Salango ye na ngangu pëpe: Tâ kota lengo teti aChrétien
“I yü . . . tâ be-ti-molenge [‘bibe ti salango ye na ngangu pëpe’, NW]”.—ACOLOSSIEN 3:12.
TONGANA mbeni zo ayeke sala ye na ngangu pëpe, a yeke nzere na zo mingi ti duti na tele ti lo. Ye oko, “yanga so asala tënë doucement [“na ngangu pëpe”, NW] afâ bio.” (aProverbe 25:15). Salango ye na ngangu pëpe ayeke mbeni kpengba lengo so abungbi ngangu na salango ye yeke so anzere na bê ti zo.
2 Bazengele Paul azia lengo ti salango ye na ngangu pëpe na popo ti ‘alengo ti yingo’ so a wara na aGalate 5:22, 23. Tënë ti Grec so a sû pekoni na “salango ye na ngangu pëpe” na yâ versê 23 ni ti Traduction du monde nouveau ayeke mbeni tënë so a sû pekoni fani mingi na “tâ be-ti-molenge” na yâ aBible mingi. Ye ni ayeke so a yeke tâ ngangu ti wara na yâ ayanga ti kodoro mingi mbeni tënë so alingbi mbilimbili na tënë ti yanga ti Grec so, ngbanga ti so ândö tënë ni aye ti fa pëpe nzobe wala tâ be-ti-molenge so zo ayeke fa ni na lege ti asalango ye ti lo, me mbeni bibe ti salango ye na ngangu pëpe nga na be-nzoni so zo ayeke na ni na yâ lo; a ndu pëpe salango ye ti tele ti zo, me dutingo ti bibe nga na bê ti lo.
3 Ti mû maboko na e ti gbu nda ti lengo so nga na ngele ti lo kue nzoni mingi ahon ti kozo, zia e bâ atapande ti Bible osio (aRomain 15:4). Na ngoi so e yeke bâ ni, e yeke manda ande gi pëpe ye so salango ye na ngangu pëpe aye ti tene, me nga tongana nyen ti wara na ti fa na gigi lengo so na yâ asalango ye ti e kue.
“Ye so ayeke ti ngele ngangu na lê ti Nzapa”
4 Teti so salango ye na ngangu pëpe ayeke oko ti alengo ti yingo ti Nzapa, a yeke na lege ni ti tene a gue oko na apendere salango ye ti Nzapa. Bazengele Pierre asû na mbeti so “yingo ti tâ be-ti-molenge [“ti salango ye na ngangu pëpe”, NW] na ti siriri” ayeke “ye so ayeke ti ngele ngangu na lê ti Nzapa.” (1 Pierre 3:4). Biani, salango ye na ngangu pëpe ayeke mbeni lengo so alondo na Nzapa, na Jéhovah abâ ni na ngele ngangu mingi. Gi ye so mveni ayeke mbeni nda ti tënë so alingbi awe ti wa awakua ti Nzapa kue ti lë lengo so. Me tongana nyen Nzapa ti Ngangu Ahon Kue, Lo so ayeke na Ngangu ti Komande ahon ye kue ti ndagigi, ayeke fa so lo yeke sala ye na ngangu pëpe?
5 Tongana kozo koli na kozo wali, Adam na Ève, ake yanga so Nzapa amû polele ti tengo pëpe lê ti keke ti hinga nzoni na sioni, ala sala ni tâ na bê ti ala kue (Genèse 2:16, 17). Kengo yanga ti ala na mbana aga na siokpari na kui na ndo ala na amolenge kue so ala yeke dü ande, na a sala si ala kue ague yongoro na Nzapa (aRomain 5:12). Atâa so a yeke tâ na lege ni biani so Jéhovah afâ ngbanga na ndo ala, ti Jéhovah lo dö ala gi tongaso lo zia pëpe na bango ala tongana azo so lege ayeke dä oko pëpe ti changé ala na ti ton ala (Psaume 130:3). Nde na so, teti so lo yeke sala ye gi na nzobe na lo yeke hunda pëpe ye so ahon ngangu ti zo (aye so kue ayeke alege ti salango ye na ngangu pëpe), Jéhovah aleke mbeni ye so ayeke mû lege na azo ti siokpari ti ga ndulu na lo na ti ga nzoni na lê ti lo. Biani, na lege ti matabisi ti sandaga ti kota ngele ti Molenge ti lo Jésus Christ, Jéhovah asala si e wara lege ti ga ndulu na trône ti lo ti kota ahon kue, na ti sala ni na mbito pëpe.—aRomain 6:23; aHébreu 4:14-16; 1 Jean 4:9, 10, 18.
