Fango ye ti mo ayeke ga na nzoni ye?

A HUNDA na ababâ na mama, a-ancien, nga na awafango nzo tënë kue ti fa ye. Ababâ na mama ayeke fa ye na amolenge ti ala, a-ancien ayeke fa ye na aita ti kongregation, na awafango nzo tënë ayeke fa ye na afini zo so asala nzara ti tënë ni (Deutéronome 6:6, 7; Matthieu 28:19, 20; 1 Timothée 4:13, 16). Ye nyen mo lingbi ti sala si fango ye ti mo aga na nzoni ye mingi ahon? Mbeni oko ye ni ayeke ti haka peko ti tapande na kode ti salango kusala ti awafango ye so ahinga ye mingi, so Mbeti ti Nzapa asala tënë ti ala. Esdras ayeke mbeni oko ti awafango ye so.

Mandango ye na lege ti tapande ti Esdras

Esdras ayeke lani mbeni prêtre ti hale ti Aaron. Lo duti na fini na Babylone a sala fadeso angu 2 500 awe. Na ngu 468 K.N.E., lo gue na Jérusalem ti maï tâ lege ti vorongo na popo ti aJuif so ayeke kâ (Esdras 7:1, 6, 12, 13). A yeke mbeni kungba so ahunda na lo ti fa Ndia ti Nzapa na azo. Ye nyen Esdras asala ti hinga biani na yâ bê so fango ye ti lo ayeke ga na ye ti nzoni? Lo sala ye alingbi na akpengba kapa. Bâ akapa so tongana ti so a fa na Esdras 7:10:

“Esdras (1) azia bê ti lo [“aleke bê ti lo”, NW] (2) ti gi Ndia ti L’Eternel, (3) ti bata Ndia ni, na (4) ti fa na azo ti Israël kpengba-ndia na kpengba-tene.” Zia e bâ na ndulu tënë akapa ni oko na oko ti hinga ye so e lingbi ti manda dä.

‘Esdras aleke bê ti lo’

Legeoko tongana wadengo yaka ayeke leke sese ti yaka ti lo na salango kusala na charrue kozoni ti lu ye, Esdras nga na sambelango ngangu aleke bê ti lo ti wara tënë ti Nzapa (Esdras 10:1). Ti tene ni nde, lo ‘zia bê ti lo’ na fango ye ti Jéhovah.—aProverbe 2:2.

Legeoko nga, Bible atene so Gbia Josaphat “[a]leke bê ti lo ti gi Nzapa.” (2 Chronique 19:3). Nde na Josaphat, a sala tënë ti ambeni wagame ti Israël “so aleke bê ti ala pëpe” tongana awagame ti “kpengba-li so ake tënë”. (Psaume 78:8). Jéhovah ayeke bâ “zo-ti-ya-ni”. (1 Pierre 3:4). Biani, “lo fa lege ti mbilimbili na azo so ayeke na tâ be-ti-molenge”. (Psaume 25:9). Tongaso, a yeke tâ kota ye mingi ti tene ala so ayeke fa ye laso amû tapande ti Esdras na lekengo bê ti ala kozoni na lege ti sambela, si a ga nzoni!

“Ti gi Ndia ti L’Eternel”

Ti duti mbeni wafango ye so alingbi, Esdras agi Ndia ti Nzapa. Tongana a hunda na mo ti gue ti bâ mbeni wanganga ti wara wango, mo yeke duti ndulu ti mä lo nzoni, na ti gi ti bâ wala mo gbu nda ti aye kue so lo tene wala lo fa; na mo yeke sala tongaso ngbanga ti so a ndu nzoni duti ti seni ti mo. Tongaso, a yeke kota ye mingi ahon teti e ti bi bê ngangu na aye so Jéhovah ayeke tene na e, wala so lo yeke fa na e na lege ti Tënë ti lo, Bible, nga na lege ti “ngbâa be-ta-zo na ti ndara”. A yeke ti e ti bi bê tongaso teti wango ti lo andu tâ fini ti e! (Matthieu 4:4; 24:45-47). Tâ tënë, mbeni wanganga alingbi ti sala ye na lege ni pëpe, me “Ndia ti Nzapa alingbi kue”. (Psaume 19:8). E yeke na bezoin pëpe ti bâ mbeni zo nde na ndo ni.

