Zia Akpengba-ndia ti Nzapa Afa Lege na Mo

“[Jéhovah ayeke] Lo so awa mo si mo ga nzoni.”​—ESAÏE 48:17.

TONGANA awasenda-ye asala kue ti gbu nda ti aye ti lingo so ayeke na yâ ndagigi, bê ti ala adö ti bâ kota ngangu ti aye so ayeke na yâ dunia so angoro e. Na tapande, lâ ti e ayeke gi mbeni kete tongoro; me lo lingbi ti tokua mbeni ngangu so akono mingi. Wasalango ye alingbi ti fa lege na angbongboro tongoro so gi na lege ti kota ngangu so lo yeke na ni. (Job 38:32; Esaïe 40:26) A lingbi ti tene nyen na ndo e so e yeke na ngangu ti soro ye so e ye, ti tambela ti bê ti e, na ti gbu nda ti aye ti yingo? Tongana nyen Wasalango e aye ti fa lege na e? Lo yeke fa lege na e na nzobe na lege ti andia ti lo so ayeke mbilimbili-kue, legeoko na yingo-ti-hinga ti e so a fa lege na ni nzoni.​—2 Samuel 22:31; aRomain 2:14, 15.

² Nzapa ayeke na ngia mingi tongana azo asoro ti mä yanga ti lo. (aProverbe 27:11) Ahon ti leke e tongana amasini so ahinga ndo pëpe si e mä gi yanga, Jéhovah amû na e ngangu ti soro ye so bê ti e aye si e lingbi mû adesizion ti sala ye so ayeke nzoni.​—aHébreu 5:14.

³ Jésus, so lani asala ye mbilimbili-kue tongana Babâ ti lo, atene na adisciple ti lo: “I yeke andeko ti Mbi tongana i sala ye so Mbi komande i. Mbi di iri ti i aboy mbeni pëpe.” (Jean 15:14, 15) Giriri, a yeke ku na mbage ti mbeni boy wala ngbâa ti mä gi yanga ti mveni ti lo. Na mbeni mbage nde, ti ga ndeko ti mbeni zo ahunda ti fa na gigi alengo so amû ngia na bê. E lingbi ti ga andeko ti Jéhovah. (Jacques 2:23) Songo so ayeke kpengba ngangu tongana ndoye ayeke dä na popo ti e na lo. Ti fa so kamba ayeke na popo ti mango yanga ti Nzapa na ndoye, Jésus atene: “Tongana zo andoye Mbi, fade lo bata tënë ti Mbi; na fade Babâ ti Mbi andoye lo.” (Jean 14:23) Ti sala tongaso, na ti fa lege na e nzoni, Jéhovah atisa e ti bata akpengba-ndia ti lo.

Akpengba-ndia ti Nzapa

⁴ Kpengba-ndia ayeke nyen? A fa peko ti kpengba-ndia tongana “mbeni tâ tënë so andu aye mingi wala so a bâ ni tongana kpengba ye; mbeni kpengba-tene, fango ye, wala bango ndo so a leke ambeni ndia wala fango ye nde na ndo ni wala so adü ambeni nde.” (Webster’s Third New International Dictionary) Mandango Bible nzoni afa na e so Babâ ti e ti yayu amû akpengbandia so andu ambage nde nde ti fini ti zo. Lo sala ni teti so lo ye si e wara nzoni dä teti lakue lakue. Ye so ague oko na tënë so Gbia ti ndara Salomon asû na mbeti: “Mo mä, molenge ti mbi, mo mä tënë ti mbi, na fade ngu ti fini ti mo awu mingi. Mbi fa na mo lege ti ndara; Mbi fa na mo lege ti mbilimbili awe.” (aProverbe 4:10, 11) Akpengba-ndia so Jéhovah amû ayeke sala ngangu na ndo songo ti e na lo, nga na ndo songo ti e na amba ti e, vorongo ti e, na fini ti e ti lâ oko oko. (Psaume 1:1) Zia e bâ ambeni na popo ti akpengba-ndia so.