6 Ngoi mingi kozoni si Jésus aga na sese, salango ye ti Jéhovah na ngangu pëpe asigigi polele na ngoi so Caïn na Abel, amolenge ti Adam ti koli, amû asandaga na Nzapa. Teti so lo bâ yâ ti bê ti ala, Jéhovah ake sandaga ti Caïn, me lo ‘bâ na nzoni lê’ Abel na sandaga ti lo. Nzoni bango ndo ti Nzapa na ndo Abel so ayeke be-biani nga na ndo sandaga ti lo asala si Caïn awara ngonzo. Bible atene: “Ngonzo agbu Caïn mingi, na lê ti lo agbian na vundu.” Ye nyen Jéhovah asala? Bê ti lo aso teti sioni salango ye ti Caïn so? Oko pëpe. Na salango ye na ngangu pëpe, lo hunda na Caïn ngbanga ti nyen lo sala ngonzo mingi tongaso. Jéhovah afa même na Caïn ye so lo lingbi ti sala ti tene ‘a gbian lê ti lo na ngia’. (Genèse 4:3-7). Biani, lege so Jéhovah ayeke sala ye na ngangu pëpe ayeke tâ mbilimbili-kue.
Salango ye na ngangu pëpe ayeke gboto zo na adë bê
7 Mbeni oko ti apendere lege ti yekia alengo ti Jéhovah so ayeke kota ahon ye kue ayeke ti manda tënë na ndo fini na kusala ti Jésus Christ (Jean 1:18; 14:6-9). Na ngoi so lo de na Galilée na yâ use ngu ti kusala ti lo ti fango tënë, Jésus asala akusala ti kpene mingi na Chorazin, Bethsaïda, Capernaüm, nga na ando so angoro ni. Ye oko, mingi ti azo ni ayeke sala lani ye na baba; tënë oko agbu bê ti ala pëpe, na ala ke ti mä na bê. Jésus asala tongana nyen? Atâa so lo dabe ala ngangu na aye ti sioni so ayeke si ande na peko ti belengo mabe ti ala so, lo sala mawa ti azo so aye ti yingo atia ala ngangu, na so a bâ ala tongana ʽam ha·ʼaʹrets, so ti tene asenge zo na popo ti ala.—Matthieu 9:35, 36; 11:20-24.
8 Aye so Jésus asala na pekoni afa so lo ‘hinga lani Babâ ni nzoni mingi’ na lo mû tapande ti lo. Na asenge zo, Jésus amû na wâ tisango ndo so: “I ga na Mbi, i kue so i sala kusala na i yeke na kungba so ane, na fade Mbi mû na i lege ti hu tele. I yô joug ti Mbi, i manda tënë ti Mbi; teti Mbi yeke na tâ be-ti-molenge [“mbi yeke sala ye na ngangu pëpe”, NW] na bê ti Mbi ayeke kota pëpe; na fade i wara lege ti hu âme ti i.” So tâ dengo bê na hungo tele si atënë ti lo aduti teti ala so a sala ngangu na ala! Atënë ti Jésus anzere même na e laso. Tongana e yü na bê ti e kue bibe ti salango ye na ngangu pëpe, fade e yeke duti na popo ti ala “so Molenge ni aye ti fa” Babâ ti lo na ala.—Matthieu 11:27-29.
