzala ti wara yengo dä ti Nzapa. Me juska na ndo wa ala yeke lë ande nzala so? Fade ala yeke sala ye alingbi na nzala so ayeke na yâ bibe ti ala ti voro Nzapa na ti maï dutingo ti ala na lege ti yingo si na nda ni ala fa na gigi mabe na lo?​—Matthieu 5:3.

Aita ni Aga na aSadaka ti Mû

Na ngoi so alingbi, Caïn na Abel aga na asadaka ti mû na Nzapa. Caïn amû ti lo ale-kobe ti yaka, na Abel amû ambeni ti akozo nyama ti kundu ti lo. (Genèse 4:3, 4) Na ngoi ni so, akoli so alingbi peut-être ti duti ndulu na ngu 100, teti Adam ayeke lani na ngu 130 na ngoi so lo dü molenge ti lo ti koli Seth.​—Genèse 4:25; 5:3.

Asadaka ti ala afa so Caïn na Abel ahinga dutingo ti ala ti siokpari, na ala yeke na nzala ti wara yengo dä ti Nzapa. A lingbi ti tene so ala hinga tënë kamême kete na ndo zendo ti Jéhovah so andu ngbo na Hale ti wali. A fa pëpe kota ti ngoi na ti ngangu so Caïn na Abel amû ti lë nzoni songo na Jéhovah. Me, lege so Jéhovah abâ na asadaka ti ala amû lege ti hinga atënë so ayeke na yâ bibe ti zo oko oko.

Ambeni wagingo nda ti ye atene so peut-être Ève abâ lani Caïn tongana “hale” so ayeke futi ande ngbo ni, teti na lâ ti dungo Caïn, Ève atene: “Mbi wara zo teti L’Eternel [“Jéhovah,” NW] asala na mbi.” (Genèse 4:1) Tongana Caïn abi bê lani tongaso nga, bibe ti lo ayeke na lege ni oko pëpe. Na mbeni mbage nde, mabe ague legeoko na sadaka ti Abel. Tongaso, “na lege ti mabe Abel amû na Nzapa sadaka ti nzoni ahon sadaka ti Caïn.”​—aHébreu 11:4.

Ngangu ti bâ nda ti ye ti yingo so ayeke na Abel me so atia Caïn ayeke giriri pëpe gi oko ye so akangbi popo ti aita so. Kangbi ayeke lani nga na popo ti abango ndo ti ala. Tongaso, ‘Jéhovah abâ Abel na offrande ti lo nzoni. Me Lo bâ Caïn na offrande ti lo nzoni pëpe.’ A lingbi ti bâ peut-être so Caïn abi bê gi tongaso na ndo sadaka ti lo, na lo mû ni na bê kue pëpe. Me vorongo tongaso so alondo pëpe na bê, Nzapa ayeda lani pëpe na ni. Caïn alë giriri mbeni bê so ayeke sioni, na Jéhovah abâ so lo yeke na anzoni bibe pëpe. Salango ye ti Caïn tongana a ke sadaka ti lo afa na gigi tâ bibe so lo yeke na ni. Ahon ti gi ti leke aye si a ga nzoni, “ngonzo agbu Caïn mingi, na lê ti lo agbian na vundu.” (Genèse 4: 5) Salango ye ti lo afa na gigi so lo yeke na asioni bibe.

Gbotongo Mê na Salango Ye

Teti lo hinga salango ye ti Caïn, Nzapa amû wango so na lo: “Ngonzo agbu mo teti nyen? Na lê ti mo agbian na vundu teti nyen? Tongana mo sala nzoni, fade agbian lê ti mo na ngia pëpe? na tongana mo sala nzoni pëpe, siokpari ayeke na yanga ti da; lo yeke na nzala ti gbu mo, me a lingbi mo hon lo.”​—Genèse 4:6, 7.

Mbeni ye ti manda ayeke dä teti e na yâ ye so. Biani, siokpari ayeke ku na yanga ti da, na ayeke ndulu ti mene e. Ye oko, Nzapa amû na e ngangu ti soro ye so bê ti e aye, na e lingbi ti soro ti sala ye so ayeke nzoni. Jéhovah ahunda na Caïn ti “sala nzoni,” me Lo gbu lo na ngangu pëpe ti gbian. Caïn asoro lani lege ti lo mveni.

Tondo so a sû na gbe ti yingo atene na pekoni: “Caïn asala tënë na ita ti lo Abel [“:‘Zia e gue na yaka.’ ”, NW]. Na tënë asi tongaso, tongana ala yeke na benyama, Caïn alondo ti ke ita ti lo Abel, na lo fâ lo.” (Genèse 4:8) Na lege so, Caïn aga mbeni zo ti kengo yanga so afâ zo na bê ti lo kue. Lo fa même pëpe na gigi mbeni kete lê ti vundu tongana Jéhovah ahunda na lo: “Ita ti mo ayeke na ndo wa?” Nde na so, na mbeni lege so afa bango mawa ti zo pëpe na kpengo mbito oko pëpe, Caïn akiri tënë: “Mbi hinga pëpe; mbi yeke zo ti bata ita ti mbi?” (Genèse 4:9) Tâ mvene so lo tene, nga lege so lo ke na tënë so ayeke na li ti lo, afa na gigi kpengbango ti bê ti Caïn.