⁵ Na salango tënë ti songo so abungbi e na Jéhovah, Jésus atene: “A lingbi mo ndoye Seigneur Nzapa ti mo na bê ti mo kue, na âme ti mo kue, na bibe ti mo kue.” (Matthieu 22:37) Na ndo ni, Nzapa amû akpengba-ndia so andu salango ye ti e na mbage ti amba ti e, na tapande Ndia ti Lor so atene: “Ye kue so i ye azo asala na i, i sala na ala tongaso nga.” (Matthieu 7:12; aGalate 6:10; Tite 3:2) Na ndo tënë ti vorongo Nzapa, a mû na e wango so: “A lingbi e bi bê ti e na ambeni zo na popo ti e ti wa ala si ala ndoye azo, na ala sala kusala nzoni; a lingbi e zia ti bungbi pëpe.” (aHébreu 10:24, 25) Na ndo fini ti e ti lâ oko oko, bazengele Paul atene: “Tongana i te, wala i nyon, wala i sala mbeni ye, i sala ye kue teti gloire ti Nzapa.” (1 aCorinthien 10:31) A lingbi ti diko ambeni kpengba-ndia mingi mingi tongana ti so na yâ Mbeti ti Nzapa.

⁶ Akpengba-ndia ayeke akpengba tâ tënë so ayeke sala kusala, na so ayeke na gunda ti ambeni ye; na aChrétien so ayeke na ndara amanda ti ndoye ala. Yingo ti Jéhovah apusu Salomon ti sû na mbeti: “Molenge ti mbi, mo mä tënë ti mbi, mo zia mê ti mo amä tënë so mbi fa na mo. Zia tënë so ahon na li ti mo pëpe, mo bata tënë so na yâ bê ti mo. Teti tënë so ayeke fini teti ala so awara tënë ni, tënë so asala si tele kue aga nzoni.” (aProverbe 4:20-22) Kangbi wa ayeke na popo ti akpengba-ndia na andia? Akpengba-ndia ayeke na gunda ti andia. Ndia ayeke gi ti ndu mbeni ye mbilimbili, na a lingbi ti sala kusala gi teti mbeni ngoi; me akpengba-ndia ayeke sala kusala teti ngoi kue. (Psaume 119:111) Akpengba-ndia so Nzapa amû ayeke ga ngbele ye pëpe wala ayeke hon lâ oko pëpe. Atënë so prophète Esaïe asû na yâ Bible ayeke tâ tënë: “Pele ahule, na kongo ni akpi; me fade tënë ti Nzapa ti e angbâ lakue lakue.”​—Esaïe 40:8.

Gbu Li na Sala Ye na Lege ti Akpengba-ndia

⁷ Fani mingi, “tënë ti Nzapa ti e” ayeke wa e ti gbu li nga ti sala ye na lege ti akpengba-ndia. Tongana a hunda na Jésus ti fa peko ti Ndia ti Moïse gi na ndulu tënë, lo kiri tënë na mungo akpengba-ndia use: oko ni agboto lê na ndo ndoye teti Jéhovah, na use ni agboto lê na ndo ndoye teti azo. (Matthieu 22:37-40) Na lege ti kiringo tënë ti lo, Jésus ayeke fa lani peko ti mbeni kpengba-ndia so awara na yâ Ndia ti Moïse; a wara kpengba-ndia so na Deutéronome 6:4, 5: “L’Eternel Nzapa ti e ayeke L’Eternel oko! A lingbi mo ndoye L’Eternel Nzapa ti mo na bê ti mo kue, na âme ti mo kue, na ngangu ti mo kue.” A bâ nga so Jésus ayeke bi bê lani na kpengba-ndia ti Nzapa so awara na Lévitique 19:18. Na yâ andangba tënë so lo sû na yâ buku ti Zo-ti-fa-tene, Gbia Salomon afa peko ti gbâ ti andia ti Nzapa gi na ndulu tënë; lo tene: “Tongana a mä ye kue awe, so ayeke nda ti tënë ni: mo kpe mbito ti Nzapa, na mo bata komandema ti Lo, teti so ayeke kusala ti azo kue. Teti fade Nzapa asala si kusala kue na ye kue so a honde aga na gbe ti ngbanga, tongana a yeke nzoni wala sioni.”​—Zo-ti-fa-tene 12:15, 16; Michée 6:8.