Abuku ti Chronique, so Esdras asû giriri tongana gi buku oko, afa so Esdras ayeke lani mbeni nzoni wamandango ye. Ti sû abuku so, lo gi nda ti ye na yâ ambeti mingi.a A-Juif, so alondo na Babylone aga na Jérusalem a de ti ninga pëpe, ayeke na bezoin ti hinga tënë kete na ndo mbaï ti mara ti ala. Ala hinga tënë kue pëpe na ndo aye so lege ti vorongo ti ala ahunda na ala ti bata, kusala na yâ temple, nga na kua ti aLévite. A yeke lani kota ye mingi teti ala ti hinga molongo ti asewa so ala yeke hale ni. Esdras abi bê mingi na atënë so. A lingbi aJuif aduti mbeni mara so ayeke na kodoro ti lo mveni, mbeni temple, mbeni bungbi ti aprêtre, nga na mbeni mokonzi, juska na gango ti Messie. Na lege ti atënë so Esdras abungbi ni na ndo oko, a lingbi ti bata dutingo beoko nga na tâ vorongo.

Na lege wa akode ti mandango ye ti mo akpa ti Esdras? Tongana mo yeke manda Bible na bê kue, a yeke mû maboko na mo si fango ye ti mo aga na ye ti nzoni.

“Gi Ndia ti L’Eternel” na sewa

Mo yeke gi ndia ti Jéhovah pëpe gi na ngoi ti mandango ye ti mo mveni. Mandango ye na sewa ayeke mbeni pendere lege ti sala tongaso nga.

Jan na wali ti lo Julia ayeke azo ti kodoro ti Pays-Bas. Ti londo na lâ ni so ala dû amolenge ti ala ti koli use, ala yeke diko ye na kota go na ala. Laso, Ivo ayeke na ngu 15, na Edo ayeke na ni 14. Fani oko na yâ yenga oko, ala yeke manda Bible lakue na sewa. Jan atene: “Ye so e yeke gi ayeke pëpe ti bâ gbâ ti atënë na ngoi ti mandango ye ni, me ti tene amolenge-koli ni agbu nda ti aye so ayeke sala lisoro dä.” Lo tene nga: “Amolenge ti e ti koli ayeke mû ngoi mingi ti gi nda ti aye na yâ abuku. Atënë so ala gbu nda ni pëpe, ala gi nda ni; na nga azo so Bible asala tënë ti ala, me so ala hinga tënë na ndo ala mingi pëpe, ala yeke gi ti hinga ye na ndo ala: lawa si azo so abâ gigi, mara ti azo wa ala yeke lani, kusala wa ala yeke sala, na ambeni ye nde tongaso. Ti londo na ngoi so ala manda ti diko mbeti, ala gi tënë na yâ abuku tongana Étude perspicace des Écritures, na abakari nde nde. Aye so asala si mandango ye na sewa amû ngia mingi ahon. Amolenge ni ayeke ku lakue na wâ ngoi ti mandango ye na sewa.” Mbeni ye ti nzoni nde so a wara dä nga ayeke so amolenge ti koli so ahon akamarade ti ala ti ekole na yâ mandango mbeti so andu dikongo na gbungo nda ti atënë na ndo yanga ti kodoro.

John na wali ti lo Tini ayeke nga ambeni zo ti Pays-Bas. Ala yeke manda lani Bible na molenge ti ala ti koli, Esli (so laso ayeke na ngu 24, na ayeke sala kusala tongana pionnier na yâ mbeni kongregation nde), nga na molenge ti ala ti wali, Linda, (so laso ayeke na ngu 20 na ayeke wali ti mbeni nzoni ita-koli maseka). Ye oko, a hon ti manda mbeni mbeti na lege ti kode ti hundango tënë na kiringo tënë, ala leke mandango ye na sewa ni si alingbi na ngu ti amolenge ni, nga na aye so atia ala. Ala sala lani kusala na kode wa?

John atene so amolenge ti ala ti koli na ti wali asoro mbeni pendere li ti tënë na yâ “Atënë so azo ahunda” (so a gboto na yâ Tour ti Ba Ndo) na “D’ après la Bible. . . ” (so a mû na yâ Réveillez-vous!). Na pekoni, ala fa na e ye so ala leke, na ye so ayeke zi lege lakue na anzerengo lisoro na sewa. Na lege so, amolenge ni awara lani kode mingi ahon na gingo nda ti aye nga na salango lisoro na ndo aye so ala wara. Mo yeke “gi Ndia ti L’Eternel” legeoko na amolenge ti mo? Ye so ayeke maï gi pëpe kode ti fango ye ti mo mveni, me nga a yeke mû maboko na amolenge ti mo ti sala si fango ye ti ala aga biani na ye ti nzoni.