9 Mbeni lengo ayeke dä so ague oko na salango ye na ngangu pëpe; a yeke tâ be-ti-molenge, wala ‘be-kota pëpe’. Me be-kota, wala fandara, ayeke pusu zo ti yä tele ti lo na nduzu na fani mingi a lingbi ti pusu zo ti sala na amba ti lo na ngangu, na bango mawa ti ala pëpe (aProverbe 16:18, 19). Jésus afa na gigi so lo yeke na tâ be-ti-molenge na ngoi kue so lo yeke sala kusala ti lo ge na sese. Même na ngoi so lo gue na Jérusalem alango omene kozoni na kui ti lo, na a yamba lo tongana Gbia ti aJuif, Jésus ayeke lani nde mingi na amokonzi ti sese. Lo sala ye alingbi na prophétie so Zacharie afa na ndo Messie: “Bâ, Gbia ti mo ayeke ga na mo, Lo yeke na tâ be-ti-molenge, na Lo tambela na ndo lele, même na ndo molenge ni, molenge ti lele ti koli.” (Matthieu 21:5; Zacharie 9:9). Prophète be-ta-zo Daniel abâ mbeni suma so na yâ ni Jéhovah amû komandema na Molenge ti lo. Ye oko, na yâ mbeni prophétie so lo mû kozo, lo fa Jésus tongana “zo ti kete ndo”. Biani, salango ye na ngangu pëpe nga tâ be-ti-molenge ague oko.—Daniel 4:17; 7:13, 14.
10 Pendere salango ye ti Jéhovah na Jésus na ngangu pëpe amû maboko na e ti ga ndulu na ala (Jacques 4:8). Biani, salango ye na ngangu pëpe ayeke pëpe mbeni lengo ti zo so awoko. A yeke nde mingi na wokongo! Jéhovah, Nzapa ti Ngangu Ahon Kue, ayeke fa gbâ ti angangu na gigi. Ngonzo ti lo aza wâ na tele ti aye ti sioni (Esaïe 30:27; 40:26). Jésus nga aleke na bê ti lo ti bele mabe ti lo oko pëpe, même tongana Satan Zabolo asala ngangu na lo. Lo ke ti kanga lê ti lo na ndo adengo buze so amokonzi ti lege ti vorongo ti ngoi ti lo ayeke sala me so ndia ti Nzapa ake ni (Matthieu 4:1-11; 21:12, 13; Jean 2:13-17). Ye oko, lo gi lakue ti sala ye na ngangu pëpe na ngoi so lo yeke sala tënë ti awokongo ti adisciple ti lo, na lo kanga bê na lege ti be-nze-pepe na gbele awokongo ti ala (Matthieu 20:20-28). Mbeni wandara ti Bible afa tâ na lege ni nda ti salango ye na ngangu pëpe tongana lo tene: “Na gbe ti lengo ti salango ye ti zo na ngangu pëpe, a yeke wara mbeni ngangu so akpengba tongana wen.” Zia e fa na gigi lengo ti Christ so, so ti tene salango ye na ngangu pëpe.
Salango ye ti lo na ngangu pëpe ahon lani ti azo ti ngoi ti lo kue
11 Ota tapande so e yeke bâ ayeke ti Moïse. Bible afa lo tongana zo so “ayeke na tâ be-ti-molenge ahon azo kue so ayeke na lê ti sese.” (Nombre 12:3). A sû atënë so na gbe ti yingo ti Nzapa. Kpengba bibe ti Moïse ti sala ye na ngangu pëpe asala si lo duti lani ndulu ti yeda na fango lege so Jéhovah amû na lo.
12 Lege so a bata na Moïse tongana lo de kete ayeke tâ nde mingi. Jéhovah asala kue si a bata fini ti molenge ti ababâ na mama Hébreu be-ta-zo so, na ngoi so azo ayeke kä amba ti ala na ayeke fâ azo. Moïse asala akozo ngu ti fini ti lo na tele ti mama ti lo so asala kue ti fa na lo tënë na ndo tâ Nzapa, Jéhovah. Na pekoni, a zi Moïse na yâ da ti lo na a zia lo na mbeni ndo so ayeke tâ nde mingi na kozo ndo so a bata lo dä. Etienne, mbeni kozo Chrétien so a fâ lo ndali ti mabe ti lo atene: “Ala fa ndara ti Egypte kue na Moïse, na lo yeke ngangu na tënë ti lo na kusala ti lo.” (Kusala 7:22). Lo fa mabe ti lo na gigi na ngoi so lo yeke bâ aye ti kirikiri so amaître so Pharaon azia ala na ndo ti angbâa, ayeke sala na aita ti lo. Teti so Moïse afâ mbeni zo ti Egypte so lo bâ lo na pikango mbeni Hébreu, a lingbi lo kpe kodoro ti Egypte na lo gue na sese ti Madian.—Exode 1:15, 16; 2:1-15; aHébreu 11:24, 25.