⁸ Tongana e gbu nda ti akpengba-ndia tongaso nzoni, a yeke mû maboko na e ti hinga nzoni afango lege so a mû ni polele, nga ti bata ni. Na ndo ni, tongana e gbu nda ti akota kpengba-ndia pëpe, nga tongana e yeda na ni pëpe, e lingbi pëpe ti mû anzoni desizion, na mabe ti e ayeke yengi fade fade. (aEphésien 4:14) Tongana e zia li ti e kue na ndo akpengba-ndia so, fade e yeke duti ande ndulu ti sala kusala na ala ti mû adesizion. Tongana e sala kusala na ala na lege ti ndara, ala yeke ga na ye ti nzoni na e.​—Josué 1:8; aProverbe 4:1-9.

⁹ Ti gi ti hinga akpengba-ndia ti Bible na ti bata ala ayeke ngangu ahon mungo peko ti mbeni molongo ti andia. Teti so e yeke mbilimbili-kue pëpe, peut-être e yeke na nzala ti sala ngangu pëpe ti gbu li na lege ti akpengba-ndia kozoni ti sala mbeni ye. Peut-être e ye ti e ti mû peko ti mbeni ndia so a lu ni awe teti e tongana a hunda e ti mû desizion wala ti soro mbeni ye. Ngoi na ngoi, e lingbi ti hunda na mbeni Chrétien biazo, peut-être mbeni ancien, ti tene lo fa lege na e. E ye si lo fa na e mbeni mbilimbili ndia so andu kpale ti e. Ye oko, a lingbi ti si so Mbeti ti Nzapa nga na ambeti so aluti na ndo Bible amû pëpe mbeni mbilimbili ndia so andu ni. Nga, même tongana a mû na e mbeni ndia tongaso, a lingbi peut-être pëpe ti sala kusala na yâ aye kue so a lingbi ti si. Peut-être mo dabe mo so mbeni koli ahunda lani na Jésus: “Maître, Mo sala tënë na ita ti mbi si lo kangbi ye ti héritier, na lo mû mbeni mbage ni na mbi.” Ahon ti mû hio mbeni ndia ti leke kpale so abâ gigi na popo ti aita so, Jésus afa gi na lo mbeni kpengba-ndia so andu zo kue: “I bata nzoni si tënë ti bê asala i pëpe.” Na lege so, Jésus amû mbeni kpengba-ndia so alingbi fa lege na zo na ngoi ni kâ, nga na ngoi ti laso.​—Luc 12:13-15.

¹⁰ Peut-être mo bâ awe ambeni zo so abata ndia na bê use, teti so ala yeke na mbito ti tene a se ala. Yekiango akpengba-ndia akanga lege na mara ti salango ye tongaso. Tâ nda ti akpengba-ndia ayeke pusu azo so ayeda na ni ti sala ye na bê ti ala kue. Ti bâ nzoni, fani mingi ala so ake ti bata akpengba-ndia ayeke wara na lê ni lê ni pëpe sioni ye ti peko ti salango ye ti ala. Ye so ayeke mû lege na e ti fa na gigi ngbanga ti nyen e yeke mä yanga ti Jéhovah, na ye nyen ayeke na gbe bê ti e. E bâ mbeni tapande ni na ndo Joseph so ake ti yeda na wali ti Potiphar so aye ti bungbi na lo. Na lâ ni kâ, Jéhovah ade ti mû pëpe mbeni ndia na lê ti mbeti so ake lango sioni, na lo de pëpe ti fa mara ti ngbanga wa lo yeke fâ na ndo zo so abungbi na wali ti mbeni koli nde. Atâa so kue, Joseph ahinga lani na li akpengba-ndia ti Nzapa so ahunda ti tene koli na wali aduti be-ta-zo na popo ti ala. (Genèse 2:24; 12:18-20) Na lege ti kiringo tënë ti lo, e lingbi ti bâ so akpengba-ndia so asala lani ngangu na ndo lo mingi: “Mbi lingbi sala kota sioye so na siokpari ti ke Nzapa tongana nyen?”​—Genèse 39:9.