“Ti bata Ndia ni”

Esdras ayeke bata ye so lo manda. Na tapande, na ngoi so lo de na Babylone, peut-être fini ti lo ayeke lani nzoni. Ye oko, tongana lo bâ so lo lingbi ti mû maboko na azo ti lo so ayeke na yongoro ndo, lo yeda ti zia nzoni duti ti lo na Babylone ti gue na yongoro gbata ti Jérusalem so ayeke na akpale nga na aye ti ngangu ti lo. Biani, Esdras agi pëpe gi ti bungbi hingango ye so ayeke na yâ Bible, me lo duti nga ndulu ti sala ye alingbi na ye so lo manda.—1 Timothée 3:13.

Na pekoni, tongana Esdras ayeke na Jérusalem, lo kiri lo fa so lo yeke sala ye alingbi na ye so lo manda na lo yeke fa. A lingbi ti bâ ye so polele tongana lo mä so akoli ti Israël asala mariage na awali so ayeke apaïen. Bible atene na e so lo ‘suru bongo ti lo na kota bongo ti lo, lo gboto kuali ti lo na kuä ti ngbangba ti lo, na lo duti tongana wabuburu juska na lakui’. Lo yeke même ‘na kamene, na bê ti lo adö ti yä lê ti lo’ na Jéhovah.—Esdras 9:1-6.

Mandango ye ti lo na yâ Ndia ti Nzapa asala ngangu na ndo lo biani! Esdras ahinga biani aye ti sioni so alingbi ti si tongana azo ake yanga. Wungo ti aJuif so akiri na kodoro ti ala ayeke lani gi kete. Tongana ala sala mariage na awande, na nda ni ala yeke bungbi oko na amara so angoro ala na so ayeke apaïen, na fade a yeke duti ngangu pëpe ti lungula tâ vorongo na ndo lê ti sese!

Ye ti nzoni ayeke so tapande ti kpengo mbito ti Nzapa na ti wâ so Esdras azia apusu azo ti Israël ti gbian asalango ye ti ala. Ala tomba awali ti ala so ayeke awande. Gi na yâ anze ota senge, a leke aye ni kue si a ga nzoni. Be-biani ti Esdras na mbage ti Ndia ti Nzapa asala kusala ngangu si fango ye ti lo aga na ye ti nzoni.

A yeke legeoko nga laso. Mbeni babâ so ayeke Chrétien atene: “Amolenge ayeke sala ye pëpe tongana ti so mo yeke tene, me ala yeke sala ye tongana ti so mo yeke sala!” Oko kpengba-ndia so ayeke sala kusala nga na yâ kongregation. A-ancien so ayeke nzoni tapande alingbi ti ku ti tene kongregation asala ye alingbi na aye so ala fa.

“Ti fa na azo ti Israël kpengba-ndia na kpengba-tene”

Mbeni nda ti tënë nde ayeke dä so asala si fango ye ti Esdras aga na nzoni ye. Lo fa tënë ti bê ti lo mveni pëpe, me lo fa “kpengba-ndia na kpengba-tene.” So ti tene, lo fa akpengba-ndia wala andia ti Jéhovah. A yeke lani kungba so lo yeke na ni tongana prêtre (Malachie 2:7). Lo fa nga kpengba-tene wala lege ti mbilimbili, na lo zia tapande ti salango ye alingbi na ye so lo fa na batango andia ni na mbeni lege so ayeke mbilimbili, alingbi na ni. Tongana ala so ayeke komande afa lege ti mbilimbili, fade aye ayeke tambela na lege ni, na aye ti pekoni ayeke ninga (aProverbe 29:4). Legeoko nga, a-ancien, ababâ na mama, na awafango tënë ti Royaume so ahinga Tënë ti Nzapa nzoni ayeke sala ande si aye kue atambela nzoni na lege ti yingo, tongana ala fa akpengba-ndia ti Jéhovah nga kpengba-tene ti lo na yâ kongregation, na yâ asewa ti ala, nga na azo so asala nzara ti tënë ni.

Mo yeda so fango ye ti mo alingbi ti ga na ye ti nzoni mingi ahon, tongana mo mû tapande ti be-ta-zo Esdras na yâ ye kue? Ni la, ‘leke bê ti mo ti gi Ndia ti Jéhovah, ti bata Ndia ni, na ti fa kpengba-ndia na kpengba-tene ti Jéhovah.’—Esdras 7:10.

[Kete Tene na Gbe Ni]

[Encadré/Foto na lembeti 22]

YE NYEN ASALA LANI SI FANGO YE TI ESDRAS AGA NA NZONI YE?

1. Lo leke bê ti lo si a ga nzoni

2. Lo gi Ndia ti Jéhovah

3. Lo zia nzoni tapande na salango ye alingbi na ye so lo manda

4. Lo bi tele ti lo kue ti fa bango ndo ti Mbeti ti Nzapa na ndo aye