13 Tongana lo wara ngu 40, a hunda na mbage ti Moïse ti sala kue ti bata fini ti lo mveni na yando. Tongana lo si na Madian, lo tingbi na amolenge-wali ti Réuel mbasambala na lo mû maboko na ala ti tö ngu teti gbâ ti anyama ti kundu ti babâ ti ala. Tongana ala kiri na yanga-da, amaseka-wali so atene na ngia na Réuel so “mbeni zo ti Egypte” azi ala na maboko ti aberger so ayeke sala kpale na ala. Na tisango ndo ti Réuel, Moïse angbâ na yâ sewa ni. Aye ti ngangu so lo wara asala pëpe si lo bata tënë na bê, na a kanga nga lege pëpe na lo ti leke fini ti lo alingbi na fini ndo so lo yeke lango dä. Nzara ti bê ti lo ti sala ye so bê ti Jéhovah aye awoko lâ oko pëpe. Na yâ ti angu 40 so ahon yeke na so na yâ ni lo bata anyama ti Réuel, lo sala mariage na Séphora, na lo bata amolenge-koli so lo dü, Moïse amaï na alë ngangu mingi lengo so amû lege ti hinga na lo nzoni. Biani, na yâ aye ti ngangu so asi na lo, Moïse amanda ti sala ye na ngangu pëpe.—Exode 2:16-22; Kusala 7:29, 30.
14 Na pekoni so Jéhovah asoro lo ti ga mokonzi ti mara ti Israël, salango ye ti Moïse na ngangu pëpe angbâ lakue ti sigigi polele. Mbeni maseka-koli aga atene na Moïse so Eldad na Médad ayeke sala ye tongana aprophète na yâ kando ni, atâa so ala yeke lani dä pëpe tongana Jéhovah asa yingo ti lo na ndo a-ancien 70 so a soro ala ti mû maboko na Moïse na yâ kua ti lo. Josué atene: “Seigneur ti mbi Moïse, mo kanga lege na ala.” Moïse akiri tënë yeke na lo: “Nyen, mo sala manda tënë ti ala? Fade mbi yeke na ngia tongana azo ti L’Eternel kue ayeke aprophète, na L’Eternel azia Yingo ti Lo na ndo ala.” (Nombre 11:26-29). Salango ye ti lo na ngangu pëpe amû lege ti dë wuluwulu so.
15 A si na mbeni ngoi, mo bâ mo tene Moïse agirisa ti sala ye na ngangu pëpe. Na Meriba, ndulu na Kadès, lo gi pëpe ti mû gloire na Jéhovah, Lo so ayeke sala aye ti kpene (Nombre 20:1, 9-13). Atâa so Moïse ayeke mbilimbili-kue pëpe, mabe ti lo, so ayengi lâ oko pëpe, amû maboko na lo na yâ fini ti lo kue, na salango ye ti lo na ngangu oko pëpe angbâ ti pika bê ti e même laso.—aHébreu 11:23-28.
Salango ye na ngangu, nde na salango ye na ngangu pëpe
16 Mbeni tapande ti gbotongo mê ayeke ti so a si na ngoi ti David, ngoi kete na peko ti kuâ ti Samuel, prophète ti Nzapa. A ndu mbeni koli so iri ti lo ayeke Nabal na so wali ti lo ayeke Abigaïl. So tâ kangbi si a yeke na popo ti salango ye ti ala use so! Abigaïl ayeke “na ndara mingi”, me koli ti lo ayeke “zo so asala na mayele, na zo ti sioni na kusala ti lo kue.” Nabal ake na kuru go ti mû ye so alingbi ti dë bê ti azo ti David, so amû mbage ti ala ti bata akota kundu ti anyama ti Nabal si awanzi amû ambeni pëpe. Teti so ngonzo agbu ala, na a yeke tâ na lege ni, David na ambeni zo ti lo akanga épée ti ala, na ala londo ti gue ti sala sioni na Nabal.—1 Samuel 25:2-13.