¹¹ Laso, aChrétien aye si akpengba-ndia ti Jéhovah afa lege na ala na ndo tënë ti sorongo akamarade, salango ngia, mozoko, nga na ndo tënë ti ambeti so ala yeke diko. (1 aCorinthien 15:33; aPhilippien 4:8) Tongana e yeke maï na hingango ye, gbungo nda ti ye nga na yekiango ndo teti Jéhovah na akpengba-ndia ti lo, yingo-ti-hinga ti e, so asala kusala ti fa na e tambela wa ti soro, ayeke mû ande maboko na e ti bata akpengba-ndia ti Nzapa na yâ aye kue so e tingbi na ni, nga même na yâ akete ye so andu gi fini ti e mveni. Tongana e zia si akpengba-ndia ti Bible afa lege na e, fade e yeke gi araison pëpe ti gue nde na andia ti Nzapa. Nga, e yeke gi pëpe ti mû peko ti ala so atara ti bâ juska na ndo wa ala lingbi ti si dä sân ti doro biani mbeni ndia. E hinga so mara ti bibe tongaso ayeke ga na e kpale na a yeke sala sioni na e.​—Jacques 1:22-25.

¹² A-Chrétien biazo ahinga so mbeni kota ye so alingbi ti mû maboko na ala ti bata akpengba-ndia ti Nzapa ayeke ti gi ti hinga bibe ti Jéhovah na ndo mbeni ye. Wasungo psaume atene: “O, i so i ndoye L’Eternel, i ke sioye!” (Psaume 97:10) Na fango molongo ti ambeni ye so Nzapa abâ tongana ye ti sioni, aProverbe 6:16-19 atene: “Ye omene ayeke so L’Eternel ake, même ye mbasambala so ayeke ye ti sioni mingi na lê ti Lo: Lê so abâ ndo na fandara, menga so asala tënë ti wataka, na maboko so asa mênë ti azo ti mbilimbili, témoin ti wataka so asala tënë ti mvene, na zo so abi tënë ti tiri na popo ti aita.” Tongana e zia si bango ndo ti Jéhovah na ndo aye so afa lege na e na yâ fini, fade batango akpengba-ndia ayeke ga ye so afa lege na salango ye ti e ti lâ oko oko.​—Jérémie 22:16.

A Hunda ti Duti na Nzoni Bibe

¹³ Ti hinga akpengba-ndia na ti bata ala ayeke zi e na gbele son ti lege ti vorongo so ayeke gi senge, na so alondo na bê pëpe. Kangbi ayeke na popo ti salango ye alingbi na akpengba-ndia, na batango andia na yâ anzene nzene ye ni kue ngbanga ti so a hunda ni na mo. Jésus afa ni polele na ngoi so lo mû Fango ye ti lo na ndo Hoto. (Matthieu 5:17-48) Dabe mo so ala so ayeke mä lani Jésus ayeke aJuif; tongaso a lingbi Ndia ti Moïse si afa lege na ala. Ye oko, ti bâ ni nzoni, ala yeke lani na nzoni bango ndo pëpe na ndo Ndia ni. Ala luti lani mingi gi na ndo atënë ti Ndia ni ahon ti bâ bibe ni. Ala gboto nga lê mingi na ndo atënë ti akotara ti ala, na ala zia ni na kozo ndo ahon fango ye ti Nzapa. (Matthieu 12:9-12; 15:1-9) Tongaso a fa pëpe na azo ni ti gbu li na lege ti akpengba-ndia.

¹⁴ Nde na ala, Jésus ayôro na yâ Fango ye ti lo na ndo Hoto akpengba-ndia so andu ambage oku ti salango ye ti zo: ngonzo, mariage na surungo mbeti ti mariage, azendo, kiringo na sioni teti sioni, nga ndoye na kengo ndo. Na yâ aye so oko oko kue, Jésus afa ye ti nzoni so aga na peko ti batango akpengba-ndia. Na lege so, lo yä na nduzu ye so a hunda na adisciple ti lo ti sala. Na tapande, na ndo tënë ti lango sioni, lo mû na e mbeni kpengba-ndia so abata e gi pëpe na yâ asalango ye ti e, me nga na yâ abibe ti e na anzala ti bê ti e; lo tene: “Zo so abâ mbeni wali na nzala ti wali ni asala lo, na yâ bê ti lo, lo sala lango sioni na lo awe.”​—Matthieu 5:28.

