Bibe ti azo na ndo be-biani aba bango

NA MBENI lango ti vendredi na lakui na Tel Aviv, kodoro ti Israël, mbeni maseka-koli alï na popo ti ambeni pendere so ayeke ku na gigi ti mbeni da ti dodo. A ninga pëpe, mbeni ye asungba ngangu na popo ti ala.

Mbeni zo nde so akanga anene ngombe na tele ti lo afâ tele ti lo na salango si a sungba na lo hunzi na ngangu fini ti ambeni maseka 19. Na pekoni, mbeni wanganga akiri tënë na ambeni wagosinga, lo tene: “A wara ambage ti tele ti ala na ndo kue. So ye pëpe! Ala kue angbâ maseka mingi. A yeke tâ ye ti sioni so ade mbi bâ lâ oko pëpe na lê ti mbi.”

Na yâ mbeti The Lancet, Thurstan Brewin asû atënë so: “A yeke alengo so azo kue agonda ni, tongana be-biani . . . , si alingbi ti sala si bira alondo, na ti hunzi ni, a ga ngangu.” Biani, ti londo na abira ti “nzoni-kue” ti amara so atene ala yeke aChrétien ti si na akota kapa ti fango zo ti azo ti Hitler na Zamani, mbaï ti azo asi singo na mênë ti azo mingi mingi so a tuku ni na iri ti be-biani.

Dutingo be-biani pëpe angbâ ti sala sioni na azo mingi

Fango be-biani na gbungo li dä oko pëpe alingbi ti sala sioni, me dutingo be-biani pëpe alingbi nga ti buba dutingo ti azo. Ti duti be-biani aye ti tene ti duti be-ta-zo na mbeni zo wala na mbeni kpengba tënë; a hunda na zo nga ti luti ngangu na yâ atara kue so alingbi ti si ti pusu lo ti zia lege ti be-biani wala ti bele ni. Atâa so azo mingi atene ala gonda mara ti dutingo be-biani so, na yâ bungbi ti azo, mbilimbili na kozo ndo so a lingbi azo aduti be-biani dä, so ti tene na yâ ti sewa, a yeke tongaso pëpe. Gbotongo lê mingi na ndo salango aye ti wara nzerengo tele, akpale ti dunia ti lâ oko oko nga aye so aga na peko ti dutingo be-ta-zo pëpe na popo ti koli na wali asala si akangbingo tele ague na li ni na loro mingi. Nga, legeoko na ala so akui na peko ti so nene ngombe asungba na Tel Aviv, mingi ni, a yeke amaseka si abâ pasi dä senge senge.

Mbeni tondo atene: “Mbeni kpale so kangbingo tele wala so gi mama wala babâ oko si abata amolenge aga na ni na yâ ti sewa ayeke so amolenge awara nzoni fango lege pëpe.” A bâ so amolenge-koli mingi so gi mama ni oko si abata ala alingbi ti manda ye nzoni pëpe, ala yeke ndulu nga ti fâ tele ti ala na ti sala aye so ake ndia. Ngu oko oko, na Amerika, amolenge kutu oko ayeke bâ ababâ na mama ti ala akangbi tele. Nga ngu na ngu, na kodoro so ndambo ti amolenge kue so ababâ na mama ti ala asala mariage ayeke bâ ande ala na kangbingo tele kozoni si amolenge ni awara ngu 18. Aye afa so mara ti aye tongaso, so amû vundu mingi na bê, ayeke si nga na amaseka mingi so ayeke na ambeni mbage nde ti sese.

Be-biani: A kara azo?

Teti so azo mingi fadeso ayeke bata pëpe ngbele lege ti dutingo be-biani, atënë ti Gbia David so alingbi biani na ni, lo tene: “O L’Eternel, Mo sala na e! Teti zo ti nzobe [“be-biani”, NW] ayeke mbeni pëpe; abe-ta-zo a hunzi na popo ti amolenge ti azo.” (Psaume 12:2). Ngbanga ti nyen na ndo kue azo aduti be-biani mbeni pëpe tongaso? Roger Rosenblatt, mbeni wasungo-ye na yâ mbeti-sango Time, atene: “Atâa so be-biani ayeke mbeni nzoni lengo so a hunda, a yeke ngangu mingi na e, azo so ayeke mbilimbili-kue pëpe, ti bata ni. Senge pëpe, teti so e sala mbito mingi, e yeke na kite na ndo e mveni, e yeke gi lakue nzoni ti e mveni nga e yeke na nzara mingi ti akota ndo.” Na fango ngoi so e yeke na yâ ni, Bible atene polele: “Fade azo ayeke azo ti ndoye tele ti ala mveni, . . . azo so ayeke nzoni [“be-biani”, NW] pëpe, azo so andoye asongo ti ala pëpe”.​—2 Timothée 3:1-5.

Na bango ngangu so dutingo be-biani wala dutingo be-biani pëpe asala na ndo bibe nga na salango ye ti zo, e lingbi ti hunda, ‘Zo wa alingbi e duti mbilimbili be-biani na lo?’ Bâ tënë so article ti peko ayeke tene na ndo ni.

[Lingu ti foto na lembeti 3]

Foto na nduzu: © AFP/CORBIS