17 Tongana tënë ti ye so asi atï na mê ti Abigaïl, lo londo hio lo leke mapa, vin, nyama, na le-kobe so a yôro na wâ, nga na kuru lê ti vigne na lo sigigi ti tingbi David na lege. Tongana lo wara lo, lo voro lo, lo tene: “Sioye so ayeke na li ti mbi, seigneur ti mbi, a yeke na li ti mbi. Mbi voro mo, mo zia mbi boi-wali ti mo, mbi sala tënë na mo, mo mä tënë ti mbi, mbi boi-wali ti mo.” Bê ti David adë na lege so Abigaïl asala tënë na lo yeke. Tongana lo mä tënë ti Abigaïl awe, David atene: ‘Zia tënë nzoni aga na ndo L’Eternel Nzapa ti Israël, Lo so ato mo laso ti të mbi na lege. Tënë nzoni aga na ndo mayele ti mo, na tënë nzoni aga na ndo mo mveni, teti mo gbanzi lege ti mbi laso si ngbanga ti mênë aga na li ti mbi pëpe, na maboko ti mbi afuta kula ti mbi pëpe.’ (1 Samuel 25:18, 24, 32, 33). Salango ye ti Nabal na ngangu asala si na nda ni lo wara kuâ. Me anzoni salango ye ti Abigaïl asala si na nda ni lo wara ngia ti ga wali ti David. Salango ye ti wali so na ngangu pëpe aduti mbeni tapande teti ala so kue ayeke sala na Jéhovah laso.—1 Samuel 25:36-42.
Gi lege ti sala ye na ngangu pëpe
18 Salango ye na ngangu pëpe ayeke tâ kota lengo biani. A yeke gi pëpe senge salango ye yeke ti tele ti zo; a yeke mbeni pendere lengo so ayeke na yâ zo na so ayeke dë bê ti amba ti lo. Giriri, peut-être e yeke tene tënë ka na ngangu mingi na amba ti e, na e yeke sala ye na nzobe pëpe. Ye oko, tongana e manda tâ tënë awe, e gbian salango ye ti e, na salango ye ti e fadeso anzere mingi na zo ahon ti kozo. Paul asala tënë ti gbiango ye so tongana lo mû wango so na afon lo Chrétien: “I yü be-ti-ndoye, nzobe, be-kota-pepe, tâ be-ti-molenge [‘bibe ti salango ye na ngangu pëpe’, NW], be-nze-pepe”. (aColossien 3:12). Bible ahaka gbiango ye so na lege so asioni nyama tongana mbo ti ngonda, ze, bamara, ours, na konga, agbian ti ga asenge nyama ti kodoro tongana molenge ti ngasangbaga, molenge ti ngasa, molenge ti bagara na mama ni (Esaïe 11:6-9; 65:25). Lege so azo agbian asalango ye ti ala tongaso apika bê ngangu mingi, a sala si ala so abâ ni adö na ngia. Me ti tâ tënë ni, a yeke na yingo vulu ti Nzapa si e mû gonda ti gbiango ye so, teti na yâ akpengba lengo ti yingo so, e yeke wara salango ye na ngangu pëpe.
19 Na ndo tënë ti salango ye na ngangu pëpe, e ye ti tene so tongana e gbian aye na yâ fini ti e na e mû tele ti e na Jéhovah awe, e yeke ngbâ gi ge? Oko pëpe. Mû gi tapande na ndo ti afini bongo; tongana mo yeke na ni, a hunda ti tene a bata ni lakue nzoni si a duti na saleté pëpe na a lingbi na yungo ni. Ti manda Tënë ti Nzapa na ti gbu li na ndo atapande so ayeke na yâ ni ayeke mû maboko na e ti bâ tele ti e nzoni ti hinga aye wa a lingbi e gbian na yâ salango ye ti e. Tatara ti Mbeti ti Nzapa afa nyen na ndo mo mveni?—Jacques 1:23-25.
20 Asalango ye ti zo oko oko ayeke nde nde. Ti ambeni wakua ti Nzapa, a yeke ngangu pëpe ti sala ye yeke; me ti ambeni nde, a lingbi ti duti ngangu mingi. Me a yeke ti aChrétien kue ti lë alengo ti yingo ti Nzapa, so na popo ni a yeke wara lengo ti salango ye na ngangu pëpe. Na lege ti ndoye, Paul awa Timothée tongaso: “Mo gi lege ti wara ye so: mbilimbili, batango tënë ti Nzapa, mabe, ndoye, be-nze-pepe, na tâ be-ti-molenge [“salango ye na ngangu pëpe”, NW].” (1 Timothée 6:11). Tongana a sala tënë ti “gi lege”, a ye ti tene so a hunda na mbage ti zo ni ti sala ngangu. Mbeni Bible atene: ‘Zia bê ti mo kue ti sala’. (New Testament in Modern English, ti J. B. Phillips). Tongana mo sala ngangu ti gbu li na ndo anzoni tapande ti Tënë ti Nzapa, a lingbi ti ngbâ na yâ li ti mo biaku, mo bâ mo tene a lu ni lungo dä. Atapande so ayeke leke mo na ayeke fa lege na mo.—Jacques 1:21.