¹⁵ Tapande so aye ti fa so a lingbi e glisa lâ oko pëpe nda ti akpengba-ndia ti Jéhovah na bibe so ayeke na peko ti ala. A lingbi e tara pëpe ti wara yengo dä ti Nzapa na salango ye gi teti lê ti azo. Jésus afa na gigi so salango ye tongaso ayeke ye ti handango lê ti zo tongana lo gboto lê na ndo be-nzoni nga na ndoye ti Nzapa. (Matthieu 12:7; Luc 6:1-11) Na batango akpengba-ndia ti Bible, fade e yeke kpe ti sala ye (wala ti hunda na ambeni zo ti sala ye) na lege ti gbâ ti angangu ndia so ague nde na afango ye ti Bible. Fade e yeke bi bê mingi ahon na ndo akpengba-ndia so andu ndoye na mango yanga ti Nzapa ahon ti mû vorongo gi teti lê ti azo.​—Luc 11:42.

Anzoni Ye so Aga na Pekoni

¹⁶ Tongana e yeke sala ngangu ti mä yanga ti Jéhovah, a yeke kota ye mingi teti e ti hinga so andia ti lo aluti na ndo akpengba-ndia. Na tapande, a hunda na aChrétien ti kpe vorongo yanda, pitan, nga na salango kusala na mênë na lege ni pëpe. (Kusala 15:28, 29) Aye so ayeke na gunda ti bango ndo ti Chrétien na ndo asalango ye so ayeke akpengba-ndia so: Gi Nzapa oko alingbi na vorongo ti e; a lingbi koli na wali aduti be-ta-zo na popo ti ala; nga Jéhovah ayeke Lingu ti fini. (Genèse 2:24; Exode 20:5; Psaume 36:10) Tongana mbeni zo agbu nda ti akpengba-ndia so, fade a yeke duti ngangu na lo pëpe ti yeda na ti sala ye alingbi na andia so aga na pekoni.

¹⁷ Tongana e gi ti hinga akpengba-ndia so ayeke na gbe ti andia ti Bible na ti bata ni, e yeke bâ so ala yeke teti nzoni ti e. Mingi ni, adeba nzoni so awakua ti Nzapa ayeke wara na lege ti yingo ayeke ga nga na aye ti nzoni na ala na lege ti mitele. Na tapande, ala so ake ti nyon manga, so ayeke na nzoni tambela, na so abâ mênë tongana nzoni-kue na lê ti Nzapa, ayeke bâ so ala lingbi ti wara pëpe ambeni kobela. Legeoko nga, salango ye alingbi na tâ tënë so e manda na lege ti Bible alingbi ti ga na e nzoni na lege ti konomi, na yâ songo ti e na azo, wala na yâ sewa. Aye ti nzoni so zo awara na lege ti mitele tongana lo bata akpengba-ndia ti Jéhovah afa so ala yeke na ngele ngangu mingi, na ala ngbâ lakue ti sala kusala laso. Me a yeke pëpe aye ti nzoni so e wara na lege ti mitele si ayeke tâ ye so apusu e ti bata akpengba-ndia ti Nzapa. Atâ Chrétien ayeke mä yanga ti Jéhovah ngbanga ti so ala ndoye lo, na ala bâ so lo lingbi na vorongo ti ala; nga ngbanga ti so a yeke tâ na lege ni ti sala tongaso.​—Apocalypse 4:11.

¹⁸ Tongana e zia si akpengba-ndia ti Bible afa lege na e, fade fini ti e ayeke ga nzoni ahon; na ye so alingbi ti gboto ambeni zo nde na mbage ti Nzapa. Me kota ye ni ayeke so fini ti e ayeke mû gonda na Jéhovah. E yeke bâ so Jéhovah ayeke biani mbeni Nzapa ti ndoye so aye nzoni ti e. Tongana e mû adesizion alingbi na akpengba-ndia ti Bible, na e bâ tongana nyen Jéhovah ayeke hiri deba nzoni na ndo e, e yeke bâ so e ga ndulu na lo mingi ahon. Biani, e yeke lë mingi ahon tâ songo ti ndoye na Babâ ti e ti yayu.

Mo Dabe Mo na Ni?

• Kpengba-ndia ayeke nyen?

• Kangbi wa ayeke na popo ti kpengba-ndia na ndia?

• Ngbanga ti nyen gbungo li na salango ye na lege ti akpengba-ndia aga na e ye ti nzoni?

[Ahundango Tene ti Manda na Ye]

1. Tongana nyen Wasalango ye ayeke fa lege na azo?

2, 3. Nzapa aye si azo amä yanga ti lo tongana nyen?