Jéhovah ahiri deba sioni na ndo Caïn na lo tomba lo ti hon yongoro na ando so angoro Éden. A lingbi ti bâ so dengo bä so a mû kozoni awe na ndo sese ayeke ga sioni mingi ahon na ndo Caïn, na sese ayeke lë le-kobe pëpe tongana Caïn afâ ni na yaka. Fade lo yeke ga zo ti kpe ngbanga na zo ti fono gi na nduzu na ndo sese. Tënë ti dema ti Caïn na ndo nengo ti fango ngbanga so a mû na ndo lo afa gi gingo bê ti lo teti kula so mbeni zo alingbi ande ti futa na lo teti so lo fâ ita ti lo, me lo fa na gigi pëpe tâ gbiango bê. Jéhovah azia mbeni “fä” teti Caïn, peut-être mbeni yanga so a mû polele ti tene azo abata ni, na so nda ni ayeke ti kanga lege si a fâ lo pëpe teti futango kula.​—Genèse 4:10-15.

Tongaso, “Caïn asigigi na gbele L’Eternel; lo duti na sese ti Nod so ayeke na tele ti Éden na mbage ti tö.” (Genèse 4:16) Teti lo mû mbeni wali na popo ti aita ti lo ti wali wala amolenge-wali ti aita ti lo, lo leke mbeni gbata so lo di iri ni Hénok na iri ti kozo molenge ti lo. Lamek, hale ti Caïn aga zo ti salango ngangu na zo legeoko tongana kotara ti lo so akpe mbito ti Nzapa pëpe. Me a lungula hale ti Caïn na yâ Kota Moa ti ngoi ti Noé.​—Genèse 4:17-24.

Aye so E Lingbi ti Manda

E lingbi ti manda ye na ndo atondo ti Caïn na ti Abel. Bazengele Jean awa aChrétien ti ndoye tele na popo ti ala, “tongana Caïn pëpe, lo so ayeke ti wato sioni, na lo fâ ita ti lo ti koli.” ‘Akusala ti Caïn ayeke sioni, me akusala ti ita ti lo ayeke mbilimbili.’ Jean atene nga: “Azo kue so ake aita ti ala ayeke awafango zo, na e hinga wafango zo ayeke na fini ti lakue lakue na yâ lo pëpe.” Biani, lege so e yeke sala na ye na mbage ti afon e Chrétien ayeke sala ngangu na ndo songo ti e na Nzapa na beku ti e ti fini ti lakue lakue. E lingbi pëpe ti ke afon e na yâ vorongo na, atâa so kue, ti wara yengo dä ti Nzapa.​— 1 Jean 3:11-15; 4:20.

A lingbi ti tene so Caïn na Abel awara giriri oko fango lege, me mabe na Nzapa atia lani Caïn. Biani, lo fa na gigi bibe ti Diable, ‘wafango zo ti giriri na babâ ti mvene.’ (Jean 8:44) Tambela ti Caïn afa so e kue e yeke na mbeni ye ti soro, na ala so asoro ti sala siokpari akangbi tele ti ala na Nzapa, nga Jéhovah ayeke fâ ngbanga na ndo ala so agbian bê ti ala pëpe.

Na mbeni mbage nde, Abel afa na gigi mabe na Jéhovah. Biani, “na lege ti mabe, Abel amû na Nzapa sadaka ti nzoni ahon sadaka ti Caïn; na lege ti ye so lo wara tënë ti témoin so atene, lo yeke mbilimbili, teti Nzapa asala tënë ti témoin tënë ti matabisi ti lo.” Atâa so a yeke wara pëpe na yâ Mbeti ti Nzapa mbeni tënë so asigigi na yanga ti Abel, na lege ti tapande ti lo ti mabe, “lo ngbâ ti sala tënë.”​—aHébreu 11:4.

Abel ayeke lani kozo zo na yâ yongoro molongo ti azo so aduti be-ta-zo. A glisa pëpe mênë ti lo, so ‘atoto na Jéhovah na sese.’ (Gen. 4:10; Luc 11:48-51) Tongana e fa mabe na gigi tongana ti so Abel afa, e nga kue e lingbi ti lë na Jéhovah songo so ayeke ti ngele mingi na so ayeke ninga.

[Encadré na lembeti 22]

WAFANGO YAKA NA WABATANGO NYAMA

Dengo yaka na batango anyama ayeke ambeni ti akungba so Nzapa amû giriri na Adam. (Genèse 1:28; 2:15; 3:23) Molenge ti lo Caïn agbu kusala ti fango yaka, na Abel aga mbeni berger ti batango anyama. (Genèse 4:2) Ye oko, teti so kobe so azo ayeke te lani ayeke gi alë ti keke na akugbe ti kasa juska na peko ti Kota Moa, ngbanga ti nyen ti bata angasangbaga?​—Genèse 1:29; 9:3, 4.

Ti tene angasangbaga akono na amaï nzoni, a hunda ti tene azo abata ala. Kusala ti Abel afa so zo ato nda ti bata anyama ti kodoro ngbele ye na tongo nda ti mbaï ti azo. Mbeti ti Nzapa afa pëpe wala azo ti giriri so ayeke sala kusala na dulait ti anyama tongana mbeni lingu ti kobe, me même ala so ayeke te gi kugbe ti kasa alingbi ti sala kusala na laine ti ngasangbaga. Nga, tongana angasangbaga ni akui, a lingbi ti sala kusala na poro ti tele ti ala teti ambeni ye so aga na nzoni na zo. Na tapande, ti yü bongo na Adam na Ève, Jéhovah asala kusala na “kota bongo na poro ti anyama.”​—Genèse 3:21.

Atâa ye ni ayeke tongana nyen, a yeke na lege ni ti tene so na tongo nda ni Caïn na Abel asala lani kusala maboko na maboko. Ala ga na aye so ambeni zo na yâ ti sewa ni ayeke na bezoin ni ti ngbâ ti yü bongo na ti te ye nzoni.

[Foto na lembeti 23]

‘Akusala ti Caïn mveni ayeke sioni, me akusala ti ita ti lo ayeke mbilimbili’