21 Salango ye ti e na mbage ti amba ti e ayeke fa na gigi tongana nyen e yeke gi lege kue ti sala ye na ngangu pëpe. Disciple Jacques ahunda tënë so: ‘Mbeni zo ti ndara na ti hingango ndo ayeke na popo ti ala? A yeke nzoni lo fa ni na lege ti nzoni dutingo ti lo nga na salango aye ti lo so lo yeke sala na ndara me na ngangu pëpe.’ (Jacques 3:13, Mbeti ti Nzapa, Fini Mbuki, 2001). Tongana nyen e lingbi ti fa na gigi so e yeke sala ye na ngangu pëpe na yanga-da ti e, na yâ kusala ti fango tënë ti Chrétien, nga na yâ kongregation? Fade article ti peko ayeke mû nzoni kiringo tënë na e na lege so.
I kiri i bâ
• Na ndo tënë ti salango ye na ngangu pëpe, ye nyen mo manda na ndo:
• Jéhovah?
• Jésus?
• Moïse?
• Abigaïl?
• Ngbanga ti nyen a lingbi e gi lege ti sala ye na ngangu pëpe?
[Ahundango tënë ti manda na ye]
1. Ye nyen asala si salango ye ti zo na ngangu pëpe aduti mbeni kpengba lengo?
2, 3. Kamba wa ayeke na popo ti salango ye na ngangu pëpe na yingo vulu? Na ye nyen e yeke bâ ande na yâ article so?
4. E hinga tongana nyen so Jéhovah abâ na nene ni mingi salango ye na ngangu pëpe?
5. Ndali ti salango ye ti Jéhovah na ngangu pëpe, beku wa e yeke na ni fadeso?
6. Tongana nyen salango ye ti Nzapa na ngangu pëpe asigigi polele na yâ aye so lo sala na Caïn?
7, 8. (a) Tongana nyen e lingbi ti wara lege ti yekia mingi salango ye ti Jéhovah na ngangu pëpe? (b) Atënë so a wara na Matthieu 11:27-29 afa nyen na ndo Jéhovah nga na Jésus?
9. Lengo wa ague oko na salango ye na ngangu pëpe? Na tongana nyen Jésus azia nzoni tapande na lege so?
10. Ngbanga ti nyen salango ye ti Chrétien na ngangu pëpe ayeke pëpe mbeni lengo ti zo so awoko?
11, 12. Tongana a yeke ti bâ lege so a bata na lo na molenge, ye nyen a sala si salango ye ti Moïse na ngangu pëpe apika bê?
13. Angu 40 so Moïse asala na Madian apusu lo ti lë lengo wa?
14. Fa mbeni ye so asi na ngoi so Moïse ayeke mokonzi ti Israël na so afa na gigi so lo yeke sala ye lani na ngangu pëpe.
15. Atâa so Moïse ayeke lani mbilimbili-kue pëpe, ngbanga ti nyen a lingbi e mû tapande ti lo?
16, 17. Gbotongo mê wa tondo ti Nabal na Abigaïl amû na e?
18, 19. (a) Agbiango ye wa zo alingbi ti bâ ni tongana e yeke yü salango ye na ngangu pëpe? (b) Ye nyen alingbi ti mû maboko na e ti bâ tele ti e mveni nzoni?
20. Tongana nyen e lingbi ti wara lege biani ti sala ye na ngangu pëpe?
21. (a) Ngbanga ti nyen a lingbi e gi lege ti sala ye na ngangu pëpe? (b) Ye nyen e yeke bâ ande na yâ article ti e ti peko?
[Foto na lembeti 16]
Ngbanga ti nyen Jéhovah abâ na nzoni lê sandaga ti Abel?
[Foto na lembeti 17]
Jésus afa so salango ye na ngangu pëpe nga na tâ be-ti-molenge ague oko
[Foto na lembeti 18]
Moïse amanda ti sala ye na ngangu pëpe tongana lo hon na yâ aye ti ngangu