4. Fa nda ti kpengba-ndia.

5. Fa na tapande ambeni kpengba-ndia.

6. Kangbi wa ayeke na popo ti akpengba-ndia na andia?

7. Tongana nyen Tënë ti Nzapa awa e ti gbu li na ti sala ye na lege ti akpengba-ndia?

8. Ngbanga ti nyen gbungo nda ti akpengba-ndia ayeke bata e?

9. Ngbanga ti nyen a yeke lakue kete ye pëpe ti gi ti hinga akpengba-ndia ti Bible na ti bata ala?

10. Na lege wa salango ye ti e alingbi na akpengba-ndia ayeke fa na gigi ye so ayeke na gbe bê ti e?

11. Na yâ ambage wa ti fini aChrétien aye ti zia si akpengba-ndia ti Jéhovah afa lege na ala?

12. Kota ye wa alingbi ti mû maboko na zo ti bata akpengba-ndia ti Nzapa?

13. Ye nyen Jésus agboto lê dä mingi na yâ fango ye ti lo na ndo Hoto?

14. Tongana nyen Jésus amû lani maboko na awamango lo ti gbu li na salango kusala na akpengba-ndia?

15. Tongana nyen e lingbi ti kpe lege kue ti bâ ndia gi tongana ti so a sû ni?

16. Fa na tapande ambeni kpengba-ndia so ayeke na gunda ti ambeni ndia ti Bible.

17. Aye ti nzoni wa e lingbi ti wara tongana e gi ti hinga akpengba-ndia ti Bible na e bata ala?

18. Tongana e ye si fini ti e ti Chrétien aga nzoni, a lingbi e zia ye wa afa lege na e na yâ fini?

[Encadré na lembeti 20]

Wilson ayeke mbeni Chrétien na Ghana, na lani afa na lo so na yâ ti alango kete, fade a yeke zi lo na kua. Na ndangba lango ti kua ti lo, a hunda na lo ti sukula kutukutu ti kota wayinda ti ndokua ni. Tongana Wilson awara mbeni kota wungo ti nginza na yâ kutukutu ni, mbeni kota zo ti place ti kua ni atene na lo so a yeke Nzapa si atokua nginza so na lo, teti a yeke tâ na lango ni so si a yeke zi lo na kua. Me Wilson amû peko ti kpengba-ndia ti salango ye na lege ni na lo kiri na nginza ni na wayinda ni. Li ti wayinda ni akpe kue! Na nda ni, lo bata Wilson na kua, na lo kono kamba ti lo na place ti kua ni si Wilson aga mbeni oko ti akota zo ti ndokua ni.​—aEphésien 4:28.

[Encadré na lembeti 21]

Rukia ayeke mbeni wali ti Albanie so ayeke na ngu 60 na ndo ni. Ndali ti mango tele pëpe, lo ke ti sala tënë na ita ti lo ti koli teti angu 17 na ndo ni. Lo to nda ti manda Bible na aTémoin ti Jéhovah, na a fa na lo so a lingbi atâ Chrétien aduti na siriri na azo, na abata tënë na bê pëpe. Lo sambela na bï ni kue; na pekoni na kete mbito na bê, lo londo na lo gue na da ti ita ti lo ti koli. Tongana molenge-wali ti ita ti lo ni azi yanga-da na abâ lo, bê ti lo adö na lo hunda na Rukia na dongo bê: “Hé! Ala sala nyen ge? Mbeni zo akui?” Rukia ahunda ti bâ ita ti lo. Lo fa yeke yeke na ita ti lo so mandango ye na ndo akpengba-ndia ti Bible nga na ndo Jéhovah apusu lo ti sala siriri na ita ti lo. Ala tï na toto na ala gbu tele; na nda ni, ala sala matanga teti warango tele ti ala!​—aRomain 12:17, 18.

[Foto na lembeti 23]

Matthieu 5:27, 28

[Foto na lembeti 23]

Matthieu 5:3

[Foto na lembeti 23]

Matthieu 5:24

[Foto na lembeti 23]

“Na tongana Lo bâ azo mingi so, Lo ma hoto, na Lo duti na sese, na tongana adisciple ti Lo asi na Lo, Lo lungula yanga ti Lo, Lo fa nda ti tënë na ala”—MATTHIEU 5:1, 2